توريسم درماني در دنيا شتاب گرفته است و ما …

[cute-baby]

گردشگري درماني و بهداشتي امروزه از رو به رشدترين بخش‌هاي صنعت گردشگري جهان است كه باعث شده سازمان‌هاي دست‌اندركار و كشورهاي علاقمند به توسعه‌ي گردشگري توجه خود را به اين بخش از صنعت توريسم جلب و براي آن برنامه‌ريزي كنند.
زندگي صنعتي در بيشتر كشورهاي دنيا الزاماتي را با خود همراه دارد و نيازهايي را نيز براي مردم جوامع مختلف ايجاد كرده است.
امروزه تمايل مردم براي تناسب اندام، استفاده از منابع طبيعي و ويتامين‌ها، کاهش درد، تسلط بر استرس و افزايش سلامت روح و روان و جسم بسيار چشمگير است.
به همين دليل است كه در نقاط مختلف جهان روش‌هاي درماني طبيعي مانند استفاده از چشمه‌هاي آب‌گرم بسيار مورد توجه قرار مي‌گيرد و تمامي اقشار مردم اعم از کم درآمدها و پردرآمدها به سمت اين نوع از گردشگري تمايل دارند.
چشمه‌هاي آب‌گرم محل‌هايي مناسب براي ايجاد اقامتگاه‌هاي توريستي است که با ايجاد مراکز تفريحي و ارائه سرويس‌ها و امکانات در اين نقاط مي‌توان آنها را به مقاصد گردشگري درجه اول براي گردشگران تبديل کرد، زيرا هم‌زمان هم، لحظه‌هايي مفرح و پرهيجان خواهند داشت و هم به سلامت و آرامش دست مي‌يابند.
علاوه بر اين جاذبه‌هاي طبيعي و روش‌هاي درماني توريسم درماني به دلايل اقتصادي نيز مورد توجه قرار مي‌گيرد، زيرا كه صادرات خدمات پزشكي يك اصل شناخته شده براي تقويت ساختار بهداشت و درمان كشورها است.
دولت جمهوري اسلامي ايران براساس برنامه‌ريزي‌هاي خود بايد تا پايان برنامه‌ي چهارم توسعه،30 درصد از نيازهاي درماني و بهداشتي کشور را از طريق صدور کالا، خدمات پزشکي و توريسم درماني فراهم كند.
علاوه بر نياز به صدور كالا و خدمات پزشكي درآمد توريسم درماني نيز مي‌تواند براي كشورها خصوصا كشورهاي آسيايي كه به حركت در روند توسعه مي‌انديشند وسوسه‌انگيز باشد.
اين درآمد باعث شده است كه برخي كشورهاي آسيايي چون سنگاپور، تايلند و هند به طور چشمگيري در حال تبليغ سرويس‌هاي درماني خود در ميان بيماران جهان باشند.
درباره‌ي گردش مالي حاصل از توريسم درماني آماردقيقي وجود ندارد، اما براساس آمار بهداشت جهاني، سالانه حدود 50 ميليارد دلار، صرف درمان بيماران منطقه، در کشورهاي اروپايي و آمريکايي مي‌شود كه جذب درصدي از اين مبلغ مي‌تواند تاثير چشمگيري در اقتصاد گردشگري كشورهاي آسيايي داشته باشد.

ساختار برنامه‌ريزي براي توريسم درماني
توريسم درماني را مي‌توان به عنوان امري بين دستگاهي دانست كه به علت داشتن متوليان متعدد نياز به هماهنگي بيشتر دارد.
سازمان ميراث فرهنگي ،صنايع دستي و گردشگري، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و وزارت امور خارجه و وزارت رفاه از جمله دستگاههايي هستند كه با توجه به حوزه‌ي اختيارات خود هر كدام به نوعي در اين موضوع تصميم‌گيرنده محسوب مي‌شوند.
شوراي سياستگذاري گردشگري سلامت در سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري با رياست معاون گردشگري سازمان مشغول به فعاليت است.
اين كميته با حضور نمايندگان تام‌الاختيار سازمان رفاه تامين اجتماعي، وزارت بهداشت، معاونت گردشگري، مديركل دفتر طرح‌هاي توسعه و سرمايه‌گذاري، دبير ستاد گردشگري سلامت (توريسم درماني)، سرپرست دفتر بازاريابي و تبليغات، عضو و نماينده‌ي رئيس و مديركل تجهيز منابع و بودجه سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري تشكيل شده ‌است.
سياستگذاري كلان نظام توريسم درماني با همكاري تمامي نهادهاي ذي‌ربط، تنظيم قوانين مورد نياز با توجه به مصوبات بين‌المللي كه در اين زمينه وجود دارد، كسب درآمدهاي ارزي براي كشور از طريق ارائه خدمات پزشكي به گردشگران، به وجود آوردن همكاري‌هاي بين بخشي و درون‌بخشي در خصوص توسعه‌ي توريسم درماني، ساماندهي بيماران داخلي كه براي درمان به خارج از كشور سفر مي‌كنند و طراحي و برنامه‌ريزي استراتژيك منطبق با چشم‌انداز افق 20 ساله‌ي كشور در اين بخش، از اهداف شوراي سياستگذاري گردشگري سلامت است.
وزارت بهداشت نيز در زيرمجموعه معاونت درماني خود، مديريت توريسم درماني تشكيل داده است كه در حال حاضر مشغول برنامه‌ريزي و هماهنگي در معاونت درماني اين وزارتخانه و ديگر دستگاههاي مسئول است.

اقدامات وزارت بهداشت
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي براي توسعه‌ي توريسم درماني برنامه‌هايي در نظر دارد كه هنوز در مرحله‌ي تصويب در ساختار داخلي وزارتخانه و رايزني با دستگاه‌هاي ديگر است.
تهيه‌ي طرح جامع توريسم درماني کشور يكي از اين برنامه‌هاست كه هنوز به نتيجه نهايي نرسيده است.
بخشي از مقررات اين طرح در معاونت سلامت وزارت بهداشت قابل تصويب است، و بخشي ديگر که مستلزم تکاليف قانوني است بايد به تصويب هيأت دولت برسد. پاره‌اي از آنها نيز مستلزم تفاهم دستگاه‌هاي دست‌اندرکار در اين امر است.
تلاش براي جذب بيمار، فراهم شدن مقدمات ورود بيمار به ايران، نظارت بر مراکز درماني و جمع‌آوري آمار بيماران از جمله جزئيات اين طرح وزارت بهداشت است.
در صورت نهايي شدن طرح، بيمارستان‌ها و مراکز درماني که بيماران خارجي را درمان مي‌کنند موظف مي‌شوند که مشخصات بيمار را به وزارت بهداشت اعلام کنند.
براساس اين طرح بيمارستان‌ها و موسسات درماني فعال در اين امر، بايد در زمره‌ي بيمارستان‌هاي درجه يك باشند و مجموعه‌اي از سرويس‌هاي مناسب درماني را نيز ارائه دهند.
پس از اجراي اين طرح، مجموعه‌اي از بيمارستان‌ها و مراکز درماني که داراي شرايط پذيرش بيمار خارجي باشند، به بيماران خارجي معرفي مي‌شوند.
يكي ديگر از برنامه‌هاي در دست اقدام در وزارت بهداشت، صدور ويزاي درماني بوده است كه در صورت موافقت وزارت امورخارجه با صدور آن، امتيازاتي براي افراد دريافت‌کننده اين ويزا در نظر گرفته مي‌شود.
صدور سريعتر ويزا، و طي تشريفات قانوني فرودگاه در زمان كمتر ازجمله امتيازات اين ويزاست.

اقدامات سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري
تهيه‌ي طرح جامع گردشگري سلامت از جمله اقدامات انجام شده در مجموعه‌ي ستاد گردشگري سلامت سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري است.
اين طرح با هدف سياستگذاري‌هاي كلان در زمينه‌ي توريسم درماني، استفاده از پتانسيل‌هاي بالقوه نظام بهداشت و درمان، ايجاد امكانات قوي بازاريابي بين‌المللي به‌منظور توسعه و تجهيز توريسم درماني و... تهيه و تدوين شده است.
حضور در نمايشگاه‌هاي خارج از كشور به‌خصوص در كشورهاي حوزه‌ي خليج‌فارس از ديگر اقدامات سازمان بوده است.
ستاد گردشگري سلامت طرح جامع "ايمني پزشكي توريسم" كه براساس قطعنامه نهمين اجلاس سازمان جهاني توريسم تدوين شده است را نيز در دستور كار خود دارد.
از ديگر برنامه‌هاي اين ستاد، ايجاد زمينه‌هاي لازم براي بيمه‌ي گردشگران ورودي و خروجي از طريق انعقاد تفاهم‌نامه با شركت‌هاي بيمه سينا و كارآفرين است كه به امضاي طرفين رسيده و براي اجرا آماده است.
انجام مطالعات درباره‌ي مراكز آب درماني و تلاش براي جذب سرمايه‌گذاري براي ساخت اين مراكز، از ديگر برنامه‌هاي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري است، مشخصات آب‌هاي درماني نيز در حال جمع آوري است كه قرار است در قالب كتابي تدوين شود.

[cute-baby]

رقبا
از جمله رقباي ايران در امر توريسم درماني در منطقه مي‌توان به کشورهاي هند، سنگاپور، دبي و اردن اشاره كرد كه براي جذب بيماران كشورهاي آسيايي مشغول برنامه‌ريزي هستند.
سنگاپور يكي از مقاصدي است كه بسياري از بيماران براي انجام جراحي‌هاي مهم به آن مي‌انديشند و هر سال حدود يك ميليون و 500 هزار نفر با اهداف درماني به اين كشور سفر مي‌كنند.
جراحي‌هاي مهمي مانند قلب باز، روبوتيك و سلول‌هاي بنيادي در اين كشور به‌طور روزمره در حال انجام است، اما جالب اينجاست كه سنگاپور در حال حاضر بايد با تايلند، هند و مالزي به رقابت بپردازد، زيرا اين كشورها با ارائه خدمات مشابه با قيمت‌هاي كمتر تهديدي براي سنگاپور محسوب مي‌شوند.
به طور مثال جراحي قلب در سنگاپور هزينه‌اي بيش از 16 هزار دلار دارد كه همين عمل را در هند مي‌توان با نصف اين قيمت انجام داد و پيش‌بيني مي‌شود در آينده‌اي نزديك دبي نيز تبديل به تهديد بزرگي براي اين كشور باشد.
هند در حال حاضر يكي از كشورهاي پيشتاز گردشگري درماني است و احتمال مي‌رود كه توليدكنندگان بخش خدمات درماني اين كشور و مقامات دولتي در دومين نمايشگاه گردشگري درماني كه در لندن برگزار مي‌شود، هندوستان را به عنوان مقصد گردشگري و خدمات درماني جهان معرفي كنند.
بر اساس اعلام مسئولان خدمات درماني هند، تعداد بيماران خارجي اين كشور نسبت به سال گذشته حدود 7 تا 9 درصد رشد داشته است. براساس اين گزارش‌ها با رشد 30 درصد سالانه در گردشگري درماني حدود 2/2 بيليون دلار درآمد حاصل مي‌شود.

جاذبه‌ها و امتيازات ايران براي توريسم درماني
يكي از جاذبه‌ها و امتيازات ايران براي توريسم درماني در حوزه‌ي آب درماني است، به طوري كه در حال حاضر بيش از 1000 چشمه آب‌معدني شناسايي شده است.
قيمت ارزان خدمات پزشكي به نسبت ديگر كشورهاي منطقه از جمله ديگر مزاياي ايران براي فعاليت در حوزه‌ي توريسم درماني محسوب شده است.

وضعيت فعلي توريسم درماني
به دليل نبود نظام جامع و هماهنگ توريسم درماني كشور، و باتوجه به اينکه اين بيمارستان‌ها درحال‌حاضر موظف نيستند تعداد بيماران خود را به وزارت بهداشت گزارش کنند، آمار دقيقي از بيماران خارجي که در ايران درمان مي‌شوند، وجود ندارد.
آمار دقيقي از كساني كه به قصد معالجه يا استفاده از مراكزي مانند مراكز آب درماني به ايران سفر مي‌كنند نيز وجود ندارد، اما به گفته‌ي مسئولان، معمولا سالانه 20 هزار گردشگر از اتباع حاشيه‌ي خليج فارس و عراق، به قصد درمان به شهرهاي مختلف ايران سفر مي‌كنند.
درمان بيماري‌هايي نظير ناباروري، جراحي پلاستيك و زيبايي و همچنين كاشت دندان و جراحي لثه، مهمترين جاذبه‌هاي درماني ايران براي خارجي‌ها است و اكثر مراجعه‌كنندگان به مراكز درماني ايران از كشورهاي منطقه هستند.
در حال حاضر بيمارستان‌هاي ميلاد تهران‌، بنت‌الهدي مشهد، رضوي مشهد و نمازي شيراز در امر توريسم درماني فعال هستند.

زيرساخت‌ها و امكانات لازم
وجود چند سازمان تصميم‌گير درباره‌ي توريسم درماني، ضرورت ايجاد يك ساختار و نظام جامع براي توريسم درماني را ضروري مي‌كند.
هر يك از دستگاه‌هاي دست‌اندركار در اين موضوع ديدگاه‌ها و مطالباتي دارند، كه نبود يك نظام جامع برخي از اين ديدگاه‌ها را دچار تعارض مي‌كند.
از ديدگاه مسئولان وزارت بهداشت تغيير در برخي قوانين و تصويب قوانين مورد نياز نيز از ديگر اولويت‌هاي مورد نياز براي رشد اين بخش از توريسم كشور است.
وجود قوانين موردنياز براي دريافت خسارت پزشكي از جمله اين قوانين است. در كشور ما قوانيني براي دريافت خسارت پزشكي وجود دارد كه باتوجه به حقوقي و قضايي بودن اين موضوع براي توريسمي كه مي‌خواهد مدت زمان مشخصي را در ايران سپري كند، طي كردن اين سيكل، زمان‌بر و دشوار است و نياز به وضع قوانين خاص دارد.
يكي ديگر از تسهيلات موردنياز براي افرادي كه براي درمان به كشور سفر مي‌كنند، داشتن ويزاي درمان است تا بتوانند بدون طي تشريفات وارد كشور شوند. از سوي ديگر وضع قوانين مشخص، نظارت دستگاه‌هاي مسئول بر امر توريسم درماني كشور و پاسخگويي دستگاه‌هاي رسمي در قبال اين موضوع را تسهيل مي‌كند.
با وجود اين قوانين مشخص، بيمارستان‌ها موظف به ارائه آمار بيماران خارجي خود مي‌شوند و وجود اين آمار برنامه‌ريزي را براي دستگاه‌هاي مسئول امكان‌پذير مي‌كند.
ايجاد تسهيلاتي كه بيماران بتوانند دوران نقاهت پس از بيماري خود را به گردش در ايران بپردازند نيز از جمله مواردي است كه نياز به هماهنگي دستگاههاي مسئول و ساخت مكان‌ها و مجتمع‌هاي خاص دارد.
علاوه بر نيازهاي مورد اشاره، مراكز آب درماني و چشمه‌هاي آب گرم طبيعي كشور نيز جهت جذب توريست نياز به سرمايه‌گذاري‌هاي ويژه‌اي دارند. زيرا اين چشمه‌ها با وضعيت فعلي نمي‌توانند موفقيت چنداني در جذب گردشگران داشته باشند.