شیر از نظر غذایی اهمیت فراوان دارد. از این رو، باید آن را تمیز و دور از میکروب ها نگاه بداریم.
پاستوریزه کردن یکی از راه های سالم نگاهداشتن شیر است. اکنون ببینیم شیری که در پستان گاو است باید چه مراحلی را بپیماید تا به آشپزخانه شما برسد.
نخست، صاحب گاو باید گاو خود را هر از چندی برای معاینه نزد دامپزشک ببرد تا خوب از سلامت گاو خویش مطمئن گردد. و همچنین باید برای دوشیدن آن، اشخاص سالم و تندرستی را به کار گیرد.
آن گاه سطل، ظرف و دستگاه هایی که برای شیردوشی به کار می برند همه باید تمیز و بهداشتی باشند.
با رعایت این همه نکات بهداشتی شیر را از پستان گاو می دوشند و سپس آن را به اتاق مخصوصی می برند تا در آن جا وزن کنند، از صـافی عبور دهند و حرارتش را طوری کاهش دهند که برای حمل مناسب باشد.
بیشتر گاوداران شیر را در ظرف های 45 لیتری حمل می کنند. البته برای جلوگیری از زنگ زدگی باید درون این ظرف ها را قلـع انـدود کرده باشند. اگر قرار است که شیر را به شهر ببرند از مخزن های بسیار بزرگ فلزی استفاده می کنند، مخزن های عایق داری که مانند یک فلاسک بزرگ نمی گذارند حرارت شیر بیش از یکی دو درجه تغییر کند، اگر چه مدت حمل طولانی باشد.
وقتی که شیر به کارخانه می رسد آن را در مخزن های بزرگ تری می ریزند. در این حال درجه حـرارت، طعم و بوی آن را آزمایش می کنند. آزمایش های دیگری نیز انجام می شود تا خوب از وضع بهداشتی و سالم بودن آن اطمینان پیدا کنند.
در این مرحله، تازه هنگام پاستوریزه کردن شیر فرا می رسد. یعنی آن که باید آن را تا درجه معینی حرارت دهند تا تمام باکتری های زیان آورش نابود شوند.
این شیوه، را دانشمند مشهور فرانسوی لوئی پاستور به ما آموخته و به همین دلیل است که نامش را پاستوریزه کردن نهاده اند.
به دو شیوه می توان شیر را پاستوریزه کرد:
1 - پاستوریزه کردن دراز مدت که باید شیر را حداقل به مدت 30 دقیقه، 7/61 درجه حرارت بدهند.
2 - پاستوریزه کردن کوتاه مدت که آن را حداقل به مدت 15 ثانیه، 71 درجه حرارت می دهند.
در هر دو شیوه، پس از پایان مدت گرم کردن شیر، آن را به سرعت سرد می کنند. ضمناً باید بسیار دقت شود تا شیر درست همان گونه که شایسته نوشیدن انسان است تمیز و بهداشتی تهیه شود.