● مقدمه

دانشجویان مجازی اغلب نسبت به مدت زمان مورد نیاز برای به پایان رسانیدن آموزش درون شبکه ای (Online) آگاهی ندارند. در حقیقت بر خلاف دسترسی آسان به این نوع آموزش، تحقیقات نشان می دهند که طول مدت تحصیل آن دو برابر آموزش به شیوه سنتی است (پالوف و پرات، 1999؛ گیلبرت، 2001). در نتیجه مشارکت در فرایند یاددهی- یادگیری درون شبکه ای مستلزم تعهدی عملی نسبت به آن از طرف دانشجویان و مربیان است. مدیریت زمان باید همسو و سازگار با ماهیت برنامه درسی باشد. بعضاً از مربیان خواسته می شود تا به دانشجویان در مدیریت زمان طی فرایند یادگیری کمک کنند. از این رو وظیفه آنها این است که اهمیت هر یک از سرفصلهای مطالب درسی را در جریان آموزش برای دانشجویان بیان کنند . مقاله حاضر به بررسی شیوه های بهبود مدیریت زمان در دانشگاه مجازی می پردازد .

● مبانی مدیریت زمان

براساس مدیریت زمان، توصیه در هر زمینه ای مبتنی بر اهداف صورت می پذیرد. به محض اینکه اهداف و اولویتها مشخص شدند، زمان مورد نیاز برای آنها تخصیص می یابد. به این روش می توان برای شرکت دانشجویان مجازی در آموزش درون شبکه ای برنامه ریزی کرده و از ایجاد اضطراب در آنها ممانعت به عمل آورد. در این قسمت چند توصیه کلی برای دانشجویان مجازی ارائه می شود:

▪ اهداف باید کاملاً مشخص باشند: آموزش درون شبکه ای شیوه ای ساده و آسان برای گذراندن واحدهای درسی نیست. برآورد می شود که دانشجوی درون شبکه ای 12 تا 15 ساعت در هفته درگیر تحصیل خواهد بود (گیلبرت، 2001). در نتیجه لازم است برنامه ریزی بر اساس آن صورت گیرد.

▪ مشخص نمایید، چه مقدار وقت برای مطالعه درون شبکه ای در اختیار است: ارزیابی واقع بینانه از وقت مورد نیاز برای انجام وظایف روزانه همچون انجام تکالیف درسی، رفت و آمد و رسیدگی به امور خانواده حائز اهمیت است. این ارزیابی به دانشجویان کمک می کند تا از گرفتن واحدهای درسی زیاد خودداری کنند. معمولاً دانشجویان اظهار می کنند که تکالیف آنها در واحدهای درسی ثبت نام شده، به حدی زیاد است که بسا ادامه تحصیل را با مشکل روبرو می سازد.

● تعیین اهداف

هنگامی دانشجوی مجازی در آموزش درون شبکه ای به موفقیت دست می یابد که اهداف مشخصی داشته باشد. ثبت نام در آموزش با هدف روشن، موجب جذابیت محیط یادگیری و ادامه تحصیل می شود.

بیشتر دانشجویان مسن صرفاً به منظور اخذ گواهی یا مدرکی برای حرفه خود در آموزش درون شبکه ای شرکت می کنند. اگر چه ممکن است که دانشجویان جوان تر در راستای رسیدن به اهداف شغلی در این نوع آموزش شرکت نکنند، اما به پایان رسانیدن دوره جهت دریافت مدرک تحصیلی به خودی خود برای ایجاد انگیزه در آنها کفایت می کند. در نتیجه، دانشجویان مجازی باید تشویق شوند که برای شرکت در آموزش و نیز ارزیابی نتیجه برنامه ها، اهداف روشنی را دنبال کنند. حتی اگر دانشجویان در پی تحصیل به منظور کسب مدرک باشند، داشتن اهداف واقع بینانه همراه با تعیین اولویتها می تواند به آنها در استفاده بهینه از وقت کمک کند.

برای مثال اگر هدف کلی در درس آمار که به صورت درون شبکه ای برگزار می شود، دستیابی به نمره قبولی و هدف واقعی دستیابی به فهم بیشتر از موضوعات گوناگون درس باشد، دانشجو می تواند به ارزیابی و اولویت بندی اهداف درسی اقدام نموده و سپس بر اساس یک زمان بندی منطقی برای آنها برنامه ریزی نماید. اغلب به مربیان توصیه می شود که دانشجویان خود را تشویق کنند تا در ابتدای دوره به منظور کمک به تشکیل گروه در جهت اهداف یادگیری تشریک مساعی کنند. این فعالیتها مبنای مدیریت زمان را تشکیل می دهد.

لازم به ذکر است که دانشجویان در برخورد با محیط باید انعطاف پذیر باشند: آموزش درون شبکه ای در جهان واقعی صورت می گیرد، یعنی دانشجویان در محیط خود به خلق فضایی می پردازند که امکان یادگیری را فراهم می آورد. مسائل زندگی می تواند مانع از اجرای بهترین طرحها و تحقق اهداف و مقاصد شود. دانشجوی مجازی هنگامی که با مشکلی مواجه می شود، برای آنکه از درس عقب نیفتد، باید با مربی تماس گرفته و او را مطلع سازد. مربی نیز لازم است انعطاف پذیر بوده و برای فائق آمدن بر موانع و مشکلاتی که ممکن است مانع اتمام دوره تحصیلی شود، با دانشجویان همکاری نماید. البته این در صورتی است که مربی نسبت به وجود مشکل مطمئن شود. بهانه های دانشجویان برای عدم انجام تکالیف در جهان درون شبکه ای تغییر کرده است. دانشجو دیگر نمی گوید که «تکالیف را در خانه ام جا گذاشتم»، بلکه می گوید: ”رایانه ی من خراب شد“ یا ”من بر حسب اتفاق تکالیف خود را حذف کردم“ یا «تکنسینی به اشتباه هارد درایو مرا را دوباره فرمت بندی کرده است». چشم پوشی انحرافات جزیی دانشجوی مجازی در جریان کار از طرف مربی لازم است، اما در صورت تکرار بهانه ها، باید نسبت به آنها شک نمود و از دانشجویان دیگر درباره آنها سوال کرد.