در آن زمان دانش و دید بصری هنرمند تا آنجا پیش نرفته بود که بتواند نمایی سه بعدی از چیزی به نمایش بگذارد؛ و می دانیم که در تخت جمشید مبنای کار هنرمند بر پایه ی قرینه سازی می باشد، چه در معماری و چه در نقوش. اما هنرمند آن دوره از شیوه ای بسیار هنرمندانه برای نمایش بُعد در آثار خود اعمال کرده است. بدین صورت که تمامی نقوش به کار رفته در مجموعه دو بار ترسیم شده اند: یک بار نیمرخ از سمت چپ و یک بار نیمرخ از سمت راست. بزرگترین مثال نقوش هدیه آورندگان کاخ آپادانا؛ تمامی نقوش هدیه آورندگان پلکان شرقی رو به سمت راست دارند و نمیرخ راست آنان به نمایش گذاشته شده است. این در حالی است که همین نقوش در پلکان شمالی نیز نقر شده اند، با این تفاوت که این بار رو به سمت چپ داشته و نیمرخ چپ آنان به نمایش گذاشته شده است.
بعد نمایی در تخت جمشیدمثال دیگری می آورم: در درگاه های شمالی کاخ صدستون، در هر در گاه صد سرباز نقر شده اند، پنجاه سرباز در جرز سمت چپ و پنجاه سرباز دیگر در جرز سمت راست. اما جالب است بدانیم که در اصل در هر درگاه تنها پنجاه سرباز وجود دارند. بدین صورت که هر سربازی که در جرز طرف راست درگاه قرار دارد، در طرف دیگر درگاه نیز قرار دارد؛ ولی با این تفاوت که یک بار نیمرخ سمت چپ و یکبار نیم رخ سمت راست آن نمایش داده شده است. برای نمونه، درگاه شمالی سرباز چهارم از ردیف اول را مثال می زنیم. در جرز طرف راست، نیمرخ راست این سرباز مادی را می بینیم. بدین صورت که خنجری در طرف راست خود بسته و در طرف چپش کماندان وی قرار دارد که ما آنرا در پشت وی می بینیم. حال اگر جرز روبرو را نگاه کنیم، همان سرباز چهارم قرار دارد با این تفاوت که اینبار نیمرخ سمت چپ او نمایش داده شده است، اکنون کماندان در جلو قرار دارد و خنجر به آنطرف سرباز رفته است. در نتیجه این دو نفر یک سرباز را تشکیل می دهند.[1]
نمونه های دیگری نیز وجود دارند، مانند دو مجلس بارعام داریوش که یکی در خود مجموعه و دیگری در موزه ایران باستان قرار دارند، که این دو نیز قرینه ی یکدیگر می باشند.
1 مستند «پارسه، روایتی نو»، کارگردان: فرزین رضائیان
بعدنمایی در پارسه
پاسخ با نقل قول
