طلاوكاركردهاي اقتصادي آن

[Isooda]

طلاوكاركردهاي اقتصادي آن Gold, and economic functions.


مقدمه:

با تامل در سير تکاملى تمدن ها ،متوجه مى شويم که انسان ها در ادوار مختلف ،همواره متناسب با سطح فرهنگ خود ؛به دنبال زيبايى و تزيينات بوده و براى ايجاد اين تزيينات ،از طبيعت و محيط اطراف ،بهره گرفته اند .
در طى قرن ها از فرهنگى به فرهنگ ديگر ،مواد کمياب و زيبا مانند : صدف ،استخوان ،سنگريزه ،عاج، پنجه ى حيوانات ، چوب ،سنگ ،مرواريد ،مرجان و مينا ،مواد قيمتى ناميده مى شدند .از اين مواد ،متناسب با طبيعت محل زندگى و فرهنگ ،در تزيينات ،بهره گرفته مى شد.


در اين ميان ،ايران همواره سردمدار فرهنگ و تمدن ،بوده و داراى سنن خاص خود در طراحى و استفاده از جواهرات ،سنت ها ى خاص خود را به کار برده است .


جواهرات در ايران ،تاريخچه کهن و پر فراز و نشيبى دارد .در ايران باستان ،از جواهرات علاوه بر زيبايى براى رفع بلا و طلسم خدايان بد سرشت ،استفاده مى شد همچنين جواهرات ،نشان دهنده مقام اجتماعى شخص و اصالت خانوادگى او نيز بود .



در ايران براى ساخت جواهرات ،از طلا ،نقره ، و برنز و انواع سنگ هاى رنگى استفاده مى شده است و از آن جا که ايرانيان اهميت زيادى به تجمل و آراستگى مى دادند ،از نظر جواهرات براى تزئين لباس ها ،آرايش مو و ساخت ظروف استفاده مى کردند و از اين نظر ،ايرانيان در هر دوره تاريخى ،داراى سبک و نقش و نگارهاى ويژه اى شدند .



سرانجام از قرن نوزدهم ،با نفوذ اروپائيان به ايران ،بسيارى از تکنيک ها و سبک هاى ايرانى کمر نگ و کمرنگ تر شدند ،اما ايران ،همچنان فرهنگ غنى خود را در دل اقوام و قبايل خود حفظ کرد و بدين ترتيب برخى مدل هاى سنتى ،در بين قبايل ،از جمله اقوام کرد ،ماندگار شد.



متاسفانه امروزه نيز از طرح هاى غربى استقبال بيشترى مى شود .فرهنگ نادرست غرب پرستى ،دامن گير صنعت جواهرسازى نيز شده رو به گسترش است به گونه اى که بسيارى از طرح هاى ايرانى ،در ايرن صنعت رو به فراموشى رفته است .اکنون زمان آن فرا رسيده است که با تجديد نظر در طرح ها و فرهنگ سازى ،مانع پيشرفت اين سير نزولى شويم و آفرينش سبکى خاص را جايگزين تقليد از سبک هاى غربى نموده ،فرهنگ ايرانى را از فراموشى حفظ نماييم .



در اين جا به منظور آشنايى با فرهنگ سنتى ،کهن و اصيل ايرانيان در ساخت طلا و جواهر و سير تکامل اين صنعت در کشورمان از ادوار دور تا کنون ،به بررسى کوتاه تاريخچه جواهرات در ايران مى پردازيم .
طلا از گذشته‌هاي بسيار دور، به ‌دليل جلاي زيبا، مقاومت بالا در مقابل اكسيداسيون و ديگر عوامل شيميايي، شكل‌پذيري خوب و كميابي، در طول تاريخ مورد توجه بشر بوده و داراي اهميت ويژه‌اي مي‌باشد. طلا به عنوان مهمترين استاندارد پولي جهان مطرح بوده و بيشترين مورد مصرف آن در ساخت سكه و شمش طلا به عنوان ذخاير پولي بين‌المللي است. اين فلز به علت زيبايي و مقاومت، به صورت زيورآلات و كارهاي هنري نيز استفاده مي‌شود. اين فلز همچنين در ساخت لوازم الكترونيكي دقيق مورد استفاده است به‌طوريكه در آينده رده اول مصرف طلا را به خود اختصاص خواهد داد

تاريخچه طلا

اين فلز از قديمي‌ترين فلزات شناخته ‌شده است كه مورد استفاده قرارگرفته است، زيرا به سادگي شكل‌پذير مي‌باشد. هندي‌ها اولين بار در كتاب مقدسشان(4000 سال قبل از ميلاد مسيح) به طلا اشاره كرده‌اند. قديمي‌ترين معدن طلا(4000 سال قبل از ميلاد مسيح) در بين‌النهرين، در خاورميانه و مربوط به سومريان بوده‌است. يافته‌ها نشان مي‌دهد بين سال‌هاي2654 تا 2685 قبل از ميلاد در آبيدوس(Abydos) و نگده(Nagada) مصر، زرگري مرسوم بوده‌است. اين زمان به پيش از تاريخ استفاده از نقره برمي‌گردد. در اين زمان استفاده از طلا در جواهرسازي و تزئينات، بجز براي فرعونيان، خانواده آن‌ها، كاهنين و مقامات بلند پايه ممنوع بود. براساس اطلاعات محلي در مصر، طلا براي اولين بار در نيل آبي و معادن خاص گزارش شده كه به سال 2200 قبل از ميلاد برمي‌گردد.
در يونان باستان سكه‌هاي طلا در سده‌هاي هفتم و هشتم پيش از ميلاد رايج بوده است و در ارمنستان استفاده از سكه‌هاي طلا در سده اول پيش از ميلاد شروع شد.
در زبان پارسي باستان كلمه "زرنه" و در زبان پهلوي كلمه "زر" معرف طلا بود. ايرانيان از حروف A.U.R به عنوان نشانه طلا استفاده مي‌كردند كه از كلمه لاتين Aurum به معني طلوع گرفته شده است. اسلاوها، ژرمن‌ها و فنلاندي‌ها از حروف G.Z.O.L به‌عنوان نشانه طلا استفاده مي‌كردند. روس‌ها كلمه Zoloto را براي اين منظور به ‌كار مي‌بردند. در علم كيمياگري، خورشيد نشانه طلا بود و در علم شيمي Au معرف طلا مي‌باشد.
طلا فلزي گرانبها است که در زبان هاي فارسي به زر، فرانسه به OR ، انگليسي به GOLD ، آلماني به GOLD ، ايتاليايي به ORO و عربي به ذهب معروف است.زر از جمله فلزاتي است که از زمان هاي باستان مورد استفاده ي بشر قرار گرفته است.


باستان شناسان عقيده دارند که در ايران طلا از هزاره ي سوم قبل از ميلاد مورد استفاده قرار گرفته و از آن اشياء زينتي درست مي کرده اند.قسمتي ازاين اشياء در حفريات باستان شناسي به دست آمده است.
در ايران معادن طلا و نقره هم يافت مي شود که در قديم در آنها کار مي کرده اند. شاه عباس هم خواست آنها را استخراج کند اما چون خرجش بيشتر از دخلش بود از آن منصرف شد.



در دوره ي هخامنشي توليد طلا در داخل کشور و همچنين واردات طلا به ايران افزايش يافته است و در اين دوره سکه ي طلا براي اولين بار در جهان ضرب شد. نام اين سکه که در 516 قبل از ميلاد ضرب گرديد، داريک بود. تا آن دوره در دنياي آن روز هنوز سکه هاي طلا ضرب نشده بود. سکه هاي رايج از مس، مفرغ و نقره بود و پس از داريوش در کشورهاي ديگر هم سکه ي طلا ضرب شده . در رم در سال 225 قبل از ميلاد.



زر از جمله فلزاتي است که از زمان هاي باستان مورد استفاده ي بشر قرار گرفته است. احتمال مي رود در ابتدا ريزه هاي براق آن در کنار رودخانه ها جلب توجه او را کرده باشد.دانشمندان عقيده دارند که تاکنون از پوسته ي زمين قريب 95000 تن طلا استخراج شده که اين مقدار از يک ميليونيم حجم موجود در پوسته ي زمين، کمتر است(ذخيره ي طلاي پوسته ي زمين را پانصد ميليونيم درصد برآورد کرده اند).

تنها در آب اقيانوس ها قريب يک ميليارد تن طلا وجود دارد. البته همه ي طلاي موجود در پوسته ي زمين قابل بهره برداري نيست. در ايران گيرشمن، در کتاب ايران از آغاز تا اسلام مي نويسد:در دوره ي مادها از معادن طلاي اطراف همدان بهره برداري مي شده است.

ويل دورانت در جلد اول کتاب مشرق زمين گاهواره ي تمدن از گفتار G.HAUART نقل مي کند:

در کوره هايي که اين قوم (مادها) براي سکونت خود انتخاب کرده بودند مس، آهن، طلا، نقره، سنگ مرمر و سنگ هاي گرانبها به دست آوردند.از گفتار استرابون جغرافي نويس يوناني نقل شده که در ايران، طلا، نقره، مس،آهن،سرب و زرنيخ استخراج مي شده و بيشتر از ناحيه ي کرمان به دست مي آمده است.

در دوره ي ساسانيان نمايندگان چين که بين سال هاي 455 و 531 ميلادي به دربار ايران رفت و آمد داشته اند مي نويسند:
در تيسفون پايتخت ساساني محصولات طبيعي عبارتست از طلا، نقره، مرجان، عنبر، مرواريد و اشياء زجاجي- بلور، آهن، مس، شنگرف و جيوه بود...

باستان شناسان عقيده دارند که در ايران طلا از هزاره ي سوم قبل از ميلاد مورد استفاده قرار گرفته و از آن اشياء زينتي درست مي کرده اند.قسمتي ازاين اشياء در حفريات باستان شناسي به دست آمده است. و در جاي ديگر مي نويسد:
در ايران معادن طلا و نقره هم يافت مي شود که در قديم در آنها کار مي کرده اند. شاه عباس هم خواست آنها را استخراج کند اما چون خرجش بيشتر از دخلش بود از آن منصرف شد.

شاردن، از معادن طلاي نزديک تبريز نام مي برد و مي نويسد مدت مديدي است که استخراج آن موقوف شده است چون معلوم شد که عايدات حاصله تکافوي مخارجش را نمي کند.

در دوره ي قاجاريه و مخصوصا در زمان اميرکبير اقداماتي براي بهره برداري از معادن طلا به عمل آمد. از معدن طلاي موته واقع در نزديک لنجان ( البته نزديک دليجان صحيح است و احتمالا مولف نام شهر را اشتباها نوشته باشد) در اين دوره بهره برداري شده است.

پس از مشروطيت، امتياز معدن طلاي آستانه (اراک) در رود ازنا، به اشخاص واگذار شد( درسال 1328 ه . ق ) ولي نتيجه اي از آن به دست نيامد. دمرگان هم در گزارش ماموريت علمي در ايران درباره ي طلا مي نويسد:
در ايران طلا به طور طبيعي کم است، در بعضي از رودخانه هاي کردستان، خراسان و قره داغي نزديک ارس يافت مي شود ولي درباره ي بهره برداري از آنها چيزي ننوشته است.

معادن طلاي قديمي
از نظر قدمت، قديمي ترين معدن طلايي که اسم آن در تواريخ و گزارش ها آمده ، معدن سيستان است و پس از آن بيشتر نويسندگان از معدن کوه زر دامغان ياد کرده اند. ابودلف سياح عرب که در زمان سامانيان در ايران سياحت کرده از معدن طلاي شيز(تخت سليمان نزديک تکاب) ياد کرده و مي نويسد طلاي آنجا سه قسم است. يک قسم به نام قومسي ( شايد طلاي معدن کوه زردامغان باشد) و آن عبارت از خاک طلا است که بر آن آب مي ريزند و پس از شستشوي خاک، طلاي آن مانند گرد باقي مي ماند. اين طلا با جيوه ترکيب مي شود و رنگ آن سرخ روشن و سنگين و نرم و چکش خور مي باشد و رنگ آن در آتش استقامت دارد. قسم ديگر شهربي نام دارد و تکه هاي آن از يک گندم تا ده مثقال يافت مي شود رنگ آن تند و ثابت است ولي جنس آن کمي خشک مي باشد.

قسم ديگر سجابذي است که رنگ آن سفيد و هنگام محک سرخ مي شود. ( مخلوط با مس بوده است) و در جاي ديگر از طلاي همدان گفتگو کرده و مي نويسد به علت اينکه زغال در آنجا کمياب است هزينه ي به دست آوردن طلا زياد و بهره برداري صرف نمي کند. بعدا از معدن طلاي مازندران به نام کوه خشم ياد مي کند. اصطخري در مسالک الممالک از معدن طلاي و خان (در ماوراء النهر) نام مي برد و مي نويسد زرآب از اين ديارخيزد و در کنار رودها و بر اثر سيلاب ها پديد باشد.

ابن حوقل در صوره الارض از معدن طلاي فارس نام مي برد. در حدود العالم به خاک هاي رز که در جوي هاي جيرفت وجود دارد اشاره شده است.

در نزهت القلوب مولف از معادن طلاي فرغانه و معدن به حدود دامغان که آن را کوه زر خوانند و طلا بارها در ميان خاک مي يابند ياد شده است. و در جاي ديگر از معدن طلاي سيستان( که در افواه شايع است در عهد سلاطين غزنوي کار مي کردند و به علت زلزله از بين رفته ) ياد شده است.

در جواهرنامه ي سلطاني نوشته شده : از خواجه ابوريحان، در کتاب تساميع، بقراط بيان کرده که کاني در حدود زابلستان است و احمد طبيب ساوجي بر آن است که در نواحي دامغان و جبال جنوبي کرمان چند کان زر غيرخالص مشاهده کرده است.

سرانجام جرجي زيدان در کتاب تمدن اسلام از معادن طلاي خراسان ماوراء النهر، دمندان در کرمان نام مي برد.

بعد از حمله ي مغول تا دوره ي صفويه از معادن طلا در ايران بهره برداري مي شده است. ولي مثل اين است که در دوره ي صفويه فعاليت در معادن طلا چشم گير نبوده است. تا ورنيه در سفرنامه ي خود مي نويسد:
اين مسئله مسلم است که در قديم معادن طلا و نقره در ايران بوده چنانکه هنوز اثر آن در بعضي حفريات بسيار عميق ديده مي شود ولي از وقتي که طلا و نقره زياد شده و از اتيوپي و جزاير سوماترا و چين و بعضي جاهاي ديگر وارد مي شود ديگر ايراني ها در مملکت خود به کشف طلا و نقره نپرداختند و ...

[Isooda]

اولين سابقه ي زري سکه ي طلا
در دوره ي هخامنشي توليد طلا در داخل کشور و همچنين واردات طلا به ايران افزايش يافته است و در اين دوره سکه ي طلا براي اولين بار در جهان ضرب شد. نام اين سکه که در 516 قبل از ميلاد ضرب گرديد، داريک بود. تا آن دوره در دنياي آن روز هنوز سکه هاي طلا ضرب نشده بود. سکه هاي رايج از مس، مفرغ و نقره بود و پس از داريوش در کشورهاي ديگر هم سکه ي طلا ضرب شده . در رم در سال 225 قبل از ميلاد.

در دوران ساساني طلا در ايران فراوان بوده به طوري که ظروف و ديگر اشياء طبقه ي مرفه همه از طلا يا نقره ساخته مي شده و اين وضع پس از حمله ي اعراب به ايران ادامه داشته است

هزاره دوم قبل از ميلاد

ساکنان فلات ايران ،در سال هاى 300 تا 1300 قبل از ميلاد ،از زيور آلات مسى و نيز رشته هايى از مهر ه هاى رنگارنگ استفاده مى کردند .

در نيمه اول اين هزاره ،جواهراتى به صورت گردنبند ودستبند ،با دانه هايى مانند تخمه هاى خربزه و جدا کننده هاى توخالى طلايى ساخته شدند که هم مردان و هم زنان از آنها استفاده مى کردند . در " Susa" در شمال غربى ايران نيز هنرمندان از همان تکنيک و طراحى ،براى ساختن جواهرات استفاده مى کردند و در شهر سوخته ،واقع در استان سيستان و بلوچستان جواهرات توسط صنعتگران بومى ساخته ميشد.

هزاره اول قبل از ميلاد

مخلوط شدن گروه هاى قومى و گروه هاى تازه واردى که به دليل برانداخته شدن سلسله پادشاهان در بين النهرين به ايران وارد شده بودند و نژاد آريايى از شمال ،آداب و سنت هاى غنى را ايجاد کردند ، اين سنت هاى هنرمندانه ،د رحفارى هاى باستن شناسى کشف شده است .

به طور مثال ،در استان آذربايجان ،استخوان هاى دخترى مربوط به سال هاى 800 تا 1000 ميلادى کشف شد که با ديسک ها ،پيشانى بند ،دستبند ،انگشتر ،خلخال و رشته اى از هفت مهره برنزى ،تزيين شده بود .

در اين هزاره ،در استان لرستان ،گروهى از برنز کاران سکونت داشتند که سنجاق ها و زيور آلاتن مذهبى و تزيينى ؛همراه با نقش و نگارهايى از توتم ،(مانند خنجر ،شمشير و ابزار آلات جنگى ) مى ساختند .براى زدن طرح هاى افسانه اى ( اژدها و ديوها ) ،و همچنين براى ساخت ديسک و تيردان ،صفحات فلزى را چکش کارى مى کردند .

هخامنشيان

در زمان هخامنشيان ،کار با طلا و هنر جواهرسازى ،نتيجه هماهنگى سنت هاى مختلف ،به روشى بسيار ماهرانه بود.

تعدادى از اشياى مدل داده شده مربوط به اين دوره ،شامل بازوبند ،پلاک ،شمسه ،دستبند ،انگشتر ،دکمه ،مهره ،گردنبند ،سنگ هاى قيمتى و ...است .

پارتيان

پارتيان به تزيينات و درخشان سازى اشياء که در شرق ايران ؛ ا ملت هاى ديگر فرا گرفته بودند ،علاقه خاصى نشان مى دادند .ساير ملل نيز از روش هاى تزييناتى پارتيان ،پيروى مى کردند .

در زمان پارتيان ،جواهرات ،زيبا تر و با شکوه تر شدند .طلا و جواهرات ،در مقياس هاى کوچکتر و با طرح هايى ساده تر ،ساخته مى شدند .آنها از انواع مختلف تزئينات ،آويزها ،سنجاق هاى کوچک ،حلقه ها و سنگ هاى قيمتى استفاده مى کردند .کمربند ها وکلاه هاى تزيين شده از جواهرات ،در اين دوره رواج داشت.

ساسانيان

در دوره ساسانيان ،هنر طلا و جواهرسازى ،مانند ساير هنرها به شکوفا يى رسيد .

پيچيدگى مهر و نشان ها ،کيفيت سکه ها ،روکش هاى تزئينى بر روى تاج ها ومهارت به کار گرفته شده در نقره آلات اين دوره شگفت انگيز است .

خواص فيزيكي طلا

طلا یا زَر با نشان شیمیایی Au نام یک عنصر است. طلای پالوده فلزی با رنگ زرد روشن، براق و به صورت سنتی چشم گیر است که این به دلیل اکسید نشدن در هوا و آب است. از نظر شیمیایی، طلا فلزی واسطه است که در گروه ۱۱ جدول تناوبی جای دارد و یکی از کم واکنش ترین عنصرهای جامد در شرایط استاندارد است. پس می‌توان این فلز را به صورت خالص در طبیعت به صورت دانه‌ای یا تکه‌ای در میان سنگ‌ها، کانی‌های بلوری شده و مواد ته نشینی آبرفتی پیدا کرد. همچنین در میان کانی‌ها به صورت ترکیبی با دیگر عنصرها بویژه تلوریم دیده شده اما فراوان نیست. نماد شیمیایی این عنصر، Au از نام لاتین آن aurum به معنی «درخشش سپیده دم» گرفته شده‌است.[۱]

طلا در برابر بیشتر اسیدها پایدار است اما در تیزاب سلطانی (نیترو-هیدروکلریک اسید) حل می‌شود دلیل برگزیدن نام «تیزاب سلطانی» برای توانایی حل کردن طلا است. افزون بر این طلا در محلول‌های آلکالینی سیانور که در معدن کاری کاربرد دارد، و در جیوه با ساخت آلیاژ ملغمه هم حل می‌شود. نیتریک اسید که توان حل کردن نقره و فلزهای پایه را دارد در برابر طلا ناتوان است. این ویژگی نیتریک اسید در آزمون اسید برای شناسایی و تایید طلا به کار می‌آید.

از ۲۰۰۹ به این سو، روی هم رفته ۱۶۵٬۰۰۰ تُن طلا از معدن‌ها بدست آمده‌است.[۲] چیزی نزدیک به ۵٫۳ میلیارد تروی اونس (troy ounce) یا ۸۵۰۰ مترمکعب که ۵۰٪ آن در گوهرسازی، ۴۰٪ در سرمایه گذاری و ۱۰٪ در صنعت به کار رفته‌است.[۳]

علاوه بر سرمایه گذاری مالی و کارهای پولی، شکل‌پذیری بالا، پایداری در برابر خوردگی و واکنش پذیری پایین این عنصر باعث می‌شود که این عنصر کاربرد فراوانی در زمینه‌های گوناگون داشته باشد. رسانایی الکتریکی بالای طلا در سیم کشی برق به کار می‌آید. افزون بر این طلا در دندان‌پزشکی، الکترونیک و تولید شیشه‌های رنگی کاربرد دارد.

طلا فلزی است كه در حالت طبیعی درتمام سنگهای قشر زمین اعم از آتشفشانی و رسوبی همچنین در آب دریاها و اقیانوسها یافت می‌شود. مقدار تقریبی طلا در سنگهای آتشفشانی 62% قسمت در میلیون و در سنگهای رسوبی 15% قسمت در میلیون می‌باشد.

طلا فلزی است كه در حالت طبیعی درتمام سنگهای قشر زمین اعم از آتشفشانی و رسوبی همچنین در آب دریاها و اقیانوسها یافت می‌شود. مقدار تقریبی طلا در سنگهای آتشفشانی 62% قسمت در میلیون و در سنگهای رسوبی 15% قسمت در میلیون می‌باشد.
طلای طبیعی توسط رنگ، خاصیت چكش خواری، وزن و خاصیت برش برداشتن از دیگر كانیها قابل تشخیص است. از فلز طلا بطور عمده بمنظور سكه زنی و تهیه شمش و پشتوانه ارزی استفاده می‌شود. طلا در تولید لوازم مختلفی بكار می‌رود كه جواهرات زینتی در صدر آنها قرار می‌گیرند.علاوه بر این امروزه، انواع آلیاژهای طلا در صنعت ارزش روزافزونی پیدا كرده است.
طلا یكی از چگال ترین فلزات است. مكعبی از طلا به ضلع یك سانتیمتر دارای وزنی برابر 19.25 گرم یا بیش از دوبرابر وزن یك سانتیمتر مكعب آهن است. طلای خالص آنقدر نرم است كه با ناخن می‌توان روی آن خراش انداخت. طلا در مقایسه با فلزلت دیگر از خاصیت ورقه و مفتول شدن بیشتری برخوردار است.طلا را می‌توان بصورت ورقه ای به ضخامت یكصدهزارم میلیمتر نازك كرد یا مفتولی از آن ساخت كه كه هر متر 0.0005 گرم وزن داشته باشد. نقطه ذوب طلا 1064.76 درجه سانتی گراد و نقطه جوش آن 2700 درجه سانتی گراد است. سختی این فلز بر حسب موس 3-2.5 و با مقیاس برینل مساوی 18.5 است.

عدم میل تركیب طلا با اكسیژن هوا و حفظ خواص ظاهری آن موجب رضایت خاطر طلا و جواهرسازان است بویژه آنكه با هر وسیله ای می‌توان روی طلا كار كرد و آن را در تمام فرآیندهای ساخت مصنوعات طبیعی بكاربرد.از آنجایی كه طلای خالص بسیار نرم است آن را با فلزات دیگر بصورت آلیاژ در می‌آورند. استفاده از طلا در جواهرسازی، ضرب مسكوكات و علوم و فنون مختلف دامنه روزافزونی پیدا كرده است.بیشتر طلاهایی كه تا كنون در سراسر دنیا استخراج گردیده در خزانه های دولتی و بانكهای بزرگ بمنظور موازنه پرداختهای تجاری با كشورهای خارجی نگهداری می‌شود.

رنگ بندی طلا
در بین رنگهای طلا زرد برای غالب طلا و جواهرسازان مقبولیت بیشتری پیدا كرده است و استفاده از آن متداول تر است. مصرف طلای سفید را معمولا برای الماس در نظر می‌گیرند زیرا از لحاظ همرنگی با آن توازن بیشتری دارد. طلای قرمز اكثرا همراه با طلای زرد بمنظور ایجاد تناسب در رنگ بكار می‌رود. طلای سبز رنگ نیز معمولا برای كاربرد قطعات جواهری كه آنتیك دارند مورد مصرف قرار می‌گیرد.
هرگاه در آلیاژ طلا با نقره كه رایج ترین آلیاژ است 50 تا 60 درصد نقره بكار رود رنگ طلا زرد مایل به سفید كه اصطلاحا طلای گبری گفته می‌شود، خواهد شد و چنانچه 25 درصد آن باشد رنگ آلیاژ حاصله سفید مایل به سبز می‌شود كه این هر دو در جواهرسازی كاربرد فراوان دارد. آلیاژ طلا با چند فلز دیگر كه اسامی آنها خواهد آمد به رنك سفید بوده و این آلیاژ از 80 درصد طلا، 16 درصد نیكل، 3 تا 4 درصد روی و گاهی 1 درصد مس تشكیل شده است. آلیاژ طلا و مس با 75 درصد طلا و 25 درصد مس كه رنگ آن مایل به سرخ می‌باشد در صنعت سكه سازی كاربرد داشته و مس در این میان نقش سخت كننده را دارا می‌باشد.

نكته مهم در اینجا این است كه طلای قرمز از طریق كاهش مقدار نقره و افزایش مس بدست می‌آید. طلای سبز با كاهش مقدار مس و افزایش مس بدست می‌آید. طلای سبز با كاهش مقدار مس و افزایش مقدار مقدار نقره تهیه می‌شود و طلایی كه بمنظور مینا كاری بكار گرفته می‌شود بایستی ترجیحا دارای مقدار اندكی روی باشد. گاهی نیز در تركیب طلای سفید 18 عیار به جای روی پالادیم بكار می‌رود. در یك طبقه بندی دیگر از نسبت درصد فلزات مختلف در آلیاژهای رنگی طلا ذكر گردیده كه برای تهیه سفید با عیار 18 می‌بایست 750 قسمت آن را طلا، 50 قسمت را نقره نقره و 200 قسمت را پالادیم درنظر گرفت یا اینكه 750 قسمت را طلا، 135 قسمت را نیكل و 85 قسمت را مس و 30 قسمت را روی انتخاب كرد.

آلیاژهای طلا
طلا و نقره به هر نسبتی با یكدیگر با یكدیگر تشكیل آلیاژ می‌دهند. هرگاه درچنین آلیاژی 60 – 50 در صد نقره بكار رود آلیاژی به رنگ زرد مایل به سفید تشكیل خواهد شد. هرگاه میزان نقره 25 درصد باشد آلیاژ حاصله سفید مایل سبز خواهد شد كه آلیاژ در طلا و جواهر سازی كاربرد زیادی دارد. آلیاژ طلا و مس با 75 درصد طلا و 25 درصد مس به رنگ به رنگ زرد مایل به سرخ در سكه سازی كاربرد دارد. طلای قرمز با افزایش درصد مس بدست می‌آید. طلای ارغوانی آلیاژی از 75.49 درصد طلا و بقیه آلومینیوم است و طلای آبی رنگ روشن حاوی 53.83 درصد ایندیوم و 46.17 درصد طلا می‌باشد. در هر صورت با تغییرات لازم در میزان درصد طلا و عناصر آلیاژی دیگر رنگهای متنوعی از طلا بدست می‌آید.

مقیاس عیار در حقیقت مقدار طلای خالص در 24 قسمت قسمت از كل فلز است یعنی اینكه عیار طلای 100 درصد خالص 24 در نظر گرفته می‌شود به عبارت دیگر واژه عیار بیامگر میزان خلوص آن در 24 قسمت می‌باشد. بهترین طلای تجاری كه در ساخت زیور آلات به كار می‌رود 22-14 عیار است. سكه های داخلی طلا عموما 21.6 عیار هستند یعنی در آنها 90 درصد طلا وجود دارد.
نسبت طلا را گاهی اوقات در هزار قسمت در نظر می‌گیرند با یك تناسب ساده می‌توان مثلا متوجه شد كه طلای 18 عیار در چند هزار است.

[Isooda]

فرمول كاهش عیار
هنگامیكه قرار باشد از یك طلای پرعیارتر طلای كم عیارتر تهیه گردد بایستی مقداری فلز بار به آن اضافه شود تاعیار مطلوب بدست آید در این زمینه از رابطه زیر استفاده می‌شود:

M=mg(k2-k1)/k1
M وزن فلز بار برای تقلیل دادن عیار.
mg وزن طلا.
k1 عیاری كه مورد نظر است(عیار مطلئب).
k2 عیار موجود.
سير تاريخي قيمت طلا درسالهاي گذشته

طلا بعنوان یکی از مهمترین پشتوانه ها در طول تاریخ مطرح بوده است و مقیاس آن بر اساس اونس تروی میباشد . قیمت آن بطور عمده بر اساس اونس بیان میگردد. اونس (مخفف: oz) از واحدهای جرم است. Oz سرواژه عبارت ounce است.

واحد اونس در دستگاه‌های گوناگون همچون یکاهای انگلیسی، یکاهای سلطنتی و دستگاه یکاهای معمول ایالات متحده کاربرد داشته است. و در هر یک از این دستگاه‌ها وزن متفاوتی دارد. اونس معمولی در سیستم بین‌المللی اوزان برابر با یک‌شانزدهم پوند یا ۴۰۰ ارزن است که در سیستم متریک مساوی ۲۸/۳۴۹۵۲۳۱۲۵ گرم می‌شود. این واحد در ایالات متحده بسیار متداول است، در بریتانیا استفاده رسمی از آن در سال ۲۰۰۰ به پایان رسید اما هنوز هم در این کشور به طور غیررسمی استفاده می‌شود.

همچنین برای اندازه‌گیری وزن فلزات گرانبها یعنی؛ طلا، نقره، پلاتین و پالادیم از اونس بین‌المللی تروا استفاده می گردد که معادل ۳۱/۱۰۳۴۷۶۸ گرم می باشد. این اونس فقط برای اندازه‌گیری فلزات گران‌بها کاربرد دارد و وزن شمش‌ها و سکه‌های طلا و دیگر فلزات گران‌بها و همینطور قیمت آن‌ها معمولاً با اونس تروا بیان می‌شود. اصطلاح یک اونس طلا به معنی طلایی یک‌تکه یا ساچمه با وزن یک اونس تروا و با خلوص ۹۹/۹۹ درصد (۲۴ عیار) است.

انواع دیگر اونس شامل اونس ماریا ترزا معادل ۲۸/۰۶۶۸ گرم، اونس اسپانیایی معادل ۲۸/۷۵ گرم، اونس متریک چینی معادل ۵۰ گرم و اونس متریک هلندی معادل ۱۰۰ گرم، می‌شوند.

.یک اونس طلا برای دهه های متمادی 20.67 دلار تا سال 1934 تثبیت شده بود .در واقع سال 1934 نقطه عطفی برای آغاز صعود قیمت طلا بود و قیمت آن تا 35 دلار در هر اونس افزایش پیدا کرد. در سال 1968 ساختار دو لایه ی قیمت گذاری تاسیس شد و در سال 1975 طلا اجازه نوسان پیدا کرد

در ژانویه 1980 قیمت طلا به 850 دلار در هر اونس رسید که متوسط آن در آن سالها حدود 6.5 دلار برای هر اونس بود . در سال 2000 قیمت ها سقوط کرد و تا حدود 272 دلار رسید .در اوایل سال 2000 قیمتها اندکی رو به افزایش نهاد تا جایی که در سال 2011 تمامی رکورد های پیشین خود راشکست و به بیش از1800 دلار در هر اونس رسید. جدول زیر بسته شدن قیمت طلا رادر بورس نیویورک بصورت هر 5 سال نشان میدهد .

سال


ارزس قیمت طلا در هر اونس

2010


$1,410


2005


$513


2000


$272


1995


$386


1990


$424


1985


$354


1980


$615


1975


$151


1970


$38


1965


$36


1960


$37


1955


$35


1950


$40


1945


$37


1940


$35


1935


$35


1930


$21


1925


$21


1920


$21


1915


$21


1910


$21


1905


$21


1900


$21


1895


$21


1890


$21


1885


$21


1880


$21


1875


$23


1870


$23


1865


$30


1860


$21


1855


$21


1850


$21


1845


$21


1840


$21


1835


$19


1830


$19


1825


$19


1820


$22


1815


$22


1810


$19


1805


$19


1800


$19

[Isooda]

بازارهاي جهاني طلا

بیشتر کشورهای مهم تولیدکننده ی طلا، معافیت های مالی، سوبسیدها(subsides) و کمک های دیگری را برای صنعت استخراج طلا فراهم آورده اند. در این کشورها به ویژه کانادا و آفریقای جنوبی، کمک های یادشده در ابقاء و برقراری صنعتی فعال و عملی مهم بوده اند. در سال های دهه ی 1970 که قیمت طلا افزایش یافت،تقریبا همه ی معادن طلای استرالیا و کانادا سوبسیدهایی را دریافت کردند.

بسیاری از معادن آفریقای جنوبی دارای معافیت های مالی می باشند. با توجه به اینکه در سال 1983 مدیر کل خزانه داری آفریقای جنوبی، طرح هایی را اعلام کرده تا مساعدت و کمک دولتی را درمعادن حاشیه ای طلا که از جانب دولت می توانند حمایت شوند کاهش دهد. معادن آفریقای جنوبی تحت نظر دولت اداره می شوند و ملزم به صدور طلایشان بهبازار های بین المللی از طریق بانک ذخایر آفریقای جنوبی می باشد و شوروینیز با ابلاغ احکام اداری ویژه ای از صنعت استخراج طلای خود حمایت مینماید.

چین، دورنمای صنعت طلای کشورش را از طریق تشویش و مشارکت جمعیت شهری و نظامی پایه ریزی می نماید. شرکت ها تولیدکننده ی طلا در ایالات متحده ی آمریکا، برای عملیات داخل کشور دارای 15% ( فوق العاده برداشت) و 14% ویژه ی عملیات خارج از کشورند. در ایالات متحده هیچ نوع تعرفهای روی واردات کانی های طلا، کنسانتره ی مربوطه یا شمش وجود ندارد اما عوارضی از 5%-11/2% برای انواع مختلف محصولات طلای نیمه ساخته وجود دارد.

در ساخت طلا به ویژه در صنایع الکتریکی و الکترونیک، هزینه ی طلای استفاده شده به ازای واحد کالا، هنوز درصد کوچکی از کل هزینه ی واحد مزبور است و از این رو، قیمت طلای مصرف شده در دستگاه اغلب اهمیت کمی در قیمت گذاری محصول دارد. در پاسخ به افزایش سریع و پایدار قیمت جهانی طلا در حد فاصل اواسط سال 1976 و اواخر 1980 ، شرکت های اکتشاف کننده به اندازه یدلالانانفرادی ، جستجوی جهانی خود را برای طلا شدت بخشیدند و نتایج جستجوی آنها چشمگیر بوده است.

برای مثال کانسارهای عظیم طلا در برزیل و پرو و جاهای دیگر کشف شده و میزان تولید به طور ناگهانی بالا رفت. البته این نتایج اغلب تنها از طریق تلاش های پیوسته دلالان انفرادی که توسط همان رویاهای طلایی که نسل های پیشین را به میادین طلای کالیفرنیا، آلاسکا، استرالیا و گینه ی جدید پیش می راند، حاصل شده است.

اگرچه قیمت طلا از سطح تثبیت شده ی آن در سال 1980 کاهش یافته است، اما به طور قابل ملاحظه ای بالاتر از سطح قیمت های اواخر دهه ی1970 باقی خواهد ماند. این سطح بالای قیمت، علاقه سرمایه گذاران را بیشتر نموده و آنها را ترغیب به افزایش کلی در سرمایه گذاری جهت ازدیاد ظرفیت اکتشاف، تولید نموده و هدایت کرده است.

استخراج کانسارهای آبرفتی نسبت به استخراج منابع زیرزمینی کم هزینه تر بوده و در واقع استخراج زیرزمینی گران ترین روش استخراج تلقی می شود و البته این هزینه ها از معدنی به معدن دیگر به مقدار زیاد تفاوت می کند، بااین وجود بعضی از معادن زیرزمینی نسبت به عملیات روزمینی و سطحی، قابلیت تولید ارزان تر یک اونس طلا را دارند.

هزینه ی متوسط برای تولید یک اونس طلا در معدن در ایالت داکوتای جنوبی آمریکا در خلال1983 ، 301 دلارآمریکا بوده که این رقم به تفکیک به موارد زیر مربوط می شود:

253 دلار بابت استخراج و عملیات بعدی

18 دلار مخارج کلی و اداری

30 دلار مربوط به مالیات.

البته هزینه مربوط به استخراج و عملیات به ترتیب زیر سرشکن می شود:

- 20دلار( توسعه ی کار)

- 64 دلار(وقف در عملیات )

- 19 دلار ( حمل و نقل )

- 27 دلار ( انتقال مواد به سط حزمین )

- 7 دلار خرد کردن و حمل با تراموا

- 80 دلار به واسطه ی سایر هزینه های کلی و عملیات معدنی و همچنین

- 36 دلار به ازای آسیا کردن مواد اولیه.

لازم به یادآوری است هزینه های پروسه ی کانی های طلا بسته به عملیات مورد لزوم می توانند بسیار متفاوت باشند. سطح تکنولوژی عملیات استخراج نیز تا حدود زیادی روی هزینه ی تمام شده اثر می گذارد.

- تجارت جهانی

بیشتر از یک دهه، قسمت اعظم طلای جهان از طریق زوریخ سوییس به جریان افتادهاست و کشور سوییس جایی است که بانک ها و معامله گران، معاملات و فروش اکثر طلای استخراج شده در آفریقای جنوبی و شوروی را انجام می دهند و لندن برای تنظیم و فیکس نمودن قیمت ها ، همانند قبل، مرکز سنتی باقی خواهد ماند.

لندن در حقیقت مکانی است که پنج معامله گر مهم شمش طلا که بازار بورس طلای لندن را در دست دارند و روزانه دوبار با یکدیگر ملاقات کرده تا سفارش ها و خریدها را با یکدیگر هماهنگ کنند. قیمتی که سفارش ها و خریدها بر اساس آن بوده و پس از موازنه و نیز تثبیت از طریق سرویس های خبررسانی و بی سیم به عنوان یک خبر مهم به سراسر جهان مخابره می شود. سایر مراکز تجارت مهم و برجسته ی طلا عبارتند از: نیویورک، شیکاگو، وینپگ، پاریس، فرانکفورت، بیروت، جده، هنگ کنگ، بمبئی، سنگاپور و توکیو.

ارتباط تلکس فوری میان مراکز معاملات جهانی، این امکان را به معامله گران و بازرگانان می دهد تا در هر زمان و با روشی واحد نسبت به گسترش بازار عکس العمل نشان داده و بنابراین بهطور مداوم حرکت طلا را در تجارت جهانی بیشتر نمایند. آمار تجارتی طلا در سال های پیش از1978 به واسطه ی گنجایش و تداخل حرکت های پولی بین بانک های مرکزی پیچیدهمی باشند.

بعد از 15 آگوست سال 1971 که قابلیت تبدیل دلار ایلات متحده به طلا حذف شد، ایالات متحده هیچ طلایی را از ذخایررسمی خود مورد معامله قرار نداد، البته به استثنای 25/1 میلیون اونس شمش فروخته شده در حد فاصله ی زمانی 9-1978 شوروی در بازار جهانی طلا به عنوان یک فاکتور مهمولی متغیر تلقی می شود.

در بعضی از سال ها این کشور 15میلیون اونس طلا به کشورهای بازار مشترک (اقتصاد آزاد) صادر نموده است. در سال 1981صادرات خالص از شوروی و شرق اروپا بالغ بر حدود 9 میلیون اونس می شد. هر چندتا سال 1983 ، این میزان تجارت به حدود 2 میلیون اونس با افزایش فرو شمحصولات شوروی کاهش یافت.

طلای شوروی که در بازار های جهانی مورد معامله قرار می گیرد، دارای خلوص 999/0 درمقایسه با 995/0 برای طلا در دسترس از جانب دیگر منابع می باشد. تعدادی از بانک ها، دلالان و استفاده کنندگان صنعتی طلای با درجه خلوص بالا را ترجیح می دهند.

در سال 1982 ، همچنین آفریقای جنوبی، طلای با خلوص زیاد یعنی (99/99) برای رقابت با طلای شوروی روانه ی بازارهای بین المللی نمود. در سال های اخیر، شوروی حدود یک پنجم واردات طلای ایالات متحده را تامین نموده، اگرچه در خلال سال 1983 از طرف شوروی طلایی به ایالات متحده وارد نشده است.

علاوه بر تجارت شمش طلا، تجارت بین المللی در رابطه با کانی های حاوی کنسانتره ی طلا و طلای قراضه وجود دارد. برای بعضی از کشورها طلای بازیابی شده از کانی های وارداتیو قراضه، ممکن است درصد مهمی از کل تولید طلایشان را تامین نماید.

در ژاپن برای مثال، طلا به عنوان یک محصول فرعی ازکنسانتره های فلز ما در وارداتی، بازیابی می شود که راسا مشخص می باشد و بالغ برتقریبا 80% تولید طلای ژاپن در خلال سال 1983 می شود. طلا همچنین به طور بین المللی به عنوان یک جزء و مولفه که از مس خام تصفیه نشده، تنها بعد از پالایش در بیروناز کشور مبدا بازیابی می شود، به جریان می افتند.

بسیاری از کشورهای تولیدکننده ی طلا، فروش طلای تهیه شده در داخل کشور را ممنوع کرده اند ولی درعوض لازم می دانند به عنوان یک دارایی ملی در مراکز دولتی حفظ و نگهداری گردد.

[Isooda]

كاركردهاي اقتصادي طلا

طلا بعنوان يك فلز ارزشمندازگذشته هاي دوروسيله دادستدبوده است وازآن زمان كاركردهي اقتصادي خودراحفظ كرده است.

درسال 1500قبل ازميلاددرمصرسكه هايي بنام shekelبعنوان اولين وسيله دادوستداستاندارددربازرگان ي بين المللي مورداستفاده قرارگرفت.اين سكه هاي 11.3گرمي آلياژي ازدوسوم طلاي electrumويك سوم نقره بودند

درايران درسال 516قبل ازميلادداريوش كبيرپادشاه هخامنشي اولين سكه ي طلاي ايران بنام داريك راضرب كرد.ودرحقيقت ايرانيان بعدازمصريان دومين استفاده كنندگان ازسكه براي انجام مبادلات اقتصادي بودند.اين درحالي است كه اولين سكه درآمريكا درسال1787م ضرب شده است!

امادرسال 344قبل ازميلادوپس ازشكست ايران درمقابل سپاه اسكندرمقدوني بزرگترين سرقت طلاوجواهرات تاريخ اتفاق افتاد.اسكندروسربازانش درحدودو 23بارشترازطلاوجواهرات دربارايراني را به مقدونيه منتقل كردند ودرآن زمان اولين بيماري هلندي تارخ اتفاق افتاد.چراكه ساختارهاي اقتصادي مقدونيه ي آن زمان توان ايجادعرضه برابرنقدينگي وحشتناكي كه ايجادشده بود،رانداشت واين يكي ازبدترين وابتدايي ترين بيماري هاي اقتصادي تاريخ بودكه درسال 1969دركشورهلندبه بيماري هلندي مشهورشد.چون درآن زمان بعلت كشف منابع نفتي بزرگ دراين كشوروجهش دردرآمدها، نقدينگي زيادباتوليدزيادهمراه نشدوبه همين دليل فشارتقاضا باعث سونامي درقيمتها گرديد.وچون دركشورهلنداين پديده شناسايي شد به بيماري هلندي مشهورشد.

دركشورهاي آسياي ميانه ،قفقازوشبه قاره هند متداولترين دليل نگهداري طلا خصوصادربين زنان گذشته از زينتي بودن آن ،امنيت اقتصادي براي زنان دراين كشورهاست كه درغرب اين كاركردطلا بسياركم رنگ است ومعمولا" براي پس انداز اقدام به خريد ونگهداري سهام مي كنند.ازآنجا كه مهمترين مشكل كشورهاي درحال توسعه قطعا كمبود سرمايه واستفاده نابجا ازسرمايه هاي خود مي باشد،نگهداري حجم عظيمي ازارزش وخارج كردن آن ازگردونه اقتصادبصورت زيورآلات يك معضل اقتصادي به حساب مي آيد.تا جايي كه درماه ازدواج درهندوستان حتي قيمت جهاني طلا راتحت تاثيرقرارمي دهد.امامقوله نگهداري طلا دركشورهاي صنعتي وپيشرفته جايگاه ديگري دارد.بعنوان نمونه درخلال سالهاي 1933تا1975مالكيت خصوصي طلا ممنوع بوده است.چون آنها معتقدند سرمايه هايي كه بصورت زيورآلات ازگردونه اقتصادي كشورخارج مي گردد،باعث كندي جريان سرمايه وكاهش توليدمي گردد.وسرمايه گذاري درزيورآلات گرانقيمت توليدراباكمبودسرمايه روبرو مي كندوبه نوعي كنزسرمايه است

امايكي ازكاركردهاي جالب توجه طلا بالانس ارزش است.بدين معني كه درزماني كه ارزش سهام درآستانه سقوط قرارمي گيرد،بهترين وسيله براي حفظ ارزش دارايي خريدطلاست.امري كه درسالهاي اخيروبه واسطه ي ركودجهاني باعث شدت گرفتن اوج گيري قيمت طلا گرديده است.ومي توان گفت يكي ازدلايل تشديد ركودجهاني بوده است.

چون طلا مدت زمان بسیار طولانی ارزش خود را حفظ کرده است ، بعنوان یک سرمایه گذاری مشهود اغلب به صورت بخشی از یک سهام نگهداری می شود. چون طلا ارزش خود را حتی هنگامیکه پول بی پشتوانه بی ارزش می شود حفظ می کند،بنابراین مخصوصا" در زمان ناتوانی یا تورم شدید مورد نیاز می گردد. اگرچه طلا در صنعت و هنر بسیار مهم است ، این عنصر وضعیت منحصر به فردی نسبت به تمامی کالاها دارد و آن حفظ ارزش خود در دراز مدت می باشد

رابطه طلاوامنيت

هرچندطلا باارزش ترين دارايي بوده وهست وامنيت اقتصادي مناسبي براي صاحب آن به همراه داشته است ليكن همواره ترس ازسرقت ودستبرد همراه وهمزادهميشگي طلا بوده است .يكي ازدلايل اصلي بالا رفتن قيمت طلا ،بالا رفتن ريسك سرمايه گذاري دركشورهاي صنعتي جهان است وركودجهاني تقاضا براي اين فلززردرا افزايش داده است.همچنين كشور چين براي افزايش پشتوانه پولي خوداقدام به خريدمقدارقابل توجهي طلا كرده است واين اقدام هم درپي بي نتيجه بودن سرمايه گذاري 1000ميليارددلاري اين كشور دراوراق قرضه آمريكا بوده است . (كه درحال حاضركشورچين به واسطه ي اين حجم ازسرمايه گذاري دراوراق قرضه آمريكاتوانايي ايجاديك آشوب ويك بحران بزرگ رادراقتصادآمريكا رادارامي باشد)

سخن پاياني

دركشورهاي توسعه نيافته ويابهتربگوييم دربسياري ازمواردكمبودسرمايه وجودنداردبلكه نقصان وضعف درمديريت مالي ومديريت سرمايه است.اگردركشور خودماطلا وزيورآلاتي كه مخصوصا"خانمهانگهداري مي كنندجذب سرمايه گذاري وتوليدگردد،مشكلات فراواني رابرطرف خواهدكرد.اين رسم غلط باكاركردهاي مخرب دراقتصاداست.ويك نوع ازتحريمهاي سرمايه گذاري،آنهم ازنوع داخلي است.ومتاسفانه نگهداري مقدارزيادي نقدينگي بصورت طلا وجواهرمايه مباهات ودليل ارتقا جايگاه اجتماعي افراداست!ودليل بيكاري جوانان وسرپرستان خانواده هايمان را درچيزهاي ديگرجستجومي كنيم!ولي اگررسوم اجتماعي مااصلاح شودازجمله سرمايه گذاري درامورغيرمولد وغيرضرور، قطعا"ايجاداشتغال كردن كاردشواري نخواهدبود.وماراياداين بيت شعرمعروف مي‌اندازد:

سالها دل طلب جام جم ازما مي كرد آنچه خودداشت زبيگانه تمنامي كرد.

قيمتهاي حبابي،رسوم اشتباه،انگيزه هاي سفته بازي،كاركردهاي اجتماعي بجاي كاركردهاي صنعتي،سودجويي دولتها براي دربازارطلا،آشفتگي ونداشتن مكانيسم لازم براي بازراطلا،انحراف سرمايه ها ازتوليد به بازارطلاوسكه و...برخي ازكاركردهاي اين فلز گرانبهادرايران است.

مجیدگودرزی


منبع:arman1384.blogfa.com