از این اتفاق‌ها در شیلی رخ می‌دهد. سال 2009 شش نفر به جرم دست داشتن در مرگ ادواردو فری موتالوا رئیس جمهور سابق شیلی دستگیر شدند. فری مونتالوا نیز در همان بیمارستانی که نرودا درگذشت، بستری شده بود!

عملیات نبش قبر پابلو نرودا شاعر بزرگ شیلیایی و برنده جایزه نوبل ادبیات روز دوشنبه انجام شد تا دلیل واقعی مرگ او فاش شود.

این اقدام پس از آن صورت گرفت که منشی شخصی نرودا اعلام کرد این شاعر به دست رژیم نظامی آگوستو پینوشه به قتل رسیده است.

استخوان‌های پابلو نرودا در باغ «ایسلا نگرا»، خانه ساحلی عزیزش در حاشیه اقیانوس در شیلی دفن شده است. قبر او در کنار قبر همسر و منبع الهامش ماتیلد اوروتیا است.

این شاعر 23 سپتامبر سال 1973 درست 12 روز پس از کودتای نظامی ژنرال پینوشه در 69 سالگی درگذشت. در گواهی مرگ او نوشته شده او بر اثر سرطان پروستات فوت کرده و چهار دهه می‌شود که همه این گفته را پذیرفته‌اند.

اما منشی شخصی او، مانوئل آرایا اخیرا گفته در بیمارستان آمپولی مرگبار به نرودا تزریق کرده‌اند. آرایا گفته است نرودا که کمونیست بود قرار بوده به مکزیک تبعید شود و قصد داشته از آنجا جنبشی جهانی را ضد دیکتاتوری نظامی در وطنش رهبری کند.

آرایا گفت: «تا روزی که زنده هستم حرفم را عوض نمی‌کنم. نرودا به قتل رسید. آن‌ها نمی‌خواستند نرودا کشور را ترک کند برای همین او را کشتند.»

سرطان پروستات یا مسمومیت؟
صحبت‌های آرایا بسیار جدی گرفته شده است. پس از انجام تحقیقاتی، قاضی دستور داد مدارک کافی برای صدور حکم نبش قبر وجود دارد. متخصصان کالبدشکافی که بقایای نرودا را بررسی می‌کنند، گفته‌اند بیش از هر چیزی دنبال دو چیز هستند.

اول اینکه آنها در استخوان‌های شاعر به دنبال نشانه‌های سرطان می‌گردند. این کار نشان می‌دهد که سرطان در مراحل پیشرفته بوده و آیا در حدی بوده که مرگ نرودا را موجب شود یا خیر.

دوم اینکه آنها به دنبال مواد سمی و زهر می‌گردند که وجود آن‌ها ادعای آرایا را تقویت می‌کند، اما این کار ساده نیست. حدود 40 سال از مرگ نرودا گذشته است و اعضاء و بافت‌های نرم بدن او مدت‌هاست که از بین رفته‌اند.

دکتر پاتریسیو بوستوس رئیس دایره پزشکی قانونی شیلی که ناظر نبش قبر و تحقیقات است، گفت: «گذر زمان کار ما را سخت کرده است. اما از طرفی پیشرفت‌های فنی بسیاری در 30، 40 سال گذشته شده است که به کمک ما می‌آید.»

کلادیا گاریدو-واراس، دندان‌پزشک پزشکی قانونی و مردم‌شناس تاکید کرد با وجود گذر 40 سال، باز هم تحلیل‌های سم‌شناسی می‌تواند به آن‌ها کمک کند. «اگر از زهر استفاده شده باشد، بستگی به نوع زهر، مقدار آن و دُز استفاده‌شده دارد تا بتوانیم به نتیجه برسیم.»

مدرکی وجود ندارد
کار گروه پزشکی کالبدشکافی از طرفی وقتی سخت‌تر می‌شود که بدانیم هیچ سند و مدرکی در بیمارستانی که نرودا در آن بستری بود، وجود ندارد. نرودا در بیمارستان سانتا ماریا در سانتیاگو، پایتخت شیلی فوت کرد.

طبق گزارش‌های روزنامه‌های آن زمان، بیمارستان گزارشی تهیه کرد و در آن اشاره کرد نرودا بر اثر ایست قلبی درگذشته است، اما این بیمارستان گفته هیچ نسخه‌ای از گزارش باقی نمانده و در گواهی فوت شاعر هیچ حرفی از ایست قلبی نیامده است.

چند ماه پیش از مرگ نرودا، رسانه‌های شیلی گزارش داده بودند که نرودا در بیمارستان دیگری در سانتیاگو زیر تیغ جراحی رفته، اما مقامات آن بیمارستان هم می‌گویند هیچ مدرکی از این جراحی ندارند.

قاضی مسئول پرونده مرگ نرودا، حتی اسناد پزشکی موجود در فرانسه را هم بررسی کرده است. شاعر در دهه 1970 درحالیکه در سفارت شیلی در پاریس کار می‌کرد، چندین بار در بیمارستان حضور پیدا کرده بود. هیچ مدرکی نیز در پاریس پیدا نشد.

آرایا و حزب کمونیست شیلی گفت فقدان چنین مدارکی مشکوک است، به ویژه با توجه به جایگاه نرودا به عنوان برنده جایزه نوبل ادبیات و یک سیاستمدار معروف.


تزریق مرموز
با وجود گذر زمان، آرایا گفته است به خوبی اتفاقاتی را که پس از کودتای نظامی رخ داد به خاطر می‌آورد. او گفت نرودا در 19 سپتامبر 1973 در بیمارستان بستری شد، و قرار بود 24 سپتامبر به مکزیک پرواز کند.

«صبح روز 23 سپتامبر، ماتلید و من به ایسلا نگرا رفتیم تا وسایل مورد نیاز نرودا را جمع کنیم. وقتی آنجا بودیم از بیمارستان با ما تماس گرفتند. نرودا بود، گفت خیلی سریع برگردید. وقتی خواب بودم یکی به اتاق آمده و سوزنی در شکمم فرو کرده.»

آرایا و ماتیلد به سرعت به سانتیاگو برمی‌گردند. نرودا همان شب ساعت 22:30 درگذشت.

ماتیلد اوروتیا سال 1985 فوت کرد. او همیشه مرگ شوهرش بر اثر سرطان را تکذیب می‌کرد اما هرگز بطور رسمی نگفته بود او به قتل رسیده است.

بنیاد پابلو نرودا که مسئول آثار شاعر است اصرار دارد که شاعر بر اثر سرطان فوت کرده اما اعلام کرده در نبش قبر و آزمایش‌های بعدی از کمکی دریغ نمی‌کند.

بیمارستان مخوف
از این اتفاق‌ها در شیلی رخ می‌دهد. سال 2009 شش نفر به جرم دست داشتن در مرگ ادواردو فری موتالوا رئیس جمهور سابق شیلی دستگیر شدند. فری مونتالوا نیز در همان بیمارستانی که نرودا درگذشت، بستری شده بود. فری مونتالوا در همین بیمارستان در سال 1981 تحت عمل جراحی قرار گرفت. در آن زمان پینوشه در اوج قدرت بود. فری مونتالوا از این عمل جراحی جان سالم به در نبرد!

قاضی این پرونده اعلام کرد فری مونتالوا با تالیوم و گاز خردل مسموم شده بود.

در دسامبر سال 2010 نیز بقایای خوزه توها، وزیر امور داخلی سابق شیلی نیز نبش قبر شد تا دلیل مرگ او در سال 1974 بررسی شود. گزارش ارتش در آن زمان می‌گفت او با حلق آویز کردن خود درحالی که لباس بیمارستان به تن داشته، خودکشی کرده است، اما تحقیقات اکتبر سال گذشته نشان داد او خفه شده است.

چندین ماه طول می‌کشد تا نتیجه تحقیقات مرگ نرودا مشخص شود. باید دید باز هم پای بیمارستانی مخوف در کار است یا نه.

با توجه به جایگاه نرودا به عنوان یکی از بزرگ‌ترین چهره‌های ادبی آمریکای لاتین، نتیجه تحقیقات در همه دنیا منتشر می‌شود.