اخلاق حرفه‌اي خشت اول‌***


این نوشته مربوط به بخشی از سخنرانی اساتید خوب معماری شیراز در روز سوماردیبهشت ماه سال جاری میباشد و مربوط به اخلاق حرفه ای است .


توجه به رعايت اخلاق حرفه‌اي لزومانيازمند به وقوع پيوستن اتفاق خاصيكهباعث پديدآمدن انقلاب و تحولي ناگهاني در تحريك وجدان حرفه‌اي متخصصانباشد،ندارد.اگر همداشته باشد براي بيدار كردن اين دغدغه در اذهان مهندسان ساخت وسازكشور، زلزله بم ياحتي لحظه‌اي انديشيدن به فجايع احتمالي ناشي از زلزله‌ايدرتهران و حومه‌اش،كافي است تا هر انسان كارگزار و موثري در اين حرفه، رعايتاينلازم را برخود واجببداند.چرا كه گاهي خطايي كوچك مي‌تواند خسارات جاني و ماليرابر مصرف‌كننده محصولو خدمات متحمل كند.جدا از اين حسوجدان انساني،عامل مهم ديگريكه امروزه متخصصين امر ساختمان را به بها دادن هرچه بيشتر بهاخلاقكاري سوق مي‌دهد،پديد‌آمدن اين دانش جمعي در ميان مهندسان است كه آنها نقش كليديوتعيين‌‌كننده‌اي در ساختنجامعه‌اي سالم و ارزشمند و تحقق يافتن آرمانشهر انسان‌هادارند.هر گامي كه در اين راستا برداشته شود، ازضرري جلوگيري مي‌شود و حتي باعثماندگاري بيشتر بناها و سازه‌ها و بالطبع باعث هويت يافتن و نيز رونقروزافزون،مي‌شود. هر يك ازاينها در حكم قدمي جلو در رسيدن به محيط آرماني شهرمان است.درجوامع پيشرفته آموزش اخلاق حرفه‌اي در برنامه‌هايتحصيلي دانشكده‌هاي مهندسيگنجانده شده است و اين مهم در پرسشنامه‌هاي عضويت و صدور مجوزهاي مختلفاز طرفسازمان‌هاي حرفه‌ايمهندسي نيز مورد توجه قرار مي‌گيرد.هر شركتي مي‌بايست، در جهتاتخاذ برنامه اخلاقي، اقدام به تدوين آيين‌‌نامهاخلاقي مطابق با اساسنامه وويژگي‌هاي آن تشكيلات نمايد.گام بعدي، تعليم افراد حرفه‌اي در زمينهتعبير، تفسير واجرايآيين‌نامه‌هاي مزبور است. پرداختن به اخلاق هر چند در ادوار زمانيمختلفيمورد توجه مقطعي قرارگرفته، اما ويژگي خاص اين دوره تاكيد بيشتر بر پرورش تواناييو مهارت داوري فردي در اجراي آيين‌نامه‌هاي اخلاقيو ارزيابي شخصي در موقعيت‌هايمختلف است، به طوري كه بحث دانش و عمل به موارد اخلاقي، ضرورتي همچون هركدام ديگراز موارد تخصصي حرفهبه شمار مي‌آيد و هر مهندسي مي‌بايد به آن تسلط كامل داشتهباشد. ضمن اين كه وجود چارچوب‌ها و دستور‌العمل‌هايتفصيلي، امكان پيدايشبرداشت‌هاي متفاوت مهندسان را از حدود و مفاد مسووليت‌هاي خود از ميانمي‌برد.درايران، سازماني كهمي‌تواند به طور رسمي، رسيدگي، نظارت و تقويت اخلاق حرفه‌اي رادر ميان متوليان ساخت و ساز كشور بر عهده گيرد،سازمان نظام مهندسي كشور است كه هماز نظر تعريف وجودي و هم از لحاظ وظايف قانوني قابليت ارائه راهكاريبراي توسعه اينارزش در نظاممهندسي كشور را دارد. نياز جدي در اين حيطه را تنها اين سازمانباهمكاري موسسه‌اي چون انستيتوملي اختلاق مهندسي مي‌تواند جوابگو باشد. هر چند ايننياز نه به دليل نبود قوانين مربوطه كه هم به دليلكمبود يا نقص اين قوانين و هم بهدليل بي‌توجهي و عدم ضمانت اجرايي درباره رعايت اخلاق حرفه‌اي است. تبيين دقيق،آموزش كامل و نظارتپيگير از سوي ارگان‌ها و سازمان‌هاي متولي مي‌تواند راهگشايگسترش اين رفتار مسوولانه در ميان جامعه مهندسانكشورمان باشد.


بحث اخلاق حرفه ای ، کهمتاسفانه در کشور ما مقداری مورد تهديد هايي واقع شده است . معماری هنر است و هنرهم به نوعی آفرينش بزرگی هاست ، کسانی که نام هنر را بر زبان می آورند بايد حريمبزرگی ها را هم پاس بدارند و حفظ بکنند ، در حدود چند صد سال هست که کشور ما هيچگونه حرکت معماری قابل توجهی را نداشته ، اگر مقداری به اين بحث دقت کنيم و آن راريشه يابی کنيم ، ميبينيم علاوه براينکه بحث اخلاق و تعهدات حرفه ای ناديده گرفتهشده ما دچار کپی برداری هايي از جاهای مختلف دنيا شديم ، کپی برداری هايي که نهتنها متناسب با آداب و فرهنگ ما نيست بلکه می تواند اشاعه فرهنگ نادرست و خطرناکیباشد ، برخی از صاحب نظران و منتقدان غرب بر اين عقيده هستند که طرح های معماریبايد متناسب با مد پيش رود و قطعا اگر قرار باشد ما چنين تفکری را دنبال کنيم ارزشیدر حد مد هم خواهيم داشت يعنی يک ارزش محدود زمانی ، مد زمانی می آيد و می رود بدونآنکه پشت آن انديشه و تفکری باشد در صورتی که میبينيم خيلی از معمارانی که در کشورما حضورداشتند و آثار بزرگی را خلق کردند همواره با تفکر و انديشه دست به قلم میبردند، شما وقتی وارد عمارتی مثل پرسپوليس می شويد و وقتی وارد عمارتی مثلمسجد


نصيرالملک می شويد حس می کنيد اين مکان ها با مکانهايي که قبلا رفته ايدتفاوت دارد ، آيا تفکر و انديشه ای که پشت مسجد نصيرالملک بوده است و تفکر و انديشهای که پشت مساجد ديگر شهر بوده يکی است؟ معماران گذشته کمتر دست به قلم می بردند وبيشتر در محل دستور می دادند ، معماران ما با قداست خاصی کار می کردند ، با يکاعتقادات خاصی کار می کردند ، در واقع با وضو به محل انجام کار می رفتند ، يعنیاينکه برای حرفه شان يک قداستی قائل بودند ، حالا ما جدا از تفکرات مذهبی بحثیداريم به عنوان رعايت اخلاق حرفه ای و پايبند بودن به يک سری ارزشها و به دنبال اينارزشها تفکر و در نهايت خلق آثار بزرگی که قطعا هر انسانی را تحت تاثير خودش قراردهد. عده ای ديگر بر اين عقيده اند که معماری بايد در فلسفه حل شود يعنی بايد دقيقامفاهيم فلسفی تاثير مستقيم بر معماری داشته باشد ، به نظر من صرفا با فلسفه بامعماری برخورد کردن درست نيست چون قدرت خلاقيت و تفکر معمار را می گيرد ، در واقعبايد معماری را متناسب با هر فرهنگ و اقليم و جدای از کپی گرفتن از ساير اقوام وساير کشورهای ديگر در نظر گرفت ، طرح معماری زائيده احساس، تفکر و خلاقيت يک معمارهست که بعد عينيت پيدا می کند .


بزرگترين مشکلی که جامعه معماری ما با بحث مديريت شهری دارد بحث اخلاقحرفه ای و رعايت شئونات حرفه ای است ، مشکل ديگر اينست که نظارت بر اجرای طرح هایمعماری ضعيف است که قصد داريم امسال با ارائه يک راهکار و دستورالعمل بتوانيم نقشمهندسين معمار را در نظارتهای معماری پر رنگ کنيم و بيشتر مهندسين معمار را در اينامر سهيم کنيم ، شما به عنوان کسانی که هنرمند هستيد مسئوليت سنگينی را به عهدهداريد ، کسی که در واقع اعتقاد دارد که من مهندس معمار هستم مسئوليتشبسيارسنگين است و هيچ تفکریارزش پيدا نمی کند مگر آنکه آميخته با هنر باشد .