خوشبوکننده دهان يا ويران‌کننده روان؟!



برخي خوشبوکننده‌هاي دهان که تازه وارد بازار شده‌اند، اعتيادآور از آب درآمده‌اند!

زماني که قرص‌هاي شکيل اکستازي با انواع و اقسام رنگ‌ها و طرح‌هاي زيبا و دلفريب به مهماني‌هاي جوانان راه يافت، کمتر کسي مي‌دانست اين قرص‌ها با جسم و روان جوانان چه مي‌کند...

چندي گذشت تا اطلاع‌رساني‌ها درباره اين قرص‌ها آغاز شد اما همين مدت زمان هم جوانان زيادي را به کام مرگ کشاند يا دچار مشکلات رواني کرد. قرص‌هاي اکستازي سرآغاز گسترش مواد مخدر و محرکي بود که به سرعت همه جا را در بر گرفت؛ موادي که امروز در همه جا يافت مي‌شود، حتي در سوپرمارکت‌ها و مغازه‌هاي فروش لوازم آرايشي و بهداشتي. شايد کمي عجيب به نظر مي‌رسد اما اين روزها ديگر مواد مخدر تنها يک بسته پر شده از يک گرد سفيد يا چند تکه سياه پيچيده در پوشش‌هاي کاغذي و پلاستيکي نيست که در مخفيگاهي در کوچه‌هاي خلوت کف دست يک معتاد قرار گيرد. امروزه مخدرها هم مشمول پيشرفت تکنولوژي و زندگي مصرفي شده‌اند. مخدرها و محرک‌هايي با عنوان آدامس يا پاستيل يا رژلب و ديگر لوازم آرايشي که با ظاهري زيبا، باطني نازيبا براي جوانان به ارمغان مي‌آورند.


به گفته دکتر مجيد ابهري، رفتارشناس، لوازم آرايشي قاچاق مانند رژ لب و کرم پودر که توسط دستفروش‌ها در مناطق پر رفت‌وآمد به فروش مي‌رسد با مارک‌هايي مانند بيوتي، ميس پاريس و مجيک حاوي شيشه هستند. اين مواد به‌عنوان مواد انرژي‌زا يا جوان‌کننده و از بين?برنده چروک در دسترس جوانان قرار مي‌گيرد و در ماهواره‌ها نيز به شدت تبليغ مي‌شود. موادي مانند بي‌تي که به‌عنوان خوشبوکننده دهان به فروش مي‌رسد، آدامس‌هاي پان، شکلات يابايا برخي شکلات‌ها و آدامس‌هايي که به عنوان رژيمي و بدون قند وارد بازار شده‌اند نيز جزو موادمخدر و محرکي هستند که مي‌توانند راه ورود به موادمخدر صنعتي مانند شيشه و ساير آمفتامين‌ها را هموارتر کنند.

بي‌تي؛ دروازه ورود به مخدرهاي صنعتي

جانشين شوراي هماهنگي مبارزه با مواد مخدر استان خراسان شمالي، بي‌تي را دروازه ورود به مواد مخدر صناعي و شيميايي مي‌داند و مي‌گويد: «اين ماده قاچاق مانند آدامس در سوپرمارکت‌ها به فروش مي‌رسد و بسيار مورد استفاده دانش‌آموزان قرار مي‌گيرد در حالي که اثرات تخريبي بسياري بر بدن دارد.»

محمدرضا يزدان‌پناه با اشاره به تمايل نوجوانان و جوانان به استفاده از ماده‌اي به نام بي‌تي به عنوان خوشبوکننده دهان مي‌افزايد: «بي‌تي از 60درصد آهک، 20درصد ناس، 10درصد خاک و 10درصد ماده خوشبوکننده ساخته شده است.»

ناس يا نسوار، نوعي مخدر جويدني است که از برگ کوبيده تنباکو همراه مقداري آهک درست مي‌شود و عوارضي مانند احساس سرگيجه، سردرد و تهوع در استفاده‌هاي اوليه و بيماري‌هايي مانند سرطان لثه، سرطان حنجره و روده بزرگ و نارسايي‌هاي کليوي را در پي دارد. بي‌تي نيز ماده‌اي برگرفته از ناس اما با ظاهري شيک و جوان پسند است.

به گفته يزدان‌پناه، اين ماده در جنگ جهاني براي عقيم کردن مردان و زنان در هند مورد استفاده قرار گرفته اما امروز به عنوان خوشبوکننده دهان در سوپرمارکت‌ها به فروش مي‌رسد. وي تاکيد مي‌کند: «آگاهي خانواده‌ها نسبت به اعتياد و مواد مخدر مختلف، مهم‌ترين موضوع در زمينه پيشگيري از اعتياد نوجوانان و جوانان است زيرا تا زماني که تقاضا نباشد عرضه هم صورت نمي‌گيرد بنابراين بايد همه تلاش خود را براي پيشگيري و کاهش تقاضا براي انواع مواد مخدر متمرکز کنيم.» البته اين مواد به صورت قانوني وارد کشور نمي‌شوند و قاچاق بودن مشخصه اصلي آنهاست.

گزارشي از وابستگي به مواد خوراکي حاوي محرک نداشتيم

دکتر صفاتيان، مديرکل درمان ستاد مبارزه با موادمخدر در اين‌باره به خبرنگار ما مي‌گويد: «پاستيل، آدامس يا نوشابه‌هايي که به عنوان انرژي‌زا شناخته مي‌شوند، حاوي مواد مخدر نيستند بلکه در مواد تشکيل‌دهنده آنها، مواد محرک و توهم‌زا که در رده‌هاي پايين جدول مواد محرک قرار دارند و البته در مقادير خيلي کم، ديده مي‌شود.» وي به برخي نوشابه‌هاي انرژي‌زا که حاوي کافئين است اشاره مي‌کند و مي‌افزايد: «برچسب پشت اين نوشابه‌ها نشان مي‌دهد کافئين موجود در آنها از کافئين يک فنجان قهوه کمتر است و انرژي آنها، از کربوهيدرات موجود در آن تامين مي‌شود بنابراين نمي‌توان گفت اين مواد باعث ايجاد وابستگي يا اعتياد در فرد مي‌شوند.»

دکتر صفاتيان در عين حال به آدامس‌ها، خوشبوکننده‌ها و پاستيل‌هايي که از راه‌هاي قاچاق وارد مي‌شوند هم اشاره دارد و خاطرنشان مي‌کند: «اين مواد حاوي ميزان بيشتري از مواد توهم‌زا يا محرک هستند اما ليست آنها مشخص است و نمي‌توان از روش?هاي قانوني آنها را وارد کرد يا به راحتي در سوپرمارکت‌ها فروخت ضمن اينکه قيمت آنها هم با مواد خوراکي معمولي متفاوت است.» وي با اشاره به اينکه تاکنون گزارشي از وابستگي به آدامس‌ها يا ساير مواد خوراکي حاوي مواد توهم‌زا يا محرک که در سوپرمارکت‌ها به فروش مي‌رسد و به تاييد وزارت بهداشت رسيده، نداشته‌ايم، مي‌گويد: «البته مصرف زياد هر ماده‌اي عوارضي ايجاد مي‌کند، حتي داروي ساده‌اي مانند آسپيرين هم مي‌تواند در طولاني‌مدت عوارضي براي فرد ايجاد کند، بنابراين خوراکي‌هاي حاوي مواد انرژي‌زا يا توهم‌زا و از اين دست هم عوارضي خواهد داشت اما قطعا عوارض آن مانند مصرف شيشه يا ال‌اس‌دي نيست که فرد با 2 بار مصرف به آن معتاد شود.»

دکتر صفاتيان تاثير تبليغات ماهواره‌اي را در استفاده از اين مواد بسيار موثر مي‌داند و ادامه مي‌دهد: «تحقيقات ما نشان مي‌دهد تبليغات ماهواره‌اي در اغلب موارد کاذب است و اينکه گفته مي‌شود فلان دارو يا ماده به تاييد سازمان غذا و داروي آمريکا رسيده، کاملا دروغ است.»

معاون درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر تاکيد دارد: «خانواده‌ها بايد به برچسب مواد سازنده مواد غذايي توجه کنند و مواد خوراکي خود را از سوپرمارکت‌ها و مغازه‌هاي مجاز و معتبر تهيه کنند تا از سلامت آنها مطمئن باشند.» وي همچنين به خانواده‌ها توصيه مي‌کند چنانچه متوجه شدند فرزندان آنها از يک ماده خوراكي مانند آدامس، پاستيل يا نوشابه خاص بيش از اندازه استفاده مي‌کند حتما او را به يک متخصص تغذيه نشان دهند تا از مواد موجود در آن و عوارض احتمالي‌اش آگاه شوند.

آدامس‌هاي پان اعتيادآور است

دکتر آيدين مرادي، رييس يك کلينيک درمان اعتياد در زنجان نيز به آدامس‌هاي حاوي پان که از پاکستان و هند به کشور وارد مي‌شوند اشاره دارد و مي‌گويد: «اگرچه تاکنون گزارشي از اعتياد به اين مواد نداشتيم اما اين آدامس‌ها مي‌توانند اعتيادآور باشند و اگر کسي بخواهد مصرف آنها را کنار بگذارد، با برخي عوارض ترک اعتياد مواجه مي‌شود.» وي به تغيير دائمي اسامي اين مواد اشاره مي‌کند و مي‌افزايد: «از آنجا که اين اقلام پس از مدتي شناخته مي‌شوند توليدکنندگان آنها اسامي را عوض مي‌کنند همانطور که شيشه هم با اسامي مختلفي در بازار وجود دارد.» مرادي به اين موضوع هم اشاره مي‌کند که شيشه نمي‌تواند از راه پوست جذب شود، بنابراين بعيد است که لوازم آرايشي حاوي شيشه باشد اما برخي برچسب‌هاي پوستي وجود دارند که حاوي مواد مخدر و محرک هستند و با چسباندن آنها به بدن، اين مواد جذب مي‌شود هرچند اين برچسب‌ها جنبه تزييني ندارند.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
منبع خبر: هفته نامه سلامت شماره 385 - اول شهریور 1391
پایگاه اطلاع رسانی سلامت ایرانیان
پايگاه اطلاع رسانی سلامت ايرانيان : خوشبوکننده دهان يا ويران‌کننده روان؟!