تقویت حافظه و تمرینات تمرکز حواس

[Borna66]

چند تمرين براي تقويت حافظه

اگر پيش آمده كه اسم شخصي را فراموش كرده باشيد، اگر نام فيلمي را كه هفته گذشته تماشا كرديد از ياد برده ايد، اگر احساس مي كنيد كه زياد اين جمله را به زبان مي آوريد: «آخ، يادم رفته!»؛ نترسيد كه مبادا آلزايمر گرفته باشيد. راه حل مشكل شما ساده است؛ شما نياز به تقويت حافظه خود داريد. حالا جدا از نوع تغذيه و راه هاي مختلفي كه براي اين كار توصيه مي شوند، چند تمرين جالب برايتان داريم كه مي تواند كمي به تقويت حافظه تان كمك كند.

1 - چشم ها را ببنديد. از توي كيف دسته كليد خود را برداريد. حالا بدون اين كه چشم ها را باز كنيد سعي كنيد كليد را داخل قفل قرار دهيد و در را باز كنيد.

2 - با هر دستي كه عادت به مسواك زدن داريد، از امشب با آن يكي دست مسواك بزنيد. مثلاً اگر با دست راست مسواك مي زنيد، از امشب مسواك را با دست چپ بگيريد.

3 - براي شانه زدن نيز همان تمريني را كه براي مسواك زدن گفتيم انجام دهيد.

4 - اگر هميشه عادت به يك دوش گرفتن ساده داريد، از اين پس يك حمام كردن درست و حسابي را تجربه كنيد.

5 - اگر هر روز با ماشين سرِ كار مي رويد از فردا پياده عازم محل كار خود شويد.

6 - به روي ميز تحرير خود نگاهي بيندازيد، حالا جاي همه چيز را عوض كنيد. مثلاً جامدادي را به جاي تراش روميزي بگذاريد.

7 - اگر سوار آسانسور مي شويد، چشم ها ببنديد و سعي كنيد دكمه طبقه مدنظر خود را فشار دهيد. البته قبل از فشار دادن چشم هايتان را باز کنيد تا اشتباهاً به طبقه ديگري نرويد.

8 - در زمان زنگ تفريح كار يا كلاس، به جاي نشستن و خوراكي خوردن، از جاي خود بلند شويد كمي قدم بزنيد و هواي تازه استنشاق كنيد.

9 - اگر روي ميز تحريرتان عكس يا ساعت روميزي داريد، آنها را وارونه بگذاريد.

10 - سعي كنيد به جاي نگاه كردن به غذا، از بو يا مزه آن پي ببريد كه درون بشقابتان چه غذايي وجود دارد.

11 - سرگرمي تازه اي براي خود انتخاب كنيد.

12 - اگر مي توانيد به ماهيگيري برويد.

13 - باغباني را هم به شما پيشنهاد مي كنيم تا حافظه خود را تقويت كنيد.

[Borna66]

اساس تمرينات در تمركز حواس

زمان مشخصي را انتخاب كنيد. هر زماني كه دوست داريد.مثلاً ساعت ده شب.

از امروز هر شب ساعت ده تا ده و ده دقيقه به مدت يك ماه تمام به يك موضوع ويژه فكركنيد. توجه داشته باشيد كه دست كم بايد چهار الي پنج شب متوالي به يك تصوير ثابت فكر كنيد. تصويري كه مورد علاقه شما باشد. زماني تصوير را عوض كنيد كه احساس كنيد اين تصوير ديگر در شما انگيزه ايجاد نمي كند و تكراري شده است.
تلاش كنيد كه فكرتان منحرف نشود. به همان روشي كه گفتيم به محض انحراف ذهن از موضوع اصلي ، به آن برگرديد. به مرور مي بينيد كه رفته رفته ميزان انحرافهاي ذهني شما كاهش مي يابد. به طوري كه در روز بيستم حتي كمتر از پنج بار در طول ده دقيقه فكرتان منحرف مي شود.
فراموش نكنيد كه استمرار يك ماهه در اين تمرين بسيار حائز اهميت است .نكته ي ديگر اينكه حتماً به موضوع مورد علاقه ي خود فكر كنيد به ويژه در روزهاي اول تمرين. چرا كه هر آنچه مورد علاقه شما است خود به خود ايجاد تمركز مي كند.

نگاه كردن به يك جسم

براي شروع تمرين به هيچ عنوان با چشم بسته تمرين نكنيد.چون ديدن يك تصوير عيني و ملموس بسيار ساده تر از تماشاي يك تصوير ذهني است.
مثلاً سيبي را جلوي خود بگذاريد و همان گونه كه دقيقاً به آن نگاه مي كنيد به آن فكر كنيد.هر بار كه متوجه شديد به اصطلاح ماتتان برده و ذهنتان منحرف شده ، دوباره توجه خود را به سيب معطوف كنيد تا زماني كه ده دقيقه تمام شود.

ديدن يك جسم با چشم بسته

پس از چند روز ديدن اشيا يا چشم باز و فكر كردن به آن، وقتي احساس كرديد در اين كار مهارت يافتيد ، همان جسم يا شيئي ديگر را در ذهن خود ببينيد و به آن فكر كنيد.
در جايي آسوده بنشينيد . چشمان خود را ببنديد و به تصوير ذهني خود توجه كنيد. هر بار كه ذهنتان فرار مي كند و به تصوير ها و افكار ديگر متمايل مي شود با تلاشي ساده و آرام به تصوير ذهني خود برگرديد.

نگاه كردن به يك اسم معني با چشم بسته يا باز

بعد از چند روز مداومت در مرحله ي دوم تمرين، كمي آن را براي خود دشوارتر كنيد. اينك به اسامي معني توجه كنيد. به محبت، فداكاري، خشم، شادي، هيجان و....
چون اسمهاي معني تصوير ذهني ندارند بهتر آن است كه آنها را در وجود يك شخص مورد علاقه ببينيد. مثلاً شادي و هيجان را در چهره ي دوست صميمي خود و يا فداكاري و محبت را در چهره مادر يا پرستاري كه شب هنگام بر بالين كودكي بيمار ايستاده است و از او مراقبت مي كند ببينيد.
تمركز پيدا كردن بر اسامي معني ، قدرت تمركز فكر شما را بسيار عالي مي كند، به شرط آنكه در مراحل 1 و 2 تمرين مهارت كسب كرده باشيد.
در روزهاي آخر شما مي توانيد به مفاهيم گسترده تر و عميق تري كه تصاوير دنباله داري را شامل مي شوند فكر كنيد البته به صورت منظم و منسجم.
مثلاً جنگ مفهوم گسترده اي است كه تصاوير فراواني را در ذهن شما تداعي مي كند.اين تصاوير را با يك نظم خاص دنبال كنيد.مثلاً ابتدا حمله ي هواپيماها ، بعد بمباران مناطق نظامي، بعد خشم افراد، تشكل نظامي، حمله بر دشمن، تيراندازي، جنگ تن به تن و سپس غلبه و فتح و پيروزي
اين تصاوير دنباله دار را هميشه با يك نطم ثابت و مشخص در ذهن خود بياوريد و دنبال كنيد.

چگونه فكر كنيم؟
شايد شما هم با اين مشكل مواجه باشيد كه نمي دانيد چگونه فكر كنيد و يا وقتي كه به فكر كردن مشغول هستيد ، مطمئن نيستيد كه داريد فكر مي كنيد يا نه.
))كوين ترودا )) رئيس مؤسسه ي حافظه آمريكا و نويسنده ي كتاب ((تكنيك هاي تقويت حافظه )) در كتاب خود مي نويسد: تصاوير پا يه هاي فكري ما هستند ، يعني هميشه تصاوير افكار را مي سازند. تا تصويري نباشد فكري نيست و هر وقت تصوير ايجاد شد تفكر صورت مي گيرد. پس بهترين راه براي آنكه مطمئن شويد در حال فكر كردن هستيد اين است كه ببينيد تصوير داريد يا نه. اگر تصوير داريد ، مسلماً در حال فكر كردن هستيد.

اگر در تجسم مشكل داريد

در مرحله ي اول تمرين ، شما جسمي را با چشم باز مي بينيد. بنابر اين تصوير عيني داريد كه به دنبال آن انديشه خواهد بود.
اما در مرحله ي دوم تمرين، گاهي احساس مي كنيد كه در ساختن تصاوير ذهني مشكلات فرائان داريد يا ادعا مي كنيد تصويري نمي بينيد و فقط احساسي از يك تصوير داريد.
بهترين راه براي ايجاد مهارت در دين تصاوير ذهني، توالي انجام مراحل 1 و 2 است يعني اينكه ابتدا تصويري را با چشم باز ببينيد و سپس فوراً با چشم بسته ببينيد. هر وقت تصوير محو يا كمرنگ شد دوباره چشم را باز كنيد و تصوير واقعي را ببينيد و پس از نگاه دقيق ، مجدداً چشم خود را ببنديد و تصوير ذهني آن را مشاهده كنيد.
اين عمل خيلي زود نتيجه مي دهد و شما در ساختن تصوير ذهني مهارت پيدا مي كنيد.

خوانندگان كتابهاي روان شناسي موفقيت ، معمولاً خيلي با مشكل ديدن تصوير ذهني مواجه مي شوند. وقتي به شخصي گفته مي شود كه مثلاً (( خودت را در يك باغ پر از گل ببين)) مي گويد: (( من قادر نيستم خودم را ببينم )) . به همين علت است كه خيلي از خوانندگان اين كتابها نمي توانند اين تمرين مؤثر را كه پايه و اساس (( تجسم خلاق )) است انجام دهند. به اين افراد توصيه مي كنيم كه تصوير خود را به دقت در آينه نگاه كنند.سپس با چشم بسته خود را مجسم نمايند و به همان صورت كه در مورد اشيا شرح داديم، هر وقت تصوير كم رنگ يا محو شد دوباره چشمان خود را باز كنند و تصاوير واقعي خودشان را ببينند.
بعد ار مدتي به راحتي مي توانند خودشان را مجسم كنند و اين تمرينات را به خوبي انجام دهند.

يك سؤال ديگر

در مرحله اول تمرين ممكن است با اين سؤال مواجه شويد كه مثلاً وفتي سيب را مي بينيم به چه چيز آن فكر كنيم؟
ما مؤكداً پاسخ مي دهيم : به هيچ چيز.فقط تصوير را ببينيد، فكر خود به خود ايجاد مي شود. رنگ، شكل، لكه هاي كوچك، اندازه ، نوع و ...

چند روز تمرين كنيم؟

قرار بود كه تلاشي ذهني به مدت يك ماه و هر روز ده دقيقه براي انسجام بخشيدن به افكار خود داشته باشيد. مي توانيد هر هفته از اين ماه را به انجام يك مرحله اختصاص دهيد. هفته ي اول: مرحله اول، هفته ي دوم: مرحله دوم، هفته ي سوم: مرحله سوم ( فكر كردن به اسم معني ) ، هفته ي چهارم: مرحله ي چهارم ( فكر كردن به مفاهيم گسترده و دنباله دار)
شما مي توانيد بيشتر تمرين كنيد. مثلاً ده دقيقه صبح و ده دقيقه شب. اما ما معمولاً تمرينات فراوان را توصيه نمي كنيم تا شما علاقه و استمرار خود را از دست ندهيد و زود خسته نشويد. بهتر است از هر گونه شتاب و فشار زياد كه ناشي از اشتياق فراوان شما در روزهاي اول است ، پرهيزيد.(( استمرار)) شرط اول موفقيت در تمرين است و(( وارد شدن در هرمرحله به شرط موفق شدن در مرحله ي قبل )) شرط دوم.

پرورش دقت و حواس پنجگانه

آستانه درك حواس پنج گانه ، حداقل انرژيهايي هستند كه مي توانند يكي از حواس پنج گانه ي شما را
تحريك كنند و اگر اين انرژي تحريك ، كمي كمتر شود ، حواس ما قادر به درك آن نخواهند بود.
براي پرورش حواس پنج گانه به جز حس بينايي ، بايد خود را به آستانه ها نزديك كنيم. ما معمولاً حواس
خود را تنبل مي كنيم و براي درك محرك ها، انرژي فراواني را از محرك طلب مي كنيم تا آن را آسان تر درك كنيم.

وقتي خود را به آستانه ي درك نزديك مي كنيد، عملاً دقت حواس پنجگانه را در خود افزايش مي دهيد و با
بيشتر كار كشيدن از آنها، درك انرژيهاي كمتر محرك ها را در خود پرورش مي دهيد.

پرورش حس شنوايي

شما وقتي به تماشاي تلويزيون مشغول هستيد، معمولاً صداي آن را تا حدي بلند مي كنيد كه بتوانيد صدا را
بدون صرف انرژي فراوان و به راحتي بشنويد. حتي غالباً شما صداي تلويزيون را بيش از حد لازم زياد مي
كنيد.

گوشي كه مدام عادت مي كند صدا را بدون صرف انرژي و با آسودگي فراوان و خود به خود بشنود ، عملاً
تنبل، كم دقت و بي تمركز مي شود. ما در حالي از حس شنوايي خود كمتر كار مي كشيم كه قادر است صداي
تيك تاك يك ساعت معمولي را از فاصله ي شش متري در يك اتاق ساكت بشنود. براي پرورش حس شنيداري
و افزايش قدرت تمركز در شنيدن ، بايد خود را حتي الامكان به اين آستانه نرديك كنيد و از آن كار بكشيد.


تمرينات مؤثربراي پرورش حس شنوايي

راديو را روشن كنيد و صداي آن را مانند وقتي كه به طور معمولي به راديو گوش مي دهيد باز كنيد و به آن
گوش دهيد. بعد از سي ثانيه صدا را كمي كمتر كنيد و حالا مجدداً گوش دهيد. شنيدن خوب ، اكنون مستلزم
دقت بيشتري است.

حدود يك دقيقه با دقت گوش كنيد. سپس مجدداً صدا را كم كنيد و با دقت بيشتر گوش كنيد. همين طور آنقدر
صدا را كم كنيد تا به جايي برسيد كه اگر كسي با پاي برهنه روي فرش راه برود، شنيدن براي شما غيرممكن
شود و دقايقي را به زحمت بشنويد.

با اين كار سلولها يي را كه قبل از اين براي شنيدن تنبل كرده بوديد، به تحرك و فعاليت وا مي داريد و حس
شنيداري خود را تقويت مي كنيد. اين تمرين را با هر صوت ديگري مي توانيد انجام دهيد.

مثلاً مي توانيد به صداي تيك تاك ساعت از فاصله اي كه شنيدنش سخت است ، گوش كنيد. تمام دقت خود را
به جذب اين اصوات وا داريد.

در بعضي از تمرين هاي تمركز ، از دقت و آگاهي روي تيك تاك ساعت براي پرورش تمركز استفاده مي
شود . همچون وقتي كه شما براي بهبود تمركز به صداي دم و بازدم خود فكر مي كرديد.
توجه داشته باشيد كه اين تمرين ها را بايد هميشه انجام دهيد و لحظه لحظه ي زندگي تان را نوعي تمركز
شنيداري كنيد.

سعي كنيد اولاً خودتان را عادت دهيد كه به صداي آهسته ديگران توجه كنيد . به تلويزيون با صداي كمتري
گوش كنيد و در يك كلام با انرژي كمتر و زحمت بيشتري سلولهاي شنوايي خود را به فعاليت وا داريد و به
آستانه ها نزديك شويد. پس از مدتي خودتان مي بينيد كه هم قدرت شنوايي شما افزايش يافته است و هم
تمركز حواستان بهبود يافته.

پرورش حس چشايي

صبح ها كه قرار است چاي خود را شيرين كنيد ، آنقدر در آن شكر مي ريزيد كه به راحتي و بدون هيچ
زحمتي تمام سلول هاي بخش شيريني زبان شما، شيريني آن را درك كنند.
مزه هاي فوق العاده قوي ، سلول هاي چشايي را ضعيف و تنبل مي كنند چرا كه هميشه با انرژي زياد ، حس
چشايي شما را تحريك مي كنند.
قدرت واقعي حس چشايي شما تا حدي است كه مزه ي شيريني يك قاشق چايخوري شكر حل شده در دو گالن
آب را حس كنيد.

اما ما در حس چشايي ، خيلي بي دقت و توجه هستيم. تا آن حد كه وقتي از شما مي پرسند : غذا خيلي شور
است ؟ شما براي پاسخ گفتن ، تازه مزه مزه مي كنيد. يعني تا الان كه مشغول خوردن بوديد، كاملاً نسبت به
درك طعم و مزه آن بي توجه بوده ايد.

از اين پس كه غذا مي خوريد ، سعي كنيد مزه ي تمامي اجزاي آن را حس و درك كنيد و كاملاً اين اجزا را با
حس چشايي خود از هم تشخيص دهيد و با اين روش حس چشايي خود را پرورش دهيد.

همين كار را مي توانستيد براي پرورش حس چشايي خود هم انجام دهيد ، مثلاً وقتي به شنيدن موسيقي
تركيبي چند ساز مشغول هستيد ، صداها را از هم مجزا كنيد و آن ها را كاملاً از هم تشخيص دهيد.

پرورش حس بساوايي

توان حس لامسه شما به حدي است كه افتادن بال مگسي را كه در فاصله ي يك سانتيمتري گونه ي شماست
، حس كنيد. اما شما آنقدر در زندگي روزمره خود نسبت به محرك هايي كه با پوست تنتان تماس پيدا مي
كنند ، بي توجه و بي اعتنائيد كه حس بساوايي شما خيلي تنبل و ضعيف شده است.

همين الان لباسي را كه بر تن داريد حس كنيد. حس كنيد كه با چه قسمت هايي از تن شما بيشتر تماس دارد.
نرمي و زبري لباس را در هر نقطه اي حس كنيد. كفشي كه به پا داريد ، عينكي را كه احياناً به چشم داريد ،
ساعتي را كه به دست داريد و ...

همين طور اگر در فضاي بيرون هستيد ، نسيمي كه تن شما را نوازش مي كند حس كنيد . اگر چه اين
توانايي مثبت حس لامسه است كه بعد از مدتي وجود عينك را روي صورت حس نمي كند، شما در طول روز
براي پرورش حس بساوايي و جلوگيري از تضعيف آن ، به طور آگاهانه و فعال آن را به خاطر بياوريد و
حس كنيد.

پرورش حس بينايي

پرورش حس بينايي تا حدي با پرورش حواس ديگر متفاوت است. ما براي پرورش حواس ديگر به آستانه
ها نزديك مي شويم و سعي مي كنيم با انرژي كمتري محرك ها را حس كنيم. اما براي پرورش حس بينايي
مطلقاً چنين كاري نمي كنيم. مثلاً نور تلويزيون يا نور اتاق مطالعه را كم نمي كنيم تا بخواهيم به زحمت
ببينيم ، چرا كه اين كار براي سلول هاي بينايي آزار دهنده است.

براي تقويت حس بينايي ، ما به مشاهده ي دقيق اجزايي مي پردازيم كه در وضعيت هاي معمولي به آنها
توجهي نداريم. مثلاً دست خود را در نور كافي ببينيد. خطوط، برآمدگي ها، چروك ها، فرم قرارگرفتن ناخن،
شكل ناخن ها ، و حد فاصل بين انگشت و ناخن را به دقت نگاه كنيد.

پنجره را باز كنيد و اولين تصويري را كه از منظره ي بيرون به چشمتان مي آيد ، اين بار با دقت بسيار
بيشتري ببينيد. شايد شما بارها اين تصوير را ديده باشيد اما هيچ وقت ، اين طور در جزئيات تصوير دقيق
نبو ده ايد.

شگفتي ها

هر كسي بر حسب اين كه چه شغلي دارد و از كدام حس خود بيشتر استفاده مي كند، در يك حس بخصوص ،
توانايي دقت و تمركز حواسي فوق العاده مي يابد.
كارآگاه ها و پليس هاي دايره جنايي كه براي بررسي صحنه قتل ، دزدي و جنايت ، مجبورند بر جزئيات
تصاوير خيلي دقيق باشند، در اين زمينه توانايي بيشتري نسبت به افراد معمولي پيدا مي كنند. جزئياتي كه
از آنها به عنوان ((سرنخ)) ياد مي شود ، در ديد كلي همه ي افراد قرار مي گيرد اما تنها آنها هستند كه به
اين جزئيات توجه مي كنند و كارآگاهي حرفه اي تلقي مي شوند.
پارچه فروش ها و بزازها ، همه شغلشان حس لامسه است . به همين خاطرحس بساوايي در آن ها خيلي
قوي است و آنها مي توانند به راحتي با چشم بسته و با لمس گذرا ، جنس و نوع پارچه را حدس بزنند.

عطر فروش هاي حرفه اي هم به خاطر تمرين دادن حس بويايي در شغل خود، خيلي راحت مي توانند نوع
عطر هر را با بوئيدن از همديگر تشخيص دهند و حتي با با حضور در يك مهماني و حتي بدون نزديك شدن
بيش از حد به افراد بگويند هر كس از چه عطر يا ادوكلني استفاده كرده است.
شايد تصور كنيد الان ميخواهيم در مورد پرورس حس شنوايي ، مثالي از نوازندگان و موسيقي دان ها بزنيم. ابداً چنين نيست.
موسيقي دان ها حس شنوايي خوبي ندارند به خاطر اينكه هميشه در سروصداي زياد و انرژي هاي تحريك
كننده ي فراوان به سر مي برند.
بتهوون مثال زنده ي اين موضوع است كه به هنگام نواختي سمفوني نهم خود كاملاً ناشنوا بود.
اما كساني كه به عيب يابي دستگاه هاي الكتروني ( از طريق تشخيص تغيير صداهاي ملايم ) مشغول هستند
و يا كسانيكه در منزلشان خيلي آرام و ملايم با هم صحبت مي كنند ، نسبت به افراد معمولي تمركز شنوايي يشتري دارند.
آشپزهاي حرفه اي هم در حس چشايي سرآمدند. آنها مي توانند با چشيدن كمي از غذا ، تفاوت نوع چاشني
هاي بكار رفته در هر غذا و حتي مقدار آن را حدس بزنند. در محيط خانه شما، مادر، خواهر يا همسر شما
از اين توانايي بيشتر برخوردار هستند.

تمركز و حواس پنجگانه

البته پرورش تمام اين حواس به پرورش دقت و تمركز شما مي انجامد. اما آنچه بيش از همه به آن نياز
داريد و در كتاب هاي مربوط به تمركز بيشتر توصيه مي شود، تمركز ديداري و شنيداري است كه خيره شدن
به نقطه سياه ، شعله شمع، و يا دواير متحدالمركز براي پرورش تمركز ديداري شما و تمركز بر صداي نفس
كشيدن ، عمدتاً براي تمركز شنيداري شما توصيه مي شود.
نكته ديگر كه مهم است ، اين است كه تمرينات پرورش حواس پنجگانه را بايد در طول روز ، بخشي از
زندگي خود كنيد و به منظره ها ، تصويرها، صداها، مزه ها، بوها و تماس هاي خود بيشتر توجه كنيد.
در لابلاي فعاليتهاي روزانه كه در عدم تمركز به سر مي بريد و غالباً فعاليتي را بدون تمركز ويژه انجام مي
دهيد، گهگاه روي جزئيات آن وضعيت متمركز شويد

پرورش حس بويايي

دوست شما به شما گلي مي دهد و از شما مي خواهد بوي خوش آن را استشمام كنيد. شما غالباً گل را به
بيني خود مي چسبانيد و يك نفس عميق مي كشيد. يعني باز هم انرژي فراواني را طلب كرديد تا با زحمت
كمتري گل را بو كنيد. آستانه بويايي شما تا اين حد قوي است كه قادريد قطره عطري را كه در يك اتاق شش
متر مكعبي پخش شده است، استشمام كنيد. بايد خودتان را به اين آستانه نزديك كنيد و تنبلي را از خود دور
كنيد.
از اين پس اگر قرار شد كه غذايي را بو كنيد يا بوي گل يا هر چيز ديگري را استشمام كنيد ، فاصله بيشتري
نسبت به محرك بگيريد و بخواهيد آن را بو كنيد. مثلاً گل را حداقل در فاصله نيم متري خود قرار دهيد و
تلاش كنيد كه بوي آن را حس كنيد.
براي تشخيص بوي غذا ، سرتان را تا گردن در قابلمه فرو نكنيد ، بلكه از فاصله ي بيشتري نسبت به
قابلمه، سعي كنيد بوي آن را احساس كنيد. حس بويايي خود را به تلاش واداريد وآن را فعال كنيد.

[Borna66]

پنج توصيه غذايي براي افزايش هوش


1- روغن ماهي
طبق يك گفته قديمي مي توان گفت : " ماهي غذاي مغز است."
روغن ماهي يك ماده غذايي مناسب براي مغز است، زيرا DHA ( چربي اُمگا-3 موجود در ماهي ) التهاب مغز را كاهش مي دهد و از آن محافظت مي كند.
مغز ما داراي 60 درصد چربي است كه بيشتر آن چربيDHA ياAA ( آراشيدونيك اسيد ) است.AA به مقدار زياد در لبنيات مثل كره و خامه وجود دارد، اماDHA فقط در انواع ماهي وجود دارد و در منابع گياهي مثل دانه كتان وجود ندارد.
براي تهيه روغن ماهي يا روغن كبد ماهي سعي كنيد مارك هاي معتبر آنها را خريداري كنيد. در ضمن شكل مايع اين دو ماده بهتر از كپسول آنهاست.
در تابستان و بهار كه شدت و مدت تابش نور خورشيد كافي است، بدن به مقدار لازم ويتامينD مورد نياز خود را مي سازد. همانطور كه مي دانيد ويتامينD بر اثر تابش نور خورشيد بر پوست بدن، ساخته مي شود. ولي در زمستان و پاييز كه مدت و شدت تابش آفتاب كمتر است، نياز به دريافت مكمل ويتامينD داريم. روغن كبد ماهي يكي از مهم ترين و غني ترين منابع ويتامينD است.
بنابراين فرق روغن ماهي و روغن كبد ماهي در اين است كه روغن كبد ماهي علاوه بر اسيدهاي چرب اُمگا-3 ( DHA) ، منبع خوبي از ويتامين هاي A و D نيز مي باشد.
توصيه مي كنم روغن ماهي را از ابتداي بهار تا آخر تابستان مصرف كنيد و از ابتداي پاييز تا آخر زمستان روغن كبد ماهي را دريافت كنيد. ولي كساني كه در مناطق آب و هوايي گرم ( آفتابي ) هستند، مي توانند در تمام سال فقط روغن ماهي مصرف كنند و نيازي به مصرف روغن كبد ماهي ندارند.

2- سبزيجات تازه و خام
مواد غذايي كمي وجود دارد كه از نظر ارزش تغذيه اي با سبزيجات برابري كنند. كاهش سطح اسيد فوليك در بدن با بروز بيماري آلزايمر ( فراموشي دوران پيري ) مرتبط است. همچنين آنتي اكسيدان ها و فيتوكميكال ( رنگدانه هاي گياهي ) هاي موجود در سبزيجات، هوش شما را حفظ خواهند كرد.
توصيه مي كنم روزانه به ازاي هر 25 كيلوگرم از وزن بدن خود 5/0 كيلوگرم سبزيجات مختلف مصرف كنيد. اگر نوع متابوليسم بدن خود را بدانيد، مي توانيد مقدار دريافت سبزي را تنظيم كنيد. مثلاً اگر دريافت پروتئين شما بالاست، به مصرف سبزي زيادي نياز نداريد؛ مثلاً بجاي 5/0 كيلو ، روزانه 250 گرم سبزيجات به ازاي هر 25 كيلو از وزن بدن نياز داريد. اگر پروتئين رژيم شما بالاست، بايستي سبزيجاتي را مصرف كنيد كه پتاسيم كمتري دارند مثل گل كلم، لوبياي سبز، اسفناج، مارچوبه، قارچ و كرفس ، زيرا مصرف سبزيجاتي كه پتاسيم زيادي دارند مثل كاهو، كلم پيچ و ساير انواع كلم به همراه پروتئين زياد ، باعث عدم تعادل بيوشيميايي بدن خواهد شد.
ولي افرادي كه دريافت كربوهيدرات غذايي اشان نسبت به پروتئين و چربي بيشتر است، مي توانند سبزيجات فراواني مصرف كنند به خصوص انواعي را كه پتاسيم بالايي دارند.

3- تخم مرغ خام
تخم مرغ منبع ارزان و مفيدي از مواد مغذي با ارزش است. مصرف تخم مرغ علاوه بر حفظ سلامت بدن، براي هوش و عملكرد ذهني مفيد است . در اين مورد تخم مرغ خام فوايد بيشتري نسبت به تخم مرغ پخته دارد.
شايد بپرسيد چگونه تخم مرغ خام را مصرف كنيم ؟
براي مصرف تخم مرغ به صورت خام مي توانيد آن را با يك قاشق عسل، يك قاشق كنجد يا پودر گردو و يك قاشق پودر كاكائو در يك ليوان شير ولرم يا گرم مخلوط كرده و ميل كنيد. در اين صورت هم آن را خام مصرف كرده ايد و هم معجون بسيار مفيدي براي سلامتي بدن خود و افزايش وزن ( براي افراد لاغر ) دريافت نموده ايد.
اگر در مورد خطر باكتري " سالمونلا " كه در تخم مرغ خام وجود دارد، نگران هستيد، مقاله اي را كه مربوط به خواص تخم مرغ خام است، مطالعه كنيد تا نگراني شما بر طرف شود.

4- از مصرف شكر خود داري كنيد
شكر به عنوان يك غذا محسوب نمي شود، اما بيشتر اوقات جزء آن دسته از مواد غذايي است كه بايد از مصرف آنها پرهيز كرد. اگر مي خواهيد ميزان هوش خود را افزايش دهيد و نمي توانيد كاملاً از مصرف شكر پرهيز كنيد، مصرف آن را كاهش دهيد.
مواد غذايي خيلي شيرين، تعادل هورمون انسولين بدن شما را به هم مي ريزند كه باعث ايجاد بيماري و گرفتگي ذهن شما مي شوند.
ساده ترين روش براي كاهش مصرف شكر، پرهيز از مصرف انواع نوشابه هاي صنعتي، آب نبات و شيريني جات است. همچنين در مصرف آب ميوه هاي صنعتي ميانه روي كنيد.

5- توت فرنگي
توت فرنگي نه تنها خوشمزه است، بلكه يكي از مهم ترين منابع آنتي اكسيداني قوي و فيتو كميكال هاست كه سلامتي بدن را بهبود مي بخشد. همچنين داراي فوايد بي شماري براي مغز است. مطالعات نشان داده، مصرف اين ميوه فرآيند پيري را در مغز كاهش مي دهد.
فقط زماني كه يك مرتبه مقدار زيادي از آن را مصرف مي كنيد، مراقب قند موجود در آن بايد باشيد. ساير انواع توت نيز كه رنگ تيره اي دارند، داراي چنين اثراتي هستند؛ مثل تمشك و شاه توت.






پنج راه براي افزايش هوش


مي توانيم با استفاده از چند راه ساده توانايي سلول هاي مغزي را در حد ماكزيمم آن حفظ كنيم.

1 – با ورزش سلول هاي مغزي خود را به كار اندازيد:

تحقيقات انجام شده نشان مي دهند افرادي كه تمرينات فيزيكي انجام مي دهند، سلول هاي مغزي بهتري را پرورش مي دهند. دانشمندان در مطالعات مؤسسه تحقيقات بيولوژيكي دريافتند موش هاي بالغي كه تحت ورزش كردن قرار گرفته اند، سلول هاي جديد بسياري را در قسمت هيپوكامپوس مغز خود (بخشي كه مربوط به يادگيري و حافظه است) كسب كرده اند. از طرف ديگر ثابت شده كه انجام حركات ورزشي دلخواه و مورد علاقه تأثيرات چند برابر نسبت به انجام يك سري حركات ورزشي مشخص دارد. اين مطلب مي تواند به اين معني باشد كه راهي بيابيد تا از ورزش كردن لذت ببريد ، نه اين كه فقط مجبور به انجام آن باشيد. به اين طريق هم باهوش تر مي شويد و هم شادتر زندگي مي كنيد.

چه بايد كرد؟

يك ورزش را به طور مستمر انجام دهيد. مانند: دو ماراتن، دويدن تفريحي و غيره ؛ يا اين كه يك يار در تمرين كردن براي خود در نظر بگيريد تا انجام حركات را جالب تر و ادامه كار را سهل تر كند. هيچكس نمي تواند به درستي مشخص كند كه چه مقدار ورزش براي سلول هاي مغز كافي و مناسب است، اما در مورد موش ها حدود 4 تا 6 مايل پياده روي در روز مؤثر بوده است.

2 – ذهن خود را ورزش دهيد:

تنها تمرينات فيزيكي نيست كه به رشد سلولهاي مغزي كمك مي كند، شما نيز مانند راننده ها يا پيانيست ها مي توانيد با استفاده از سلول هاي مغز و وادار كردن آنها به كار در زمينه هاي مختلف، از مغز بخش هاي گسترده و متفاوتي بسازيد. يافتن راههاي ساده در استفاده از توانايي مغزي مي تواند به رشد و ترميم سلولهاي عصبي و دندريت ها (انشعاب هايي از سلول ها كه اطلاعات را دريافت كرده ، به جريان انداخته و در جهت درست مصرف مي كنند) به ميزان زيادي كمك كند. درست مانند يك ورزش مخصوص در بدنسازان كه به رشد و كار افتادن ماهيچه ها و عضلات تحتاني بـِلا استفاده كمك مي كند . راههاي مشخص و درست فكر كردن و دوره كردن كلمات قبلاً ياد گرفته شده مي تواند عمل بخش هاي غير فعال مغز را بهبود بخشد و آنها را به كار اندازد.چه بايد كرد؟

مزه ها و بوهاي جديد را تجربه كنيد. كارهاي جديد انجام بدهيد. مثلاً از راههاي جديدي براي رفتن به سركار استفاده كنيد. به جاهاي جديد سفر كنيد . هنرهاي شخصي و جديد خلق كنيد. رمان هاي داستايوفسكي را مطالعه كنيد. يك كمدي جديد بنويسيد. بخصوص، سعي كنيد تمام كارهايي را تجربه كنيد كه به هر طريق شما را وادار مي كنند از تمام روش هاي فيزيكي و روحي ديرينه و يكسان قبلي خود فاصله بگيريد و چيزهايي جديد و ناشناخته را تجربه كنيد.

3– غذاهايي مانند ماهي مصرف كنيد:

روغن هاي امگا – 3 كه در گردو، دانه كتان و به خصوص ماهي كشف شده است ، جزو مواد غذايي سالم و بدون ضرر براي قلب هستند. به علاوه، تحقيقات اخير نشان داده اند كه اين دسته از روغن ها به عنوان تقويت كننده هاي مغزي نيز شناخته شده هستند و اين به دليل كمك آنها به سيستم انتقال خون است كه اكسيژن را به مغز انسان پمپ مي كند. همچنين اين مواد عمل كليه اجزاء سلول هاي اطراف مغز را بهبود مي بخشند. اين نشان مي دهد چرا افرادي كه به مقدار زياد ماهي مصرف مي كنند، كمتر در معرض ابتلا به فشارهاي عصبي، از دست دادن تمركز و كم حافظه شدن هستند. دانشمندان ثابت كرده اند كه اسيدهاي چرب اصلي براي رشد مناسب مغز در كودكان بسيار ضرورت دارند ، به همين دليل امروزه آنها را به فرمول هاي مواد غذايي مورد استفاده كودكان مي افزايند. امكان اين امر وجود دارد كه شما نيز با مصرف مناسب اين روغن ها، هوش ، استعداد و موقعيت ذهني خود را به ميزان قابل توجهي افزايش دهيد.

چه بايد كرد؟

استفاده حداقل سه وعده غذاي ماهي مانند سالمون ، ساردين ، ماكرل و تـُن شروع خوبي خواهد بود. ماهي هايي كه در محيط هاي آلوده به مواد شيميايي خطرناك رشد كرده اند، مي توانند بسيار خطرناك باشند و اثرات بدي در بدنتان به جاي بگذارند بنابراين از مصرف ماهي هايي مانند: اره ماهي ، ماهي هاي درنده، كوسه ماهي ها و نيز هر نوع ماهي ديگري كه به هر طريقي در معرض آب هايي با آلودگي بالا بوده اند ، حذر كنيد. البته تمام انواع ماهي ها كه به طور مشخص عاري از تركيبات شيميايي مانند جيوه و يا هر نوع سم و مواد خطرناك ديگري مي باشند نيز مي توانند به جاي موارد مذكور مصرف شوند. علاوه بر اين مي توانيد آنها را با روغن هاي گردو و تخم مرغ هايي كه به طور ويژه توليد مي شوند و حجم بالايي از روغن هاي امگا را در خود دارند ، بپزيد. همچنين از دانه هاي كتان و غلات و حبوبات در سالاد خود استفاده كنيد. اين نكته مهم را فراموش نكنيد كه با وجود اين كه دانه هاي مختلف ايمن و سالم هستند ولي مصرف زياد روغن دانه كتان مي تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزايش دهد.

4 – مصرف چربي زياد را متوقف كنيد.

آيا چربي ها قادرند شما را كند ذهن كنند؟ در تحقيقات انجام شده در دانشگاه تورنتو، موش هايي كه در معرض يك رژيم غذايي با 40% چربي قرار گرفتند، مهارت هاي ذهني خود را در زمينه هاي مختلف از دست دادند. مانند حافظه ، هوشياري و تشخيص فاصله و نيز يادگيري قوانين. اين مشكلات ، زماني كه در رژيم غذايي چربي هاي اشباع به كار گرفته شدند، بيشتر و بدتر شد ( لازم به ذكر است چربي هاي اشباع در گوشت و محصولات لبني بسيار فراوانند). اين تحقيقات دو دليل عمده را خاطر نشان مي كنند: 1 – اين كه چربي مي تواند ميزان اكسيژن رساني خون را كاهش داده و كلاً جريان خون غني از اكسيژن را كـُند كند . در اين صورت به مغز به ميزان كافي اكسيژن نمي رسد و 2 – مي تواند موجب كند شدن متابوليسم گلوكز شود كه نوعي قند مورد نياز براي تغذيه و كارايي سلول هاي مغزي مي باشد.

چه بايد كرد؟

گوشت بي چربي مصرف كنيد، مواد لبني كم چربي به كار ببريد. ماهي ، لوبيا و كلاً بـُنشن (حبوبات ) زياد مصرف كنيد. شما مي توانيد بدون نگراني تا 30% از كالري روزانه خود را به شكل چربي دريافت كنيد. ولي توجه داشته باشيد بيشتر مقدار آن بايستي از ماهي هاي مذكور، روغن هاي طبيعي مثل روغن زيتون ، دانه هاي گياهي و روغن طبيعي مانند گردو و فندق، كسب شود. هر كاري مي خواهيد بكنيد ولي تا حد امكان از مصرف روغن هاي متداول و مورد مصرف در پخت غذاهاي حاضري پرهيز كنيد.

5 – از مصرف نوشيدني هاي الكلي بپرهيزيد.

مصرف نوشيدني هاي الكلي سبب از بين رفتن تدريجي حافظه، زمان عكس العمل بدن و توانايي هاي دستي و ذهني مثلاً ضربه زدن و نشانه گيري هدف در انواع و اقسام بازي ها مي شود. تحقيقات روي موش ها نشان داده اند كساني كه الكل مصرف مي كنند، در مقايسه با ساير افراد داراي سلول هاي مغزي جديد كمتري در هيپوكامپوس خود هستند. اين امر نشان مي دهد كه الكل و نوشيدني هاي الكل دار نه تنها موجب تخريب سلول هاي مغز مي شوند، بلكه از ترميم و رشد مجدد آنها نيز جلوگيري مي كنند.چه بايد كرد؟

يك يا 2 ليون نوشيدني مخصوص مانند ماءالشعير كه سرشار از ويتامينB است جايگزين بسيار مناسبي است. چنانچه به تمام موارد مذكورعمل كنيد، انتظار نداشته باشيد يك شبه تبديل به يك دانشمند شويد. ولي مي توانيد انتظار داشته باشيد كه هوشتان كمي بيشتر شود ، خلاق تر شويد و هر روز از انرژي بدني بالاتري بهره مند گرديد. همچنين مي توانيد بقيه دوران عمر خود را بدون از دست دادن توانايي هميشگي تان با آرامش سپري كنيد.

[Borna66]

تغذيه و نگهداري قدرت حافظه

1- مرحله اول، مصرف كمتر نمك و چربي هاي اشباع است. رژيمDASH كه داراي ميوه و سبزي فراوان و لبنيات كم چرب است، همان اثر داروها را در كاهش فشار خون بالا دارد.
2- اسيدهاي چرب امگا-3 ميزان حملات قلبي و افسردگي را كاهش مي دهد. اسيدهاي چرب غير اشباعLDL را كاهش داده وHDL را افزايش مي دهند.
3- زغال اخته و توت فرنگي و اسفناج منبع غني آنتوسيانين هستند. آنتوسيانين توانايي سلول هاي عصبي را براي پاسخ به واسطه هاي شيميايي حفظ مي كند. همچنين مانع از تشكيل لخته هاي خوني مي شود ( رقيق كننده هاي خون) . اين سه ماده غذايي كشساني رگ هاي خوني را حفظ مي كند و انتقال پيام هاي عصبي را بهبود مي بخشد .
ساير مواد غذايي مثل كلم قرمز، انگور، آلو و آلبالو نيز همين اثرات را دارند.
اسفناج داراي آنتي اكسيدان فراواني است كه شامل بتا كاروتن ( پيش ساز ويتامينA)، ويتامينC و اسيد فوليك است.
4- سير تا 12 درصد ميزان كلسترول بالا را كاهش مي دهد. همچنين انعطاف پذيري رگ هاي خوني را حفظ مي كند. براي اين منظور روزانه 4 حبه سير را به صورت خام يا نيمه پخته مصرف كنيد، يا اينكه 2 تا 8 عدد كپسول 50 ميلي گرمي را كه حاوي عصاره سير است بخوريد.
5- سويا نيز كلسترول خون را كاهش مي دهد. موادي در سويا وجود دارد كه از اكسيده شدنLDL جلوگيري مي كنند و مانع از اثرات آتروژنيك راديكال هاي آزاد ( تشكيل پلاك در ديواره داخلي سرخرگ ها ) مي شود.
اثر سويا در كاهش كلسترول فقط براي افراد دچار كلسترول بالا موثر است، ولي اثر آنتي اكسيداني آن براي همه افراد مفيد است.
فيتواستروژن هاي سويا، هورمون هاي گياهي هستند كه محققين اعتقاد دارند مانند هورمون استروژن باعث تقويت حافظه مي شوند.


قرص هاي هوش :

1-اسيد فوليك :براي رفع هموسيستئين ( اسيد آمينه خطرناك ) بدن لازم است. تحقيقات ثابت كرده است در اثر كاهش اسيد فوليك، ويتامين هايB6 وB12 در خون، مشكلاتي نظير كاهش سطح ادراك در افراد مسن، اشكال در ياد آوري، تمركز حواس و افزايش هموسيستئين خون به وجود مي آيد.
2-ويتامينB12 :براي نگهداري سلول هاي عصبي ضروري است. حتي اگر اين ويتامين در حداقل مقدار طبيعي باشد، براي بدن مضر است و بايستي داراي مقدار نرمال خود باشد. رفتار و حافظه افراد با مكمل دهي ويتامين هاي گروهB بهبود مي يابد. در كمبود اين ويتامين ها سطح ادراك و آگاهي كم مي شود، طوري كه كسي هم متوجه نمي شود.
البته نبايد محتواي ويتامينB موجود در غذا را بشماريد. وجود ويتامين هايB و Aكه بيشتر از صد در صدRDA را تامين كند، سالم و موثر است.
3-ويتامين E: مغز شما را از آسيب حفظ مي كند. مطالعات طولاني مدت نشان داده، مكمل ويتامينE خطر بروز بيماري هاي قلبي را كاهش مي دهد ،LDL را بي اثر مي كند و احتمال لخته شدن خون را كاهش مي دهد.
همچنين وخامت بيماري آلزايمر افراد را آهسته مي كند. اثر آنتي اكسيداني ويتامينE تشكيل پلاك هاي آميلوئيدي را كه باعث التهاب و كج شدن انتهاي اعصاب مي شوند، متوقف مي كند.
يكي از اعمال ويتامينE رقيق كردن خون است. مصرف روزانه 800-200 واحد بين المللي ويتامينE توصيه مي شود.

مكمل هاي غذايي و مغز:

Ginkgo:براي جلوگيري از كاهش حافظه موثر است. داراي اثر آنتي اكسيداني و ضد انعقاد خون است. اگر يكي از مواد رقيق كننده خون مثل آسپيرين، ويتامينE و سير را مصرف مي كنيد، قبل از مصرف اين مكمل با پزشك خود مشورت كنيد.
فسفاتيديل سرين( PS ):ماده طبيعي كه باعث انعطاف پذيري غشاي سلول ها مي شود؛ در نتيجه سلول هاي عصبي مي توانند به راحتي با هم ارتباط داشته باشند.
همچنين سلول هاي مغزي را در مقابل آسيب راديكال هاي آزاد حفظ مي كند و توليد استيل كولين (يك انتقال دهنده عصبي مهم ) را تحريك مي كند.
وقتي جوان هستيد،PS كافي در بدن توليد مي شود ولي بعد از 40 سالگي، توليد آن كم مي شود و بدن نياز به مكمل دارد.
تحقيقات اخير نشان مي دهد كهPS مشكلات مربوط به حافظه را در كساني كه تازه دچار آلزايمر شده اند، بهبود مي بخشد.
ابتدا براي مدت يك ماه 300 ميلي گرم در روز و بعد از اين مدت فقط 100 ميلي گرم در روز مصرف كنيد.
استروژن :التهاب و تخريب سلول هاي مغزي را كه در اثر راديكال هاي آزاد به وجود مي آيد، كاهش مي دهد. همچنين حجم دندريت ها ( شاخه هاي سلول عصبي ) را افزايش مي دهد، در نتيجه ارتباطات سلولي ممكن مي شود. با تقويت قلب، هورمون درماني با استروژن بطور مستقيم، حافظه را تقويت مي كند. اگر شما سابقه خانوادگي ابتلاء به سرطان سينه را نداريد، هورمون درماني با استروژن، قلب، استخوان ها و حافظه شما را بهبود مي بخشد.

روشي سريع براي داشتن ذهني فعال

متخصصين اعصاب دريافته اند قسمتي از مغز بنام " هيپوكامپوس " در مقايسه با سلول هاي ديگر مغز ، با افزايش سن همچنان فعال مي ماند. آنها معتقدند انجام ورزش و فعاليت بدني شديد و هوازي باعث اين امر مي شود كه با مقايسه بين موش هاي فعال در گردانه هاي چرخان و موش هاي كم تحرك اين فرضيه ثابت شده است. دانشمندان معتقدند اين مورد درباره انسان نيز صدق مي كند چون مغز انسان و موش از بسياري جهات شبيه هم هستند.
محققين بيان مي كنند گذشت زمان شما را فرسوده تر و پيرتر مي كند ولي كار و فعاليت بيرون از منزل شما را داناتر مي كند.

تقويت كننده هاي ذهن :

انتقال دهنده هاي عصبي :مواد شيميايي موجود در مغز كه روي قدرت انديشه، ذهن و حافظه، رفتار، آمادگي جنسي و هوشياري فرد اثر مي گذارند.
1-استيل كولين : بيشتر در يادگيري و حافظه موثر است. مواد مغذي كه روي استيل كولين مغز اثر دارند ، شامل: كولين،DMAE ( دي متيل آمينواتانول) ، لسيتين وCDP كولين است. در آلزايمر مقدار استيل كولين كاهش مي يابد. داروهايي مثل تاكرين(tacrine) باعث افزايش استيل كولين مي شود.
2-دوپامين : برخي از اختلالات رواني مثل شيزوفرني ، پاركينسون و اختلالات رفتاري در اثر غير طبيعي بودن مقدار دوپامين است.
افزايش دوپامين باعث افزايش هوشياري و آمادگي جنسي مي شود. مواد مغذي كه باعث افزايش دوپامين مي شوند، شامل اسيد آمينه تيروزين وNADH ( نياسين غير فعال ) است.
3-نور اپي نفرين:اسيدآمينه هاي فنيل آلانين و تيروزين، به دوپامين تبديل مي شوند . دو پامين نيز به نور اپي نفرين تبديل مي شود. افزايش نور اپي نفرين باعث ايجاد هيجان در فرد مي شود. مقادير بيش از حد آن، عوارضي مثل بد خلقي، اضطراب و بي خوابي را ايجاد مي كند.
4-سروتونين :فعاليت هاي جسمي و روحي زيادي مثل رفتار، اضطراب، هيجان و پرخاشگري را تنظيم مي كند.Prozac دارويي است كه سروتونين را افزايش مي دهد. " 5- هيدروكسي تريپتوفان "(HTP -5) پيش ساز اصلي سروتونين است كه سطح آن را در مغز افزايش مي دهد.
تريپتوفان در انواع گوشت، ماهي و ساير غذاهاي پروتئيني وجود دارد. اگر مقدار تريپتوفان براي مغز كافي نباشد، سروتونين كاهش مي يابد. تريپتوفان بهHTP -5 و سپس به سروتونين تبديل مي شود. سپس غده صنوبري موجود در مغز آن را به هورمون خواب ملاتونين تبديل مي كند.
5-GABA (گاما- آمينو بوتيريك اسيد): بيشترين و مهم ترين انتقال دهنده عصبي بازدارنده ي موجود در مغز است. حالت تحريك پذيري بايستي با بازدارندگي در تعادل باشد. تحريك بيش از حد منجر به بي قراري، كج خلقي، بيخوابي مزمن و حتي بيماري مي شود.
GABA باعث آرامش، كاهش درد و خواب راحت مي شود. داروي باربيتورات و بنزوديازپين باعث تحريك گيرنده هايGABA و آرامش فرد مي شود.



كولين، ماده اي است كه به طور طبيعي در غذاهاي چرب وجود دارد و حافظه را تقويت مي كند. پزشكي از دانشگاه كاروليناي شمالي بيان كرد، اگر در دوران بارداري مادر، به رژيم غذايي او كولين اضافه شود، قدرت حافظه جنين در حال رشد را براي مراحل بعدي زندگي افزايش مي دهد.
در دوران بارداري و شيردهي، ذخاير كولين بدن مادر تخليه مي شود، در نتيجه كولين كافي براي رشد طبيعي مغز در دسترس نخواهد بود. كولين براي حفظ سلامتي افراد، موردنياز است.
كولين يك تركيب فسفوليپيدي است كه در بدن، مواد محلول در چربي را حمل و چربي ها را امولسیه( به شكل ذرات ريز و پايدار درآوردن جسمي در يك محلول) مي كند. اين ماده مستقيماً روي پيام هاي عصبي موثر است و قدرت ساخت و آزادسازي استيل كولين را سرعت مي بخشد. استيل كولين يك ناقل عصبي است كه در كنترل عضلات و قدرت حافظه دخالت دارد. منابع غذايي كولين عبارت اند از: شير، جگر، تخم مرغ و بادام زميني. در بدن نيز از اسيد آمينه متيونين ساخته مي شود. كولين به صورت مكمل هاي خوراكي نيز وجود دارد و مقدار مورد نياز آن براي مردان 550 ميلي گرم در روز و براي زنان بالغ 425 ميلي گرم در روز است.

[Borna66]

توصيه هايي جهت بالا بردن توانايي هاي ذهني



1 – ذهن خود را به كار اندازيد:

حل كردن جدول و معما ، بهترين راه براي گذراندن وقت است. دكتر استاك معتقد است كه در بين ارگانهاي مختلف بدن ، مغز عضوي منحصر به فرد به شمار مي آيد ، زيرا عضوهايي مانند كبد و كليه ها ، در اثر كاركردن زياد و مستمر فرسوده خواهند شد اما مغز ، هر چقدر كه بيشتر فعاليت داشته باشد ، تواناتر و قوي تر مي شود. به كار انداختن مغز و انجام بازي هايي مانند شطرنج بر شناخت و درك بيشتر مغز مي افزايد. از طريق فعاليت هايي كه مغز را به كار مي اندازند ، مي توان به رشد سلول هاي عصبي تازه كمك كرد و با اين وسيله ارتباط بين سلولهاي عصبي در مغز حفظ شده و حتي افزايش خواهد يافت.
2 – از گوش هاي خوداستفاده كنيد: گوش دادن به موسيقي جريان خون در مغز را افزايش خواهد داد. به همين دليل مخچه نوازندگان موسيقي از افراد ديگر بزرگتر است. خوشبختانه نيازي به استفاده از آلات و ادوات موسيقي نيست بلكه مي توان با گوش دادن به موسيقي ، علاوه بر لذت بردن از آن ، قسمت هايي از مغز را نيز فعال سازيم. توصيه مي شود هنگامي كه به سوي محل كار خود حركت مي كنيد به موسيقي مورد علاقه خود گوش كنيد به اين ترتيب هم به آرامش خواهيد رسيد و هم بر زيركي خود خواهيد افزود.
3 – دست هاي خود را بكار بريد: زماني كه با ماشين تايپ مي كنيد يا اين كه به رانندگي مي پردازيد يا حتي هنگامي كه شام درست مي كنيد ، دستان شما بطور مداوم فرمان هاي رسيده از مغز را اجرا مي كنند. در حقيقت هيچ بخشي از بدن بيش تر از دستها به مغز نزديك تر نيست. به همين سبب ، هرقدر مهارت هاي سريع انگشتان افزايش يابد ، عملكرد و فعاليت مغز نيز بيشترخواهد شد. متأسفانه در جامعه (دنياي) ما بر مهارت هاي ظريف و دقيق انگشتان و اثر آنها بر مغز تأكيد نمي شود. جراحان از اين توانايي ، برخوردارند ولي افرادي چون وكلا، حسابداران يا مشاوران امور اجتماعي نيازي به مهارت هاي ظريف و دقيق انگشتان دست خود ندارند. براي مقابله كردن با اين شيوه زندگي مي توان به سرگرمي هاي سنتي پرداخت. از جمله قلاب بافي كردن، خياطي ، ساختن مدل هاي مختلف كه از بخش هاي كوچكي تشكيل شده اند (مانند كشتي ، هواپيما و ...)
4 – به پاهاي خود تكيه كنيد: فعاليت و كاركردن ممكن است بتواند از وزن شما بكاهد اما مي تواند ذهن شما را نيز تواناتر كند. ورزش و تمرين هاي ايستاده سبب تقويت بخش تعادل مغز و مراكز هماهنگ كننده خواهد شد كه همگي به بالا بردن درك و شناخت فردي كمك مي كنند.
دكتر رابرت استاك اظهار مي دارد كه انجام تمرين هايي كه سبب حفظ تعادل بدن، انعطاف پذيري و نيروي پاها مي شوند از اهميّت زيادي برخوردارند. تمرين پيشنهادي او ورزش سنتي چيني به نام تاي چي است كه به تقويت پاها و حفظ تعادل بدن كمك زيادي مي كند.
5 – گذشته را زنده نگهداريد:يكي از رايج ترين و مهمترين شكايتهايي كه افراد بالاتر از 40 سال ، ابراز مي كنند كم شدن يا حتي فقدان حافظه است. در حالي كه مي توان به سادگي حافظه را تقويت كرد. دكتر استاك معتقد است كه با مرور خاطره هاي خوب گذشته از طريق مشاهده فيلم هاي خانوادگي ، آلبوم هاي عكس و مجله ها مي توان به تقويت حافظه پرداخت. حتي وسايلي كه خاطره انگيزند مانند عطر مورد علاقه مادر، عينك يا خود نويس پدر بزرگ و ... مي توانند به بهتر شدن حافظه كمك كنند. يادگاري ها و يادبودها مي توانند ارتباط هايي را در مغز ايجاد كنند كه به راحتي و با مرور زمان از بين مي روند، بنابراين فعالانه خاطره ها را زنده نگه داريد

[Borna66]

نقش لسيتين در مبارزه با فراموشي وتقويت حافظه


لسيتين يك لغت يوناني و به معناي زرده تخم مرغ است و علت نامگذاري آن، وجود ميزان فراوان لسيتين در زرده تخم مرغ و همچنين كشف اين ماده براي اولين بار در زرده تخم مرغ بوده است.
تمامي اعضاء و اندام هاي بدن براي انجام اعمال خود به انرژي نياز دارند. مغز نيز از اين مسئله مستثنا نيست. مغز براي انجام فعاليت هاي طبيعي خود به استيل كولين نياز دارد كه منشأ آن از لسيتين مي باشد. وقتي لسيتين ازطريق غذا دريافت مي شود طي مراحل جذب وهضم به كبد وارد شده ، شكسته و كولين كه جزئي از ساختمان لسيتين است از آن جدا مي شود كه از اين كولين آزاد شده بسياري از مواد حياتي و ضروري بدن ساخته خواهد شد.
يكي ازنقش هاي مهم كولين در ساختن استيل كولين است. استيل كولين اهميت بسياري براي فعاليت مغز و مركز حافظه دارد و با بودن استيل كولين، مغز و مركز حافظه توانايي ضبط و نگهداري صحبت ها، نوشته ها و ديده ها را خواهند داشت و تا زماني كه اين ماده حياتي يعني استيل كولين ساخته شده از لسيتين به اندازه كافي به مغز برسد ما دچار فراموشي نمي شويم و برعكس در اثر كاهش مقدار استيل كولين به دنبال كمبود لسيتين ، حتي به مدت كوتاه، قدرت حافظه كاهش يافته و فرد قدرت حفظ طولاني صحبت ها و ديده ها را از دست خواهد داد و يا مطالب و مسائل جديد را به سختي به خاطر مي سپارد.
منابع غذايي لسيتين
لسيتين درعدس، ذرت، شير، زرده تخم مرغ، تخم آفتابگردان، جوانه گندم، بادام زميني، آرد جو و سر، كبد(جگر) گوساله و... وجود دارد ولي از همه بيشتر در لوبياي سويا يافت مي شود. مقدار لسيتين موجود در لوبياي سويا بسيار بالاتر از لسيتين ساير مواد ذكر شده مي باشد و به همين علت در سازمان بهداشت جهاني(WHO) سويا را، سلطان لسيتين معرفي كرده اند. به عبارتي كيفيت لسيتين گرفته شده از سويا از ساير تركيبات بهتر و بالاتر مي باشد.

گياه لوبياي سويا كه به نام لوبياي ژاپني هم معروف است، گونه اي لوبيا است كه ارتفاع آن بين 30 تا 80 سانتي متر مي باشد برگ هايي متناوب دارد و گل هايش تقريباً سفيد مايل به بنفش است. ميوه اي به رنگ زرد مي دهد كه در آن 2 تا 5 دانه قرار دارد. اندازه ي اين دانه هاي لوبياي سويا به بزرگي نخود است و مي تواند به رنگ هاي مختلف سفيد، زرد، قهوه اي و رنگ هاي ديگرهم باشد. به وسيله دستگاههاي مختلف تحت فشار از دانه هاي سويا روغن آن گرفته مي شود و ماده باقي مانده از آن پس از روغن گيري كنجاله سويا گفته مي شود.
محققان ، طبق آزمايش هاي انجام شده در مورد دو گروه به نتايج زير دست يافته اند:
درغذاي روزانه يك گروه سوياي بيشتري گنجاندند و سپس داستاني را براي هر دو گروه تعريف كردند. گروهي كه سويا مصرف كرده بود پس از 3 روز هنوز آن داستان را به خاطر داشتند، در صورتي كه در مورد گروه دوم اينطور نبود. اين آزمايش اهميت لسيتين موجود در سويا را در تقويت حافظه و مبارزه با فراموشي نشان مي دهد.

تحقيقات نشان داده است كه مصرف لسيتين طي حاملگي ، باعث افزايش هوش در بچه ها مي شود و بنابراين تحقيق، توصيه مي شود كه خانم هاي حامله از هفته سي ام حاملگي به بعد، حتماً لسيتين كافي براي بدن خود تامين كنند( لسيتين درتشكيل سلول ها و ساختمان مغزي نقش بسيار مهمي دارد. از اين رو رساندن لسيتين كافي به بدن مادر و جنين هنگام تشكيل سيستم عصبي و مغز از اهميت خاصي برخوردار است.)
همه انسان ها كم يا زياد در طول زندگي خود دچار معضل فراموشي مي شوند كه اين فراموشي يا به علت نرسيدن مواد لازم و مغذي به مغز يعني لسيتين است و يا به علت وجود امراض و حوادث خاص درانسان ايجاد مي شود.در سنين بالا، افزايش سن، انسان را به سمت كاهش حافظه پيش مي برد، ولي بايد توجه داشت كه اگر در دوران جواني ذخيره كافي از لسيتين براي خود فراهم كرده باشيم، بسيار كمتر ازديگران دچار معضل كاهش حافظه خواهيم شد. پس بيائيد از همين حالا به فكر ذخيره سازي و فراهم كردن توشه ي مغز براي زمان پيري باشيم.
البته گاهي سن و كمبود لسيتين عامل اصلي نمي باشند و اين مشكل( فراموشي) به دنبال امراض و حوادث در ايشان ايجاد مي شود.

[Borna66]

شش روش براي ايجاد مغز هوشيار


داروهاي هوشمند
همه انسان ها وقتي به سن چهل سالگي مي رسند، تغييراتي را در توانايي هاي رواني خود به خوبي درک مي کنند. اين آغاز فرآيند تدريجي است که بسته به شدت ميزان آن، حتي مي تواند به جنون ختم شود. در اينجا اين سؤال مطرح مي شود که آيا مي توان به وسيله دارو، اين حالت خاص را بهبود دهيم يا به طور کلي از بين ببريم يا حتي در مرحله اي پيشرفته تر از بروز آن جلوگيري کنيم؟
کودکاني که در صبحانه خود از نوشيدني هاي شيرين و گرم استفاده مي کنند ، در انجام تست هاي حافظه و توجه ، همسطح افراد هفتاد ساله عمل مي کنند.

در حال حاضر در بازار داروهايي وجود دارد که به نوعي اين کار را انجام مي دهند، به اين داروها داروهاي «افزايش هوشياري» مي گويند و محققان روي داروهاي جديدي در همين زمينه هم کار مي کنند. يکي از معروف ترين اين داروها MODAFINIL است که به خوبي حالت نارکولپسي را برطرف مي کند. نارکولپسي در انسان باعث خواب ناگهاني مي شود و فعلاً MODAFINIL بهترين گزينه براي درمان آن است. اين دارو مي تواند شخص را متناوباً 90ساعت بيدار نگه دارد و برخلاف آمفتامين ها و حتي قهوه، عوارض بسيار کمي دارد. تحقيقات نشان مي دهند فقط تعداد کمي از کساني که MODAFINIL مصرف مي کنند از نارکولپسي رنج مي برند و اکثر آنها کساني هستند که نمي خواهند بخوابند. اين وضعيت در مورد داروهاي زياد ديگري هم صادق است، يعني مردم به خاطر مشکل يا بيماري خاصي آنها را مصرف نمي کنند، بلکه از آنها استفاده مي کنند تا از اثرات آنها در زندگي روزانه بهره مند شوند. نمونه ديگر اين داروها RITALIN است؛ دارويي که مردم در بسياري موارد صرفاً براي افزايش قوه تمرکز خودشان از آن استفاده مي کنند، اما اين استفاده بي رويه هم مي تواند براي انسان خطرساز باشد. دکتر دانيلي پيوملي، يکي از محققان دانشگاه کاليفرنيا در اين مورد مي گويد: « ما بايد مراقب چيزهايي که مي خواهيم، باشيم .» او که روي افزايش قدرت و نحوه عملکرد حافظه انسان کار مي کند، در عين حال بر استفاده ازاين داروها در موارد خاص تأکيد مي کند و مي گويد:«بالاخره بايد به ياد آوردن چيزهايي را که نمي خواهيم، پايان دهيم .»
استفاده از داروها براي بهبود عملکرد مغز انسان، آينده روشني دارد و دانشمندان اميدوارند روزي بتوانند عملکرد مغزي انسان هاي سالخورده را مانند جوانان، بدون اشتباه کنند.

تغذيه مناسب
مغز انسان ، يکي از حريص ترين ارگان هاي بدن محسوب مي شود که احتياجات رژيمي ويژه اي دارد. به همين خاطر «هر چيزي که شما مي خوريد بر نحوه فکر کردنتان تأثير مي گذارد». چندان هم عجيب نيست. از اين رو محققان تحقيقات گسترده اي در زمينه تغذيه انجام داده اند.
يکي از جالب ترين تحقيقات در زمينهخوردن صبحانه است. با هر بار صبحانه خوردن، ميزان زيادي گلوکز که غذاي اصلي مغز است ، به بدن وارد مي شود و طي مطالعات بسيار زياد انجام شده، مشخص شده است افرادي که صبحانه نمي خورند ، کارايي کمتري در مدرسه يا محل کار دارند.
يکي از جالب ترين تحقيقات در زمينه خوردن صبحانه که در سال 2003 انجام شد، اثبات کرد کودکاني که در صبحانه خود از نوشيدني هاي شيرين و گرم استفاده مي کنند، در انجام تست هاي حافظه و توجه ، همسطح افراد هفتاد ساله عمل مي کنند. در تحقيق ديگري که توسط «باربارا استووارت» از دانشگاه آستر انگليس انجام شد، بر نقش بسيار مؤثر لوبيا تأکيد شده است. اين ماده سرشار از پروتئين به همراه نان در برنامه غذايي روزانه کودکان باعث مي شود آنها سخت ترين تست هاي مرتبط با آگاهي فکري را به راحتي انجام دهند.
بعد از صبحانه نوبت به غذاهاي اصلي مي رسد. دانشمندان بر استفاده فراوان از تخم مرغ و سالاد در رژيم غذايي تأکيد مي کنند. در تخم مرغ ميزان فراواني کولين وجود دارد که از اين ماده در بدن براي توليد انتقال دهنده هاي عصبي استيل کولين استفاده مي شود. محققان در دانشگاه بوستون با کاهش ميزان استيل کولين در مغز متوجه شدند که کمبود اين ماده باعث مي شود شخص حافظه خود را در زمينه به ياد آوردن الفباء و حروف کلمات از دست بدهد. کمبود اين ماده در مغز همچنين مي تواند باعث آلزايمر شود و تحقيقات نشان مي دهد افزايش اين ماده در مغز مي تواند روند فراموشي مربوط به پيري را کند کند.
هنگام خواب ، مغز با تردستي راه حل هاي خلاقانه اي پيدا مي کند، پس اگر شما هم در حل مسئله اي مشکل داريد و منتظر يک لحظه اوره کائي (يافتم معروف ارشميدس ) هستيد، بهتر است همين حالا به خواب ناز فرو رويد.

از ديگر غذاهاي توصيه شده سالادها هستند. اين غذاها داراي مقدار بسيار زيادي آنتي اکسيدان هستند که در آنها ميزان فراوان بتاکاروتن، ويتامين E و C وجود دارد. محققان اعلام کرده اند افزايش آنتي اکسيدان در مغز باعث افزايش قدرت يادگيري حتي در سن بالا مي شود، به گونه اي که آنها در دانشگاه کاليفرنيا موفق شدند به يک سگ پير چيزهاي جديدي آموزش دهند. دانشمندان حتي تأثير دسرها بر فعاليت مغز را هم مورد بررسي قرار داده اند. آنها بهترين دسر پس از صرف ناهار را ماست مي دانند چون به راحتي استرس هاي بعدازظهر را برطرف مي کند و دليل آن اين است که ماست داراي تيروزين هاي آمينواسيد است. از اين ماده در مغز براي ساخت انتقال دهنده هاي عصبي و نورآدرنالين استفاده مي شود که اين دو ماده تأثير زيادي در برطرف شدن استرس دارند.
محققان توصيه مي کنند در عصر هم مقدار کمي غذا خورده شود تا گلوکز مورد نياز مغز آماده شود، البته تاکيد آنها بر يک وعده بسيار سبک و مقوي است.
شصت درصد ساختار مغز چربي است ، به همين خاطر اين قسمت از بدن بايد هميشه چرب نگه داشته شود. بهترين گزينه براي اين منظور اسيد چرب امگا3 است که به ميزان بسيار زياد در دي اچ اي (DOCOSAHEXAENOIC) يافت مي شود. اين ماده در يکي از لذيذترين غذاهاي دنيا به ميزان بسيار زياد وجود دارد يعني در ماهي . به همين دليل ماهيبهترين غذاي مغز است و مصرف هميشگي آن تأثير مثبت بسيار زيادي در کارايي مغز دارد.
در پايان روز هم دانشمندان توصيه مي کنند ميوه هاي تازه مانند توت فرنگي و تمشک مصرف شود. ميوه ها به خصوص توت فرنگي و تمشک در تقويت حافظه کوتاه مدت تأثير زيادي دارند.

موسيقي
در حدود يک دهه پيش، فرانسيس روشر که يک روان شناس در دانشگاه ويسکانسين ايالات متحده است، طي يک تحقيق علمي اعلام کرد گوش دادن به سمفوني هاي موتزارت ، استدلالات رياضي انسان را پيشرفت مي دهد. اين يافته او در آن سال بازتاب هاي بسيار گسترده اي داشت. آنها حتي توانستند اثبات کنند، تأثير سمفوني هاي موتزارت با ديگر موسيقي ها تفاوت دارد.
اين کشف، تأثير موسيقي بر فعاليت هاي مغز را دقيقاً اثبات کرد و از آن روز به بعد موسيقي درماني و استفاده از موسيقي در خيلي از درمان ها رواج يافت ، اما براي استفاده از موتزارت براي تمدد اعصاب بايد به برخي نکات توجه کرد.
موتزارت روي هر شخصي تأثير گذار نيست. با اين حال همين که شخص هنگام گوش دادن به موسيقي احساس مي کند موسيقي بر عملکرد مغز وي تأثير مي گذارد ، باعث مي شود يک احساس آرامش به شنونده دست دهد .البته اين حالت را با کارهاي ديگر هم مي توان به دست آورد، اما موسيقي گزينه مناسب تري به نظر مي رسد. هرچند گوش دادن به داستان هم مي تواند تأثيري برابر گوش دادن به موسيقي داشته باشد.
موسيقي مي تواند حتي تأثير بيشتري بر مغز انسان داشته باشد و اين بار کليد کار، درس هاي موسيقي است .محققان با مقايسه کودکان شش ساله که آموزش هاي موسيقايي مي بينند با ديگر کودکان، متوجه شدند ضريب هوشي اين کودکان دو تا سه امتياز بيشتر از کودکان ديگر است. در تحقيقي مشابه، روشر کشف کرد کودکاني که پيش از مدرسه آموزش موسيقي ببينند نسبت به کساني که پيش از مدرسه دوره هاي کامپيوتر را پشت سر گذاشته اند، داراي استدلالات عددي و رياضي بهتري هستند. شايد موسيقي باعث افزايش مهارت هاي رواني در کودکان مي شود. حرکت همزمان انگشتان دو دست و توجه به متن موسيقي و نت و هارموني، وقتي که به صورت هماهنگ در کنار يکديگر قرار مي گيرند، مسلماً باعث تقويت فعاليت هاي قسمتي از مغز مي شوند، اما اين فعاليت ها هنوز کشف نشده اند. نکته مبهم ديگر تأثير موسيقي بر ضريب هوشي افراد بزرگسال است. فعلاً دانشمندان پاسخ قطعي در اين زمينه ندارند ،اما يادگيري موسيقي را به بزرگسالان توصيه مي کنند.

استفاده با صرفه از مغز
تا چندي پيش ضريب هوشي يک شخص - مقياسي براي توانايي هاي حل مشکلات هوشي يک شخص - پديده اي ثابت براي انسان فرض مي شد که ميزان آن مستقيماً از راه وراثت تعيين مي شد، اما اخيراً دانشمندان نظريه اي مطرح کرده اند که در آن ميزان ضريب هوشي هر شخص به عملکردي پايه اي در مغز انسان با نام «حافظه فعال» بستگي دارد؛ بدين صورت که هرچه حافظه جاري انسان بيشتر شود، ميزان ضريب هوشي او هم افزايش مي يابد.
حافظه جاري، سيستم ذخيره کوتاه مدت مغز انسان است . در اين بخش مسائل هوشي انسان حل مي شوند، مثلاً اگر شما بخواهيد 7+6-73 را حل کنيد، اين قسمت از مغز شما - حافظه جاري - قسمت وسطي فعاليت ذهني شما که براي حل مسئله لازم است را در خود نگه مي دارد. ميزان اطلاعاتي که حافظه جاري مي تواند در خود ذخيره کند، به آگاهي عمومي شخص بستگي دارد.
به تازگي يک تيم تحقيقاتي در انستيتو کارولينا استکهلم به رهبري ترکل کلينگبرگ به نشانه هايي دست يافته است مبني بر اين که سيستم عصبي که در حافظه جاري قرار دارد، ممکن است با تمرين بزرگ شود. آنها با استفاده از نوعي اسکن مغناطيسي پيشرفته، فعاليت هاي مغزي چند شخص بالغ را پيش و پس از يک برنامه تمريني حافظه جاري اندازه گيري کردند . اين برنامه کارهايي از قبيل حفظ کردن موقعيت يک سري نقطه در يک صفحه شطرنجي بود. پس از پنج هفته تمرين، آنها متوجه شدند فعاليت هاي مغزي افراد مورد نظر در قسمتي از مغز که با اين نوع فعاليت ها درگير است، افزايش يافته است.
اما نکته شگفت انگيز در اين آزمايش اين بود که هنگامي که گروه، اين آزمايش ها را روي کودکان اعمال مي کرد، متوجه شد اين بار به جاي سيستم عصبي موجود در حافظه جاري، قسمتي از مغز که مربوط به آگاهي عمومي کودکان است، رشد يافته و ضريب هوشي کودکان هشت درصد افزايش يافته است .
با اين که دانش مربوط به حافظه جاري، روزهاي اوليه خود را سپري مي کند، کلينبرگ اميدوار است تمرين هاي حافظه فعال، کليد بازکردن قفل قدرت باشد. او در اين مورد مي گويد : «عوامل وراثتي و دوران جنيني نقش بسيار زيادي در ميزان توانايي فعاليت هاي مغزي دارند، اما فراتر از آن، چند درصد - که هنوز ميزان آن مشخص نيست وجود دارد که مي توان با تمرين آنها را افزايش داد.»

استراتژي
فرض کنيد در يک تالار سخنراني هستيد و در آن تالار ، ششصد نفر حضور دارند. اگر تمام اين افراد نام خود را به شما بگويند و يک ساعت بعد از شما بخواهند که آنها را تکرار کنيد، ممکن است دچار سرگيجه شويد. اين بدان خاطر نيست که شما نمي توانيد اين کار را انجام دهيد، بلکه مشکل اينجاست که شما تکنيک ها و روش هاي مربوط به انجام آن را نمي دانيد. اما افرادي هستند که مي توانند اين کار را به صورت عادي انجام دهند. آنها مي توانند هزاران عدد ، اشعار بسيار قديمي و غير مستعمل، و صدها هزار کلمه بدون استفاده را حفظ کنند. در يکي از مسابقات جهاني در اين زمينه ، «النور مگ واير» و تيم همکارش از دانشگاه لندن، هشت نفر از بهترين هاي مسابقات را زير نظر گرفتند. آنها حين آزمايش هاي متفاوت، به مدرکي که ثابت کند اين افراد از ضريب هوشي بالايي برخوردار هستند دست نيافتند، اما متوجه شدند اين افراد هنگام حفظ کردن از سه منطقه مغزشان براي انجام کار استفاده مي کنند و اين در حالي است که آنها در تست هاي حفظ کردني از اين مناطق ويژه مغزي استفاده نمي کنند. دليل اين امر را مي توان استراتژي خاص آنها براي حفظ کردن دانست. مثلاً آنها براي حفظ کردن نحوه و ترتيب چيدن يک دسته برگه ، به هر کدام از آنها يک شخصيت مي دهند و براي حفظ کردن ترتيب قرارگيري، يک داستان بر اساس نحوه قرار گيري برگه ها پردازش مي کنند و طبيعتاً حفظ کردن يک داستان بسيار راحت تر از حفظ کردن تعداد بسيار زيادي عدد مشابه است .
بازيگران سينما و تئاتر هم تقريباً از روش مشابهي استفاده مي کنند. آنها چيزهايي را که بيان مي کنند با احساسات همراه مي کنند و انسان ذاتاً وقايعي را که با احساسات زيادي همراه است، جزء به جز حفظ مي کند. هنرپيشگان حرفه اي از روش ديگري استفاده مي کنند. آنها هنگام اداي کلمات، حرکات مربوط به آن را هم انجام مي دهند و اين عمل آنقدر مؤثر است که آنها حتي چند ماه پس از نمايش مي توانند متني را که حفظ کرده اند، به راحتي ادا کنند.
«هلگا نويس» يک روان شناس از دانشگاه المهرست در ايلينويز به همراه «توني نويس» که يک بازيگر است، کشف کردند که از اين روش مي توان براي افزايش يادگيري دانش آموزان استفاده کرد. دانش آموزاني که کلماتشان را با آموزش هاي ديگري همراه کنند، بعداً 38درصد بيشتر مي توانند کلمات را بازسازي کنند. نويس ها معتقدند داشتن دو روش ذهني براي حفظ کردن مي تواند قابليت حفظ کردن افراد را به صورت باور نکردني افزايش دهد. «بري گوردون» از دانشگاه جان هاپکينز اعتقاد دارد، استراتژي، در زندگي روزانه هم اهميت زيادي دارد. کارهاي ساده اي مانند قرار دادن کليدها در يک جاي مشخص و نوشتن چيزها براي از ياد نبردن آنها مي تواند ميزان اطلاعاتي را که پيش خود نگه مي داريد، زيادتر کند. اگربه خاطر آوردن اسامي، مشکل شماست، سعي کنيد آنها را به صورت ذهني تداعي کنيد.

استراحت
کمبود خواب، اثرات بدي براي مغز شما در پي خواهد داشت. برنامه ريزي، حل مسائل، يادگيري، تمرکز و حافظه جاري شما همه از کمبود خواب متحمل عوارض سوء مي شوند. در عين حال حتي در ضريب هوشي هم خلل وارد مي شود. دکتر «شون درومند» از دانشگاه کاليفرنيا در اين مورد مي گويد: اگر شما 21 ساعت پشت سرهم بيدار بمانيد ، توانايي هايتان به اندازه کسي است که تا حدي که قانون (ايالات متحده آمريکا) اجازه مي دهد، مست است، البته لازم نيست دقيقاً 21 ساعت بيدار بمانيد تا اين حالت را تجربه کنيد، فقط کافي است دو يا سه شب دير بخوابيد و زود بيدار شويد تا همين حالت به شما دست دهد.
خوشبختانه اين رابطه دو سويه است. اگر شما به کسي که از خواب محروم شده، اجازه بدهيد يک يا دو ساعت بيشتر چشم روي هم بگذارد، اين شخص مي تواند در کارهايي که نياز به تمرکز بيشتر دارد، مانند امتحان دادن، موفق تر عمل کند. دکتر درومند در اين مورد مي گويد: «توجه ( تمرکز) اساسي ترين پايه هرم ذهن است، اگر شما آن را تقويت کنيد، ديگر نيازي نيست به چيز ديگري توجه نشان دهيد.»
اينها تنها فوايد يک خوب عميق شبانه نيست. وقتي که شما خواب هستيد، مغز شما حافظه هاي جديدي را تمرين کرده و حتي بعضي از مسائل را حل مي کند. فرض کنيد شما مي خواهيد يک بازي جديد رايانه اي را ياد بگيريد. در اين صورت بهتر است به جاي اين که چند ساعت پاي کامپيوتر بنشينيد، دو ساعت بازي کنيد و سپس بخوابيد. هنگامي که شما خواب هستيد مغز شما همان مدارهايي که براي يادگيري بازي استفاده کرده است را دوباره فعال مي کند. دوباره صداي آنها را مي شنود و سپس حافظه هاي جديد را در حافظه بلند مدت ذخيره مي کند و هنگامي که بيدار شويد، يک بازيگر بهتر شده ايد. چنين روشي در ديگر کارها مانند يادگيري پيانو، رانندگي خودرو و ... هم مي تواند کارگر باشد.
در اين مورد همچنين شواهدي در دست است که نشان مي دهد خواب باعث بهبود روش حل مسائل مي شود. داستان ديميتري مندليف که پس از خواب روزانه يکباره به طرح جديد تناوبي رسيد، نمونه بارز اين مسئله است. چون او شديدا درگير حل مسئله بوده ، هنگام خواب مغز او همانطور که در بالا ذکر شد، به فعاليت هايش در اين زمينه ادامه داده و به حل مسئله رسيده است .
به نظر مي رسد هنگام خواب ، مغز با تردستي راه حل هاي خلاقانه اي پيدا مي کند، پس اگر شما هم در حل مسئله اي مشکل داريد و منتظر يک لحظه اوره کائي («يافتم» معروف ارشميدس ) هستيد، بهتر است همين حالا به خواب ناز فرو رويد.






چه چيزهايي باعث تقويت يا تضعيف حافظه مي شود ؟

بي خوابي، بد خوابي، نگراني و اضطراب، سوء هضم، يبوست مزاج، پرخوري، تداخل در غذا، ( به جاي نظم در غذا، خوردن مواد مختلف به فاصله هاي کم )، زياد خوردن ماست ترش و دوغ ، خوردن زياد مقدار پنير، سيب ترش، مقدار زيادي گشنيز هر کدام به طريقي فعاليت هاي فکري را دشوار يا حافظه و سرعت انتقال را موقتا کند مي کند. بر عکس خواب مناسب، استراحت، اطمينان خاطر، تغذيه مناسب و منظم، مزاج مرتب ، مطالعه در زمان مناسب ( نه بلافاصله بعد از صرف غذا ) خوردن مقدار مناسبي از خرما يا کشمش ، عسل و گردو به همراه پنير، آجيل به مقدارکم، تنفس عميق در هواي سالم و ورزش صبحگاهي، استفاده از شير يا شير کاکائو در صورت امکان، استراحت نيم ساعته در نزديکي ظهر، بيدار ماندن بعد از نماز صبح يا بعد از طلوع آفتاب، خودداري از خواب نزديک غروب آفتاب موجب نشاط و فعاليت مغز و افزايش حافظه و آمادگي براي کارهاي فکري مي شود.
خوردن صبحانه در ساعات اوليه بامداد (صبح نسبتا زود) به اين مقصود کمک مي کند . استفاده از مقدارکمي زنجبيل در غذاها ( به جاي ادويه ديگر يا همراه آنها ) نيز مفيد است. تلاوت آيات قرآن کريم و روزه ماه مبارک رمضان نيز به دلايلي که نياز به بحث جداگانه دارد ، در افزايش حافظه مؤثر است.