مقدمه

مشاغل مختلف را بر اساس ملاکهای متفاوتی می‌توان تقسیم بندی کرد. ممکن است بر اساس اینکه مشاغل به چه شیوه‌ای انجام می‌پذیرند؟ چگونه انجام می‌گیرند؟ چه ویژگیهایی برای افرادی که به این مشاغل می‌پردازند، در نظر گرفته می‌شود؟ مکانهایی که در آنجا انجام می‌گیرند و ... دسته بندیهای مختلفی از مشاغل داشته باشیم.
طبقه بندی بر اساس شیوه انجام کار

شیوه انجام کار در طبقه بندی مشاغل بسیار حائز اهمیت است. شیوه انجام کار برخی از مشاغل شباهتهایی با یکدیگر دارند. این شباهتها ممکن است بسیار زیاد یا جزئی باشد ولی در هر حال به اندازه‌ای خواهد بود که آنها را در یک طبقه شغلی قرار دهد.
مشاغل انفرادی و مشاغل دسته جمعی یا گروهی

یکسری از فعالیتها به صورت فردی انجام می‌گیرند. بطوری که لزومی به ایجاد ارتباط بین افراد دیگری که به همان شغل مشغولند یا به نحوی همکاری با فرد داشته باشند نیست. به این ترتیب حضور فرد به تنهایی برای انجام آن کافی خواهد بود. در حالیکه انجام یکسری مشاغل دیگر مستلزم همکاری گروهی از افراد است. بطوری که فقدان یکی از اعضا اختلال در عملکرد شغلی را به همراه داشت. در این دسته از مشاغل همکاری بین اعضای گروه برای اتمام کار اهمیت فراوان دارد. و شغل مورد نظر به صورت مرحله‌ای و با تقسیم فعالیت بین گروه انجام می‌پذیرد.

البته در مشاغل انفرادی منظور این نیست که فرد بطور کلی فعالیت مورد نظر را به تنهایی انجام می‌دهد و هیچ ارتباطی با عوامل بیرونی دارد. انسان به ناچار در تمام فعالیتهای خود به نحوی با عوامل دیگر مرتبط است. منظور از انفرادی بودن فعالیت این است که اتمام کار به عهده خود فرد است و تقسیم کاری صورت نگرفته است. مثل خیاطی ، نجاری ، نقاشی و ... . البته این دسته از مشاغل را در حیطه‌های وسیع می‌توان به صورت گروهی انجام داد. مثل کار در یک تولیدی لباس (خیاطی) که افراد زیادی با تقسیم کاری در آنجا به کار مشغول هستند.
طبقه بندی مشاغل بر اساس فعالیت فکری و بدنی

برخی از مشاغل مشاغلی هستند که عمدتا با نیروی جسمی سروکار دارند. فرد در انجام آنها کلی انرژی فیزیکی صرف می‌کند، عمدتا از اعضای بدن خود و بویژه دستها استفاده می‌کند. در مقابل کارهایی نیز وجود دارند که فعالیت فکری نقش بیشتری در آنها دارد. البته تفکیک این دو دسته از مشاغل نیز به این سادگی نیست. ما در کلیه کارها و فعالیتها چه بدنی باشند و چه نباشند به ناچار از نیروی فکر و توان ذهنی خود استفاده می‌کنیم.

همینطور در کارهایی که بیشتر به عنوان فعالیت فکری دسته بندی می‌شوند به نحوی از اعضای بدن خود نیز استفاده می‌کنیم. هدف از این دسته بندی نقش بیشتر هر یک از دو بعد فکری و بدنی در این فعالیتهاست. برای یک نویسنده توان فکری اهمیت زیادی دارند هر چند از دستهای خود برای نوشتن استفاده می‌کند. و برای یک کشاورز که عمدتا کار بدنی انجام می‌دهد کار فکری نیز در مورد نحوه این اعمال بدنی اهمیت دارد.
طبقه بندی مشاغل بر اساس ابزارهای مورد استفاده و مکان

برخی از مشاغل به ابزارهای خاص و یا مکان خاص نیاز دارند و برخی چنین محدودیتی را دارا نیستند و در هر گونه محیطی می‌توان به انجام آن مشغول شد. برخی مشاغل نیاز به هوای آزاد دارند و برخی در محیطهای بسته قابل انجام هستند.
طبقه بندی مشاغل بر اساس ویژگی های فردی مورد نیاز

مشاغل را از لحاظ اینکه افرادی که به آنها مشغول می‌شوند بایست دارای چه ویژگیهایی باشند نیز می‌توان تقسیم بندی کرد. بطوریکه امروزه برای گزینش و انتخاب افراد برای مشاغل مورد نظر با تعیین ویژگیهایی که لازم است فرد داشته باشد، افراد واجد شرایط را انتخاب می‌کنند تا به این ترتیب کارآیی شغل مورد نظر بالا برود. منظور از این ویژگیها هم ویژگیهای بدنی و هم ویژگیهای روانی است. به عنوان یک مثال ساده در نظر بگیرید برای شغل اپراتوری تلفن در یک شرکت بازرگانی یک فرد نابینا مناسب خواهد بود و مشکل جسمی او چندان خللی ایجاد نخواهد کرد اما یک فرد با مشکل ناتوانی گفتار هرگز در این شغل موفق نخواهد بود.

به همین صورت در مورد ویژگیهای روانی نیز چنین امری صادق است. برخی از مشاغل نیاز به افراد کاملا برونگرا دارد مثل یک بازاریاب ، مسئول روابط عمومی یک اداره و ... . استعداد افراد در زمینه‌های مختلف نیز به عنوان یک ویژگی روانی حائز اهمیت است. توان انجام عملیات ریاضی و محاسبات برای یک حسابدار ضروری است. افراد منظم و دقیق در کار بایگانی عملکرد بهتری دارند، افرادی که انگیزه رهبری بالایی دارند برای پستهای مدیریت مناسب هستند و ...