ورود كابوس به خواب كودكان ممنوع !

[Borna66]

هنوز به طور قطعى مشخص نشده است كه كودكان از چه سنى خواب مى بینند ولى حتى كودكان نوپا گاهى درباره خواب هایشان كه رؤیاهایى شیرین و یا ترسناك هستند حرف مى زنند. تقریباً همه بچه ها هر چند وقت یك بار خواب هاى ترسناك یا ناراحت كننده مى بینند ولى در سنین پیش دبستانى (كه بچه ها اغلب ترس از تاریكى دارند) تعداد كابوس ها بسیار بیشتر مى شود. هیچ راه قطعى براى جلوگیرى از كابوس دیدن بچه ها وجود ندارد. ولى والدین مى توانند شب ها محیطى آرام براى خواب فرزندانشان فراهم آورند. در این صورت حتى اگر بچه ها باز هم كابوس ببینند با كمى دلدارى و قوت قلب دادن والدین، آرامش خود را سریع تر به دست مى آورند.

اگر بچه ها بتوانند با كمك والدینشان بر این ترس هاى كودكانه غلبه پیدا كنند، در آینده مى توانند راحت تر با موقعیت هاى سخت و هراس آور كنار بیایند و بر آنها مسلط شوند

[Borna66]

كابوس فقط یك رؤیاست

كابوس ها، مانند بقیه رؤیاها در مرحله اى از خواب رخ مى دهند كه مغز بسیار فعال و مشغول طبقه بندى اطلاعات جدیدى كه در طول روز به دست آورده در حافظه است. تصاویرى كه مغز در حال پردازش آنها است آنقدر واضحند كه كاملاً واقعى به نظر مى رسند و حتى مى توانند احساساتى مانند ترس را در فرد برانگیزند.

در این مرحله از خواب كه مرحله rem نامیده مى شود چشم ها به سرعت زیر پلك ها حركت مى كنند. كابوس ها معمولاً در نیمه دوم خواب رخ مى دهند زیرا مرحله rem در آن زمان طولانى تر است. وقتى بچه ها بعد از كابوس دیدن از خواب مى پرند، تصاویرى كه در رؤیا دیده اند هنوز به صورت واضح و آشكار در ذهنشان است و كاملاً واقعى به نظر مى رسد، پس طبیعى است كه كودك بترسد و پدر و مادرش را صدا بزند.



بچه ها در سنین پیش دبستانى كم كم متوجه مى شوند كه كابوس ها فقط یك رؤیا هستند و چیزهایى كه در خواب دیده اند واقعیت ندارد و نمى تواند به آنها آسیبى برساند، ولى حتى دانستن این واقعیت مانع ترسیدن آنها نمى شود. حتى در سنین بالاتر، وقتى بچه ها بعد از كابوس از خواب مى پرند، مى ترسند و احتیاج به حمایت و حضور پدر و مادرشان دارند.

[Borna66]

چرا كودكان كابوس مى بینند ؟

جواب این سئوال هنوز به طور دقیق مشخص نشده است ولى به نظر مى رسد رؤیاها در نتیجه پردازش افكار، احساسات، نگرانى ها و دغدغه هاى كودكان در ذهنشان به وجود مى آید.
در بیشتر مواقع كابوس دیدن كودكان هیچ علت واضح و روشنى ندارد، ولى در بعضى موارد، زمانى كه كودكان دچار استرس مى شوند یا تغییرى در زندگى شان به وجود مى آید، كابوس مى بینند. موقعیت هایى مانند اسباب كشى، رفتن به یك مدرسه جدید، به دنیا آمدن یك فرزند دیگر یا درگیرى ها و مشاجرات خانوادگى كودك را دچار پریشانى مى كند و این نگرانى ها در رؤیاهاى او بازتاب مى یابد. گاهى اوقات كابوس ها بخشى از واكنش كودك به یك حادثه تلخ مانند بلایاى طبیعى، تصادف یا زخمى شدن است كودكانى كه قوه تخیل قوى اى دارند اگر قبل از خواب كتاب هاى ترسناك بخوانند یا فیلم هاى وحشت آور ببینند، اغلب دچار كابوس مى شوند.

مضمون كابوس ها تا حد زیادى بستگى به سن كودك و نگرانى ها و دغدغه هاى او در آن مقطع زمانى خاص دارد. هیولاها، آدم هاى بد، حیوانات و موجودات خیالى معمولاً شخصیت هاى ثابت كابوس هاى كودكان هستند. رؤیاهاى پریشان مى تواند شامل خورده شدن توسط یك موجود خیالى، گم شدن، تحت تعقیب بودن یا تنبیه شدن باشد.
بعضى وقت ها هم كابوس ها شامل قسمت هایى از اتفاقات و تجربیات روزانه بچه ها است كه به شیوه هراس آورى تغییر شكل پیدا كرده است. ممكن است زمانى كه كودك از خواب مى پرد تمام جزئیات را به خاطر نیاورد ولى معمولاً بعضى از تصویرها، شخصیت ها، موقعیت ها و به طور كل قسمت هاى وحشتناك خوابش را به راحتى به یاد مى آورد.

[Borna66]

راه چاره برای فراهم نمودن یك خواب آرام

والدین نمى توانند از كابوس دیدن فرزندانشان جلوگیرى كنند، اما مى توانند با فراهم كردن شرایط مطلوب بچه ها را براى یك خواب آرام آماده كنند و این آرامش به آنها كمك مى كند تا رؤیاهاى شیرینى داشته باشند. براى به وجود آوردن حس آرامش و امنیت پیش از خواب فرزندانتان این نكات را رعایت كنید :

- بچه ها باید سر ساعت مشخص بخوابند و در ساعت مشخص از خواب بیدار شوند. با نزدیك شدن زمان خواب، بچه ها باید فعالیت هاى ذهنى و جسمى شان را كمتر كنند تا براى خواب آماده شوند. دوش گرفتن قبل از خواب، بوسیدن بچه ها، خواندن كتاب داستان یا یك صحبت كوتاه در باره وقایع خوشایندى كه در طول روز اتفاق افتاده است مى تواند به آنها كمك كند تا خواب راحتى داشته باشند.

- تخت بچه ها باید نرم و راحت و دوست داشتنى باشد. مى توانید اسباب بازى یا عروسك دلخواه فرزندتان را موقع خواب به او بدهید. وجود چراغ خواب به بچه ها كمك مى كند تا بدون ترس از تاریكى و با آرامش به خواب بروند.

- به فرزندانتان اجازه ندهید قبل از خواب فیلم هاى ترسناك ببینند یا كتاب هاى ترسناك بخوانند، بخصوص اگر قبلاً سابقه كابوس دیدن داشته باشند.

- به كودكان خردسالتان بگویید كه كابوس فقط یك رؤیاست ، واقعیت ندارد و نمى تواند به آنها آسیب برساند.

- اگر نیمه هاى شب فرزندتان با ترس و وحشت از خواب پرید مى توانید با این روش ها آرامش را به او برگردانید :

- فرزندتان نیاز به حضور آرامش بخش شما دارد تا دوباره احساس امنیت و اطمینان خاطر پیدا كند. به او بگویید كه شما همیشه و هر وقت كه نیاز داشته باشد در كنارش هستید.

- با لحنى آرام به او بگویید كه كابوس دیده است ولى دیگر كابوس تمام شده، همه چیز مرتب است و موجودات ترسناكى كه در خواب دیده، نمى توانند صدمه اى به او بزنند.

- او را به خاطر ترسش سرزنش نكنید. به او بگویید حتى بزرگترها هم گاهى خواب بد مى بینند و ممكن است بترسند یا ناراحت شوند زیرا رؤیاها خیلى واقعى به نظر مى رسند پس ترسیدن از كابوس، طبیعى است.

- كودكان خردسال قوه تخیل قوى اى دارند و هر چیزى را به راحتى تصور مى كنند. مى توانید با هم بازى كوچكى كنید. با یكدیگر تصور كنید كه یك اسپرى جادویى ضدهیولا دارید و مى توانید با آن تمام موجودات خیالى كابوس را از بین ببرید. به كمك هم ، همه جا، حتى زیر تخت و توى كمد را اسپرى بزنید. در این صورت فرزندتان با خیالى آسوده و از آن مهم تر با شادى به خواب میرود.



- اگر فرزندتان از تاریكى مى ترسد، حتماً در اتاقش چراغ خواب بگذارید. در صورت لزوم اجازه بدهید یك چراغ قوه با خود به رختخواب ببرد.

- به هرطریقى كه مى توانید آرامش را به او برگردانید. عروسك مورد علاقه اش را به او بدهید. داستانى را كه دوست دارد برایش تعریف كنید. یك موسیقى ملایم بگذارید. از او بخواهید بگوید دوست دارد چه چیزهایى را در خواب ببیند. او را ببوسید و بخواهیدكه یكى از بوسه هایتان را در مشتش نگه دارد تا به خواب برود.

- علتى ندارد زمانى كه فرزندتان از خواب پرید با او درباره چیزهایى كه در كابوس دیده صحبت كنید، فقط سعى كنید به او احساس آرامش و امنیت را برگردانید و كمك كنید تا دوباره به خواب برود، ولى در طول روز به او اجازه بدهید درباره كابوسش با شما صحبت كند یا حتى آن را نقاشى كند یا درباره اش چیزى بنویسد، زیرا بسیارى از موجودات ترسناك و خیالى در روشنایى روز قدرتشان را از دست مى دهند.
مى توانید از فرزندتان بخواهید با كمك تخیلش یك پایان خوب براى كابوسى كه شب گذشته دیده است بسازد. براى بسیارى از كودكان كابوس دیدن فقط گاهى وقت ها اتفاق مى افتد. در این صورت جاى نگرانى نیست و با كمى محبت و دلدارى پدر و مادر مشكل حل مى شود.

ـ اگر كابوس ها آن قدر زیادند كه فرزندتان نمى تواند به اندازه كافى بخوابد یا دچار مشكلات رفتارى و احساسى شده است، بهتر است با یك پزشك دراین باره مشورت كنید.