خطاي پزشكي يكي از مباحث بسيار مهمي است كه از جنبه‌هاي مختلف پزشكي، اخلاقي و حقوقي قابل بحث و بررسي است.
طبيعتا فعاليت و حرفه‌اي كه پزشكان دارند نمي‌تواند خالي از خطا و اشتباه باشد، به‌طوري كه امروزه صدمات و عوارض و همين‌طور مرگ‌هاي ناشي از خطاي پزشكي يكي از معضلات مطرح در رشته پزشكي محسوب مي‌شود.
جنبه‌هاي اخلاقي و قانوني خطاي پزشكي يكي از پنج مقاله مطرح در نشست خطاهاي پزشكي است كه توسط دكتر فخرالدين تقدسي نژاد، دانشيار و مدير گروه پزشكي قانوني و عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران در سالن فيض مركز همايش‌هاي صدا و سيما برگزار شد.
هيچ جامعه پزشكي در هيچ‌جاي دنيا وجود ندارد كه عاري از خطا و اشتباه باشد. به‌عنوان مثال در آمريكا سالانه 8 هزار نفر به‌دنبال خطاي پزشكي در آمريكا فوت مي‌كنند. در حقيقت پنجمين عامل مرگ در آمريكا خطاي پزشكي است. سالانه يك ميليون نفر به‌دليل خطاي پزشكي دچار عارضه جسمي مي‌شوند. در كشور ما اگر آمار رسمي‌اي وجود نداشته باشد، وضعيت بهتر از اين نيست.
دكتر تقدسي نژاد ضمن اشاره به اين مطلب گفت: بسيار ضروري است كه به اين موضوع كه جنبه‌هاي مختلف و پيچيدگي‌هاي زيادي دارد، به‌طور خاص توجه كرد. مسئوليت پزشك، انواع مسئوليت پزشك، خطاي پزشكي وانواع آن و رابطه پزشك با مراجع قضائي و چگونگي ابراز خطاي پزشكي و وظيفه اخلاقي پزشك هنگامي كه دچار خطاي پزشكي شده و نهايتا شرايط عدم‌مسئوليت پزشك از جمله مواردي است كه در اين زمينه بايد مورد بررسي دقيق قرار بگيرد.
مدير گروه پزشكي قانوني دانشگاه علوم پزشكي تهران مفهوم مسئوليت را در حيطه پزشكي از دو زاويه مورد بحث قرار داد و گفت: از نظر لغوي مسئوليت، ضمانت و موظف بودن به انجام كاري را نشان مي‌دهد و از لحاظ حقوقي مسئوليت به وضعيتي گفته مي‌شود كه شخص داراي مسئوليت را در مقابل قانون در مقابل انجام فعل يا ترك فعل مورد سؤال قرار مي‌دهد. درخصوص حرفه پزشكي و پزشك مسئوليت‌هاي متفاوتي وجود دارد: مسئوليت اخلاقي، مسئوليت حرفه‌اي يا انتظامي و مسئوليت حقوقي از جمله اين مسئوليت‌ها است.
مسئوليت اخلاقي با مسئوليت قانوني متفاوت است. در پزشكي اعمال زيادي هست كه ممكن است غيرقانوني نباشد اما جزو افعال غيراخلاقي محسوب مي‌شود. اين مسئوليت در پيشگاه خداوند و وجدان فرد خود را نمايان مي‌كند.
ضمانت اجراي مسئوليت اخلاقي بيشتر جنبه اخروي و دروني دارد. خيلي از رفتارها را اگرپزشكي مرتكب شود ممكن است هيچ قانوني وي را مورد بازخواست قرار ندهد اما در اين ميان وجدان پزشك دائم او را در معرض سؤال قرار مي‌دهد.
دكتر تقدسي نژاد در ادامه اين سخنراني تعريفي از خطاي پزشكي ارائه داد و گفت: كوتاهي در اجراي كامل اقدامات برنامه ريزي شده يا استفاده از روش اشتباه براي رسيدن به يك هدف از ديدگاه پزشكي آمريكايي خطاي پزشكي محسوب مي‌شود. براساس متون حقوقي ما نيز خطاي پزشكي اين‌طور تعريف شده است: اقدام يا عدم‌اقدام پزشك كه موجب تحميل خسارت جسمي، مالي يا معنوي به بيمار شود، كه البته اين خطاها بسيار متنوع‌اند ودر دسته‌ها و گروه‌هاي مختلف قرار مي‌گيرند.
اين تقسيم‌بندي در كشورهاي مختلف متفاوت است؛ اما در ايران اين تقسيم بندي به اين‌گونه صورت مي‌گيرد كه خطاها شامل خطاهاي ناشي از بي‌احتياطي، بي‌مبالاتي، عدم‌مهارت و عدم‌رعايت اقدامات مناسب مي‌شود.
عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي تهران در ادامه سخنراني‌اش با بررسي جزئيات خطاهاي پزشكي و ارائه مثال براي هر مورد اضافه كرد: از نظر قانوني نيز برخوردهاي متفاوتي با خطاهاي پزشكي مي‌شود. از ديدگاه من مواد قانوني در اين خصوص داراي ابهاماتي است.
از آنجايي كه با وجود انجام اقدامات درماني و جراحي براساس موازين علمي نيز ممكن است بيمار متحمل عوارضي شود يا فوت نمايد، لازم است با حفظ حقوق پزشك و بيمار و حمايت‌هاي قانوني لازم به شكلي اقدام گردد تا در اين‌گونه موارد آسيبي متوجه پزشكان نشود.
به اين شكل كه اگر پزشكي عملي قانوني به قصد درمان داشته باشد و حركت او اخلاقي و مشروع باشد و موازين پزشكي را در آن رعايت كند و رضايت نامه از بيمار دريافت كرده باشد ولو اينكه در نتيجه عمل و درمان او آسيب يا عارضه‌اي متوجه بيمار گردد، پزشك معالج مقصر شناخته نشود و مسئوليتي متوجه او نشود.
جنبه‌هاي اخلاقي و قانوني خطاي پزشكي
پاسخ با نقل قول
