انواع دماسنج ها
دما

دما يكي از عناصر اساسيشناخت هوا مي باشد، با توجه به دريافت نامنظم انرژي خورشيدي توسط زمين، دماي هوا درسطح زمين داراي تغييرات زيادي است كه اين تغييرات به نوبه خود سبب تغييرات ديگري درساير عناصر هوا مي گردد. دماي هوا را به وسيله دماسنج اندازه گيري مي كنند.

انواع دماسنج ها

1 - دماسنج معمولي (استاندارد Thermometer)

اين دماسنج يك لوله بسيارباريك شيشه اي مسدود است كه در انتهاي آن محفظه اي تعبيه و از جيوه يا الكل پر شدهاست. در داخل لوله دماسنج خلاء كامل وجود دارد. گرم و سرد شدن مخزن باعث گرم وسردشدن مايع درون مخزن شده و متعاقب آن باعث بالا و پايين رفتن مايع در داخل مخزنشيشه اي مي شود، با مشاهده سطح مايع در داخل لوله دماسنج و قرائت عددي كه روي بدنهشيشه نوشته شده است دماي هوا در آن لحظه مشخص مي شود.

2 - دماسنج حداكثر (Max-Thermometer)

اغلب نياز استعلاوه بر دماي معمولي هوا حداكثر دمايي كه در طول يك دوره معين مثلاً يك شبانه روزاتفاق افتاده است نيز اندازه گيري و تثبيت شود به اين منظور از دماسنج حداكثراستفاده مي كنند. اين نوع دماسنج با يك تفاوت جزيي تقريبا مشابه دماسنج هاي معمولياست به اين صورت كه لوله مويين آن در محلي كه به مخزن منتهي مي شود بسيار باريك شدهاست. هنگامي كه دما زياد مي شود جيوه داخل مخزن منبسط شده و نيروي حاصل مي تواندباعث راندن جيوه از داخل مجراي باريك بالاي مخزن به قسمت بالاي لوله گردد به اينترتيب ارتفاع جيوه در داخل مخزن بالا مي رود و با كاهش دما مايع داخل مخزن منقبض ميشود ولي باريك بودن لوله از برگشت مايع به داخل مخزن جلوگيري مي كند و سطح مايع درداخل لوله در محلي كه بالاترين دماي قبلي اتفاق افتاده است باقي مي ماند بنابراينسطح فوقاني جيوه نشان دهنده حداكثر دماي اتفاق افتاده است.

3 - دماسنج حداقل (Minimum Thermometer)

دماسنج هايحداقل براي تثبيت پايين ترين دماي اتفاق افتاده در يك دوره معين به كار مي روددماسنج هاي حداقل مشابه دماسنج هاي معمولي است با اين تفاوت كه مايع داخل مخزن ايننوع دماسنج به جاي جيوه از مايعات رقيق تر مانند الكل استفاده مي شود. به علاوه درداخل لوله مويين يك سوزن شيشه اي كه دو سر آن گرد مي باشد رها گرديده كه به عنوانشاخص از آن استفاده مي شود، وقتي دماي هوا كاهش مي يابد با انقباض مايع سطح بالايالكل در داخل لوله مويين با اعمال نيروي كشش سطحي شاخص سوزني را نيز به طرف پايينمخزن حركت مي دهد با افزايش دما مجدداً الكل در داخل لوله مويين از اطراف سوزن عبوركرده و به طرف بالا صعود مي كند اما سوزن در پايين ترين محلي كه قبلا در اثر كششسطحي پايين آمده بود باقي مي ماند.

بنابراين قسمت بالايي شاخص شيشه ايپايين ترين دمايي را كه اتفاق افتاده است نشان مي دهد در حالي كه انتهاي سطح الكلدر بالاي لوله دماي لحظه اي هوا را نشان مي دهد.

4 - دماسنج حداقل - حداكثر (Min-Max Thermometer)

اين دماسنج تركيبي ازدو دماسنج حداقل و حداكثر مي باشد، اين دماسنج از يك لوله شيشه اي U شكل ساخته شدهاست كه دو انتهاي آن مسدود مي باشد. قسمت پاييني لوله U شكل با جيوه پر شده است. علاوه بر جيوه قسمت بالايي لوله قسمت چپ به طور كامل از الكل پر شده است اما نصفحجم لوله سمت راست كه انتهاي آن به صورت يك مخزن گشاد شده مي باشد از الكل پر شدهاست و نصف ديگر آن از يك نوع گاز پر شده است. در بالاترين سطح جيوه و در داخل الكلدر هر دو ستون شاخص هاي شيشه اي رنگي كه يك سوزن در وسط آن تعبيه شده است وجود دارددر اثر گرم و سرد شدن و متعاقب آن انبساط و انقباض سطح جيوه بالا و پايين مي رود. بالاترين حدي كه جيوه در شاخه سمت چپ بالا رفته است دماي حداقل و بالاترين حدي كهجيوه در شاخه سمت راست بالا رفته دماي حداكثر را نشان مي دهد.

5 - دمانگار (Thermograph)

دمانگار يك وسيله كاملاًمكانيكي است و با استفاده از يك عنصر فلزي كه انحناي آن با دما تغيير مي كند ساختهشده است يك طرف عنصر فلزي حساس به تغييرات دما كه داراي انحنا مي باشد به بازوياهرم طويل و متحركي بسته شده است كه اين بازو ممكن است مستقيماً دما را از روي يكمقياس ساده درجه بندي شده نشان دهد و يا اينكه انتهاي بازو به يك قلم ثبات متصلگردد. با تغيير دماي هوا انحناي فلز تغيير مي كند و اين امر با توجه به نحوهتغييرات دما باعث انحراف قلم در انتهاي بازوي مكانيكي به طرف بالا و پايين در رويكاغذ گراف مي گردد و دماها ثبت مي شوند.