وجود سرويس‌هاي بهداشتي بين‌راهي ضرورتي اجتناب‌ناپذير در سرويس‌دهي به گردشگران است. چه گردشگر داخلي باشد و فرهنگ بهداشتي ما برايش آشنا و چه خارجي باشد و بيگانه ازفضاي ما، زماني که به استفاده از چنين سرويسي نيازمند است بايد با کم‌ترين فاصله ممکن، امکان دست‌رسي به آن برايش فراهم باشد.

کم‌ترين فاصله تنها شرط استانداردسازي در سرويس‌هاي بهداشتي بين‌راهي نيست و نظافت پيوسته، پاکيزگي، تهويه مناسب، نور کافي، در دست‌رس بودن وسايل مناسب براي شست‌و‌شو، آب لوله‌کشي و ... از مهم‌ترين ملزومات سرويس‌هاي بهداشتي بين‌راهي مناسب است.

«ليلا سيار»، کارشناس گردشگري، در اين‌باره مي‌گويد: «استقرار سرويس‌هاي بهداشتي استاندارد بخشي از خدمت‌رساني به گردشگران است و در سطح اول خدمات طبقه‌بندي مي‌شود، در حالي‌که بسياري از سرويس‌هاي بهداشتي بين‌راهي کشور در نهايت آلودگي و غير استاندارد بودن به مراجعه‌کنندگان سرويس مي‌دهند.»

او مي‌افزايد: «بحث سرويس‌هاي بهداشتي بين‌راهي شايد به‌ظاهر در اولويت‌هاي بررسي مشکلات گردشگري کشور قرار نگيرد، اما موضوع بسيار بااهميتي است که در صورت ناديده گرفتن به عنوان يک دافعه در گردشگري عمل مي‌کند.»

به اعتقاد اين کارشناس گردشگري متاسفانه اين موضوع تنها به توالت‌هاي بين‌راهي ختم نمي‌شود، بلکه در بسياري از مراکز و مقاصد گردشگري کشور نيز شرايط نادرست سرويس بهداشتي تمامي فرآيند خدمت‌رساني به گردشگران را زير سوال مي‌برد.

او مي‌گويد: «در اين فرايند اصلا سرويس‌ها از اهميت برخوردار نيستند در حالي‌که اين حداقل امکاني است که يک طراح، گرداننده و يا مدير يک مکان گردشگري بايد براي بازديدکنندگان از آن مکان در نظر بگيرد.»

«رضا جويباريان»، مدير يکي از رستوران‌هاي بين‌راهي کشور، نيز ضمن تاکيد بر همين نکات عقيده دارد وقتي ما در ارايه حداقل امکانات به گردشگر عاجزيم، نمي‌توانيم توقع داشته باشيم در حوزه گردشگري بتوان بر آمار گردشگران افزود.»

او معتقد است گاهي دست يافتن به يک سرويس بهداشتي مناسب تنها علت توقف يک گردشگر و يا يک خانواده در ميان راه است و با ارايه يک سرويس بهداشتي مناسب و تميز مي‌توان آن‌ها را تشويق کرد که از امکانات ديگر يک مجموعه رفاهي در ميان راه استفاده کنند.

اين مدير حوزه گردشگري عقيده دارد از آن‌جا که در بيش‌تر مکان‌هاي عمومي به اين امر توجه نمي‌شود، وقتي در مکاني گردشگر با ارايه سرويسي درست روبه‌روست به‌صورت ناخودآگاه در ذهنش اين موضوع تداعي مي‌شود که وقتي به نظافت توالت‌ها تا به اين حد اهميت مي‌دهند پس اين نظافت در بخش‌هاي ديگر هم به‌خوبي رعايت مي‌شود.

بهداشت سرويس‌هاي بين‌راهي گوياي فرهنگ ماست

«رزيتا امامي»، کارشناس گردشگري، نيز معتقد است که نوع رعايت بهداشت از سوي مسافر در سرويس‌هاي بين‌راهي گاهي‌اوقات گوياي فرهنگ ماست و ما هميشه در استفاده از اين سرويس‌ها معترضيم که چرا مردم بهداشت را رعايت نمي‌کنند ولي وقتي نوبت خودمان مي‌رسد ما هم به همين شکل رفتار مي‌کنيم؛ همان‌گونه که وقتي در طبيعت هستيم بدون احساس مسووليت در برابر آن، زباله‌هاي خود را رها مي‌کنيم.

او مي‌گويد: «شايد اين جمله من به خيلي‌ها بربخورد ولي باور کنيد که ما سيستم بزن و در برو داريم و هرجا مي‌رسيم تصور مي‌کنيم اين آخرين باري است که به اين‌جا آمده‌ايم و البته اين که ديگران هم بعد از ما بيايند و نيايند به ما مربوط نيست!»

به گفته اين کارشناس، متاسفانه ما هرگز نمي‌خواهيم باور کنيم که فضاي خارج از خانه ما نيز بخشي از زندگي ماست. صداي اعتراض‌مان هميشه بلند است و هميشه فکر مي‌کنيم همه بايد در برابر همه‌چيز مسوول باشند ولي وقتي نوبت به خودمان مي‌رسد به‌راحتي از زير بار مسووليت شانه خالي مي‌کنيم.

او ادامه مي‌دهد: «تصور کنيد گردشگر خارجي با ديدن بسياري از اين صحنه‌ها و از جمله سرويس‌هاي بهداشتي نامناسب که در کنار يک اثر تاريخي بنا شده آنچه از فرهنگ ما در ذهنش نقش مي‌بندد چه مي‌تواند باشد؛ قدمت يک اثر که ريشه در گذشته دارد يا آنچه روبه‌رويش در نهايت آلودگي و ناپاکيزگي مي‌بيند؟»

کارشناسان مختلف اگرچه درخصوص فرهنگ‌سازي در اين موضوع بحث‌هاي زيادي دارند اما معتقدند که هيچ چيز ناممکن نيست و با کمي انديشه و تدبير و البته مديريت صحيح مي‌توان هم فرهنگ بهداشتي مردم را تغيير داد هم دست‌اندرکاران را به برنامه‌ريزي در اين خصوص تشويق کرد.