گردشگري در بسياري از كشورهاي بزرگ و كوچك جهان، یکی از بزرگ‌ترين و سودآورترين صنایع است. كشور ايران با پيشينه تمدني كهن و جاذبه‌هاي متنوع و موقعيت برجسته اقليمي، ضمن آنكه خواهان منافع اقتصادي از جمله اشتغالزايي و درآمد ارزي است؛ بر حفظ ارزشهاي متعالي و هويت فرهنگي، تمدني خود نيز تاكيد دارد و الگوي گشت و گذار را از انديشه‌هاي قرآني و احاديث مستند دريافت مي‌دارد.
كشور ايران علي رغم غنا و تنوع فرهنگي، تمدني، زيست محيطي و آداب و رسوم ،جايگاه و سهم متناسب با خود را در صنعت گردشگري كسب نكرده‌است. گردشگري؛ فرهنگي ترين حوزه اقتصاد است. آگاهان اقتصادي معتقدند گردشگري تنها بخشي از مجموعه عظيم اقتصاد است كه در حد بسيار زيادي با رگه هاي فرهنگي گره خورده است.
به نظر مي رسد كشورهاي صاحب نفت و يا كشورهاي ديگري كه تنها يك منبع درآمدي در اختيار دارند بايد از كنار صنعت گردشگري به راحتي عبور نكنند چون عامل بسيار مهمي براي تنوع درآمد آنهاست.
مقايسه درآمد كسب شده توسط كشور تركيه و همچنين آثار گردشگري اين كشور از لحاظ جاذبه هاي تاريخي ، فرهنگي و طبیعی با كشور ايران نشاندهنده آن است كه سالانه چه مقدار از ظرفيت اين صنعت را از دست مي دهيم.
طبق آخرين آمار موجود در سال 82، سه ميليون نفر ايراني به خارج از كشور سفر كرده اند كه انگيزه عمده آنان تفريح و گذران اوقات فراغت بوده است. و اين در حالی است كه در طی اين مدت تنها 700 هزار گردشگر به كشور وارد شده است. با اين رقم، ايران در حال حاضر تنها يك صدم درصد از سهم گردشگری جهان را در اختيار خود دارد.
كشور ايران علي رغم رشدهاي شتابان در اين صنعت ، كماكان با ساير رقباي خود اختلاف فاحشي دارد و فقط توانسته از كشورهايي مانند پاكستان و عمان پيشي بگیرد و سهم خود را از توريسم آسيا با كشور اردن در يك رديف قرار دهد .
مطالعات انجام شده توسط آژانسهاي بين المللي وابسته به سازمان ملل نشان مي دهد كه تا سال ۲۰۱۰ تعداد گردشگران بين‌المللي به رقمي بالغ بر يك ميليارد نفر خواهد رسيد.براساس گزارش سازمان جهاني جهانگردي (wto) و برنامه چشم انداز توريسم در سال 2020 ميلادي، تعداد گردشگران در سراسر جهان در سال 2020 میلادی به يك ميليارد و 600 ميليون نفر خواهد رسيد. در اين راستا سازمان مذكور پيش‌بيني مي‌كند كه منطقه خاورميانه پس از منطقه شرق آسيا بالاترين ميزان رشد توريسم را در جهان دارا باشد. كارشناسان اين سازمان بر اين باورند كه تا سال 2010 ميلادي، 36 ميليون نفر از منطقه خاورميانه بازديد خواهند كرد و اين رقم در سال 2020 به 69 ميليون نفر افزايش خواهد يافت.
گردشگری به عنوان يكی از بزرگ ترين صنايع دنيا علاوه بر اشتغالزايی باعث تحصيل ارز، تامين آرامش، توزيع عادلانه ثروت، تبادل فرهنگها و نزدیکی ملل به یکدیگر می شود. جهانگردی يكی از مطمئن ترين، پاك ترين و ارزان ترين منابع كسب درآمد ارزی است.
موانع اصلی توسعه جهانگردی در ايران
اگر چه توسعه و گسترش ايرانگردي و جهانگردي به منظور استفاده هرچه بيشتر از مزاياي متعدد آن اجتناب ناپذير است ولي مشكلات و تنگناهاي متعدد در راه رشد و توسعه اين صنعت نبايد از نظرها دور بماند برخي از اين مشكلات عبارتند از:
- فقدان يك برنامه جامع و استراتژيك و همچنين مشخص نبودن هدفها و سياستهاي ايرانگردي و جهانگردي در قالب يك برنامه اجرايي،
- فضاي نامساعد تبليغاتي براي مخدوش كردن چهره ايران و انزواي ايران در سطح بين‌المللي،
-عدم تطبيق و هماهنگي فرهنگ جهانگردان برخي از كشورهاي خارجي با فرهنگ اسلامي،
-فقدان نيروي انساني كار آزموده و متخصص امور جهانگردي در دفاتر ايرانگردي و جهانگردي و بي‌اطلاعي و بي‌تجربگي كادر شاغل در موسسات جهانگردي (از قبيل خدمتگزاران هتلها، كاركنان آژانس و راهنمايان جهانگردي)،
- عدم تمايل بخش خصوصي به سرمايه‌گذاري در اين بخش به علت عدم سودآوري، حمايت ناكافي دولت در مورد امنيت جهانگردان، اقدامات سليقه‌اي و محدودكننده از سوي برخي مقامات غيرمسئول و...،
- ناهماهنگي در همكاري بين سازمانها و ارگانهاي دولتي كه در بهبود وضع جهانگردي مؤثرند0
- تصميم گيريهاي منفك سازمانها،
- كمبود نيروي متخصص،
- نبود امكانات اوليه مثل اقامتگاههاي مناسب وسرويسهاي بهداشتي،
- تعدد مراكز تبليغاتي و نداشتن سيستم واحد در تبليغات و بازاريابي،
-عدم استفاده از كارشناسان مجرب و آشنا به صنعت جهانگردي،
- عدم شركت فعال در نمايشگاههاي بين المللي خارج از كشور،
- فقدان تسهيلات لازم براي بخش خصوصي (مثل پرداخت وامهاي بلندمدت با بهره كم)، واگذاري زميني مناسب با بهاي دولتي، حذف تشريفات زائد و دست و پاگير اداري به منظور ايجاد هتلها و مراكز رفاهي، تضمين امنيت سرمايه گذاري در صنعت توريسم توسط دولت به منظور ايجاد انگيزه در بخش خصوصي.
- تصوير غيرصحيح از ايران در مجامع جهاني، وجود نگاه امنيتي به مقوله گردشگري در كشور، قوانين و مقررات مزاحم و ضعف بنيه صنعت گردشگري و نيز عدم استقرار نظام جامع آماري و نظام حساب اقماري مهم ترين چالشهاي روياروي بخش گردشگري در ايران را تشكيل مي دهد.
- نیاز به تغيير نگرش فرهنگي مديران، سياستگذاران و مردم به مقوله گردشگر و گردشگري و پذيرش آن به عنوان يك اصل فرهنگي و نه اقتصادي،
گردشگر هزاره سوم به مفهوم حقيقي گردشگر است و قواعد و قوانين كشوري همچون ايران را مي‌پذيرد. جهانگرد امروز براي جهانگردي خود يك خط سير مشخص دارد و شرطي همچون حفظ حجاب نمي‌تواند دليلي براي حذف ايران از فهرست كشورهاي مورد نظر جهانگرد باشد.
عمده مشكل ايران در حوزه گردشگري، مربوط به مسائل اجرايي و مديريتي است كه اگر ديدگاه جهان بيني خود را گسترش دهيم مبحث اقتصادي اين صنعت نيز حل خواهد شد.
با توجه به این مطالب، این پژوهش تلاش دارد كه نسبت به شناسايی عوامل تاثيرگذار بر رشد و توسعه صنعت جهانگردی در ايران اقدام نموده و ضمن شناسايی موثرترين عوامل، راهكارهاي لازم و اساسي در توسعه و رشد را جهت استفاده متوليان و بخشهای خصوصی و دولتی صنعت جهانگردی ارايه دهد.
با درنظرگرفتن اهداف تحقيق، سوالات زير مورد توجه قرار گرفت:
1ـ چه عواملی بر توسعه صنعت گردشگری در ايران موثرند؟
2ـ درجه اهميت هريك از عوامل چگونه است و موثرترین آنها چه عاملی است؟
3 ـ چگونه می توان در رفع عوامل موثر اقدام کرد و شرایط لازم را برای توسعه صنعت گردشگری مهیا ساخت؟
پیشنهادها
با توجه به تحقیق انجام شده و همچنین تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده، در جهت شناسایی راهکارهای رشد و توسعه صنعت گردشگری بین المللی در ایران موارد ذیل پیشنهاد می شود:
1. نياز به ارائه تعريفي مناسب و جامع از صنعت گردشگري و اهداف مورد نظر.
2. افزایش امنیت مرزی و داخلی.
3. افزایش امنیت راههای ارتباطی و مواصلاتی.
4. جلوگیری از وقوع حوادث و رخدادهای داخلی بر علیه گردشگران بین المللی.
5. ارایه راهکارههایی برای از بین بردن مشکلات دیپلماتیک جهانی.
6. بسط و گسترش ارتباط و وسايل مدرن حمل و نقل، توسعه خدمات هواپيمايي و فرودگاهي و بهره برداري از راههاي ارتباطي و مواصلاتي بهبود تاسیسات بهداشتی و شبکه های آب و ....
7. ارایه امکانات و خدمات در سطح استانداردهای بین المللی.
8. رفع ضعف خدمات هتلداری و رستوران داری.
9. برگزاری هفته های فرهنگی ایران در کشورهای هدف.
10. برگزاری نمایشگاهها و همایشها اختصاصی در سطح بین المللی جهت شناساندن ظرفیتهای گردشگری کشور ایران و شركت فعال در نمايشگاههاي بين المللي خارج از كشور.
11. انتشار دایمی کتابها، مقالات، کاتالوگها و عکسها از جاذبه های گردشگری ایران، تهيه نقشه هاي توريستي و بروشورهاي حاوي اطلاعات مورد نياز جهانگردان.
12. ایجاد سیستمی مدون جهت تبلیغات داخلی گردشگران بین المللی و معرفی فرصتهایی که از این بابت حاصل می شود. که می تواند از طريق آموزش و پرورش و پخش فيلم و...، آموزش لازم در اين زمينه ارایه شود.
13. جلوگیری از ارایه سلایق شخصی در زمینه تبلیغات گردشگری بین المللی و ارایه راهکارهای علمی بازاریابی در این زمینه.
14. رقباي ايران در صنعت توريسم همواره به تبليغات منفي عليه ايران مي‌پردازند و آن را كشوري ناامن معرفي مي‌كنند. تبلیغات در سطح بین المللی و به صورت گسترده در خصوص نشان دادن چهره واقعی از ایران می تواند تا حدود زیادی این اقدام را خنثی کند.
15. جلوگیری از تعدد مراکز تصمیم گیری و تقویت بیش از گذشته سازمان اصلی متولی صنعت گردشگری در کشور ایران.
16. جلوگیری از تداخل وظایف سازمانهای مرتبط و سیاستگذاری مشترک توسط این سازمانها.
17. تشويق ايرانيان مقيم خارج به استفاده از فرهنگ و رسوم ايراني.
18. تشویق مردم، سازمانها و ایرانیان خارج از کشور به سرمايه گذاري در زمینه گردشگری وحذف تمامي ريسكها و نااطميناني‌ها در این زمینه.
19. ایجاد شرایطی جهت تحقيقات گردشگری در دانشگاهها و کاربردی کردن این تحقیقات.
20. تربیت نيروي انساني كارآمد و آشنا به زبانهای بين‌المللي.
21. تربيت پليس راهنما.
22. توسعه اماكن اقامتي، پذيرايي، ورزشي و تفريحي.
23. ارقام تعداد هتلهاي فعال در كشور نشان مي دهد كه صنعت توريسم ايران براي جلب جهانگردان شديداً نيازمند زيرساختهاي اقامتي و رفاهي است.
24. هنوز بسياري از مردم كشور ایران از جاذبه‌هاي طبيعي استانهاي مختلف کشور اطلاعات مناسبي ندارند. آگاهي عمومي از جاذبه‌هاي گردشگري و افزايش مسافرتهاي بين شهري و استاني، ضمن كسب درآمد براي مناطق توريست پذير، در افزايش روحيه و نشاط مسافران نيز نقش بسزايي دارد.
25. براي برخي بازارهاي بزرگ جهت جذب گردشگر، توجه به سطح درآمد مردم در آن بازارها و بزرگي بازار اهميت دارد.
در این صنعت، مقايسه قيمتها به سرعت صورت مي‌گيرد. از اين رو ارايه قيمت رقابتي براي سفرهاي گروهي حايز اهميت است.
26. توجه ویژه به اکوتوریسم (طبیعت گردی).
27. ايجاد شركتها و موسسات گردشگري و استقرار دفاتر آنها در خارج از كشور و فعاليت هدفمند آنها در راستاي بازاريابي صنعت گردشگري.
28. افزايش اعتبارات بخش جهانگردي و تسريع در تكميل طرحهاي نيمه تمام.
29. تعامل با فرهنگها و تمدن ديگر ملل.
30. استفاده از تجربيات ديگر كشورها به ويژه کشورهای موفق در حوزه گردشگري.
31. توجه خاص به گردشگری الكترونيكي (et).
32. تدوين طرحهاي جامع گردشگري براي هريك از استانهاي كشور با توجه به ويژگيهاي تاريخي - مذهبي آنها.
33. يافتن بازارهاي هدف و برنامه‌ريزي براي ورود و نفوذ به اين بازارها با توجه به ويژگيهاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي آنها.
34. تربيت نيروي انساني ماهر براي اين بخش (راهنماي مسلط به زبان و علاقه‌مند به كار، خدمات‌دهندگان آشنا با زبان انگليسي و ...) مهم است و مي‌تواند در رديف رشته‌هاي مختلف تحصيلي در دانشگاهها، مديريت گردشگري - هتلداري و... تدريس شود تا كارشناسان خبره براي توسعه اين صنعت پرورش يابند.
35. تقویت و گسترش ابعاد خاص گردشگری در ایران.
36. استفاده از كارشناسان خارجي در زمينه جهانگردي.
مشكل گردشگري ايران
پاسخ با نقل قول
