مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات یکی از مباحث نوین محافل مدیریتی در سراسر جهان است که در ایران کمتر به آن پرداخته شده اما باتوجه به سیل اطلاعات سرازیر شده از جوامع دیگر، آشنایی هرچه بیشتر مدیران با این موضوع امری اجتناب ناپذیر می نماید. به همین منظور و با توجه به تاکیدات فراوان مقامات عالی کشور مبنی بر تجهیز و توانمندسازی سازمانها و نیروهای انسانی در ایران با بهره گیری از علوم جدید و همچنین برنامه های استراتژیک و بلندمدت کشور در راستای حرکت به سوی جهانی شدن، دبیرخانه اولین کنفرانس بین المللی مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات، اقدام به برگزاری این همایش نمود.این همایش باهدف ترویج و توسعه کاربرد مدیریت فناوری اطلاعات و معرفی آخرین تجارب و دستاوردهای علمی و کاربردی موفق سازمانها و شرکتهای داخلی و خارجی کشور در سالن اجلاس سران کشورهای اسلامی با تلاش شرکت ندای اقتصاد بامداد (نابکو) برگزار گردید.جامعه اطلاعاتی و مشکلات آن.
دکتر علی اکبر فرهنگی دبیر همایش در اولین سخنرانی خود پس از معرفی جامعه اطلاعاتی به بررسی مشکلات موجود آن پرداخت. طبق سخنان ایشان، جامعه اطلاعاتی در سالهای اخیر با واژه های مختلف و متعدد نامگذاری شده است و دانشمندان رشته های مختلف، آن را از منظــــرهای گوناگونی نگریسته اند. اصحاب تکنولوژی از یک سو و اقتصاددانان، مدیران بازرگانی، سیاستمداران، جامعه شناسان و فیلسوفان ازسوی دیگر.
سوال این است که ما از چه زمانی وارد این جامعه شده ایم؟ جوامع بشری مراحل گوناگونی را از عصر دامداری و کشاورزی تا جامعه صنعتی و فراصنعتی طی کرده اند. از سال ۱۸۳۰ میلادی، پیشرفتهای انسان شتاب نسبتاً زیادی به خود گرفت و از ابتدای قرن بیستم جامعه صنعتی شکل گرفت. اما ورود pcها و ورود به جامعه اطلاعاتی از دهه ۱۹۸۰ زندگی انسان را دگرگون کرد. همواره بین تکنولوژی و نهادهای اجتماعی شکاف وجود دارد.
گاهی تکنولوژی جلوتر حرکت می کند و گاهی نهادهای اجتماعی، اما تکنولوژی به تدریج ساختار نهادهای اجتماعی را تغییر می دهد به همین دلیل بهره مندی از علم و تکنولوژی که یکی از ابزار زندگی بهتر است، گاهی ما را با دشواری مواجه می کند. زیرا نهادهایی که باید با یکدیگر به صورت موزون حرکت کنند، به دلیل عدم تطابق شکاف بین نهادهای اجتماعی را زیاد می کنند.
دکتر فرهنگی افزود: نیل پستمن در کتاب تکنوپولی خود می گوید: امروز روشن است که استفاده از رایانه امری اجتناب ناپذیر برای انجام تحقیقات سطح پیشرفته فیزیک و علوم دیگر شده است. اما تکنولوژی رایانه تاچه حد برای مردم سودمند بوده است؟ بنابراین ictm نیز مانند سایر پدیده ها دارای حداقل دو وجه است. یک وجه پیش برنده و مطلوب و یک وجه نامطلوب.
دکتر فرهنگی انبوه تولیدات و اطلاعات را که همراه با جامعه فراصنعتی یا پسامدرن شروع به شکل گیری کرده است، در ۵ بخش، مددکار زندگی انسان دانستند:
۱) فناوری: با به کارگیری انـــواع و اقسام رایانه ها، این وسیلــــه موثر را با ظرفیتهای بالا به کار می بندیم.
۲) اقتصادی: امروزه اقتصادهایی توانمندترندکه اطلاعات و دانش بیشتری دراختیار دارند. کشورهای پیشرفته روز به روز میزان صادرات خود را ازنظر وزن و حجم کاهش و از نظر قیمت افزایش می دهند.
۳) شغلی: به تدریج کارگرها تبدیل به (knowledge worker) می شوند. کسانی که دارای دانش بالایی هستند و ازطریق دانش خودشان اقتصاد را می گردانند.
با ورود هر تکنولوژی جدید، نوعی بیکاری تکنولوژیک به وجود می آید که مقطعی است و تا زمانی ادامه می یابد که نقل و انتقالات شغل انجـــام می پذیرد. یعنی به تدریج کارگران بخشهای صنعتی و غیرصنعتی به حاشیه رانده می شوند مگرآنکه خودشان را با شرایط موجود وفق دهند و به (knowledge worker)تبدیل شوند.
۴) مکانی: شهرهای الکترونیک شکل می گیرد و با نوعی جابه جایی تمرکز و قدرت مواجه خواهیم بود یا هستیم.
۵) فرهنگی: فرهنگهای سنتی و صنعتی به تدریج جای خودشان را به فــــرهنگهای پست مدرن یا فرانوگرا خواهند داد.
علاوه بر تاثیرگذاری تولیدات و اطلاعات در ۵ بخش بنیادی فوق، نهادهای اجتماعی مختلف نیز تحت تاثیر قرار خواهندگرفت. مانند نهادهای اجتماعی، نهاد خانواده، آموزش و پرورش، دولت، اقتصاد جهانی رسانه ها و... اما پیامد این تغییرات چیست؟ آن چه مهم است این است که تکنولوژی های جدید بیش از آن که ویران کنند، می آفرینند و در موارد استثنایی ممکن است ویــرانی به دنبال داشته باشند. آنها ممکن است ساختارهای قبلی را ازمیان بردارند در صورتی که ما ساختارها را ابدی بدانیم، تکنولوژی امری ویرانگر است اما درغیر این صورت آفریننده خواهدبود و در این عرصه برندگان بسیاری می توانیم داشته شود.
دکتر فرهنگی در پایان سخنان خود تمام تلاش ما را به عنوان یک انسان متفکر و متعقل، تقویت جنبه های مثبت و تضعیف جنبه های منفی یک پدیده نوظهور دانستند تا اشکالات آن شناسایی و برطرف شود.
● کاربرد it در سیستم های مدیریت
در میزگرد کاربرد it در سیستم های مدیریت که در پایان روز اول همایش برگزار شد و دکتر حیدری اداره آن را برعهده داشت، جمعی از صاحبنظران به بحث پیرامون این موضوع پرداختند.
دکتر فرهنگی در این میزگرد عنوان داشتند: بشریت وارد عصر اطلاعات و ارتباطات شده است و این عصر ویژگی های خاص خودش را به همراه داشته و دارد و در مدیریت اطلاعات و ارتباطات این موضوع باید مدنظر قرار گیرد که ما چه چیزهایی داریم و به چـــــــه چیزی می خواهیم برسیم. ولی قبل از آن باید به این پرسش پاسخ گفت که آیا جامعه ما وارد عصـــر اطلاعات شده است یا خیر؟ من فکر می کنم ما ازنظر صنعتی، یک جامعه قطعه قطعه داریم. یعنی یک بخش هنوز پیش صنعتی است، یک بخش وارد عصر صنعتی شده و یک بخش در عصر فراصنعتی می باشد. در یک جامعه چندپارچه، مقاومتها در مقابل تغییر بیشتر است. چگونه باید این مقاومتها را کم کرد؟ در بخش دیگری از این میزگرد دکتر عیسایی استاد دانشگاه در ادامه صحبت های دکتر فرهنگی، دو دیدگاه برای ورود فناوری اطلاعات به جامعه کنونی ایران مطرح کردند وی گفت: یک دیدگاه این است که زیرساختها را توسعه دهیم تا بتوانیم it را در ایران گسترده کنیم. دیدگاه دوم این است که برمبنای زیرساختهای موجود، کاربری های فناوری اطلاعات را انجام دهیم.
ما باید در کشور بیشتر به ایجاد پروژه هایی که ثمرات مطلوب برای مردم و جامعه دارد، بپردازیم. حال اگر بخواهیم این پروژه در سازمان شکل بگیرد، باید مدیران عالی آن سازمان باور داشته باشند که در دنیای امروز پرداختن به فناوری اطلاعات مانند نان شب واجب است. این باور به تنهایی برای موفقیت کافی نیست. نکته دوم این است که مدیران سازمان باید بتوانند بر تغییرات ایجادشده مدیریت کنند.
دکتر سرداری استاد دانشگاه و مشاور توسعه تجارت الکترونیک نیز اولین مرحله پس از ایجاد تغییر و تحول را پذیرش آن رویکرد دانستند. به اعتقاد ایشان ابتدا باید در تغییر نگرشها و مشکلات کوشید و سپس در سازندگی زیرساختهای اصلی اقدام کرد. وی افزود: بیشتر مشکلات به سمت بخش دولتی است. مدیران دولتی ما در بحث دولت الکترونیک با مشکلاتی مواجه هستند. مدیران محترم بخش دولتی از رده های میانی به بالا باید مسلط به it شوند و این از دغدغه های اصلی است که می تواند پشتوانه ای نیز برای بخش خصوصی شود.
دکتر نظری، عضو انجمن مشاوران ایران، بحث بومی سازی و اجرایی کردن فناوری را به عنوان امری بسیار حیاتی و کلیدی برای گسترش it در ایران مطرح کردند و اطلاع رسانی درست در مورد فناوری اطلاعات و ارتباطات را عاملی برای تبدیل نیازها بـــــه تقا ضاهای درست و غیرکاذب دانستند.
برطبق سخنان ایشان، راه حل توسعه دانش مدیریت و ارتقای بخش مدیریت در سازمانها، توسعه ict است. همچنین توسعه it زمانی برای سازمانها فرصت محسوب می شود که وضعیت مطلوب برای استفاده از آن آماده باشد که این شامل سخت افزار، نرم افزار، انسان افزار و سازمان افزار است.
به کارگیری رویکرد مدیریت دانش، برای موفقیت پروژه برنامه ریزی منابع بنگاه (erp) با شناسایی دانشهای موردنیاز عنوان مقاله ای است که در این همایش ارائه شد. این مقاله توسط آقایان دکتر رضا کامران اعتمادمقدم، عضو هیأت علمی سازمان مدیریت صنعتی و دکتر میربهادر قلی آریانژاد، استاد دانشگاه مهندسی صنایع و دانشگاه علم و صنعت ایران، تهیه و تدوین شده است که دکتر اعتمادمقدم ارائه خلاصه ای از آن را برعهده داشتند.
وی در ارائه بخشی از این مقاله گفت: سیستم های برنامه ریزی منابع بنگاه (erp) که از دهه ۹۰ میلادی مطرح شده اند، از جدیدترین جلوه های توسعه فناوری اطلاعات به شمار می آیند. استقرار آنها پیچیده، زمان بر و هزینه زاست و آمادگی های سازمانی ویژه ای را می طلبد.
پژوهشهای بین المللی نشان می دهد که موفقیت پروژه های سنگین erp نیازمند وجــود دانشهای خاصی در مراحل انتخاب، پیاده سازی، بهره برداری و به روزآوری، در بدنه پروژه و سازمان متقاضی است. شناسایی دانشهای موردنیاز برای نیل به موفقیت این سیستم ها از نخستین گامهای فرایند مدیریت دانش در ارتبـــاط با نظامهای مزبور به شمار می آید. در این مقاله ابتدا به پژوهشهای صورت گرفته در زمینــــه نقش مدیریت دانش در پروژه های سیستم های برنامه ریزی منابع بنگاه اشاره می شود. در ادامه نتیجه پژوهش انجام شده توسط مؤلفــــان در زمینه شناسایی، گروه بندی و رتبه بندی انواع دانشهای موردنیاز سازمـــان که وجودشان برای موفقیت پروژه، راه اندازی و بهره برداری از سیستم های erp ضروری است، موردبحث قرار می گیرد. در این پژوهش براســـــاس بررسی و جمع بندی تازه ترین یافته های مطالعات جهانی و نظرات صاحب نظران این رشته و نتایج پژوهش میدانی انجام شده توسط نویسندگان و همچنین تحلیل آماری نتایج با استفاده از تکنیک های آنالیز واریانس، مشخصات دانشهایی که سازمان باید به آن مجهز باشد،‌در گروههای موضوعی مختلف دسته بندی و ازنظر اهمیت و نقش آنها در پروژه erp اولویت بندی شده است. نتــایج حاصل می تواند برای نمایش خلاء های دانش در سازمـــــانهای متقاضی راه اندازی سیستم برنامه ریزی منابع بنگاه و برنامه ریزی برای جبران کمبودها و تجهیز و آماده سازی سازمان، مورداستفاده قرار گیرد. باتوجه به نتـــــایج به دست آمده و انطباق آن با وضعیت موجود، بخش مدیریت منابع انسانی سازمان با تــــرمیم برنامه ریزی های آموزشی سازمان و توجه به کمبودهای تخصصی و نیروهای انسانی می تواند به موفقیت توسعه و استفاده موثر از این سیستم حساس کمک کند.
کاربرد متن کاوی در مدیریت رابطه با مشتری - معرفی نرم افزار کاوشگر، مقاله دیگری است که توسط آقایان - موسی خالصی زاده - رضا زعفریان در این همایش ارائه شد. آقای رضا زعفریان در توضیح کوتاهی از مقاله ارائه شده چنین گفت؛ دادوستدی که مشتریان با سازمانها دارند، علاوه بر موارد مالی برای سازمان، اطلاعـــات ساختاریافته و ساختارنیافته ای را نیز به همراه دارد. در زمینه پردازش اطلاعات ساختاریافته، بسته های آموزشی زیادی ارائه شده اما درمورد اطلاعات ساختارنیافته مطالعات زیادی انجام نگرفته است. باتوجه به حجم بسیار زیاد اطلاعات ساختارنیافته در سازمانها، در کشور ما نیز نیاز به وسیله ای برای پردازش این اطلاعات، احساس می شود که نرم افزار کاوشگر به همین منظور طراحی شده است.
وی افزود: پردازش اطلاعات متنی یا غیرســـــاختاریافته از مراحل زیر تشکیل می شود:
- آماده سازی داده های متنی
- پیاده سازی داده های متنی
- نادیده گرفتن کلمات بدون ارزش اطلاعاتی (stop words)
- ریشه یابی کلمات
- جست وجوی کلمات مهم و کلیدی متن (مهمترین مرحله)
- آنالیز و تحلیل متنهای مختلف براساس کلمات کلیدی.
سخنران موارد استفاده فرایند متن کاوی در مدیریت رابطه با مشتری را این گونه بیان کرد:
- ارائه پاسخ خودکار به مشتری
- دسته بندی مشتریان
- دسته بندی و تخصیص نظرات دریافتی
- خوشه بندی نظرات دریافتی
- خلاصه نمودن نظرات دریافتی - جست و جو و یافتن موارد مشابه و مرتبط
- هوشمندسازی، پیگیری و اطلاع رسانی
- تغییر در چیدمان فروشگاههای مجازی
- سیستم های پشتیبانی تصمیم گیری
● نتیجه گیری
مقالات ارائه شده در اولین همایش ictm، ضرورت و نیاز احساس شده توسط صاحبنظران کشور نسبت به مباحث it را روشن می کند.
بنابراین ادامه این روند و انجام جلساتی پیرامون تبادل اطلاعات و آگاهی از تحقیقات و تلاشهای انجام شده در این زمینه، می تواند به مدیران درجهت آماده سازی فضای داخلی سازمانها برای پذیرش تحولات حاصل از تکنولوژی های ایجاد شده در جوامع امروزین کمک و یاری رساند.
بی تردید در دنیای کنونی، اطلاعات و ارتباطات، هر سازمان و جامعه ای را تحت تاثیر قرار خواهد داد و اگر بخواهیم این اطلاعات را درجهت منافع خود به کار گیریم باید نحوه مدیریت درست بر آن را بدانیم.