زبانهاي برنامه نويسي كامپيوتر عموما به دو دسته زبانهاي سطح بالا و زبانهاي سطح پايين تقسيم ميشوند . برخي اين زبانها را به سه دسته تقسيم بندي كرده اند . زبانهاي سطح بالا و زبانهاي سطح پايين و زبانهاي سطح مياني . زبان برنامه نويسي اسمبلي جز زبانهاي سطح پايين است .
زبان سطح پايين به زباني گفته ميشود كه از لحاض ساختاري و ترجمه بسيار به زبان ماشين نزديك است . يعني قابليت فهم ان براي ماشين بهتر و راحتتر است . اما زبانهاي سطح بالا با كاربر رابطه بهتري دارند و كاربر يا برنامه نويس با اين زبان راحتتر ارتباط برقرار ميكند .
در زبان اسمبلي به سبب پايين بودن سطح ان ويژگيهايي نهفته است كه در هيچ يك از زبانهاي ديگر اين ويژگيها را نميتوان يافت : يكي از ويژگيهاي مهم اين زبان باز گذاشتن دست كاربر در كنترل سخت افزار بويژه CPU است . در واقع كاربر ميتواند با جز به جز پردازشگر و سخت افزار كامپيوتر ارتباط برقرار كند . بنابراين سرعت اينگونه برنامه ها نسبت به زبانهاي سطح بالا بسيار بالاتر است .
البته اين زبان داراي مشكلاتي نيز هست . كه از جمله مهمترين انها زياد بودن تعداد دستوراتي است كه كاربر بايد براي انجام عملي خاص از انها استفاده كند .
برنامه نويس براي برنامه نويسي بايد بر ارشيتكت ساخت CPU ‌مسلط باشد .
سورس اين برنامه ها اصولا خطوط زيادي دارد .
اين برنامه ها بسته به ماشين عمل ميكنند . يعني اگر ساختار اصلي ماشين تغيير كند . اين برنامه ها قابليت اجرا ندارند .
اسمبلر چيست ؟
براي تبديل زبان اسمبلي به زبان ماشين بايد از اين مترجم استفاده كرد . در واقع زبان اسمبلي از طريق اسمبلر به زبان ماشين كه صفر و يك است ترجمه ميشود .
هر خط از زبان اسمبلي معادل يك خط است در زبان ماشين . اين ويژگي خاص دستورات اسمبلي است و در زبانها سطح بالا چنين اتفاقي نمي افتد .
نحوه اسمبل شدن برنامه را در شكل زير ميبينيد :
.
براي اسمبل كردن يك برنامه توسط اسمبلي بايد به يك اسمبلر دسترسي داشت . كه اين كار را ميتوان توسط يك نرم افزار ويژه انجام داد كه عموما از اسمبلرهاي TASM ‌يا MASM استفاده ميكنند . كه اولي محصول شركت turbo و دومي محصول مايكروسافت است . كه نسخه جديد MASM نرم افزاري است به نام ML ‌كه كار كردن با ان نسبت به دو نرم افزار بالايي بسيار ساده تر است .
با استفاده از TASM ‌يا MASM سورس برنامه اي كه در فايلي با پسوند asm نوشته ايد را به يك فايل obj تبديل ميكنيد . سپس با يك لينكر TLINK ميتوانيد فايل را به فايل اجرايي تسوط كامپيوتر تبديل كنيد كه پسوند exe دارد .
براي نوشتن سورس برنامه كافيست يك ويرايشگر متن داشته باشيد كه تمامي كامپيوتر ها چنين چيزي را اصولا دارند . اگر از سيتسم عامل ويندوز استفاده ميكنيد ميتوانيد از notepad استفاده كنيد اگر از word استفاده ميكنيد يادتان باشد كه تغييرات اتوماتيك انرا براي تصحيح كلمات از كار بياندازيد . پس از انكه سورس برنامه را نوشتيد كافيست انرا با پسوند asm ذخيره كنيد براي اينكار از منوي file ميتوانيد گزينه save as ‌را انتخاب كنيد و نام فايل را با پسوند asm در دو جفت كوتيشن قرار ميدهيد :
“parsx.asm” سپس به پرامپت داس ميرويد .
براي رفتن به محيط داس اگر از سيستم عامل win98 ‌ و نسخه هاي 9X استفاده ميكنيد كافيست در منوي استارت گزينه run را انتخاب كنيد و سپس بنويسيد command و اگر از ويندوزهاي با نسخه بالاتر استفاده ميكنيد ميتوانيد در منوي run بنويسيد cmd و ازانجا به محيط داس برويد و به ادرسي كه اسمبلر شما و فايل asm شما قرار دارد برويد . براي رفتن به اين مسير ها بايد كمي بر داس مسلط باشيد .
اما براي تغيير دايركتوري بدانيد كه ميزنيد cd namefolder و براي بيرون رفتن از ان ميزنيد cd\ و براي تغيير درايو نام درايو را بهمراه دو نقطه مينويسيد : c: به همين سادگي .
اگر از نرم افزار MASM استفاده ميكنيد . كافيست تايپ كنيد MASM ‌و سپس نام فايل سورس را بنويسيد و ترتيب را ادامه دهيد تا فايل obj ‌شما ساخته شود . سپس LINK ‌را مينويسيد و نام فايلي كه ساخته ايد و پسوند obj ‌بان اختصاص داده شده است را مينويسيد . مراتب را ادام ميدهيد .
اگر از ml استفاده ميكنيد . كافيست نام فايل asm ‌را جلوي ml بنويسيد . يعني مينويسيد ml parsx.asm و سپس برنامه شما به exe تبديل ميشود .
براي استفاده از turbo assembler هم كافيست نام فايل را جلوي tasm بنويسيد تا obj شما ساخته شود و سپس با tlink نام فايل با پسوند obj فايل exe رابسازيد .
tasm parsx.asm
tlink parsx.obj

و بدين ترتيب فايل شما ساخته ميشود .
البته روش ديگري براي ساخت فايلهاي اسمبلي نيز وجود دارد . كه داراي محدوديتهاي زيادي است . كافيست در اعلان داس در هر مسيري كه هستيد تايپ كنيد debug تا وارد محيط debug ‌شويد .
براي ورود دستورات اسمبلي كليد a ‌را ميزنيد و enter ميزنيد و براي خروج از محيط دستورات كافيست بدون نوشتن چيزي دكمه اينتر را بزنيد . براي خروج از محيط ديباگ نيز كافيست دكمه q را بزنيد و اينتر را بعد از ان بزنيد . و براي اجراي دستورات g را بزنيد . كه كار كردن با اين محيط اموزش ويژه اي را ميطلبد