مأمورین قضایی، یا قضات، خدمت­گزارانی هستند كه از طرف دولت یا جامعه به اجراء حق و عدالت می‌پردازند آنها پس از طی مدارج علمی لازم و با داشتن شرایط معنوی كافی، با رتبه قضایی خاص به عنوان قاضی از سوی قوه قضائیه به صورت رسمی در سازمان قضایی كشور وارد شده و مسئولیت خطیر قضاوت را بر عهده می‌گیرند و یا با اخذ مأموریت از سوی قوه قضائیه به خدمات ستادی، اداری و شبه­قضایی می‌پردازند.

اقسام مأمورین قضائی
به طور كلی مأمورین قضایی بر دو قسمند:
دسته‌ای صاحب اختیار حكومت، متصدی و حاكم دادگاه و عهده‌دار منصب قضاء به معنی خاص آن هستند، كه آنان را حاكم دادگاه یا حاكم شرع می‌نامند.
دسته­ای نیز كه مأموریت عدالت‌خواهی و حفاظت از قانون و انجام بعضی از خدمات عمومی در تسهیل امر قضاء را بر عهده دارند و به گردش كار دادگستری كمك می‌نمایند، قضات غیر حاكم نامیده می‌شوند كه قضات دادسرا از همین دسته شكل ‌گرفته وظایف مهم و فوری را عهده­دار می­شوند.

شرایط ورود به خدمات قضایی
1.تابعیت اصلی ایران و انجام خدمت نظام.
2.دانش قضایی لازم.
3.تقوای كافی (ایمان،عدالت،حلال­زاده ،تعهد عملی نسبت به موازین اسلامی و وفاداری به نظام جمهوری اسلامی)
4.قدرت و توانایی خدمت.

اشتغال بانوان
رئیس قوه قضائیه می‌تواند بانوانی را كه حائز شرایط هستند با پایه قضایی، جهت تصدی پست‌هائی از قبیل مشاور دیوان عدالت اداری، دادگاه‌های مدنی خاص و نیز به عنوان قاضی تحقیق در دفاتر مطالعات حقوقی و تدوین قوانین دادگستری و اداره حقوقی و سایر ادارات كه دارای پُست قضایی هستند، استخدام كند.

مصونیت قضائی قضات
منظور از مصونیت قضایی قضات آن است كه غیر از دادگاه انتظامی قضات، هیچ شخصیت حقوقی یا حقیقی نمی‌تواند آن ها را مورد پیگرد قانونی قرار دهد. اگر چه هدف مصونیت دادرسان تأمین استقلال آنان است اما این مصونیت نباید به اندازه‌ای توسعه داده شود كه آنان را كاملاً آزاد گذاشته و موجب سوء استفاده دادرسان ناشایست گردد. قضات متخلف با توجه به نوع تخلفی كه انجام می‌دهند، توسط دادگاه عالی انتظامی به محكومیت­های مختلف ذیل محكوم می‌شوند:
1- اخطار كتبی بدون درج در برگ خدمت.
2- توبیخ كتبی با درج در برگ خدمت.
3- كسر حقوق ماهیانه تا یك ثلث به مدت یك تا شش ماه.
4- انفصال موقت از یك ماه تا یك سال.
5- تنزیل پایه، یك درجه یا زیادتر.
6- انفصال دائم از خدمت قضایی.
7- انفصال از خدمات دولتی.


نویسنده : خسرو بهمن یار