خون جاری در رگها این قابلیت را دارد كه هنگام آسیب عروق، مانع ریزش بیش از حد خون شود، در غیر این صورت با اولین آسیبی كه به جدار رگ وارد میآمد، آن قدر خون از بدن خارج میشد تا فرد به علت اختلال در تامین انرژی بافتی یا شوك جان خود را از دست بدهد.
دكتر سیدمحسن رضوی، فوق تخصص بیماریهای خون و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران درباره علل و عوامل بروز خونریزی داخلی میگوید: عوامل مسوول این روند دفاعی، پلاكتها و فاكتورهای انعقادی موجود در پلاسما و سلولهای فرشكننده جدار رگ است كه هر گونه اختلال در هماهنگی این سه گروه باعث خونریزی غیر طبیعی و پیامدهای ناگوار میشود.
به گفته وی، بیماریهای انعقادی به 2 دسته ارثی و اكتسابی تقسیم میشوند . بیماریهای ارثی ممكن است به صورت كمی یا كیفی شامل حال پلاكتها یا فاكتورهای 12گانه دخیل در تشكیل لخته شود، مثلا فرد مبتلا به هموفیلی a به علت كمبود مادرزادی فاكتور 8 انعقادی، قادر نیست كه در لحظه آسیب بافتی و هنگام خروج خون از رگ جلوی خونریزی را بگیرد.
این عضو هیات علمی با اشاره به این كه ممكن است اشكال اكتسابی اختلال در سیستم انعقاد خون، ناشی از داروها باشد، آن را به 2 دسته تقسیم میكند.
دسته اول داروهایی كه اصلا به منظور تقلیل توان انعقادی به كار میروند (وارفارین، آسپیرین و....) و دسته دوم مواردی كه عارضه مصرف یك دارو سبب اختلال انعقادی شده است، مثلا وقتی داروی ایبوپروفن به عنوان مسكن یا ضدالتهاب مصرف میشود، میتواند باعث اختلال عملكرد پلاكتی شود، ضمن این كه همین دارو میتواند به مخاط معده هم آسیب رسانده و شرایط خونریزی گوارشی را فراهم كند.وی یادآور میشود: بیماریهایی مثل عفونت پیشرفته، اختلالات متابولیك و سیستم ایمنی و سرطانها با تغییر وضعیت طبیعی پلاكتها و فاكتورهای انعقادی و سلولهای مخاط عروقی میتواند باعث اختلال عملكرد سامانههای انعقادی شوند.
دكتر رضوی میافزاید: تقریبا همه اعضای بدن دارای عروق خونی هستند، بنابراین آسیبهای فیزیكی یا هر پدیده التهابی عفونی و سرطانی میتواند باعث افزایش استعداد خونریزی در بافتها شود.
او میگوید: نسوج بدن شامل فضاهایی است كه ممكن است از طریق لولههایی به خارج راه داشته باشد، همانند دستگاه گوارشی، تنفسی، ادراری، تناسلی، بینایی و شنوایی یا این كه ارتباط آنها از طریق عروق، اعصاب، عضلات و استخوانها با دیگر اعضای بدن برقرار شود و رابطه مستقیمی با خارج از بدن نداشته باشند، مثل جمجمه و محتویات آن، گردن، قفسه سینه، شكم، لگن، رانها، شانه، بازو و.... به همین جهت وقتی خونریزی در بافتهای مرتبط با خارج رخ میدهد، در پی خروج خون به بیرون بسته بهشدت آن، اطرافیان و پزشك متوجه این اتفاق شده و درصدد كنترل علت و علائم آن برمیآیند و در صورتی كه خونریزی در اعضای بسته بدن باشد، تشخیص سختتر خواهد بود و با انجام آزمایشات، تصویربرداری در فضای لگنی و شكم میتوان به علت رسید.
وی اظهار میكند: علل خونریزی هر چه كه باشد از نظر شدت میتوان بیماران را در طیفی از «بسیار اندك» و «بسیار شدید» گنجاند كه یك سوی آن خونریزیهای خفیف و چند قطره در شبانهروز است (مثل زخم ساده در معده كه از طریق روده و به همراه مدفوع دفع میشود و بیمار خود از آن مطلع نیست) تا این كه مدتها بعد به علت كمخونی و فقرآهن در آزمایشگاه كشف میشود اما ممكن است همین زخم به علت خونریزی شدید در عرض چند دقیقه جان بیمار را بگیرد.
به گفته دكتر رضوی، گاهی به علت سوانح رانندگی، سقوط از بلندی، اصابت یك جسم سخت به ناحیه سر و... خونریزی خفیفی در فضای داخلی جمجمه (بین استخوان و مغز) ایجاد میشود كه با كمی گیجی و عدم تعادل طی چند هفته جذب خواهد شد، ولی گاهی هم همین آسیب ممكن است سبب خونریزی وسیعی در نسج مغز شود و بلافاصله ارتباط سیستم عصبی مركزی بافتهای حیاتی دیگر بدن را قطع كند و طی چند دقیقه موجب مرگ بیمار شود.
این فوقتخصص بیماریهای خونی اذعان میكند: گاهی در پی آسیب فیزیكی به استخوان لگن یك فرد، احتمال میرود حدود یك لیتر از خون فرد یا حتی بیشتر از این میزان، در لگن و ران او محبوس شود كه علاوه بر علائم موضعی، به شوك و اتفاقات جدی بعدی منجر شود، در حالی كه خونی از بدن خارج نشده است.
وی تصریح میكند: ممكن است بیماری كه دچار نقص سیستم انعقادی است به علت سرفه شدید دچار پارگی عروق مخاط دستگاه تنفسی شده و به دلیل شدت خونریزی در مجاری تنفسی یا بافت ریه، از خونریزی و كمبود اكسیژن تلف شود بنابراین بهتر است افراد با جدی تلقیكردن آن، هنگام داشتن ضعف و خستگی، تندی تنفس و ضربان قلب، مشورت با پزشك را فراموش نكنند و اجازه دهند تا پزشك با انجام معاینات و آزمایشات، بیماری آنها را تشخیص دهد.