لابد قبول دارید که آلبرت اینشتین یکی از بزرگترین نوابغ عالم است. ولی آیا می‌دانید که تحقیقات نشان داده‌اند که اینشتین فردی بوده که در انجام امور بیشتر از سمت راست مغز خود استفاده می‌کرده است؟
قوی‌ترین کامپیوتر دنیا درست در مابین گوش‌های شما قرار دارد. این کامپیوتر که ظرفیت آن یک میلیون بار بیشتر از قوی‌ترین کامپیوترهای موجود در دنیاست، همان مغز خارق‌العاده انسان است. خیلی جالب است که هنوز هیچ بشری قادر نشده تمامی ظرفیت‌های آن را کشف کند. بحث نیمکره‌های مغزی و عملکرد آنان مسلما توجه بسیاری از شما را به‌خود معطوف کرده است. جالب است بدانید که اکثر نوابغ علمی بزرگ نظیر ون‌گوگ، اینشتین و یا امیلی‌دیکین‌سن (شاعر معروف امریکایی) از سمت‌راست مغز خود بیشتر استفاده می‌کرده‌اند.
اما یک سوِال خنده‌دار: آیا تابه‌حال از خود پرسیده‌اید که هر فردی چند تا مغز دارد؟ حتما می‌خندید و می‌گویید که خب معلوم است که یک مغز بیشتر ندارد. ولی حقیقت این است که مغز توسط یک شیار از وسط به دو نیمکره چپ و راست تقسیم می‌شود و به‌نظر می‌رسد که هر کدام از آنها جهت انجام رفتارهای ویژه‌ای اختصاصی شده‌اند. مثلا نیمکره چپ مغزی بیشتر جهت انجام اموری نظیر تکلم، ریاضیات و منطق فعال است، حال آنکه نیمکره راست بیشتر به تصور و تجسم‌های فضایی، تشخیص رنگ و چهره، تخیل و موسیقی می‌پردازند. البته ذکر این موضوع به این معنا نیست که هر نیمکره فقط یک کار می‌کند و نیمکره دیگر آن کار را انجام نمی‌دهد یا از آن چیزی نمی‌داند، بلکه به‌دلیل آنکه این دونیم کره به‌توسط یک باند ضخیم به‌نام رابط مغزی که حاوی 002 تا 052 میلیون رشته عصبی است با یکدیگر در ارتباطند و اطلاعات را ردوبدل می‌کنند، هر نیمکره از کارکرد نیمکره دیگر آگاهی دارد.
لابد تاکنون با افرادی برخورد داشته‌اید که معتقدند چهره اشخاص را هیچ‌گاه فراموش نمی‌کنند ولی در بخاطر سپردن اسم آنها مشکل دارند. این افراد در واقع جزو کسانی هستند که مغز راستشان توانایی‌های بیشتری دارد. آرتور کاستر در کتاب معروف خود به‌نام روح در ماشین، میل به جنگ و ویرانگری را ناشی از عدم رشد نیمه‌راست مغزی می‌داند، همچنین طبق بررسی‌های محققان، افرادی که فقط با مغز چپ خود فکر یا عمل می‌کنند، بیش از سایرین بیمار شده و مستعد آسیب و انجام اشتباه در زندگی خود هستند و اصولا خیلی موفق نیستند. ولی در طرف مقابل، افرادی که با مغز راستشان فکر می‌کنند،سالم‌تر بوده و کمتر مستعد آسیب هستند و اشتباهات کمتری در زندگی خود مرتکب میشوند.در کل، 09 درصد مردم با سمت چپ مغز خود فکر می‌کنند در حالی‌که فقط 01 درصد مردم از نیمکره راست مغزشان جهت تفکر استفاده می‌کنند. اکثر مردم تنها از یک نیمه مغز خود استفاده می‌کنند و خیلی از طرف مقابل کار نمی‌کشند مگر در موارد خاصی که نیاز به ارتباط بین دو نیمکره باشد که حتی در آن صورت نیز این ارتباط توام با ضعف است. بررسی‌ها نشان داده‌اند که هرگاه نیمکره ضعیف‌تر مغزی ترغیب به همکاری با نیمکره قوی‌تر شود، افزایش فوق‌العاده‌ای در مجموع توانایی و کارآیی آنها حتی تا حد 5 تا 01 برابر دیده می‌شود.
به‌طور کلی، هر نیمکره مغزی دارای امواجی با فرکانس‌های خاص خود است به‌طوری که فرکانس امواج مغزی در سمت چپ مغز در حدود 02 سیکل در ثانیه است در حالی که، فرکانس امواج سمت راست در حدود 01 سیکل در ثانیه است (فرکانس آلفا.) این فرکانس‌ها شبیه به حالتی هستند که در امواج رادیویی وجود دارند. حتما همه می‌دانید که موج اف.ام کیفیت بهتر و بسیار مطلوب‌تری نسبت به موج ای.ام داشته و صداهای زائد آن را ندارد. در مورد امواج مغزی هم اینگونه تفسیر می‌شود که امواج فرکانس آلفا کیفیت و حالت بهتری دارند. به‌خصوص در افرادی که نیمکره حاوی امواج آلفا در آنها غالب است،این امواج موجب میشوند که آن فرد زندگی سالم‌تری داشته و خوشحال‌تر و موفق‌تر باشد.
حال حتما این سوِال به ذهن شما می‌رسد که چگونه می‌توان نیمکره مغزی غالب را تشخیص داد؟
به‌طور کلی این موضوع که کدام نیمکره مغزی در امر تکلم غالب‌تر است برای یک جراح اعصاب بسیار مهم است تا قبل از انجام هرگونه جراحی مغزی،نیمکره غالب را تشخیص داده و از آسیب‌رسانی به نواحی تکلمی جلوگیری کند.
یک راه تشخیص نیمکره غالب، انجام آزمونی است به‌نام < وادا.> در طی این تست، یک داروی بی‌هوش‌کننده سریع‌الاثر به‌نام سدیم آمیتال که نام دیگرش آموباربیتال است به‌داخل شاهرگ (شریان کاروتید) راست یا چپ تزریق می‌شود. شاهرگ سمت راست خون را به نیمکره راست و شاهرگ سمت چپ خون را به نیمکره چپ مغزی می‌برند. تزریق آموباربیتال به‌داخل رگ موجب به‌خواب رفتن موقتی نیمکره مربوطه می‌شود. در این حالت، چنانچه توانایی‌های تکلمی فردی در نیمکره چپ غالب باشد، پس از تزریق آموباربیتال به شاهرگ چپ و به خواب رفتن نیمکره چپ، این فرد دیگر قادر به تکلم نخواهد بود.
یک راه دیگر جهت بررسی قابلیت‌های تکلمی مغزی،انجام تحریکات الکتریکی مغز است که جراحان اعصاب آن را بر روی مغز باز انجام می‌دهند. در این روش با توجه به آنکه خود مغز گیرنده درد نداشته و قادر به درک درد نیست،جراح مغز یک الکترود را در نواحی مختلف مغز بیمار در حین جراحی قرار داده و از بیمار می‌خواهد تا چیزی را که حس می‌کند و یا به آن فکر می‌کند را بیان کند. افرادی که سمت چپ مغزی‌شان برای تکلم غالب است،در صورت تحریکات الکتریکی نقاط مختلف کورتکس (قشر) مغزی سمت چپ تکلم‌شان دچار اختلال می‌شود. توجه داشته باشید که چنانچه فردی فقط از کارآیی یک طرف مغز خود استفاده کند،این موضوع دلیل نارسایی و یا ناتوانی طرف دیگر نیست،بلکه شاید علت آن این باشد که طرف دیگر مغزی تمرین کافی جهت استفاده و کارکرد مناسب را نداشته است. شاید یکی از دلایل اینکه ما اغلب کمتر از سمت راست مغز خود استفاده می‌کنیم این باشد که اکثر روش‌های یادگیری و آموزشی جامعه که ما غالبا با آن سروکار داریم بر روی توانایی‌های سمت چپ مغز متمرکز شده‌اند و متا‡سفانه، اغلب روش‌های آموزشی مرسوم در جامعه کمتر حاوی روش‌هایی هستند که موجب تقویت مغز راست میشوند. پس اگر خواهان موفقیت هستید،سعی کنید که مغز راست خودتان را قوی کنید.
دکتر بابک هوشمند
پاسخ با نقل قول
