راندمان چیست ؟


راندمان یا بازده ( Efficiency ) به طور معمول یکی از ویژگی های قابل توجه در منابع تغذیه ( پاور ) بوده است . این ویژگی بیانگر مقدار انرژی است که در هنگام استفاده از کامپیوتر هدر می رود. مشکل اصلی اینجاست که هزینه این انرژی هدر را رفته را نیز می بایست پرداخت کنید ! راندمان به صورت کلی، ضريب انرژی ورودی دستگاه به انرژی خروجی دستگاه می باشد.
 گواهینامه "80Plus" به مصرف کننده اجازه می دهد که بداند چه پاوری بهترین راندمان را دارد و همان گونه که از اسم این گواهینامه نیز بر می آید ، تضمین می کند که پاور مورد استفاده حداقل راندمانی برابر با 80 درصد دارد . با بیشتر شدن تولید کنندگانی که سعی می کردند پاوری با راندمان بالای 80 درصد تولید کنند ,تیم ارایه دهنده گواهینامه 80Plus تصمیم گرفت سه گواهینامه جدید با نام های : Gold ( طلا ) ، Silver ( نقره ) و Bronze ( برنز ) در کنار گواهینامه اولیه (80PlusStandard)ایجاد کند.



در ابتدا توجه شما را به پیش زمینه ای در مورد راندمان یا بازده جلب می کنیم . راندمان یا بازده ( Efficiency ) که همچنین با حرف یونانی Eta نمایش داده می شود ، با تقسیم توان داده شده به قطعه ( توان ورودی یا توان AC ) بر توان مصرف شده توسط منبع تغذیه ( توان خروجی یا توان DC ) وبه صورت درصدی به دست می آید .
بعنوان مثال اگر کامپیوتری با توان مصرفی 400 وات و یک منبع تغذیه با راندمان 75 درصد در اختیار داشته باشید ، بدان معناست که شما از برق شهر به میزان 533 وات توان مصرف می کنید و هزینه آن را می پردازید . حال اگر در همان کامپیوتر از منبع تغذیه ای با راندمان 85 درصد استفاده کنید ، دستگاه شما به میزان 471 وات توان از برق شهر مصرف می کند و در واقع 62 وات (معادل مصرف یک لامپ 60 وات) در مصرف برق صرفه جویی کرده اید! بنابراین منبع تغذیه با راندمان بالاتر به شما اجازه می دهد هزینه خود را در قبض برق کاهش دهید .
اما منابع تغذیه همواره یک راندمان ثابت را ارائه نمی دهند . نمودار مربوط به راندمان یک نمودار ناقوسی شکل است و نشان میدهد که یک پاور بهترین راندمان خود را زمانی ارائه می دهد که به اندازه 50 درصد از توان تعیین شده بر روی لیبل پاور از آن استفاده شود. نمودار نمونه زیر را مشاهده کنید :



به این خاطر همواره توصیه می شود پاوری خریداری کنید که حدودا توانی دو برابر توان مصرفی معمول شما داشته باشد. با این توضیح بهتر می توانید علت پیشنهاد پاور های با توان بالا ( 700 وات و بالاتر ) را درک کنید. تنها مشکل این دیدگاه ، قیمت بالای منابع تغذیه با توان بالاتر است اما در دراز مدت این دیدگاه مناسب به نظر می رسد. با این روش، علاوه بر اینکه این هزینه با گذشت زمان در قبض برق شما جبران می شود، کامپیوتر شما خنک تر کار می کند ، دست شما برای بروز رسانی قطعات در آینده بازتر خواهد بود و سرانجام شما مشکلات ناپایداری سیستم را در هنگام اجرای بازی های کامپیوتری در بهترین کیفیت یا اجرای برنامه های سنگین تجربه نخواهید کرد.
نکته دومی که شما در رابطه با راندمان پاور باید بدانید این است که معمولا منابع تغذیه هنگام اتصال به ولتاژ 230 ولت ( 220 ولت ) راندمان بالاتری ارایه می دهند (البته این مضوع به نوع و چگونگی طراحی اولیه مدار مرتبط است) و در واقع راندمان گفته شده توسط شرکت سازنده همان راندمانی است که این پاور با اتصال به شبکه برق 220 – 230 ولت ارائه می دهد . بنابراین در صورتی که در کشوری زندگی می کنید که دارای شبکه برق 115 – 110 ولت می باشد باید بدانید که پاور شما، شاید راندمانی کمتر از مقدار اعلام شده توسط شرکت سازنده ارائه نماید.
 متدولوژی یا روش بررسی در تاییدیه 80Plus
 تاییدیه 80Plus توسط یک لابراتوار مستقل رهبری و اداره می شود. تولید کنندگانی که خواستار اخذ این تاییدیه برای محصولات خود هستند باید نمونه هایی از محصولات خود را برای آزمایش به این لابراتوآر ارسال کنند ضمن اینکه مبلغی نیز برای انجام آزمایش روی محصولات ارسالی باید پرداخت شود. این هزینه به آنها اجازه میدهد تا از لوگوی 80Plus استفاده کنند؛ مشروط براینکه نمونه ها مراحل تایید را با موفقیت پشت سر بگذارند.
 لابراتوار 80Plus تنها یک نمونه از هر محصول را مورد آزمایش قرار میدهد. با این حال به تولیدکننده ها توصیه می شود که حداقل دو نمونه از یک محصول را به لابراتوار بفرستند. لازم به ذکر است که از نمونه دوم زمانی استفاده خواهد شد که نمونه اول دچار خرابی شود.
 مهم است که نگاه دقیقتری به نحوه انجام تست بر روی پاور ها داشته باشیم. روش تست با روشی که اغلب سایت های سخت افزاری از آن برای تست راندمان پاور استفاده می کنند بسیار شبیه است. اتصال پاور به یک بار وروی , محاسبه میزان توان کشیده شده توسط پاور و در نهایت تعیین میزان راندمان توسط فرمول ارایه شده در بخش قبل.
 اما روش تست 80Plus دارای تفاوت های بسیار مهمی است :
نقاط مثبت :
 1- تجهیزات بکار رفته در لابراتوآر 80Plus از دقت بالایی برخوردار هستند و به صورت مستمر نسبت به کالیبراسیون آنها در مراکز معتبر اقدام می شود.
 2- در مدارک مربوط اینطور آمده که می توان پاور را تحت ولتاژ 115 و یا 220 ارزیابی کرد اما معمولا تستها در 115 ولت انجام میشود. بنابراین اعداد بدست آمده تحت تاثیر استفاده از ولتاژ 220 که معمولا نشان دهنده راندمان بالاتری هستند، گزارش نمی شود.
 3- توجه به فاکتور ضریب توان؛ در آزمایشگاه 80Plusپاور هایی مورد تایید قرار می گیرند که دارای ضریب توان (PF) بالاتر از 0.9 باشند.
 4- ارائه نمودار ولتاژ - جریان در قسمت ورودی که معمولا در هیچ سایتی مورد ارزیابی و توجه قرار نمی گیرد.
 5- مشخص نمودن درصد ITHD و میزان IRMS ورودی پاور در شرایط اعمال بار سه گانه، شما را از میزان درصد اغتشاشات هارمونیکی و جریان موثر ورودی پاور، آگاه خواهد ساخت.
نقاط منفی :
1- تست های برگزار شده در لابراتور در داخل اطاقکی با دمای ثابت 23 درجه سانتی گراد اجرا می شود. واضح است که هیچ کامپیوتری در جهان چنین دمای داخلی پایینی نخواهد داشت. مشکل اساسی اینجاست که وقتی دما افزایش می یابد , منبع تغذیه توان بیشتری را از شبکه برقی کشیده تا بتواند همان توان مشابه را در خروجی خود ارایه نماید. بنابراین راندمان ( Efficiency ) با افزایش دما، کاهش می یابد. دمای مناسب جهت اجرای این تست ، در محدوده 45 تا 50 درجه سانتی گراد می باشد. به همین دلیل توصیه می شود که برای اندازه گیری راندمان دقیق تر، حتما پاور را در اتاقکی با قابلیت تنظیم دما قرار داد تا بتوان نتایج را در دوحالت محیط خنک و محیط گرم مورد محاسبه و ارزیابی قرار داد.
2- منابع تغذیه تنها تحت سه نوع بار تست و بررسی می شوند : 50% , 20% و 100% ( به ترتیب با نام های Light , Typical و Full )از یک جهت می توان بکار گیری این سه بار را برای بدست آوردن یک دید کلی نسبت به راندمان پاور کافی دانست و از جهت دیگر به منظور اندازه گیری دقیق آن را ناکافی بر شمرد. لذا بهتر است تست در زیر بار های متفاوت صورت پذیرد. معمولا توصیه می شود که تست ها در شرایط اعمال بار 20%, 40%, 60%, 80%, 100% مورد محاسبه و ارزیابی قرار گیرند.
3- تجهیراتی که در این لابراتوآر بکار گرفته شده , توسط اعضای تیم معرفی نشده و نام و انواع آنها محرمانه باقی مانده است.
4- این گواهینامه صرفا معرف راندمان پاور است و ملاکی برای در نظر گرفتن شرایط کلی پاور نمی باشد. پارامترهای مهمی مانند دامنه نوسانات ولتاژ خروجی، نویز، ریپل و... که دارای اهمیت بیشتری نسبت به راندمان برای شرایط کارکرد سخت افزار هستند، در نتایج این تاییدیه هیچ نقشی ندارند.
5- عدم کنترل در نوع پاورهای ارسالی به این موسسه جهت اخذ تاییدیه ، یکی دیگر از نقاط ضعف این موسسه است و اگر ملاک خود را از ارزیابی تولید کنندگان و عرضه کنندگان پاور، منوط به بررسی تعداد و نوع تاییدیه های ایشان از موسسه 80Plus بگذاریم، دچار خطای بزرگی خواهیم شد. به عنوان مثال برخی کمپانی ها در این سایت، اقدام به ارسال شش سری پاور یکسان با مدل های گاها متفاوت در زمان های مختلف کرده اند (درحالی که ساختار اصلی این پاورها یکسان است) و نسبت به محصول مشابه قبلی ، اقدام به به روز رسانی در جهت بهبود راندمان نموده اند. در حالی که دو محصول اول و دوم و سوم موفق به اخذ تاییدیه 80Plus Standard و محصول چهارم و پنجم موفق به اخذ تاییدیه 80Plus Bronze و محصول ششم موفق به اخذ تاییدیه 80Plus Silver شده اند. با این اوصاف، شاهدیم که یک محصول دارای شش تاییدیه در سه نوع مختلف است و این موضوع موجب سردرگمی مصرف کننده از اینکه محصول مورد نظر او دارای کدام نوع تاییدیه است، خواهد شد.
6- عدم پیروی از الگوی مشخصی در اعمال بارها برروی شاخه های مختلف خروجی پاور موجب شده است تا پاورهای با رنج توانی یکسان، دارای چندین نوع شرایط اعمال بار باشند. این موضوع تاثیر مستقیمی در نتایج راندمان خواهد گذاشت.
در ادامه به معرفی انواع گوهینامه های 80Plus پرداخته و تفاوت آنها را ذکر می کنیم.
 گواهینامه های موجود در استاندارد 80Plus
 گواهینامه های موجود در استاندارد Plus80 را می توانید در جدول زیر ملاحظه کنید. تفاوت بین این گواهینامه ها همانطور که در جدول زیر بدان اشاره شده است , در میزان راندمان بدست آمده تحت بار های اعمال شده می باشد. ارقامی که در جدول ذکر شده اند در واقع حداقل مقداری است که یک پاور باید در شرایط اعمال بار مورد نظر بدست آورد. همانطور که در مطالب قبلی اشاره کردیم , اعداد بدست آمده ممکن است در لابراتوآر های مختلف متفاوت باشد. این اختلاف می تواند به دلیل تفاوت در دستگاه های اندازه گیری , دمای محیط تست ، ولتاژ ورودی پاور و مدت زمان تست باشد.