نويسنده: فرانک فراهاني جم
چکيده: اين روزها به کار بردن واژه الکترونيک به دنبال هر کلمه اي ، کاملا عادي است. هرچند هنوز در کشور ما بسياري از پروژه هاي الکترونيکي عملياتي نشده و زيرساخت هاي لازم براي اجراي آنها فراهم نشده است ، اما دولت الکترونيک ، تجارت الکترونيک ، بانکداري الکترونيک ، شهروند الکترونيک و بسياري از الکترونيک هاي ديگر واژه هايي است که حداقل به گوش آشنا هستند. دولت الکترونيکي ، پيش نياز تحقق تجارت الکترونيکي است. از سويي ديگر شرط تحقق دولت الکترونيکي در کشور نيازمند مشارکت شهروندان الکترونيکي در اين طرح است که نقش موثري را در رسيدن به اهداف موردنظر ايفا مي کند. در دنياي امروز ، آدمي خسته از گشت و گذار عادي و زندگي در کلانشهرهايي مملو از آلودگي ها ، شلوغي ها ، معطلي
متن مقاله:زندگي الکترونيک ، لازمه حضور موفق در هزاره سوم

: اين روزها به کار بردن واژه الکترونيک به دنبال هر کلمه اي ، کاملا عادي است. هرچند هنوز در کشور ما بسياري از پروژه هاي الکترونيکي عملياتي نشده و
زيرساخت هاي لازم براي اجراي آنها فراهم نشده است ، اما دولت الکترونيک ، تجارت الکترونيک ، بانکداري الکترونيک ، شهروند الکترونيک و بسياري از الکترونيک هاي ديگر واژه هايي است که حداقل به گوش آشنا هستند. دولت الکترونيکي ، پيش نياز تحقق تجارت الکترونيکي است. از سويي ديگر شرط تحقق دولت الکترونيکي در کشور نيازمند مشارکت شهروندان الکترونيکي در اين طرح است که نقش موثري را در رسيدن به اهداف موردنظر ايفا مي کند. در دنياي امروز ، آدمي خسته از گشت و گذار عادي و زندگي در کلانشهرهايي مملو از آلودگي ها ، شلوغي ها ، معطلي ها و خستگي ها به دنبال مجالي است که جلوه هاي نشاط و سرزندگي را بازيابد.

فناوري اطلاعات و ارتباطات در فضاي مجازي ، به سوي راحتي بيشتر انسان ، تعاملات و ارتباطات روان تر ، بهتر و سازنده تر در اجتماع و ارائه هرچه بهتر خدمات به شهروندان يک جامعه در حرکت است.اما حضور در فضاي مجازي براي هر شهروند ايراني نياز به آمادگي هايي دارد که موارد آن توسط بنياد IDCL ، با سرفصلهايي معين تحت عنوان استانداردهاي شهروند الکترونيک مشخص شده است.
در واقع از چندين سال پيش دولتمردان کشور متوجه نفوذ هراسناک فناوري اطلاعات و ارتباطات در زندگي مردم شدند ، آنها دو انتخاب را پيش پاي خود مي ديدند: رفع و مقابله با اين فناوري و فرار از پيامدهاي نيک و بد آن يا منطبق ساختن شرايط کشور با واقعيت هاي موجود و به کارگيري جنبه هاي مثبت به کارگيري فناوري اطلاعات. طبيعي است که راه دوم ، منطقي تر و عاقلانه تر به نظر مي رسيد. به همين دليل ، سران کشور تصميم به گسترش کاربردهاي مثبت فناوري اطلاعات و ارتباطات در ميان مردم گرفتند.
در همين راستا از چند سال پيش طرح جديدي موسوم به «توسعه کاربردي فناوري اطلاعات» يا به صورت خلاصه «تکفا» توسط سازمان مديريت و برنامه ريزي که متولي طرح ريزي برنامه هاي کلان دولت است ، پايه گذاري شد. هدف طرح تکفا در يک بعد توسعه کاربردهاي فناوري اطلاعات و ارتباطات در ميان کارکنان دولت و دستيابي به دولت الکترونيک و در بعد ديگر پرورش عموم جامعه براي استفاده از فناوري اطلاعات و ارتباطات در زندگي روزمره بود.
متوليان طرح تکفا براي دستيابي به ملزومات اجراي موفق طرح با بخش خصوصي به همکاري پرداختند که از نتايج اين همکاري مي توان به انتشار کتابهاي مختلف در زمينه مهارت هاي ICDL و برگزاري کلاسهاي کاربري رايانه در ادارات و سازمان هاي دولتي و خصوصي اشاره کرد.
در کشور ما نيز از ابتداي سال 2005 ، مراکز آموزش مهارت هاي IT با هدف آموزش شهرنشيني الکترونيک ، مهارت هاي IT و کاربري رايانه در اين مسير قدم نهاده اند و به اين ترتيب مراحل بومي سازي استاندارد شهروند الکترونيکي آغاز شده است. در حال حاضر نسخه بومي شده استاندارد شهروند الکترونيکي در حال آموزش و اجراست.
در اين راستا کتاب آموزش استانداردهاي شهروند الکترونيکي توسط مهندس مرتضي متواضع کارشناس آموزش IT تاليف و منتشر شده که در آموزش افراد علاقه مند به توسعه شهروندي الکترونيک نقش بسزايي داشته است. امروزه بسياري از خدمات و سرويس هاي بخش دولتي و خصوصي به صورت اينترنتي ارائه مي شود و در آينده اي نه چندان دور اغلب اين خدمات تنها به روش الکترونيک در دسترس عموم قرار خواهد گرفت ، بنابراين مهارت هاي شهروند الکترونيکي پيش از هر چيز براي حضور موثر فرد در جامعه و حفظ حقوق شهروندي مورد نياز هستند.
ضمن اين که آموزش مهارت هاي شهروند الکترونيکي پيش نياز کسب هر نوع تخصص حرفه اي و کارشناسي در زمينه فناوري اطلاعات و رايانه خواهد بود.
ويژگي شهروند الکترونيک
براساس استاندارد ، شهروند الکترونيک کسي است که از حداقل دانش لازم درباره مفاهيم پايه فناوري اطلاعات و ارتباطات برخوردار است ، توانايي برقراري ارتباط با اينترنت و ارسال و دريافت پيامهاي الکترونيکي از طريق پست الکترونيک (Email) را دارد و همچنين اطلاعات ، خدمات ، کالاها و نرم افزارهاي مورد نياز خود را از طريق اينترنت جستجو مي کند.
ضمن اين که چنين فردي بايد نسبت به تامين امنيت شخص و خانواده در برابر آسيبهاي اينترنتي آگاهي داشته باشد و بتواند امور مختلف زندگي خود را تا حد امکان از طريق شبکه هاي اينترنتي انجام دهد.

حضور در فضاي مجازي براي هر شهروند ايراني نياز به آمادگي هاي ويژه اي دارد


به بياني واضح تر شهروند الکترونيک کسي است که از توانايي لازم براي کار با رايانه برخوردار باشد و بتواند از اينترنت براي انجام سريعتر و موثرتر امور روزمره زندگي از قبيل برقراري ارتباط با ديگران ، خريد و فروش ، تعاملات بانکي ، استخدام ، مسافرت ، تفريح ، سرگرمي ، درمان و... استفاده کند.
امروزه در بسياري از کشورهاي پيشرفته جهان ، اغلب شهروندان ويژگي هاي يک شهروند الکترونيک را دارند و لزوم چنين تحولي در کشور ما نيز احساس مي شود. پيام پنهان در استاندارد شهروند الکترونيکي اين است. «بزودي اگر يک شهروند الکترونيک نباشيد، اساسا شهروند به حساب نمي آييد.» بنابراين تمام کساني که مي خواهند در عصر حکمراني اطلاعات ، زندگي موفقي داشته باشند، نيازمند فراگيري مهارت هاي لازم در فناوري اطلاعات هستند.
مزاياي الکترونيکي بودن
شهروند الکترونيک در مقايسه با شهروند سنتي زندگي مدرن تري را تجربه مي کند ، براي زندگي در عصر ارتباطات و اطلاعات اعتماد به نفس بيشتري دارد و با توانايي بيشتري از حقوق شهروندي خود دفاع مي کند. صرفه جويي در وقت و هزينه ها با توجه به انجام بسياري از کارها بدون نياز به خروج از منزل يا محل کار و همچنين کاهش هزينه هاي تردد شهري و بين شهري از ديگر مزاياي شهروند الکترونيک است. فراگيري مهارت هاي شهروند الکترونيکي ، توانايي استفاده از فناوري هاي ارتباطي نوين را در شهروندان افزايش مي دهد و به اين ترتيب آنها را براي استفاده از تسهيلات و خدمات دولت الکترونيک آماده مي سازد.
کاهش خطرات ناشي از ترددهاي زايد درون شهري و برون شهري از قبيل تصادفات رانندگي ، سرقت و...، توانايي کنترل منطقي دسترسي فرزندان به اينترنت ، کاهش ترافيک و به تبع آن آلودگي هوا و توانايي انجام خريدهاي راحت تر و بهتر از ديگر تسهيلاتي است که با تحقق دولت الکترونيک و شهروند الکترونيک به آن دست خواهيد يافت.
سازمان ها و نهادهاي مسوول
در کشور ما زيربنايي ترين و اساسي ترين پايه ها در آموزش شهروند الکترونيک از وضعيت چندان مطلوبي برخوردار نيست و هنوز فرهنگسازي و اطلاع رساني کافي و مناسبي در اين خصوص انجام نشده است. عدم توجه لازم براي آموزش مهارت هاي رايانه در نظام آموزشي کشور را مي توان علت اصلي اين ضعف بزرگ برشمرد. شهروند الکترونيک عبارت بسيار زيبايي است. اما در جايي که شهروندان آن ذهنيتي از الکترونيکي شدن و کاربرد اين عبارات در زندگي خود ندارند، قطعا شهر و شهروند الکترونيکي وجود خارجي نخواهد داشت. بخش بزرگي از بار اين مسووليت به عهده نهادهاي آموزشي و تربيتي است که شايد بتوان مدارس را در صدر آنها قرار داد. با توجه به اين که مدرسه اولين جايي است که فرد در آن زندگي اجتماعي را تجربه مي کند ، مي بايست توجه بيشتري به آن معطوف داشت براساس بررسي هاي به عمل آمده آموزش رفتار شهروندي يکي از مهمترين ، آموزش هايي است که با توجه به مولفه هاي امروز جهان در عصر ارتباطات ، بيش از هر آموزش ديگري نياز به آن احساس مي شود.