1ـ1. هدف صورتهای مالی عبارت از ارائـه اطلاعاتی تلخیص و طبقهبندی شده درباره وضعیت مالی، عملكرد مالی و انعطافپذیری مالی واحد تجاری است كه برای طیفی گسترده از استفادهكنندگان صورتهای مالی در اتخاذ تصمیمات اقتصادی مفید واقع گردد.
2ـ1. صورتهای مالی همچنین نتایج وظیفه مباشرت مدیریت یا حسابدهی آنها را در قبال منابعی كه دراختیارشان قرار گرفته منعكس میكند. استفادهكنندگان صورتهای مالی، برای اتخاذ تصمیمات اقتصادی، غالباً خواهان ارزیابی وظیفه مباشرت یا حسابدهی مدیریت میباشند. تصمیمات اقتصادی مزبور به عنوان نمونه شامل مواردی از قبیل فروش یا حفظ سرمایهگذاری در واحد تجاری و انتخاب مجدد یا جایگزینی مدیران میباشد.
3ـ1. از آنجا كه صورتهای مالی عمدتاً بیانگر اثرات مالی رویدادهای گذشته است و لزوماً دربرگیرنده اطلاعات غیرمالی نیست، تمام اطلاعات مورد لزوم استفادهكنندگان را جهت اتخاذ تصمیمات اقتصادی فراهم نمیآورد. بااینحال، صورتهای مالی نیازهای اطلاعاتی مشترك اغلب استفادهكنندگان را رفع میكند.
4ـ1. اطلاعات ارائه شده در صورتهای مالی مشمول محدودیتهای مختلف دیگری نیز هست. اطلاعات مالی تحت تأثیر ابهامات موجود قرار میگیرد زیرا دربرگیرنده براوردها بوده و اثر معاملات بین دورههای مالی مشخص تخصیص یافته است. اطلاعاتی را كه نمیتوان برحسب واحد پول بیان كرد در متن صورتهای مالی قابل انعكاس نمیباشد. بهعلاوه، اطلاعـات منـدرج در صورتهـای مالی عمدتـاً تاریخی است، زیرا مرتبط بـا وضعیت مالی دریك تاریخ معین و عملكرد مالی و انعطافپذیری مالی برای یك دوره گذشته میباشد.
استفادهكنندگان صورتهای مالی و نیازهای اطلاعاتی آنان
5 ـ1. استفادهكنندگان صورتهای مالی به اشخاصی اطلاق میشود كه جهت رفع نیازهای اطلاعاتی متفاوت خود از صورتهای مالی استفاده میكنند. تأمین نیازهای اطلاعاتی تمام استفادهكنندگان توسط صورتهای مالی امكانپذیر نیست ولی نیازهایی وجود دارد كه برای همه استفادهكنندگان مشترك است . بالاخص همه استفادهكنندگان به نوعی به وضعیت مالی ، عملكرد مالی و انعطافپذیری مالی واحد تجاری علاقهمند هستند . اعتقاد براین است كه هرگاه صورتهای مالی معطوف به تأمین نیازهای اطلاعاتی سرمایهگذاران باشد ، اكثر نیازهای سایر استفادهكنندگان را نیز در حد توان برآورده میكند . بهعبارت دیگر اطلاعات تهیه شده برای سرمایهگذاران ، به عنوان یك مرجع اطلاعاتی برای سایر استفادهكنندگان نیز مفید است چرا كه اینان میتوانند اطلاعات مشخصتری را كه در معاملات خود با واحد تجاری بدست میآورند با این مرجع اطلاعاتی بسنجند . استفادهكنندگان صورتهای مالی و نیازهای اطلاعاتی آنها به شرح زیر است :
الف ـ سرمایهگذاران:
سرمایهگذاران به عنوان تأمینكنندگان سرمایه متضمن ریسك واحد تجاری و مشـاوریـن آنـان علاقهمنـد بـه اطـلاعـاتـی در مـورد ریسـك ذاتـی و بـازده سرمایهگذاریهای خود میباشند . اینان به اطلاعاتی نیاز دارند كه براساس آن بتوانند در مورد خرید ، نگهداری یا فروش سهام تصمیمگیری كنند و عملكرد مدیریت واحد تجاری و توان واحد تجاری را جهت پرداخت سود سهام مورد ارزیابی قرار دهند .
ب ـ اعطاكنندگان تسهیلات مالی :
اعطاكننندگان تسهیلات مالی علاقهمند به اطلاعاتی هستند كه براساس آن بتوانند توان واحد تجاری را در بازپرداخت بهموقع اصل و متفرعات تسهیلات دریافتی ارزیابی كنند.
ج ـ تأمینكنندگان كالا و خدمات و سایر بستانكاران:
تأمینكنندگان كالا و خدمات و سایر بستانكاران به اطلاعاتی علاقهمند هستند كه آنها را در اتخاذ تصمیم در زمینه فروش كالا و خدمات به واحد تجاری و ارزیابی توان واحد تجاری جهت بازپرداخت بدهیهای خود در سررسید، یاری رساند. بستانكاران تجاری برعكس اعطاكنندگان تسهیلات مالی به وضعیت واحد تجاری در كوتاهمدت علاقهمند هستند مگر آنكه واحد تجاری از مشتریان عمده آنان بوده و ادامه فعالیت آنان به تداوم معاملات با واحد تجاری متكی باشد.
د ـ مشتریان :
علاقه مشتریان به كسب اطلاعات در مورد تداوم فعالیت واحد تجاری است، بالاخص زمانی كه رابطه آنان با واحد تجاری بلندمدت بوده یا اینكه درحد قابل ملاحظهای به محصولات و خدمات واحد تجاری وابسته باشند.
ه ـ كاركنان واحد تجاری :
كاركنان و نمایندگان آنها به اطلاعاتی در مورد ثبات و سودآوری كارفرمایان خود علاقهمندند. اینان همچنین علاقهمند به اطلاعاتی هستند كه آنها را در ارزیابی توان واحد تجاری مبنیبر تأمین حقوق و مزایا، ایجاد فرصتهای شغلی و پرداخت مزایای پایان خدمت یاری دهد.
و ـ دولت و مؤسسات دولتی :
دولت و مؤسسات تابع آن در رابطه با تخصیص منابع علاقهمند به فعالیتهای واحد تجاری هستند. اینان همچنین برای تنظیم فعالیتهای واحدهای تجاری، تعیین سیاستهای مالیاتی و تشخیص مالیات و نیز تهیه آمار ملی به اطلاعات نیاز دارند.
ز ـ جامعه بهطور اعم :
آحاد جامعه به طرق مختلف تحت تأثیـر واحدهـای تجـاری قرار میگیرند. بهطور مثـال، واحدهـای تجـاری ممكن است در اقتصـاد محلی از طریق ایجـاد اشتغـال و استفـاده از محصولات فروشندگان محلی نقش قابل ملاحظـهای ایفاكنند. از طریق ارائـه اطلاعـات در مورد رونـدهـا و تحولات اخیـر در رشـد واحـد تجاری و طیففعالیتهای آن، صورتهـای مالی میتواند برای آحاد جامعه مفید باشد.
ح ـ سایر استفادهكنندگان :
اشخاص دیگری كه عمدتاً به ارائـه انواع خدمات به استفادهكنندگان فوقالذكر بالاخص سرمایهگذاران اشتغال دارند، جهت رفع برخی نیازهای اطلاعاتی خود به صورتهای مالی تكیه میكنند. اشخاص مزبور ازجمله شامل بورس اوراق بهادار، كارگزاران بورس، تحلیلگران مالی و پژوهشگران میباشند.
6ـ1. مدیریت واحد تجاری مسئول تهیه و ارائـه صورتهای مالی میباشد. مدیریت به شكل و محتوای صورتهای مالی علاقهمند است زیرا این صورتها ابزار اصلی انتقال اطلاعات مالی در مورد واحد تجاری به اشخاص خارج از آن است. مدیریت از اطلاعات اضافی در انجام وظایف برنامهریزی، تصمیمگیری و كنترل كمك میگیرد و قادر است شكل و محتوای چنین اطلاعات اضافی را در راستای رفع نیازهای خود تعیین كند. گزارش چنین اطلاعاتی خارج از دامنه كاربرد این مجموعه است. معهذا اطلاعات مندرج در صورتهای مالی منتشره بایستی با اطلاعات مورد استفاده مدیریت جهت ارزیابی وضعیت مالی، عملكرد مالی و انعطافپذیری مالی واحد تجاری در تضاد نباشد.
وضعیت مالی، عملكرد مالی و انعطافپذیری مالی
7ـ1. اتخاذ تصمیمات اقتصادی توسط استفادهكنندگان صورتهای مالی مستلزم ارزیابی توان واحد تجاری جهت ایجاد وجه نقد و زمان و قطعیت ایجاد آن است. این توان در نهایت، تعیینكننده ظرفیت واحد تجاری جهت انجام پرداختهایی از قبیل پرداخت حقوق و مزایا به كاركنان، پرداخت به تأمینكنندگان كالا و خدمات، پرداخت مخارج مالی، انجام سرمایهگذاری، بازپرداخت تسهیلات دریافتی و توزیع سود بین صاحبان سرمایه است. ارزیابی توان ایجاد وجه نقد از طریق تمركز بر وضعیت مالی، عملكرد مالی و جریانهای نقدی واحد تجاری و استفاده از آنها در پیشبینی جریانهای نقدی مورد انتظار و سنجش انعطافپذیری مالی، تسهیل میگردد.
8 ـ1. وضعیت مالی یك واحد تجاری دربرگیرنده منابع اقتصادی تحت كنترل آن، ساختار مالی آن، میزان نقدینگی و توان بازپرداخت بدهیها و ظرفیت سازگاری آن با تغییرات محیط عملیاتی است. اطلاعات درباره وضعیت مالی در ترازنامه ارائه میشود. اطلاعات درباره منابع اقتصادی تحت كنترل واحد تجاری و كاربرد این منابع در گذشته برای پیشبینی توانایی واحد تجاری جهت ایجاد وجه نقد از این منابع در آینده مفید است. اطلاعات در مورد ساختار مالی برای پیشبینی نیازهای استقراضی آتی و چگونگی توزیع سودها و جریانهای نقدی آتی بینافراد ذیحق در واحد تجاری مفید است. این اطلاعات همچنین برای پیشبینی میزان موفقیت احتمالی واحد تجاری جهت دستیابی به تسهیلات مالی بیشتر مفید میباشد. اطلاعات در مورد نقدینگی و توانایی بازپرداخت بدهیها برای پیشبینی توان واحد تجاری جهت ایفای تعهدات مالی خود در سررسید مفید است. "نقدینگی" به فراهمبودن وجه نقد در آینده نزدیك پس از احتساب تعهدات مالی تا آن زمان اطلاق میشود. "توان بازپرداخت بدهیها" به فراهمبودن وجه نقد جهت ایفای تعهدات مالی در سررسید و طی مدتی بالنسبه فراتر از آینده نزدیك اطلاق میشود. اطلاعات مربوط به ظرفیت سازگاری با تغییرات محیط عملیاتی برای ارزیابی میزان ریسك تحمل زیان یا كسب منافع از تغییرات غیرمنتظره مفید میباشد. این ظرفیت به انعطافپذیری مالی نیز مربوط میباشد.
9ـ1. عملكرد مالی واحد تجاری دربرگیرنده بازده حاصل از منابع تحت كنترل واحد تجاری است. اطلاعات درباره عملكرد مالی درصورت سود و زیان و صورت سود و زیان جامع ارائه میشود. اطلاعات در مورد عملكرد مالی و تغییرپذیری آن برای پیشبینی ظرفیت واحد تجاری جهت استفاده مؤثر از منابع موجود آن و قضاوت درباره میزان اثربخشی استفاده احتمالی از منابع اضافی توسط واحد تجاری است.
10ـ1. اطلاعات در مورد جریانهای نقدی درصورت جریان وجوه نقد ارائه میشود. این اطلاعات از جنبهای دیگر عملكرد مالی واحد تجاری را از طریق انعكاس مبالغ و منابع اصلی جریانهای ورودی و خروجی وجه نقد به نمایش میگذارد. اطلاعات موصوف جهت ارزیابی میزان تأثیر عملكرد مالی واحد تجاری برجریانهای نقدی آن مفید میباشد و بالاخص در راستای ارزیابی انعطافپذیری مالی، مربوط تلقی میشود.
11ـ1. انعطافپذیری مالی عبارت از توانایی واحد تجاری مبنیبر اقدام مؤثر جهت تغییر میزان و زمان جریانهای نقدی آن میباشد به گونهای كه واحد تجاری بتواند درقبال رویدادها و فرصتهای غیرمنتظره واكنش نشان دهد. مجموعه صورتهای مالی، اطلاعاتی را كه جهت ارزیابی انعطافپذیری واحد تجاری مفید است منعكس میكند. انعطافپذیری مالی واحد تجاری را قادر میسازد تا از فرصتهای غیرمنتظره سرمایهگذاری بهخوبی بهره گیرد و در دورانی كه جریانهای نقدی حاصل از عملیات مثلاً بدلیل كاهش غیرمنتظره در تقاضا برای محصولات تولیدی واحد تجاری در سطح پایین و احتمالاً منفی قرار دارد به حیات خود ادامه دهد.
12ـ1. توضیحـات مكمل درارتبـاط با وضعیت مالی، عملكرد مالی و انعطافپذیری مالی دریادداشتهای توضیحی ارائـه میشود كـه جزء لاینفك صورتهـای مالی محسوب میگردد.
13ـ1. اجزای صورتهای مالی با یكدیگر ارتباط متقابل دارند زیرا منعكسكننده جنبههای مختلف معاملات یا سایر رویدادهای یكسان میباشند. اگرچه هریك از صورتهای مالی، اطلاعاتی را كه با دیگر صورتها متفاوت است ارائه میكند، احتمالاً هیچ یك از صورتها تنها در خدمت یك هدف واحد نیست یا همه اطلاعات لازم برای نیازهای خاص استفادهكنندگان را فراهم نمیآورد. بهطور مثال صورت سود و زیان اطلاعاتی را در مورد میزان سود دوره ارائه میكند، لیكن اطلاعات مندرج در ترازنامه و صورت جریان وجوه نقد به ارزیابی این امر كه آیا این سود، بازده معقولی است یا خیر و میزانی كه این سود بیانگر بازده نقدی است، كمك میكند.