معرفي جامع و كامل رشته ي دندان پزشکی - گروه تجربی- پزشکی

[Borna66]

هدف
دندان پزشك به تشخیص و درمان بیماری‌های دهان و دندان می‌پردازد و از همین‌رو شاید بهتر باشد كه عنوان این رشته را دهان‌پزشكی گذاشت.
در گذشته دندان پزشكی را مساوی با دندان سازی می‌دانستند. اما امروزه دندان سازی تنها بخشی از دندان پزشكی است.
رشته دندان پزشكی در مقطع دكترای عمومی نحوه رعایت بهداشت، پیشگیری و درمان بیماری‌های دهان و دندان را آموزش می‌دهد.
دندان‌پزشكی یك علم تخصصی است كه سلامت دهان و دندان را به عنوان عضوی مهم در سلامت جسم و روح، زیبایی و ادا كردن كلمات تامین می كند. همچنین به یاری این علم می‌توان بسیاری از بیماری‌ها را در مراحل اولیه شناخت و از پیشرفت آن جلوگیری نمود.

[Borna66]

ماهیت
این مقطع دارای دو دوره مجزای 2 و 4 ساله است. كه در 2 سال اول دانشجویان واحدهای علوم پایه مثل بیوشیمی، آناتومی، بافت‌شناسی، فیزیولوژی، ژنتیك، میكروب‌شناسی و ایمنی‌شناسی را می‌گذرانند و بعد از 2 سال وارد دوره تخصصی دندان پزشكی شده و دروس اختصاصی خود را در زمینه آسیب‌شناسی فك و دهان، ارتودنسی، اندودنتیكس، پروتزهای ثابت و اكلوژن، پروتزهای متحرك و فك و صورت ، پریودنتولوژی، ترمیمی و مواد دندانی، بیماری‌های دهان و دندان، جراحی دهان و فك و صورت، دندان پزشكی كودكان و رادیولوژی دهان و فك و صورت می‌گذرانند. و در نهایت می‌توانند بیماری‌های دهان و دندان را تشخیص داده و در حد یك دندان پزشك عمومی نسبت به درمان آنها اقدام كنند.
عده‌ای دندان پزشكی را با كار عملی و تكنیكی صرف، یكی می‌دانند در حالی كه اگر دانشجوی دندان پزشكی تنها فن و تكنیك این رشته را فراگرفته اما در علوم پایه ضعیف باشد، در نهایت یك دندان ساز خواهد شد یعنی چنین فردی كار روی دندان را فراگرفته است اما از علم پزشكی بی‌نصیب می‌باشد.

[Borna66]

نكات تكمیلی
اما تحصیل در این رشته خالی از مشكل نیست . دندان پزشكی حرفه‌ای است كه با كارهای عملی بر روی بیمار همراه است، بنابراین امكان انتقال بیماری‌های عفونی مثل هپاتیت یا ایدز از بیمار به پزشك بسیار زیاد است و دندان پزشكان باید همواره به اصول كنترل عفونت توجه داشته باشند چون یك كوتاهی یا اشتباه می‌تواند برای آنها عواقب ناخوشایندی داشته باشد. همچنین یك دندان پزشك باید بطور مرتب نرمش و ورزش كند تا دچار كمردرد و پادرد مزمن نگردد.
توانایی‌های مورد نیاز و قابل توصیه همان طور كه در قسمت‌های قبل اشاره شد، عدم تسلط بر علوم پایه و زبان انگلیسی، دانشجو را از مقولات علمی دور می‌كند و صرفا به او توانایی انجام كارهای عملی این رشته را می‌دهد.
هرآنچه كه یك دانش‌آموز در درس زیست‌شناسی دوره دبیرستان خود فرا می‌گیرد به نحوی به رشته دندان پزشكی ارتباط دارد بخصوص دو بخش فیزیولوژی و آسیب‌شناسی كه دانشجویان دندان پزشكی در دو سال اول تحصیل خود با وسعت و عمق بیشتری نسبت به دوره دبیرستان مطالعه می‌كنند.
همچنین دانشجوی این رشته باید از دست هایی ماهر و توانمند برخوردار باشد ،چون بسیاری از كارهای دندان پزشكی از تراش دندان گرفته تا بازسازی دندان نیاز به دست هایی هنرمند و توانا دارد تا بتوان به نحو احسن كارهای ظریف دندان پزشكی را انجام داد.
برخورداری از سلامت كامل جسمی و روانی و قابلیت انجام كارهای بسیار دقیق علمی، عملی، كلینیكی برای داوطلبان این رشته بسیار ضروری است.
خلاقیت و مهارت در كار دست و همچنین برخورداری از خلاقیت و دید هنری، دانشجو را در انجام كارهای عملی این رشته و انجام مهارت‌های لازم در پیاده كردن آموخته‌های آن، كمك بسیار می‌كند.

[Borna66]

مشخصات دوره
طول دوره دندان‌پزشكی پنج سال است و درس های آن در سه بخش : عمومی ، پایه و اختصاصی برنامه‌ریزی شده است كه از لحاظ نحوه تعلیم و تدریس، به درس های نظری ، عملی نظری، عملی تقسیم می‌شود.
این دوره شامل دو مرحله است:
مرحله اول (5/1 سال) : در این مرحله دانشجویان درس های نظری و عملی علوم پایه و عمومی را در دانشگاه (كلاس و آزمایشگاه)‌ می‌گذرانند.
مرحله دوم (5/3 سال) : در این مرحله دانشجویان درس های تخصصی را در دانشگاه (كلاس و بخش های كلینیكی) فرا می‌گیرند و به منظور برخورداری از كارایی آموزشی- درمانی، بیشتر این دوره تحصیلی را در بخش های كلینیكی دانشكده و بیمارستان های وابسته به ارائه خدمات بهداشتی و درمانی می‌پردازند؛ لازم به تذكر است كه گذراندن درس های پایه برای ورود به دوره كلینیكی (مرحله دوم) ضروری است.
نظام آموزشی مطابق آیین‌نامه مصوب شورای عالی برنامه‌ریزی است و هر واحد درس نظری 17 ساعت و هر واحد درس عملی 34 ساعت است.
كل واحدهای درسی این دوره 203 واحد است.
درس های پایه
درس های پایه به درس هایی گفته می‌شود كه زمینه‌ساز ورود دانشجو به درس های اصلی و تخصصی و فراگیری آنها هستند.
در این رشته درس های پایه جمعا به تعداد 43 واحد درسی است كه عبارتند از:
فیزیك پزشكی ، بیوشیمی ، بافت‌شناسی انسانی، جنین‌شناسی، تشریح ، ژنتیك انسانی، میكروب‌شناسی، ایمنی شناسی، فیزیولوژی، روان‌شناسی عمومی، آسیب‌شناسی عمومی.
درس های اختصاصی
درس های تخصصی به درس هایی گفته می‌شود كه اطلاعات و آگاهی های لازم را درباره رشته تخصصی به دانشجو داده، او را با مفاهیم تخصصی و عمده رشته مورد نظر آشنا می‌كند و آموزش های لازم را به او می‌دهند.
در رشته دندان‌پزشكی درس های تخصصی عبارتند از: كالبدشناسی و مرفولوژی دندان، زبان خارجی اختصاصی، جنین و بافت‌شناسی فك و دهان، آسیب‌شناسی دهان، ارتودنسی، اندودنتیكس، بیماری های دهان و تشخیص ، بیولوژی دهان، پریودنتولوژی، دندان‌پزشكی ترمیمی(پروتز متحرك پارسیل، پروتز ثابت ، پروتز كامل) جراحی دهان و فك و صورت ، دندان‌پزشكی كودكان، رادیولوژی دهان ، گوش و حلق و بینی ، نظام پزشكی و طب قانونی، بهداشت عمومی و اكولوژی ، بهداشت محیط زیست ، دندان‌پزشكی مجتمعی ، بیماریهای روانی ، بیماریهای درونی، فارماكولوژی ، بهداشت دهان و تغذیه و دندان‌پزشكی پیشگیری مواد دندانی و پایان‌نامه (رساله)‌.
دانشجویان در سال چهارم با تایید استاد راهنما، موضوعی را برای پایان‌نامه انتخاب وراجع به آن تحقیقاتی را آغاز می‌نمایند، ولی واحد پایان‌نامه در سال آخر محاسبه خواهد گردید كه در آن زمان دانشجو پایان‌نامه را به هیات داوران منتخب ارائه و از آن دفاع می‌نماید.
خلاصه‌ای از مطالب مطرح شده بعضی از درس های تخصصی الزامی
اندودنتیكس: مطالب این درس شامل بررسی اتیولوژی، تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری های پالپی و بافت های نگهدارنده دندان‌ناشی از ضایعات پالپ به منظور حفظ سلامت و نگهداری دندانهای طبیعی است.
بیماری های دهان و تشخیص : در درس بیماری های دهان و تشخیص، به شناسایی ، تشخیص كلینیكی و پاراكلینیكی ضایعات حفره دهان و درمان ضایعات مخاطی آن و ارتباط آن با سایر بیماری های بدن پرداخته می‌شود.
پروتزهای دندانی: در این درس در ارتباط با مسائل ترمیمی و بازسازی دستگاه جونده (دندان ها و ساختمان مجاور كناری صورت) از طریق پروتزهای ثابت، متحرك (پارسیل و كامل) و فك و صورت بحث می‌شود. همچنین مسائل مربوط به اصول اكلوژن در این رشته مورد تدریس علمی عملی قرار می‌گیرد.
رادیولوژی: درس رادیولوژی یكی از درس های دندان‌پزشكی و از علوم اساسی جهت دستیابی و شناسایی حالات طبیعی و غیرطبیعی استخوان فك ها و دندان ها می‌باشد.
دندان‌پزشكی كودكان: درس دندان‌پزشكی كودكان، قسمتی از درس های دندان‌پزشكی است كه شامل : تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌ دهان و دندان كودكان، معلولان و معلولان ذهنی و شناسایی رابطه آن با سلامت عمومی آن ها می‌باشد.
دندان پزشكی ترمیمی : این درس شامل بررسی اتیولوژی ، تشخیص ، پیشگیری و درمان و ترمیم ضایعات بافت های سخت دندانی به منظور حفظ سلامت و زیبایی دندان های طبیعی و بافت های نگه‌دارنده آن هاست.

[Borna66]

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر
امكان ادامه تحصیل فوق دكترا در رشته‌های مختلف دندان‌پزشكی در ایران وجود دارد.
رشته‌های مشابه و نزدیك به این رشته
وجوه مشترك علمی وسیعی كه این رشته با رشته پزشكی دارد، به دندان پزشك این مهارت را می‌دهد تا با شناخت همه جانبه ساختمان بدن و فیزیوپاتولوژی آن خدمات و درمان‌های لازم را در راستای تخصصی خود ارائه دهد.

[Borna66]

آینده شغلی و بازار کار
سوال اینجاست كه آیا برای این تعداد فارغ‌التحصیل رشته دندان پزشكی فرصت‌های كاری وجود دارد؟
امروزه در كشور ما فرصت‌های شغلی برای دندان پزشكان جوان به دو دلیل عمده محدودتر شده است كه یكی از این دلایل پیشرفت بهداشت در كشور ماست. یعنی خوشبختانه كشور ما نیز مانند سایر كشورهای جهان در جهت پیشگیری و اهداف بهداشتی حركت كرده و بسیاری از بیماری‌ها را مهار و كنترل كرده است.
در نتیجه مردم كمتر به پزشكان و دندان پزشكان مراجعه می‌كنند. از سوی دیگر در چند سال اخیر رشد پزشكان و دندان پزشكان نسبت به نرخ رشد جمعیت افزایش یافته است. برای مثال اگر تا 20 سال قبل به ازای هر 25 هزار نفر یك دندان پزشك وجود داشت حال به ازای هر 5 یا 6 هزار نفر یك دندان پزشك وجود دارد. البته ذكر عوامل فوق به معنای آن نیست كه هیچ فرصت شغلی برای دندان پزشكان جوان وجود ندارد بلكه در بسیاری از شهرستانهای كشور، ما هنوز شاهد كمبود دندان پزشك هستیم. یعنی در حالی كه در بعضی از نقاط كشور به ازای هر 2 هزار نفر یك دندان پزشك داریم، در نقاط محروم كشورمان به ازای هر 100 هزار نفر یك دندان پزشك وجود دارد.
مطمئناً با پیشرفت بهداشت دهان و دندان، فرصت‌های شغلی یك دندان پزشك عمومی كاهش پیدا كرده است و البته افزایش تعداد دندان پزشكان جوان بیكار تنها مشكل ایران نیست چون طبق بررسی‌ها و پیش‌بینی‌های جوامع علمی خارج از كشور، در سال 2030 میلادی بهداشت دهان و دندان مردم به اندازه‌ای خوب خواهد بود كه دندان پزشكی عمومی به بخشی از پزشكی عمومی برخواهد گشت و رشته دندان پزشكی تنها جنبه تخصصی پیدا می‌كند.

[Borna66]

وضعیت نیاز كشور به این رشته در حال حاضر
اگرچه اهمیت رشته دندان‌پزشكی در شهرهای بزرگ و متوسط تا حدود زیادی روشن است، اما متاسفانه هنوز این رشته نتوانسته است ارزش والای خود را در شهرهای كوچك و روستاها، آن‌چنان كه باید نشان دهد. گرایش روزافزون داوطلبان به این رشته و مراجعه رو به افزایش شهروندان به شاغلان این حرفه ، می‌تواند اهمیت قابل ملاحظه و نیاز به متخصصان را در این رشته ، حتی در مقایسه با سایر رشته‌های پزشكی به وضوح نشان دهد.

[Borna66]

[Borna66]

[Borna66]