خرید از بازار قطعات به‌ طور سنتی همزمان با آغاز ماه رمضان رو به افول می‌نهد، هرچند شاید تقارن این ماه با شهریور شرایط را تا حدی تغییر دهد.

خرید از بازار قطعات به‌ طور سنتی همزمان با آغاز ماه رمضان رو به افول می‌نهد، هرچند شاید تقارن این ماه با شهریور شرایط را تا حدی تغییر دهد. امیدوارم که این‌چنین باشد. اما گفتم در این حال و هوا بد نیست مطلبی کلی درباره خرید مادربرد به‌صورت فشرده ارایه کنم تا شاید گره از کار بندگان خدا باز کند، از این‌رو بدون هیچ حرف اضافه، می‌روم سراغ اصل ماجرا که مادربرد باشد.
پیش از بیان هر توصیه‌ای لازم است با بخش‌های اصلی مادربرد آشنا شوید. جناب مادربرد را برخی قلب کامپیوتر و برخی دیگر تحت عنوان اسکلت اصلی کامپیوترها معرفی می‌کنند. راستش کاری به این تعریف‌ها ندارم و همین‌قدر بدانید که قوت و ضعف هر دستگاه پردازشی معطوف به مادربرد آن است. از این‌رو برای انجام یک انتخاب درست و درمون لازم است تا به شیوه‌ای آدمی‌زاد با اجزا اصلی این قطعه آشنا شوید. اگر هم آشنایی داشته باشید، ‌مرور دوباره آن خالی از اشکال خواهد بود. البته خوب می‌دانم که انتخاب مادربرد ساده جلوه می‌کند، اما فرآیندی بس پیچیده است. افزایش حوزه دانسته‌ها می‌تواند شما را در ساده‌سازی این مسیر یاری کند!
● پردازنده!
جناب پردازنده به‌ عنوان مغز کامپیوترها، یکی از اجزای (و نه تنها) کلیدی کامپیوترها قلمداد می‌شود. پیش از انتخاب پردازنده لازم است تا سوکت سازگار با آن مشخص شود. پیش از انتخاب سوکت نیز لازم است تکلیف خود را محصولات Intel و AMD مشخص کنید که مدت‌های مدیدی است سر سازش با یکدیگر ندارند. محصولات کنونی Intel همگی بر اساس سوکت ۷۷۵ پینی LGA-۷۷۵ تولید می‌شوند. محصولات جدیدتر این شرکت قرار است که براساس نوع استفاده، از سوکت‌های LGA-۱۳۶۶ و LGA-۱۱۵۶ استفاده کنند. سوکت اول برای پردازنده‌های گران‌قیمت و سوکت دوم برای پردازنده‌های میان‌قیمت و اقتصادی در نظر گرفته شده است. اگر طالب محصولات Intel هستید، تا اطلاع بعدی از پردازنده‌هایی استفاده کنید که با سوکت LGA-۷۷۵ سازگار هستند. این نکته را به خاطر داشته باشید که سوکت‌های جدید Intel فقط با نسل حافظه DDR۳ کار می‌کنند. در نوشتاری دیگر درباره گونه‌های مناسب از خاندان Intel Core ۲ صحبت خواهم کرد.
طرفداران AMD می‌توانند از سوکت‌های AM۳ و AM۲+ استفاده کنند. سوکت جدید AM۳ به ‌طور کامل از سوکت رایج‌تر AM۲+ پشتیبانی می‌کند. به‌ بیان دیگر می‌توانید پردازنده سازگار با سوکت AM۲+ را روی مادربردی که دارای سوکت AM۳ است نصب و استفاده کنید. سوکت AM۲+ همین نسبت را با سوکت قدیمی‌تر AM۲ دارد. البته باید توجه داشت که رابطه میان سوکت‌ها دو طرفه است، اما متقارن نیست. به ‌بیان دیگر از پردازنده‌های سازگار با سوکت AM۳ می‌توان روی سوکت‌های AM۲+ استفاده کرد، اما باید از برخی امکانات و قابلیت‌های فاخر پردازنده صرف‌نظر کرد. اغلب پردازنده‌های سازگار با سوکت AM۳ با حافظه‌های DDR۳‌ سازگاری دارند، اما بیشتر چیپ‌ست‌های ارایه شده می‌توانند از حافظه‌های DDR۲ نیز بهره ببرند. این موضوع به طراح مادربرد بستگی دارد. آخر اینکه، بی‌خیال مادربردهای شامل سوکت AM۲‌ شوید که دورانشان به پایان رسیده است!
● چیپ‌ست!
در یکی از وب‌سایت‌ها از تعبیر جالب ستون فقرات برای چیپ‌ست مادربرد استفاده شده بود. پردازنده‌های رایج در بازار به محصولات Intel و AMD محدود هستند، اما پنج شرکت Intel، AMD، nVIDIA، SiS و VIA برای مادربردها چیپ‌ست می‌سازند. هر دو شرکت آخر سهم چندانی از این بازار ندارند و اگر واقعی نگاه کنیم سهام اصلی بازار در اختیار شرکت‌های سه‌گانه ابتدای لیست است. نکته جالب‌تر این است که Intel فقط برای خودش چیپ‌ست طراحی می‌کند. شرکت nVIDIA چیپ‌ست‌هایی برای پشتیبانی از تمامی پردازنده‌ها تولید و AMD نیز فقط برای خودش چیپ‌ست طراحی می‌کند. این در حالی است که زیرمجموعه ATI برای Intel محصولاتی تولید می‌کند، زیرا ATI پیش از اینکه توسط AMD تصاحب شود، یکی از سازندگان فاخر چیپ‌ست برای محصولات Intel بود. ترجمه یکی از ضرب‌المثل‌های معروف منسوب به اقدام باستانی سرزمین گمشده آتلانتیس این می‌شود که Intel برای Intel مناسب است و AMD نیز برای AMD و اگر چاره‌ای نمانده بود‌ سراغ nVIDIA را بگیرید.
چیپ‌ست‌ها به دو گونه منشعب می‌شوند: گونه اول فقط چیپ‌ست هستند و گروه دوم -که IGP خطاب می‌شوند- علاوه بر چیپ‌ست بودن، یک فقره موتور گرافیکی در بطن خود تعبیه کرده و کاربر را از تهیه کارت‌گرافیک بی‌نیاز ساخته‌اند. مادربردهایی را که از چیپ‌ست‌های IGP بهره می‌برند، در کوچه و بازار مادربردهای یکپارچه (Onboard) صدا می‌زنند.
آن دسته از کاربرانی که اهل بازی‌های سنگین گرافیکی نیستند و نیاز چندانی به گرافیک سه‌بعدی ندارند بهتر است پول خود را حرام نکنند و از مادربردهای یکپارچه استفاده کنند.
طرفدارارن بازی‌های درست و درمون چاره‌ای ندارند جز اینکه از چیپ‌ست‌های فاخر گونه اول استفاده کنند و برای تقویت پردازش گرافیکی، دست به دامان کارت‌های ذی‌قیمت شوند. ناگفته نماند که استفاده از برخی چیپ‌ست‌های IGP شرایط بهتری را برای بازی‌دوستان و نه عشاق بازی فراهم خواهد کرد، زیرا امکان استفاده همزمان از موتور گرافیکی درون چیپ‌ست و کارت‌گرافیک مستقل را فراهم خواهند ساخت. بد نیست در این‌باره قدری تحقیق و تفحص کنید.
استفاده از محصولات nVIDIA تنها در دو حالت توصیه می‌شود. حالت اول؛ در مادربردهای ارزان‌قیمت سازگار با Intel است، زیرا برخی از چیپ‌ست‌های IGP این شرکت کارایی بهتری ارایه می‌کنند. هر چند چیپ‌ست‌های IGP جدید Intel بسیار خوب نشان داده‌اند. حالت دوم برای افرادی است که قصد استفاده از تکنولوژی nVIDIA SLI را دارند. هواداران AMD باید را به‌ طور کامل بی‌خیال nVIDIA شوند.
● حافظه!
دو گونه حافظه DDR۲ و DDR۳ توسط مادربردها پشتیبانی می‌شوند. انتخاب نوع حافظه بستگی به نوع پردازنده‌ای دارد که انتخاب می‌کنید. پردازنده‌های Celeron، Pentium Dual Core، Core ۲ Duo، Core ۲ Quad، Sempron۶۴، Athlon X۲ و Phenom سازگار با نسل DDR۲ هستند و پردازنده‌های Core i۷ و Phenom II از حافظه‌های DDR۳ پشتیبانی می‌کنند. پردازنده‌های تازه‌وارد Athlon II و Cote i۵ قرار است که از DDR۳ پشتیبانی کنند.
برخی سازندگان، شکاف‌های DDR۲ و DDR۳ را به‌ صورت همزمان روی مادربرد نصب می‌کنند، اما استفاده از یکی از آن‌ها ممکن است و نمی‌توان به‌ صورت همزمان از هر دو گونه استفاده کرد. در هر حال نسل حافظه به ‌شکل طبیعی پس از انتخاب پردازنده و چیپ‌ست مشخص خواهد شود.
● گرافیک!
برای استفاده از امکانات گرافیکی، وجود یک شکاف PCIe x۱۶ الزامی است. اگر چیپ‌ست مادربرد از انواع IGP باشد، نیازی به این شکاف نخواهد بود، اما کمتر مادربردی را می‌توان یافت که بدون این شکاف تولید شود. مادربردها از تکنولوژی‌های گرافیکی nVIDIA SLI یا ATI CrossFire پشتیبانی می‌کنند و اغلب شامل دو شکاف PCIe x۱۶ هستند. مادربردهای حرفه‌ای که از تکنولوژی‌های پیشرفته nVIDIA SLI ۳-Way یا ATI CrossFireX پشتیبانی می‌کنند شامل سه یا چهار شکاف PCIe x۱۶ خواهند بود.
درباره مادربردهای میان‌قیمت و ارزان‌قیمت در بخش چیپ‌ست اشاره شد که برخی از چیپ‌ست‌ها قادر به پشتیبانی ترکیبی و همزمان از موتور گرافیکی داخل خود و کارت‌گرافیکی هستند. این چیپ‌ست‌ها روی شکاف PCIe x۱۶ مادربرد نصب شده‌اند. بعدها اگر قصد استفاده از این قابلیت را داشتید، کارت‌گرافیکی را انتخاب کنید که با چیپ‌ست مادربرد سازگار باشند. این قابلیت را می‌توان فرصتی کم‌نظیر برای بیشتر کاربران قلمداد کرد.
● صدا و شبکه!
خدا را شکر چیپ‌های صوتی و شبکه کنونی از قابلیت‌های بالایی برخوردارند و به استفاده از کارت‌های مستقل نیازی نیست. کاربران حرفه‌ای صدا می‌توانند از کارت‌های حرفه‌ای صدا استفاده و چیپ صدا را از Setup غیرفعال کنند، اما مدیران شبکه به‌ طور معمول نیازی به استفاده از کارت‌های شبکه مستقل ندارند. چیپ‌های صدا در بیشتر موارد از هشت کانال صوتی پشتیبانی می‌کنند و تفاوت‌های فنی مختصری با یکدیگر دارند که برای کاربر عام اهمیت چندانی نخواهد داشت. خروجی‌های دیجیتال صدا (S/PDIF) به ‌طور معمول در مدل‌های ارزان‌قیمت عرضه نمی‌شود. بنابراین اگر از آن استفاده می‌کنید در انتخاب مادربرد توجه داشته باشید. در مادربردهای قدیمی‌تر از چیپ‌های صدای خاندان AC’۹۷ استفاده می‌شود که چندان توصیه نمی‌شود. در مدل‌های جدید از چیپ‌های صدای HD Audio یا Azalia استفاده می‌شود که تفاوت قیمت چندانی با مدل‌های قدیمی ندارند، اما دارای کیفیت بالایی هستند.
طراحان مادربرد با جدیت بیشتری به چیپ‌های شبکه نگاه می‌کنند. تمامی مادربردها از رابط شبکه با سرعت ۱۰۰ مگابایت بر ثانیه برخوردار هستند، اما بسیاری از مدل‌های جدید از رابط‌هایی با سرعت ۱۰۰۰ مگابیت بر ثانیه پشتیبانی می‌کنند که در اصطلاح رابط گیگابیت خوانده می‌شوند. برخی از مدل‌های فاخر از رابط شبکه بی‌سیم (Wi-Fi) پشتیبانی می‌کنند.
● رابط ذخیره‌سازی!
شرکت Intel پشتیبانی از رابط IDE را متوقف کرده است و حداقل از شش رابط SATA یا SATA۲ پشتیبانی می‌کند. مهم‌تر اینکه پشتیبانی از تکنولوژی RAID در بسیاری از مدل‌های جدید به امری معمول تبدیل شده است. بیشتر مدل‌های میان‌قیمت از گونه‌های RAID ۰ و RAID ۱ پشتیبانی می‌کنند. دوستانی که به استفاده حرفه‌ای از RAID اشتیاق دارند بدانند که از گونه فاخر RAID ۵ به‌ صورت پیش‌فرض در بسیاری از چیپ‌ست‌ها پشتیبانی می‌شود. دیگر اینکه، بسیاری از مدل‌ها شامل رابط eSATA هستند و در کنار رابط‌های USB قرار می‌گیرد. داشتن این رابط ضرری ندارد، زیرا استفاده از آن در حال گسترش است.
● دیگر اینکه
رابط‌های PS/۲، LPT و سریال به ‌طور کامل از مادربردها حذف شده‌اند و رابط‌های سریع USB، eSATA و FireWire جایگزین آن‌ها خواهند شد. از میان تمامی این رابط‌ها روی USB ۲.۰ تمرکز داشته باشید که از واجبات است. همچنین مادربردهای جدید در اندازه‌های ATX، MiniATX و MicroATX تولید می‌شوند. انتخاب اندازه مادربرد به ابعاد کابینت و محلی که قرار است مورد استفاده قرار گیرد بستگی دارد. هر چه اندازه مادربرد کوچک‌تر باشد، طبیعی است که قیمت کمتری نیز خواهد داشت. در انتخاب مادربرد باید نکاتی را لحاظ کنید. نوشتار صفحه بعد در این‌باره صحبت می‌کند.
__________________