جام جم آنلاين: يبوست يكي از شايع‌ترين بيماري‌هاي عصر حاضر است. از نظر پزشكي دفع مدفوع سخت، ناكامل يا با تعداد كم همه به معناي يبوست است. هر قدر حركات روده بزرگ كندتر باشد سلول‌هاي روده فرصت خواهند داشت تا آب بيشتري از مواد دفعي بازجذب كرده و به اين ترتيب مدفوع خشك‌تر و سخت‌تر مي‌شود.



مهم‌ترين عامل افزايش حركات روده فعاليت بدني است و در صورتي كه با نوشيدن مايعات كافي همراه گردد باعث اجابت مزاج راحت و منظم مي‌شود.
اگر آب و ساير نوشيدني‌ها به ميزان كافي مصرف نشود باعث مي‌شود سلول‌هاي روده مجبور به بازجذب آب و حفظ آن شوند و مدفوع خشك شود.
فيبرها قسمتي از مواد غذايي هستند كه قابل هضم و جذب نيستند، اين مواد تا انتها در روده باقي مي‌مانند و باعث حجيم شدن مواد دفعي مي‌شوند. در صورتي كه فيبر به ميزان كافي مصرف شود دفع مدفوع آسان مي‌شود. سبزي‌ها، ميوه‌ها، خشكبار، غلات و حبوبات منابع اصلي فيبر هستند.

اين مواد هر قدر كامل‌تر (تصفيه نشده) باشند داراي فيبر بيشتري‌اند. به عنوان مثال يك سيب متوسط، 25 گرم سويا و لوبيا يا 50 گرم بادام زميني داراي 4 گرم فيبر هستند. يك پرتقال متوسط يا يك هويج متوسط داراي 3 گرم فيبر هستند و يك برش نان سبوس‌دار يا 30 گرم انجير خشك داراي 2.52 گرم فيبر است.
يبوست علاوه بر آزاري كه در حين دفع مدفوع ايجاد مي‌كند، از عوامل اصلي هموروئيد (بواسير) ـ شقاق و ساير بيماري‌هاي مقعدي است و نيازمند پيشگيري و درمان است.
قبل از پرداختن به بحث درمان ذكر چند نكته ضروري است:
اول ـ هر گونه تغيير تواتر دفع يا قوام مدفوع در سنين بالا نيازمند دقت و مراجعه به متخصص براي بررسي است.
دوم ـ در صورتي كه در دوران كودكي در مورد اجابت مزاج صحيح استرس زيادي به كودك وارد شود او به طور ناخودآگاه براي فرار از استرس دفعات دفع را كاهش مي‌دهد.
سوم ـ بيماري‌ها از علل مهم يبوست هستند. مهم‌ترين اين بيماري‌ها شامل كم‌كاري تيروئيد، افسردگي و زيادي كلسيم خون مي‌باشند. داروها نيز از علل مهم يبوست هستند.
بيش از 90 درصد موارد بيماران مبتلا به يبوست با افزايش فعاليت بدني و مصرف مايعات كافي و مصرف مقادير كافي فيبر (25 تا 30 گرم در روز) بهبود مي‌يابند. در موارد مقاوم مصرف داروها توصيه مي‌شود.
پودر پسيليوم ساده‌ترين و كم‌عاضه‌ترين داروي رفع يبوست است كه به صورت فيبر عمل كرده و مي‌تواند در دوره بارداري نيز استفاده شود. دسته دوم داروهايي هستند كه با خاصيت اسمزي باعث نشت آب به روده مي‌شوند، مثل شربت منيزيم و لاكتولوز. دسته سوم داروهاي محرك روده مثل برگ سنا، بيزاكوديل و روغن كرچك است. اين داروها بهتر است در خط آخر درمان يبوست باشند.
دكتر رضا كريمي
متخصص بيماري‌هاي داخلي