احتمالا شکلات را همه دوست داریم، از کوچک و بزرگ تا پیر و جوان! طعم متفاوت و دلچسب شکلات این خوردنی ویژه را یکی از علایق بسیاری از ما نموده است. همیشه صحبتهای متفاوتی در باره شکلات موجود بوده است، بر عکس آنچه در اذهان عموم جاریست، شکلات بسیار بیشتر از ضررهایش سودمند است، در این مقاله اشارهای شده است بر آنچه دوست دارید از شکلات بدانید
شـکـلات از درخـت کـاکـائو (CACAO TREE) تـهيه ميگيردد. درخت کاکائو معمولا درنواحي استوايي و بويژه در آمريکاي جنوبي، آفريقا و اندونزي مي رويـد. مـيـوه درخـت کاکائو به بزرگي يــک آنـاناس کوچک است. دانه هاي اين ميوه همان دانـه هاي کاکائو را تشکيل ميدهند
(CACAO BEANS). دانه هاي کاکائو از لحاظ کيفيت به 3 دسته تقسيم ميگردند:
1-CRIOLLO: دانه هاي کريولو گرانقيمت ترين، کميابترين و بهترين نوع از دانه کاکائو ميباشد.
2-FORASTERO: دانـه هاي فـوراسترو سخت تر از کريولو بوده و %80 کاکائو جهان را به خود اختصاص ميدهد.
3- :TRINITRIO دانه هاي ترينيتريو نوع پـيوندي دو دانه فوق مي باشد. %15 کل کاکائو جهان را به خود اختصاص ميدهد. تاريخ مصرف شکلات به 1500 سال پيش بازميگردد که براي نخستين بار قوم مايا در آمريکاي مرکزي و متعاقب آنان آزتک ها در مکزيک کنوني اقدام به توليد شکلات و مصرف آن کردند. اما نحوه توليد شکلات آزتکها و ماياها با شکلات امروزي تفاوت داشت آنان پودر کاکائو را با فلفل (جاي شکر) و ديگر ادويه ها ترکيب کرده و مصرف ميکردند. آنان اين فراورده را خوکوآت (آب تلخ)=(XOCOATL) مي ناميدند.
نحوه توليد شکلات ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــ
کارخانه شکلات سازی Hershey سال 1930
1- ابتدا دانه هاي کاکائو را به حال خود رها کرده (معمولا يک هفته) تا تخمير گردند. 2-سپس دانه هاي کاکائو را زير نور خورشيد خشک ميکنند.
3- سپس دانه هاي کاکائو را برشته ميکنند. اين عمل سبب سست شدن پوسته دانه هاي کاکائو گرديده و طعم دانه ها را خارج ميسازد.
4- سپس دانه هاي کاکائو را بوجاري ميکنند. بدين معني که مقابل جريان هوا قرار ميدهند. اين عمل سبب جداسازي مغز دانه کاکائو(NIB) از پوسته کاکائو ميگردد.
5-با آسياب مغز دانه هاي کاکائو مايع غليظ و لزجي حاصل ميگردد که عصاره شکلات (CHOCOLATE LIQUOR) ناميده ميگردد. عصاره شکلات، شکلات خالص و بسيار تلخ مزه ميباشد.
6-در اين مرحله شکلات دو مسير را طي ميکند. يا همان عصاره شکلات قالبريزي شده و وارد بازار ميگردد و يا وارد مراحل بعدي فراوري ميگردد.
7-توسط پرسهاي هيدروليکي عصاره شکلات را تحت فشار قرار داده و چربي آن را جدا ميسازند.چربي شکلات کره کاکائو (COCOA BUTTER) ناميده ميگردد.هنگامي که کره کاکائو از عصاره شکلات جدا گشت چيزي که باقي ميماند کيک کاکائو خشک ميباشد.
8-با آسياب کيک خشک کاکائو پودر کاکائو(COCOA POWDER) حاصل ميگردد.
9- براي تهيه شکلات عصاره شکلات ميبايد مراحل تکميلي خاصي را طي نمايد. اين مراحل به قرار زير ميباشد:
1- اضافه کردن مواد افزودني همچون شکر، وانيل و شير به عصاره شکلات.
2- در اين مرحله شکلات توسط غلطکها و همزنهاي صنعتي کاملا بهم زده شده و ورز داده ميشود. اين مرحله ممکن است 3 روز بطول انجامد. هدف از اين مرحله ترکيب يکنواخت مواد افزودني با عصاره شکلات، کاهش رطوبت و حذف اسيدهاي فرار عصاره شکلات، و از آنجايي که عصاره شکلات ظاهر و حالتي شن مانند دارد اين مرحله به عصاره شکلات ظاهرو حالت يکدست و همواري ميبخشد.
3- در اين مرحله طي فرايندي شکلات به آرامي و آهستگي حرارت داده شده و سپس مجددا به آهستگي سرد ميگردد. اين مرحله سبب ميگردد تا مولکولهاي کره کاکائو به پايدارترين حالت کريستالي خود در بيايند. در غير اينصورت کره کاکائو پس از در قالب ريختن شکلات از شکلات جدا ميگردد (مانند جدا گشتن خامه از شير). درخشندگي خاص سطح شکلات نيز به اين مرحله بستگي دارد.
انواع شکلات ـــــــــــــــــــــــــ ــ
1- UNSWEET /BAKING/BITTER CHOCOLATE (شکلات تلخ): اين همان شکلات خالص بدون شکر و شير است که حاوي حداقل %75 عصاره شکلات ميباشد. اين نوع شکلات در شيريني پزي و آشپزي مورد استفاده قرار ميگيرد.
2-BITTERSWEET/DARK/NOIR CHOCOLATE(شکلات تلخ و شيرين يا سياه): مانند شکلات تلخ بوده اما به آن لسيتين، کره کاکائو، وانيل و مقدار بسيار اندکي شکر افزوده گشته است. 3-SEMISWEET CHOCOLATE(شکلات نيمه شيرين): اين شکلات مانند شکلات تلخ و شيرين بوده اما ميزان شکر آن اندکي بيشتر ميباشد.
4-SWEET/MILK CHOCOLATE(شکلات شيرين و يا شيري): اين شکلات حاوي حداقل %20 عصاره شکلات، لسيتين، کره کاکائو، شکر و شير ميباشد.
5-WHITE CHOCOLATE(شکلات سفيد): در واقع شکلات نبوده و از ترکيب کره کاکائو، شکر و شير تهيه ميگردد.
6-LOW FAT CHOCOLATE(شکلات کم چرب): کره کاکائو در اين شکلات کمـتر از %10 ميباشد.
7-COUVERTURE: شکلاتي است که درصد کره کاکائو در آن بالا ميباشد (حداقـل %40). از اين شکلات در شيريني پزي براي پوشاندن سطح شيرينيها استفاده ميگردد. 8-GANACH:شکلات نرمي است که از ترکيب تکه هاي ريز شکلات نيمه شيرين و کره کاکائو درون خامه در حال جوش تهيه ميگردد.
9-GIANDUJA: شکلاتي است که از ترکيب فندق، عصاره شکلات، کره کاکائو و شکر تهيه ميگردد.
واژه نامه شکلات ـــــــــــــــــــــــــ ــــــ
1-TRUFFLE(ترافل): نوعي شکلات که از شکلات، خامه، کره و روکشي از کاکائو تهيه ميگردد.
2-DUTCH POWDER: پودر کاکائوئي ميباشد که توسط ماده اي با خاصيت قليايي فرآوري شده تا اسيدهاي طبيعي موجود در آن خنثي گردد. اين نوع پودر کاکائو تيره رنگ تر از پودر کاکائو معمولي بوده و طعمش نيز اندکي متفاوت تر است.
3-HOT CHOCOLATE (هات چاکلت): نـوشيدني است کـه از تــــرکيب شير، شکلات و يا پودر کاکائو، و شکر تهيه ميگردد.
4-MALTITOL(مالتيتول): قند جايـگزين شکر معمولي ميباشد که سبب افزايش قند و انسولين خون نشده و در شکلاتهاي رژيمي از آن استفاده ميگردد.
15-PRALINE(پرالين): نوعـي مــغزي شکلاتهاي مغز دار ميباشد که از از کارامل، بادام و يا فندق برشته و وانيل تهيه ميگردد.
6-NOUGATINE(نوگاتين): نوعي مغزي شکلاتهاي مغز دار ميباشد که از کارامل،بادام و يا فندق برشته،سفيده تخم مرغ و عسل تهيه ميگردد.
7-MARZIPAN(مارزيپان): نوعي مغزي شکلاتهاي مغز دار ميباشد که از بادام آسياب شده و شکر سفيد تهيه ميگردد.
8-RAISIN: کشمش.
9-ALMOND: بادام.
10-HAZELNUT: فندق.
11-PISTACHIO: پسته. 12
-PEANUT: بادام زميني. 13
-CASHEW: بادام هندي.
نحوه نگهداري شکلات ـــــــــــــــــــــــــ ــــــــــ
بهترين دماي نگهداري شکلات در 15 تا 18 درجه سانتي گراد ميباشد. شکلات را در يک ظرف دربسته، بدور از تابش مستقيم نور، و جاي خشک نگهداري کنيد. از قرار دادن مواد غذايي با بوي تند در مجاورت شکلات خودداري کنيد زيرا شکلات جاذب بو ميباشد. هيچگاه شکلات را در فريز نگهداري نکنيد.
ترکيبات شيميايي موجود در شکلات و فوايد شکلات براي سلامتي_________
1-در شکلات 300 ترکيب شيميايي متفاوت موجود ميباشد.
2-ANANDAMIDE(آنانداميد): شکلات داراي ترکيب روانگردان آناندامين ميباشد که اثرات مشابه مواد روانگردان را در بدن ايجاد ميکند. ( البته ميزان اين ماده بسيار ناچيز ميباشد.)
3-CAFFEINE: شکلات حاوي کافئين بوده که يک ماده محرک محسوب ميگردد.
4- THEOBROMINE(تئوبرومين): يک ماده محرک ميباشد که در انسان مانند کافئين موجب افزايش تمرکز ميگردد. مصرف اين ماده براي حيواناتي همچون سگها، اسبها، گربه ها، طوطي ها و ديگر پرندگان يک سم مهلک ميباشد. به همين خاطر است که ميگويند نبايد به سگها شکلات داد. حيوانات مذکور قادر به متابوليزه کردن اين ماده نبوده و در صورت مصرف شکلات دچار تشنج، ايست قلبي، خونريزي داخلي و در نهايت مرگ ميگردند.
5- TRYPTOPHAN(تريپتوفان): تريپتوفان يک نوع اسيد آمينه ميباشد که مصرف آن موجب ترشح سروتونين در مغز ميگردد که ايجاد احساس سرخوشي، لذت و وجد ميکند.
6- PHENYLETHYLAMINE(فنيل اتيل آميد): اين ماده سبب ترشح دوپامين در بدن ميگردد که ايجاد احساس نشاط و سر خوشي کرده و ضد افسردگي ميباشد. اين همان احساسي است ما هنگام عاشق شدن در بدن خود احساس ميکنيم. به همين خاطر شکلات را خوراکي عاشق پيشگان مينامند.
7- EPICATECHIN(اپي کاتچين): اپي کاتچين از خانواده فلاونوئيد ها ميباشد. فلاونوئيدها(FLAVONOID) مواد هستند که خاصيت آنتي اکسيدان دارند. اين مواد براي بدن بسيار مفيد ميباشند. فلاونوئيدها سبب کاهش تجمع پلاکتها در ديواره عروق گشته و سلامتي قلب و عروق را تضمين ميکنند. فلاوونوئيد ها همچنين از سکته پيشگيري کرده و فشار خون را نيز کاهش ميدهند. هر چه شکلات سياه تر باشد ميزان فلاونوئيد آن نيز بيشتر ميباشد.
8- مصرف شکلات سبب ترشح آندورفين در بدن ميگردد که يک ماده مخدر طبيعي بدن ميباشد.
9- شکلات حاوي آهن و منيزيوم نيز ميباشد.
10- شکلات يک منبع انرژي هميشه در دسترس ميباشد.
دو نکته در مورد شکلات ـــــــــــــــــــــــــ ـــــــــــــ
1- مصرف شکلات بر خلاف تصور ايجاد جوش صورت ( آکنه) نمي کند.
2- دماي ذوب شکلات پايين تر از درجه حرارت بدن ميباشد به همين خاطر است که در دهان بسرعت آب ميگردد.