عربستان کشوری است که در شبه جزیره عربستان در جنوب غربی آسیا قرار دارد. این مملکت؛000/240/2 کیلومتر مربع مساحت سیزدهمین کشور جهان محسوب می شود.
عربستان از جنوب با کشور یمن، از شرق با عمان و امارات متحده عربی، از شمال، عراق و اردن و از سمت غرب با دریای سرخ همسایه است.
بلندترین قلّه آن در رشته کوههای غربی، 3120 متر ارتفاع دارد و “ رأس الصبح“ نامیده می شود.

همانطور که ذکر شد این کشور در شبه جزیره عربستان جای دارد و 80% آنرا گرفته است. شبه جزیره عربستان با 000/000/3 کیلومتر مربع، وسیعترین شبه جزیره جهان محسوب می شود و از سه طرف، دریاهای سرخ، دریای عرب (درجنوب)، خلیج عدن، دریای عمان و خلیج فارس و مدیترانه احاطه شده است.

حداکثر طول شبه جزیره 2500 کیلومتر و حداکثر عرض آن ما بین دریای سرخ و خلیج فارس 1000 کیلومتر می باشد. جغرافیدانان شبه جزیره عربستان یا جزیرة العرب را به شش قسمت تقسیم کرده اند :

1- تهامه: به قسمت غربی کوههای سراة که از شمال به جنوب جزیرة العرب به موازات دریای سرخ کشیده شده، تهامه گفته می شود. از آن رو تهامه گفته اند که حرارت آن زیاد و باد آن کم است. مکّه و نیمی از مدینه را جزو تهامه دانسته اند.

2- حجاز: به قسمت شرقی کوههای سراة و حد فاصل بین ارتفاعات نجد و شرق تهامه گفته شده که به شمال یمن منتهی می شود. حجاز از “حَجَزَ “ به معنای مانع است، چون بین تهامه و نجد مانع ایجاد کرده، آن را حجاز گفته اند. شهر طائف و نیمی از مدینه در حجاز قرار دارد.

3- نجد: ناحیه ای است مرتفع که پس از حجاز و میان یمن، صحرای سماده، عروض و عراق واقع بوده و چون از سایر نواحی مرتفع تر است آن را نجد نامیده اند. نجد قسمت مرکزی عربستان را تشکیل می دهد و ریاض پایتخت این کشور در آن قرار دارد.

4- عین: در جنوب حجاز و نجد، یعنی در منتهی الیه جنوب غربی شبه جزیره واقع و از حاصلخیز ترین نقاط شبه جزیره به شمار می رود. این منطقه از سمت شرق با حَضرَ موت و دریای عمان همسایه است.

5- عروض: شامل “ یمامه، عمان، بحرین و اصاء“ است. از این روز “ عروض“ نامیده اند که میان نجد، یمن و عراق، فاصله ایجاد کرده است.

6- حضرموت و المهره: ناحیه وسیعی در شرق عدن و در کناره دریاست که صحرای “ احقاف“ در مجاورت آن بوده است. گویند حضرت هود در این منطقه به خاک سپرده شده است.


بیابانها و صحراهای شبه جزیره عربستان

1- بادیه اشام: در شمال شبه جزیره قرار گرفته است.

2- صحرای نَفود: صحرایست وسیع، شنهای نرم و سرخ که وسعت آن به هفتاد هزار کیلومتر مربع می رسد. این صحرا بین “ جوف، جبل شَمَّر و نجد“ قرار دارد.

3- صحرای الدَّهناء: این صحرا از شمال شرقی به جنوب شرقی عربستان امتداد دارد و در شمال حضرموت، میان الربع الخالی و نفود واقع به صحرای سرخ نیز معروف است. کویری بی کران و بسیار صعب العبور که پای هیچ ** به آن رسیده است.

4-الربع الخالی در قسمت جنوب شرقی شبه جزیره، کویر بسیار وسیعی به نام “ الربع الخالی“ وجود دارد که تمام قسمت جنوب و جنوبی عربستان را به استثنای سواحل عمان قرار گرفته است. وسعت این صحرا به “پانصد هزار کیلومتر مربع“ می رسد و از بزرگترین صحراهای شنی جهان است.

5- صحرای احقاف: به صحراهای واقع در شمال شرقی “ حضرموت“ در شرق یمن و “دهنای جنوبی“ گفته می شود. گویند حادثة تاریخی سورة احقاف یعنی هلاکت قوم عاد در این منطقه رخ داده است.


تمدن و ادیان عربستان

قسمتی از عربستان که به عربستان سعید یا خوشبخت (arabia Eelix) معروف است، از متمدن ترین قسمتهای جزیرة العرب و حتی جهان محسوب می شود که از هزاره اول قبل از میلاد دارای تمدن با شکوهی بوده است.

عربستان سعید در منتهی الیه جنوب شبه جزیره قرار دارد و دارای موقعیتی مثلثی شکل است که با کشیدن خطی فرضی از جیزان (در ساحل دریای سرخ و عرب) به حضر موت (کنار دریای عرب در شرق) ایجاد می شود. دراین قسمت دولتهای معینیان، قَتَبان، سبا (که در قرآن از آن یاد شده است)، حضرموت، حمیریان و حبشیان یکی پس از دیگری به حکومت رسیده و آخرین دولت آن مقارن ظهوراسلام “دیلمیان“ دست نشاندة دولت ساسانی ایران بودند.

قسمتهای دیگر شبه جزیره عربستان که از حیث تاریخی عربستان صخره ای و عربستان صحرایی مشهورند، چنین تمدنهایی نداشته اند در شبه جزیره عربستان اعراب مختلفی زندگی می کردند که بنا بر محل اقامت و تاریخشان به اعراب مستعربه، اعراب عاربه، اهل وبر، اهل مَدَر تقسیم می شوند.

در شبه جزیره عربستان ادیان مختلفی مورد پرستش بود مانند: پرستش ارواح و مظاهر طبیعت، دین یهود، مسیحیت، زرتشتی گری، بت پرستی. حنفا (پیرو دین ابراهیم بودن). بیشتر از همه ادیان در قبل از اسلام بت پرستی دراین منطقه رواج داشت.
فرهنگ مردم عربستان در مقایسه، با ملل دیگر بسیار پایین بود و افراد باسواد آن انگشت شمار بودند.


آب و هوای عربستان

بنا برآنچه گفته شد کشور عربستان از لحاظ موقعیت آب و هوایی به 5 قسمت تقسیم می گردد:

1- اقلیم ساحلی: یعنی کرانه های واقع بر دریای سرخ و خلیج فارس که در تابستان گرم و در زمستان بارانهای زمستانی دارد.

2- اقلیم ارتفاعات غربی در حجاز: مانند طائف که دمای آن درتابستان گرم و معتدل بود. زمستان خشک است و مانند مکه که تابستان گرم و زمستان پر باران دارد.

3- اقلیم عسر: در جنوب شرقی قرار دارد و دریای آن بر حسب ارتفاع از دریا متفاوت است. در فصل تابستان معتدل است و در زمستان و تابستان بارندگی فراوان دارد.

4- اقلیم نجد: حرارت آن در تابستان زیاد و شب های زمستان آن بسیار سرد است و باران نامنظم در آن می بارد.

5- اقلیم شمالی: دمای آن در تابستان معتدل و زمستان بسیار پایین است و شبها به 4 درجه زیر صفر می رسد.

ادشاهی عربستان سعودی يكی از كشورهای باختر قاره آسیاست. این کشور در شبه‌جزیره عربستان واقع شده و از شمال با عراق و اردن و کویت و از سوی خاور با امارات متحده عربی و قطر و خلیج فارس و در جنوب شری با عمان و از سوی جنوب با یمن هم‌مرز است. جایگاه‌های مهم دینی مسلمانان همچون کعبه و مسجد پیامبر اسلام در این کشور واقع شده است.

عربستان احتمالا محل اوليه زندگی سامی ها بوده است, كه از چهار هزار سال قبل از ميلاد مسيح به بين النهرين و فلسطين مهاجرت نمودند و بعدا به آشوری ها, بابلی ها, كنعانی ها و آموری ها معروف شدند.
دوران باستان – در هزار سال اول قبل از ميلاد – حكومت منائيان در منطقة عسير و در جنوب حجاز در طول ساحل درياي سرخ برقرار شده بود. در قرن اول قبل از ميلاد, منائيان از مركز تجارت خود در ددان (الاولي) دست كشيدند. منائيان يك مركز تجاري در قسمت شمال مدائن تأسيس نمودند. در قسمت شرقي كشور ديلمون قرار داشت كه ظاهرا يك مركز سياسي – فرهنگي واقع در كرانة خليج فارس بود. برخی اين محل را همان جزيره بحرين دانسته اند اگرچه بخشهايی از قطعه اصلی نيز جزء آن بوده است و با قسمتهای داخلی سرزمين كه اكنون عربستان سعودی ناميده مي شود روابط تجاری داشته است.
اسكندر مقدوني قبل از مرگ نابهنگام خود در سال 323 قبل از ميلاد قصد داشت عربستان را تصرف نمايد. و بعد از مدتی حاكمان بطالسه مصر تا حدودي بر ينبع سلطه يافتند. ولي نبطيان مانع از سلطة آنها شدند. سپس كشور در معرض مبارزات سلطه طلبانه حبشی ها و پارسها قرار گرفت.در قرن پنجم بعد از ميلاد, مكه از نظر اهميت جايگزين شهر پتراي در دورة نبطيان شده بود.



اعراب قبل از اسلام يك زندگي بدوی داشتند و قبائل عرب كه برای امرار معاش به چوپانی وابسته بودند در جستجوی آب و چراگاه از جائی به جائی كوچ می كردند. كمبود آب و چراگاه موجب بروز رقابت و در نهايت جنگ و درگيری بين قبائل مي گرديد. برحسب فرمايش قرآن کریم اين سرزمين از زمان بنا شدن خانه خدا بوسيله حضرت ابراهيم مورد توجه خداپرستان بوده است. در دوران بت پرستي نيز بتهاي بزرگ در آن نگهداري مي شده. با ظهور حضرت محمد (ص) عربستان مركز پايه گذاري تمدني بسيار عظيم و جاودان شد.در زمان حيات حضرت محمد (ص) اولين نظام سياسی و اجتماعی پيشرفته برقرار شد . دين اسلام طی حيات پيامبر تقريبا درتمام عربستان رواج يافت. پس از وفات پيامبر دوره خلفاي راشدين (ابوبكر، عمر، عثمان وعلی ابن ابيطالب) آغاز شد.و در زمان خلفای راشدين حكومتی همراه با قوانين و مقررات بوجود آمده بود, كه رونق آن در سراسر جهان شهرت يافت, نفوذ اين حكومت بواسطه برخورداری از عدالت, صلح و مساوات به شرق و غرب نيز رسيد .
حکومت عربستان سعودی در سال ۱۷۵۰ به وسیله محمد بن سعود پایه‌ریزی شد. پس از وی عبدالعزیز بن سعود با پشتیبانی شیخ محمد بن عبدالوهاب شهر ریاض را به تصرف درآورد. در عهد عبدالعزیز، عسیر، تهامه، حجاز، عمان، احساء، قطیف، زیاره، بحرین، وادی الدّواسرخرج، محملوشم، سُدَیرقصیم، شمّر، مجمعه، منیح، بیشه، رنیّه، و ترابه تحت تصرّف وهابیان درآمد. سعود بن عبدالعزیز، فتوحات وهابیان را در شبه جزیره تا حلیج فارس ادامه داد. در زمان ابراهیم بن سعود عربستان از مصر شکست خورد و طوسون پاشا فرمانده سپاه، مکّه را فتح کرد اما نتوانست در مدینه پیشروی کند و به قاهره بازگشت. پس از طوسون پاشا، برادرش، ابراهیم پاشانجد را تصرّف کرد، خود را به درعیّه رسانده، پایتخت آل سعود را به محاصره درآورد و مقاومت وهابیان را بار دیگر در هم شکست. دوران حکومت عبدالله بن سعود، اوج نفوذ فرهنگ اروپا در عربستان بود تا این که عبدالله بن سعود شکست خورده، به دستور ابراهیم پاشا، محکوم به اعدام شد.
اولین تلاش در زمینهٔ برپایی مجدّد حکومت آل سعود توسط مشاری بن سعود بود. پس از وی ترکی بن عبدالله ریاض را تصرف کرد. فیصل بن ترکی تشکیل حکومت دوم آل سعود را اعلام نمود. خالد بن سعود به حکومت نجد منصوب شد امّا اعراب بر وی شوریده، او را از ریاض بیرون کردند. در دوران حکومت عبدالله بن ثنیانمصر ارتش خود را از عربستان فراخواند. عبدالله بن فیصل با همدستی قبیلهٔ عجمان و سعود، به منطقه احساء حمله کرد.سعود بن فیصلقطیف را دوباره به فتوحات سعودی افزود. عبدالرحمن بن فیصل به درگگیری با حکومت آل رشید پرداخت و سرانجام از آن‌ها شکست خورد و دولت دوم سعودی نیز از بین رفت.
دولت سوم سعودی را عبدالعزیز بن عبدالرحمن بنیان نهاد. پس از مرگ عبدالعزیز، سه پسر دیگرش با نام‌های ملک فیصل و ملک خالد و ملک عبدالله در چند دوره به حکومت رسیدند. با مرگ خالد، برادرش فهد، به طور رسمی پادشاه عربستان شد و لقب خادم الحرمین الشریفین را برای خود برگزید. وی برای ترویج آیین وهابیت کوشش بسیار نمود و روابط و مناسبات سیاسی با غرب برقرار کرد. با مرگ فهد، برادرش عبدالله بن عبدالعزیز به پادشاهی عربستان برگزیده شد.