آشنایی با کشور اسپانیا

[Borna66]

• ملاحظات
• جمعيت
• ارتباطات
• تاريخچه آموزشي
• ساختار آموزشي
  
  • آموزش پيش دبستاني
  • آموزش پايه
  • آموزش ابتدايي
  • آموزش متوسطه
  • آموزش پيش دانشگاهي
  • آموزش عالي
  • آموزش فني حرفه اي
  • آموزش بزرگسالان
  • آموزش معلمان
  • آموزش استثنايي
  • آموزش از راه دور
  
  
• همكاريهاي آموزشي
• مشاوره تحصيلي
• ارزيابي تحصيلي
• اصول اصلي قانون اساسي
• هزينه هاي آموزشي

[Borna66]

ملاحظات تاريخي

بي ترديد بخش عمده اي از تاريخ اسپانيا با تاريخ اسلام در هم پيوسته است كه تجلي اين پيوستگي را به روشني مي توان در واژة اندلس مشاهده نمود.از اين روي، بررسي تاريخ اين سرزمين خارج از حال و هواي فرهنگ و تمدن اسلامي نيست و طبيعي است بحث از تبليغات اسلامي در اسپانياي امروزي به عنوان بستري بسيار مساعد تلقي مي گردد.در برخي از تاريخهاي اسلامي وجوه تسميه اي براي لفظ اسپانيا وارد شده است كه غالبا جنبة اساطيري دارد. همچنين براي واژه اندلس وجوه تسميه بسياري آورده اند که شايد بهترين و واقعي ترين آنها قولي است كه آن را برگرفته از واژه Vandalusia (واندلوزيا) به معني سرزمين واندلها مي دانند و اين واژه خود الهام گرفته از واقعيت تاريخي هجوم واندلها (اقوام مهاجم شمالي) به اين سرزمين است.اما نكته قابل توجه آن است كه واژه اندلس همواره يادآور اسپانياي اسلامي است و حتي امروزه نيز در منطقه اي به نام اندالوسيا واقع در جنوب اسپانيا حضور اسلام و مسلمانان پررنگ تر و مايه دارتر از ديگر نقاط اين كشور است. اندلس كه امروز تنها به بخشي از اسپانيا اطلاق مي گردد ، در دورة اسلامي به کليه سرزمين اسپانيا و حتي تمام شبه جزيرة ايبريا اطلاق مي شده است.كهن ترين اقوام ساكن در اين ديار،سلت ها و ايبرها بوده اند كه نامگذاري بخش جنوب غربي اروپا به شبه جزيرة ايبريا ناشي از همين واقعيت تاريخي است.در زمانها و دوره هاي گذشته، فنيقي ها، يوناني ها و كارتاژها كه شهر قرطاجنه نيز منسوب به اين اقوام است، يكي پس از ديگري بر اسپانيا تسلط داشته اند؛سرانجام در سال 200 ق .م در جنگ دوم پونيك ، ژرمن ها ، آخرين قدرت كارتاژها را, در هم شكسته و خود آغازگر حكومتي قدرتمند و ديرپا در اين سرزمين شدند كه تا قرن سوم ميلادي ادامه داشت. در اين دوران پادشاهان بزرگي همچون تراژن، آدرين و تئودوس در ميان آنان ظهور نمودند.دراوايل قرن سوم ميلادي، حادثه اي بزرگ(ظهور و هجوم اقوام بدوي و نيمه وحشي شمالي و اسكانديناوي و به طوركلي اقوام ژرمني به جنوب اروپا مشابه يورش مغولان نيمه وحشي به بلاد متمدن اسلامي) اوضاع سياسي اروپا را دگرگون نمود.اقوام ژرمني تحت عناوين گت ها، واندالها و ويزگوتها پس از اشغال فرانسه و ايتاليا، به تقسيم امپراتوري گسترده روم غربي در ميان خود مبادرت نموده و بدين ترتيب در همسايگي امپراتوري روم شرقي قرار گرفتند. با وجود اين هرچه قدرت روم شرقي افزايش مي يافت، آنها از در مصالحه، پذيرش قيوميت و يا تسليم در مي آمدند. پيش از اشغال اسپانيا، اقوام گوت بر اثر معاهدة صلحي كه ميان قسطنطنين پادشاه بزرگ و مقتدر روم شرقي با آلاريك پادشاه گوت ها منعقد گرديد، در جنوب فرانسه (تولوز) به عنوان يكي از ممالك تابعه روم شرقي حكومت مي راندند؛ اما در اوايل قرن پنجم ميلادي، تئودوريك فرزند آلاريك، به اسپانيا حمله برده و اندالهايي را كه بدانجا تاخته بودند، بيرون راند. ازقرن پنجم ميلادي تا زمان فتح اسپانيا ،گوت ها كه بر اثر تماس با تمدن و فرهنگ رومي، به كيش مسيحيت درآمده و تا حدودي نيز از بدويت اوليه خارج شده بودند،براين منطقه سلطه داشتند.دورة 200سالة فرمانروايي گوت ها بر اسپانيا براي مردم بومي اسپانيا بسيار سخت بود. يهوديان تحت فشار شديد از وضع ماليات سنگين رنج مي بردند. اشراف و روحانيون متعصب مسيحي، بر اقشار ديگر نفوذ قاهرانه و سلطه آميز داشته و تعصب مسيحي پررنگ ترين جلوه فرهنگي آن عصربود ، به نحوي كه سيز برت پادشاه مسيحي گوتي، يهوديان را به پذيرش مسيحيت مجبور ساخته و هركسي که از اين امرسرباز مي زد محكوم به تبعيد، شكنجه و مصادرة اموال مي گرديد.مقارن ظهور اسلام در مناطق و سواحل جنوبي اسپانيا طي سال (711 م)وتيزا پادشاه گوتي درشرايط دشواري بر اريكه قدرت تكيه زد،اما به زودي توسط رودريك كشته شد و بدين ترتيب رودريك براسپانيا تسلط يافت.در اين زمان سبته كه درشمال مغرب الاقصي و بر ساحل جنوبي مديترانه غربي قرار داشت، دردست كنت جوليا (ژوليا) بود و در واقع كنت ازسوي رودريك بر اين منطقه امارت داشت.از جمله رسوم كنت نشين ها گسيل فرزندان خود براي تعليم و تربيت به دربار اسپانيا درشهر طليطله بود. از اين روي،سنت جوليا دختر زيباروي خود را به دربار اسپانيا فرستاد.رودريك كه مفتون اين زيباي بي نظير شده بود عنان شكيبايي از دست داد و وي را به زور تصاحب كرد. اين ماجرا تأثيري دردناكي بر جوليان گذارده و حس انتقام جويي وي را شديدا برانگيخت،به نحوي كه درپي فرصتي براي انتقام از رودريك برآمد.حضور موسي بن نصير و سپاهيان مسلمان در مغرب الاقصي و انگيزه هاي قوي آنها براي فتح اسپانيا، اين فرصت را براي ژوليا فراهم آورد. وي مقدمات هجوم اعراب مسلمان را به اسپانيا فراهم آورد، هرچند اوضاع داخلي اسپانيا به حدي آشفته بود كه براي پيروزي و فتوحات مسلمانان نيازي به كمك ژوليان نيز نبود.از زمان خلافت عمر تا سال 92 ﻫ مسلمانان موفق شدند سراسر شمال آفريقا مشتمل برمصر،برقه ، تونس،الجزاير ومغرب(مراكش) را يكي پس ازديگري فتح كنند.دراين اثنا،فتح شمال آفريقا (آفريقاي سفيد) زمينة بسيار مساعدي براي شناخت اسپانيا و فتح آن ايجاد نمود.

[Borna66]

ملاحظات جغرافيايي

كشوراسپانيا با 691/506كيلومتر مربع در جنوب غربي اروپا واقع شده است كه با احتساب كشور پرتغال شبه جزيرة ايبريا را تشكيل مي دهد. اين كشور ميان 36 درجه و44درجه عرض شمالي و 4درجه طول شرقي و5/9درجه طول غربي واقع گرديده است.اسپانيا از شمال شرقي به كوههاي پيرنه (مرز طبيعي اسپانيا و فرانسه) و جمهوري آندورا، از مشرق به درياي بائارو، از جنوب به درياي مديترانه و تنگه جبل الطارق، ازجنوب غربي به اقيانوس اطلس، ازمغرب به كشور پرتغال، از شمال غربي به اقيانوس اطلس و ازشمال به خليج بيسكار(گاسكوني) محدود است.كوههاي مهم اسپانيا پيرنه در شمال شرقي و كانتابريا در شمال غربي و سييرانوادا در جنوب شرقي واقع شده و قلة ماهوئين با 3549 متر ارتفاع در رشته كوههاي سبيرانوادا بلندترين نقطه آن است.ازجمله مهمترين رودهاي کشور ميتوان به رود ابرو در شمال شرقي و توريا در مشرق كه به مديترانه مي ريزند و گوادالكيوير در جنوب كه به اقيانوس اطلس مي ريزد و تاجه در مغرب كه به خاك پرتغال سرازير ميگردد، اشاره نمود.آب و هوا در قسمتهاي مركزي اسپانيا گرم و خشك، اما درجلگه هاي ساحلي عموما گرم و مرطوب است. اين در حاليست که در جلگه هاي شرقي هوا گرم تر و خشك تر است.کشور اسپانيا داراي 50 ايالت است كه هريک از اين ايالات از پايتختي جداگانه به شرح ذيل برخوردار مي باشند :
1- ايالت گرونا- واقع در شمال شرقي كشور با مركزيت «گرونا»
2- ايالت بارسلونا- واقع در شمال شرقي کشور با مركزيت«بارسلونا»
3- ايالت تارگونا- واقع در شمال شرقي کشور با مركزيت «تارگونا»
4- ايالت لريدا- واقع در مغرب بارسلونا با مركزيت «لريدا»
5- ايالت هوئسكا -واقع در مغرب لريدا با مركزيت «هوئسكا»
6- ايالت زارگوزا - واقع در مغرب هوئسكا با مركزيت «زارگوسا»
7- ايالت تروئل- واقع در جنوب زارگوزا با مركزيت «تروئل»
8- ايالت كاستلون- واقع در جنوب تروئل با مركزيت «كاستلون»
9- ايالت والنسيا - واقع در جنوب كاستلون با مركزيت «والنسيا»
10- ايالت آليكانت - واقع در جنوب والنسيا با مركزيت «آليكانت»
11- ايالت مورسيا- واقع در جنوب شرقي اسپانيا با مركزيت «مورسيا»
12- ايالت آلريا- واقع در جنوب شرقي اسپانيا با مركزيت «الريا»
13- ايالت گرانادا- واقع در جنوب اسپانيا با مركزيت «گرانادا»
14- ايالت مالاگا – واقع در جنوب اسپانيا با مركزيت «مالاگا»
15- ايالت كاديز- واقع در جنوب اسپانيا با مركزيت«قاديس»
16- ايالت سويلا- واقع در شمال كاديز با مركزيت «سويلا»
17- ايالت هوئل وا - واقع در مغرب سويلا با مركزيت «هوئل وا»
18- ايالت باداژوز- واقع در شمال هوئل وا با مركزيت «باداژوز»
19- ايالت كوردوبا- واقع در مشرق سويلا با مركزيت «كوردويا»
20- ايالت جائن- واقع در شمال گرانادا با مركزيت «جائن»
21- ايالت سيودارئال- واقع در شمال جائن با مركزيت «سيودارئال»
22- ايالت آلباست- واقع در شمال مورسيا با مركزيت «آلباست»
23- ايالت سوئن سا - واقع در شمال مورسيا با مركزيت «سوئن سا»
24- ايالت توليدو- واقع در شمال مورسيا با مركزيت «طليطله»
25- ايالت كاسرس- واقع در مغرب اسپانيا با مركزيت «كاسرس»
26- ايالت سالامانكا- واقع در مغرب اسپانيا با مركزيت «سالامانكا»
27- ايالت آويلا- واقع در مشرق سالامانكا با مركزيت «آويلا»
28- ايالت مادريد- واقع در مركز اسپانيا با مركزيت «مادريد»
29- ايالت گوآدالاجارا- واقع در مركز اسپانيا با مركزيت «گوادالاجارا»
30- ايالت سه گوويا - واقع در شمال مادريد با مركزيت «سه گوويا»
31- ايالت زامورا - واقع در شمال سالامانكا با مركزيت «زامورا»
32- ايالت والادوليد- واقع در مشرق پالن سيا با مركزيت «والادوليد»
33- ايالت سانتاندر- واقع در شمال اسپانيا با مركزيت«سانتاندر»
34- ايالت پالن سيا – واقع در جنوب سانتاندر با مركزيت «پالن سيا»
35- ايالت بورگوس- واقع در مشرق پالن سيا با مركزيت «بوروگوس»
36- ايالت ويزكايا- واقع در شمال اسپانيا با مركزيت «بيلبائو»
37- ايالت آلاوا - واقع در جنوب ويزكايا با مركزيت «ويتوريا»
38- ايالت لوگ رونو- واقع در جنوب آلاوا با مركزيت «لوگ رونو»
39- ايالت گي بوزو- واقع در شمال اسپانيا با مركزيت «سباستيان»
40- ايالت ناوارا - واقع در شمال اسپانيا با مركزيت «پامپولونا»
41- ايالت سوريا - واقع در جنوب لوگ رونو با مركزيت «سوريا»
42- ايالت جزاير باله آر- واقع در مشرق اسپانيا با مركزيت «پالماس»
43- ايالت اوويدو- واقع در شمال غربي اسپانيا با مركزيت «اوويدو»
44- ايالت لوگو- واقع در شمال غربي اسپانيا با مركزيت «لوگو»
45- ايالت لاكورونا – واقع در شمال غربي اسپانيا با مركزيت «لاكورونا»
46- ايالت پونته ودرا - واقع در شمال غربي اسپانيا با مركزيت «پونته ودرا»
47- ايالت اورنس- واقع در جنوب اوويدو با مركزيت «اورنس»
48- ايالت لئون- واقع در جنوب اوويدو با مركزيت «لئون»
49- ايالت لاس پالماس - واقع در جزاير جنوب غربي اسپايا با مركزيت «لاس پالماس»
50- ايالت سانتاكروز - واقع در جزاير جنوب غربي اسپانيا با مركزيت «سانتاكروز»
لازم به ذکر است که علاوه بر ايالات50گانه، اين كشور به مناطق سياسي و جغرافيايي جداگانه اي به شرح ذيل قابل تقسيم است:
منطقه كاتولونا شامل ايالات بارسلونا، گرونا و تاراگونا
منطقه والنسيا شامل ايالات آليگانت، والنسيا وكاستلون
منطقه آراگون شامل ايالات تروئل، زارگوزا و هوس كا
منطقه لانوئه وا شامل ايالات سيودا رئال و كوئن كا
منطقه مورسيا شامل ايالات آلباست و مورسيا
منطقه آندالوسيا(ايالات هوئل وا،سويلا(اشبيليه)،كوردوبا(� �رطبه) ،جائن، گرانادا(غرناطه)، آلريا و كاريز)
منطقه استرمادورا شامل ايالات باداژوزكاسرس
منطقه كاستيلا شامل ايالات توليدو، مادريد وگوادالاجارا
منطقه لاويه جا شامل ايالات آويلا، سه گوويا و سوريا
منطقه لئون شامل ايالات سالامانكا، زامورا و لئون
منطقه واسكونگاداس شال ايالات ويزكابا، آلاوا وگي پوزكو
منطقه آستورياس شامل ايالات اوويدو و سانتاندر
منطقه گاليسيا شامل ايالات لاكورونا، پونته ودرا و لوگو و اوزتس

[Borna66]

ملاحظات سياسي

اسپانيا، كشور سلطنتي موروثي مشروطه و نظام آن دموكراسي پارلماني است. از سال 1983 به اين سو، 17 اقليت مستقل در اسپانيا وجود داشته است كه هر يك پارلمان و نماينده خاص خود را داراست. از27سپتامبرسال1978كشوراسپاني ا ازحكومت پارلماني مبتني برقوانين دموكراسي اجتماعي برخوردار بوده و به جايگزيني مدلهاي جديد به عوض مدل تمركز برسيستم كشاورزي مبادرت نموده است. طي2دهه گذشته و پس ازانتقال ازمقطع زماني سياست استبدادي به سيستم دموكراسي وحكومت پارلماني، تغييرات عميقي درسطوح و بخش هاي مختلف كشور اسپانيا به وقوع پيوسته است. گفتني است كه تغييرات مذكور برسيستم هاي آموزشي نيز اعمال گرديده است.همزمان با اعمال تغييرات سياسي، جامعه اسپانيا درحال توسعه تدريجي مي باشد.ورود زنان به بازاركار،كاهش نرخ توليد،افزايش متوسط سني جمعيت و عضويت اسپانيا درسازمان ناتو واتحاديه اروپا طي سالهاي 1985 و1984 در زمره چنين تغييراتي به شمارمي آيد. ازسال1977(با بروز نخستين عنصر دموكراسي پس از فروپاشي ديكتاتوري فرانكو)3قدرت سياسي فعاليت داشته اند.
pp يا جناح ليبرال دموكرات كه عضوي از اتحاديه دموكرات مسيحي بوده، از183كرسي در مجلس برخوردار بوده و نتيجتاً اكثريت اعضاي مجلس را تشكيل ميدهد. جناح پارتيد وسوسياليست آبروراسپانول که جناح دموكرات اجتماعي پرنفوذتري محسوب ميگردد.
اعضاي آن نيزاز125كرسي درمجلس برخوردار مي باشند.سومين جناح مطرح جناح ايزكوردا يونيدا است كه ازكمونيستها متشكل شده وتنها از8كرسي درمجلس برخوردارمي باشد.علاوه براين ميتوان ازكانورجنسيا آل يونيو كه ائتلافي است از دو جناح دموكرات كاتالونيا ـ ليبرال ملي و دموكرات كاتالونيا ـ دموكراسي مسيحي با 15كرسي درمجلس اشاره نمود.از جمله ديگراحزب حائز اهميت كشوراسپانيا ميتوان به حزب پارتيدو ناسيوناليست واسكو با7 كرسي در مجلس كه به حزب دموكرات مسيحي شهرت دارد، اشاره نمود.

[Borna66]

نهادهاي مركزي قانون گذاري

ساختارحكومتي اسپانيا از3قدرت قانونگذاري،اجرايي وقضايي متشكل گرديده و پادشاه رهبريت كشور را برعهده دارد.قدرت قانون گذاري دراختيار پارلمان اسپانيا بوده، اعضاي آن هر4 سال يكبار توسط شهروندان اسپانيايي انتخاب شده و از2 بخش كنگره وسنا متشكل مي گردد.
پارلمان كشور علاوه براجراي مفاد قانوني و قانونگذاري به تعيين بودجه كشور و نظارت بر فعاليتهاي دولت پرداخته ونمايندگان آن از طريق رأي گيري آزاد انتخاب مي گردند. قدرت اجرايي نيز توسط دولت اعمال شده و از طريق رئيس دولت ومعاونين او (وزراء واعضاي كابينه) صورت ميپذيرد.
كانديداي تشكيل دولت از جانب پادشاه مأمور تشكيل كابينه شده و دولت نيز به تعيين خط مشي هاي داخلي وخارجي و تعيــــين راهبردهاي نظامي وفرهنگي كشور مي پردازد.
درحال حاضر كابينه دولت اسپانيا مشتمل بر15وزير مي باشد كه همگي با وزاري آموزش وفرهنگ و تربيت بدني همكاريهاي نزديكي دارند. كابينه وزراء و ساير بخشهاي دولتي در پرتو حكومت مركزي به اداره امورات كشور و انجام وظــايفي نظير هماهنگي ، برنامه ريزي ، نظارت وتدارك مدارك و اسناد دولتي مي پردازند. لازم به ذكر است كه حكومت اسپانيا با وجود برخورداري از قدرت انحصاري، از توان انتقال قدرت به حوزه هاي مستقل اجتماعي بهره مند مي باشد .به عبارت ديگر قدرت حكومت براساس سياستهاي ملي گرايانه تغييرمي يابد.با وجود قدرت انحصاري دولت، نظمي مبتني برتضمين با كيفيت و اجراي وظايف تشكيلات حكومتي در كليه جنبه هاي آن وجود دارد كه از آن جمله مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:
1.رسيدگي بر مسائل ملي
2.پرداختن به مسائل ويژه مهاجرت داخلي وخارجي و اوضاع پناهندگان
3.هدايت و سازماندهي نيروهاي مسلح
4.نظارت بر عملكرد سيستم هاي پولي و بانكي
5.برنامه ريزي در حوزه اقتصاد و تجارت خارجي
6.رسيدگي بر امورجنايي ، جزايي ، دادرسي و مفاد آيين هاي حقوقي
اتخاذ و اجراي سياست عدم تمركز راهي است كه تاثيراتي بركابينه وزراء داشته ودر اين ميان وزارت آموزش، فرهنگ و تربيت بدني از سهم به سزايي برخوردار مي باشد. اجراي سياست مذكورخود به سازماندهي جديد ساختار اعمال قدرت به 2 نوع ملي و منطقه اي منجر گرديده است.
كشوراسپانيا خود از 17 جامعه مستقل متشكل مي گردد.گفتني است كه استقلال اين بخش ها مبتني بر قانون رسمي كشور بوده و به عنوان بخشي از سيستم قانوني مورد جمايت وپشتيباني دولت قرار مي گيرد.

[Borna66]

نهادهاي محلي

نهادهاي محلي كشور اسپانيا برشهرداريها و نهادهاي ايالتي مشتمل مي گردد.
شهرداريها به شخصيتهاي محلي واگذار شده و از طريق شهردار دولتي مربوطه اداره وسرپرستي مي گردند.نهادهاي ايالتي نيز كه از شخصيتهاي محلي متشكل مي گردند به اداره امور ايالتها وتفويض اختيارات محلي مي پردازند. در جوامع مجزا نظير جوامع مستقر در جزاير قناري سطوح ديگري از دولت شناخته شده كه از آن مي توان تحت عنوان هيأت ها يا تشكلها نام برد.قوانين دولت محلي از سال 1985 بر بسياري از قدرتهاي محلي وشهري تاثير گذارده است.در ساختارحكومتي اسپانيا آزادي ايده ها، مذاهب(پرستش وعبادت)تضمين شده است.اگر چه دركشور اسپانيا مذهب رسمي غالبي وجود ندارد اما با اين حال اكثريت عمده اي از افراد، پيرو فرقه كاتوليك مسيحي مي باشند. با وجود جدايي ميان كليسا و نهادهاي دولتي، اين نهادها با كليساي كاتوليك و سايرمذاهب همكاري مي نمايند.دراين زمينه توافقاتي ميان دولتهاي اسپانيا جهت آموزش مذهب كاتوليك و توافقاتي درخصوص تبليغ و آموزش اديان يهوديت، مسيحيت( کليه شعب آن) و اسلام به عمل آمده است.

[Borna66]

احزاب سياسي

دولت اسپانيا پس از فرانكو(پس از سال 1975) همواره درصدد بوده است تا خود را با فرهنگ سياسي و اجتماعي اروپاي غربي وفق دهد.از اين روي، هر گروه و دسته اي براي خود حزبي تأسيس نموده است و اين در حالي است كه در زمان فرانكو چنين آزادي بي حصر و حدي جهت تشکيل احزاب گوناگون وجود نداشت.ادر حال حاضر، درحدود 40 حزب فعال و نيمه فعال در کشور اسپانيا فعاليت دارند كه از جمله مهمترين اين احزاب مي توان به حزب سوسياليست كارگري اسپانيا با 159كرسي در كنگره نمايندگان و 107كرسي در مجلس سنا ، حزب مردمي با 117 كرسي در مجلس نمايندگان و15كرسي درمجلس سنا،حزب مشترك چپ گرايان،حزب كمونيست اسپانيا، حزب سوسيال دموكرات ، حزب ملت متحد باسك، حزب جدايي طلب باسك،حزب اتحاد و همگرايي،حزب ناسيوناليست باسك،حزب آندالوسي گرا،حزب مستقل جزاير قناري، حزب منطقه اي آرگون،اتحاديه والنسيا و حزب منطقه اي كاتالان اشاره نمود.

[Borna66]

ملاحظات اقتصادي

واحد اقتصادي پول اسپانيا پزوتا است .برپاية آمارسالهاي 1989 تا 1991، 5% فعاليت اقتصادي در كشاورزي،39%درصنعت و 56%درحوزه خدمات متمركز بوده است.از جمله مهمترين محصولات كشاورزي کشور اسپانيا مي توان از گندم در مناطق كاستيل و آندالوزيا و آراون، جو، ذرت و برنج در دلتاي رود «ابرو» و سيب زميني، چغندرقند، پنبه، توتون و نيشكر و انواع ميوه ها به ويژه انگور که عمدتا صرف ساختن مشروبات الکلي مي گردد، نام برد.مهمترين محصولات معدني کشور نيز بر زغال سنگ درشمال غربي اسپانيا وآستوريا وكاتولونيا و آندالوزيا،آهن دراطراف شهرهاي بندري بيلبائو،سانتاندرو وبارسلون،مس،سرب،روي،جيوه، نيكل، گوگرد،نقره ونمك مشتمل مي گردد.ازجمله مهمترين صنايع اسپانيا نيزميتوان به صنايع فلزكاري،اسلحه سازي،شيشه گري،مشروب سازي،سيگارسازي،صنايع شيميايي وصنايع نساجي اشاره نمود.گفتني است که اين صنايع بيشتر در نواحي آستوريا، كاتولونيا و آراگون متمركز مي باشند.دامپروري و گله داري به ويژه در نواحي شمال غربي كه از رطوبت اقيانوس اطلس بهره مند است، بسيار رواج داشته و گاو از اهميت ويژه اي در اين مناطق برخوردار است. علاوه بر گاوهاي معمولي نوعي گاو ويژه مسابقات گاوبازي با عنوان (توره رو)نيز تربيت مي شود.پرورش خوك و صيد ماهي نيز در تمامي سواحل از اهميت زيادي برخوردار است.ازجمله مهمترين محصولات وارداتي کشوراسپانيا ميتوان به نفت،دارو،ماشينهاي صنعتي و وسايط نقليه اشاره نمود.عمدة صادرات کشورنيزبرمحصولاتي نظيرشراب وآبجو،سنگهاي معدني،آهن واستيل،ميوه،روغن زيتون وكنسرو ماهي مشتمل ميگردد.ازجمله ديگرصنايع پردرآمد اسپانيا ميتوان ازصنعت جهانگردي نام برد كه مديون وضعيت خاص جغرافيايي و تاريخي اين سرزمين است.وجود چشم اندازهاي طبيعي بسيارزيبا،كاخها،قصرها،مرا کزمرب وط به دوران اسلامي درمناطق مادريد، بارسلون،كوردوبا (قرطبه) و آن دالوزيا(اندلس) همواره عامل جذب بسياري از جهانگردان بوده است.علاوه بر اين، برگزاري مسابقات گاوبازي از يک سو و رقص و موسيقي سنتي(عربي- اسپانيايي از سوي ديگر- جذابيت ويژه اي براي جهانگردان ايجاد نموده است.توليد ناخالص داخلي سرانه در PPP در سال 2000 معادل 83(13th) است. نيروي كار به شرحذيل قابل تقسيم است:
11 درصد در بخش كشاورزي
33 درصد در بخش صنعت
56 درصد در بخش خدمات

[Borna66]

شاخصهاي اقتصادي

از جمله شاخصه هاي اصلي اقتصادي كشور اسپانيا، شاخصه نرخ مصرف مصرف كنندگان آن كشور مي باشد .طي سالهاي اخير شاخص pt دركشور اسپانيا رو به افزايش بوده است به طوريكه اين ميزان طي سال 1980 بر 15.2% و طي سال 2001 بر 3.4% بالغ گرديد. ازجمله ديگرشاخصه هاي اقتصادي كشورميتوان به نرخ معاملات جاري پزوتا با دلار آمريكا اشاره نمود كه طي سالهاي اخير با تغييرات عمده اي مواجه بوده است. به عبارت ديگر يك دلار آمريكا طي سال 1975معادل60 پزوتا و 10سال بعد معادل 170 پزوتا ارزش گذاري مي گرديد.بعدها طي سال 1990اين نرخ به 102وطي سال2000بر196.21پزوتا بالغ گرديد.طي سال2001برابري پزوتا و دلار به 188.80پزوتا ونرخ برابري پزوتا با يورو نيزبر166.386پزوتا بالغ گرديد.طي سال2000 توليد ناخالص داخلي كشور((gdp بر1012933پزوتا بالغ گرديدكه به نسبت سالهاي گذشته از رشد چشمگيري برخوردار بوده است .با توجه به نيروي استخدامي و فعال كشور اسپانيا، 5 دوره مشخص به شرح ذيل ازسال 1970 تا كنون قابل شناسايي است: از سال1974نيروي استخدامي كشور ازرشد متوسط و سطح پاييني از لحاظ جذب نيرو منطبق با اهداف گسترده دهه 60 برخوردار بوده است.
از سال1977با آغازدوره انتقال سياسي،جمعيت استخدامي و فعال كشور ازروند ثابتي برخوردار بوده است.گفتني است كه اين دوره مصادف با بحران اقتصادي جهان و افزايش نرخ توليد انرژي مي باشد.
از سال1977 تا 1980كاهش چشمگيري در نرخ استخدامي افراد قابل ملاحظه مي باشد.اين درحاليست كه از سال1981 تا 1984 ابعاد متغيري از افزايش نرخ جمعيت فعال مشهود بوده و طي سال 1985 ،3 ميليون نفر معادل 21% نيروي كار كشور فاقد شغل بوده اند.وقوع بحران جهاني پس از سال 1992به بروز ضعف در رشد نيروي كاري و برجاي ماندن اثرمعكوس بر بودجه ملي در مقابل رشد تجارت خارجي منجرگرديد.ازسال1993 تاكنون، بهبود وضعيت اقتصاد جهاني به رشد اقتصادي كشورهاي عضو اتحاديه اروپا و كاهش بيكاري منجر گرديده و نرخ بيكاري و استخدام هاي موقت به ميزان30% كاهش يافته است.طبق آخرين آمار بدست آمده و تخميني، رشدحضور زنان درفعاليتهاي اقتصادي طي سال2001 بر63% و طي سال2020 بر126 درصد بالغ مي گردد.بالغ بر8.99 % از نيروي فعال مرد و18.91 درصد از نيروي فعال زنان اسپانيايي از نعمت شغل محروم مي باشند.درميان جوانان رده هاي سني16 تا19 سال 26.24 درصد مردان و43.7 % زنان بيكار بوده و درجستجوي شغل مي باشند.اين در حاليست كه در رده هاي سني20 تا 24 سال 16.94 درصد از مردان و 28.56% از زنان بيكار مي باشند. به عبارت ديگر، زنان وجوانان بيشترين نرخ بيكاري را به خود اختصاص داده اند.توزيع نرخ بيكاري در يك ناحيه نسبت به نواحي ديگر مختلف مي باشد.
پايين ترين نرخ بيكاري به ترتيب درمناطق باليك لسلس6.48 درصد،درناوار5.99درصد،در لوريوجا 7.27درصد و در وارگون 8.27 و بالاترين نرخ بيكاري نيز به ترتيب درمناطق اندلس22.08درصد،دراكسترماچرا2 1.87درص د و در استورياس 14.26 در مشهود است.
توليد سرانه داخلي: 14100 دلار (1998)
رشد اقتصادي ساليانه: 7/3 درصد (1998)
تورم ساليانه: 2/4 درصد (1998/1990)
شاخص قيمتهاي مصرفي: 5/107 (1998)
تسعير ارزي: 1 دلار آمريكا معادل 4/149 پزوتا (1998)
غلات وارداتي: 6708592 تن (1998)
وابستگي به واردات مواد غذايي : 12 درصد (98/1997)
استفاده از كودها: 1437 كيلو در ازاي هر هكتار (1997)
صادرات : 984/150 ميليون دلار (1997)
واردات : 605/144 ميليون دلار (1997)
شاخص هاي رشد اقتصادي طي سال 2000

gdpتوليد ناخالص داخلي

پزوتا(2)

10.293.6

يورو (2)

608.787

توليد ناخالص داخلي نسبت به جمعيت

درصد جمعيت

2.501.089

يورو

15.031.85

نرخ رشد

درصد

7.7

(1) تخمين موقتي
(2) هزار ميليون
ملاحظات علمي

نرخ کل با سوادي : 97 درصد (1995)
نرخ با سوادي مردان : 98 درصد (1995)
نرخ با سوادي زنان : 96 درصد (1995)
نرخ ثبت نامي دانش آموزان
دوره ابتدائي: 100 درصد (97/1990)
دوره متوسطه : 100 درصد (97/1990)
دوره دانشگاهي: 53 درصد (97/1990)
معلمين ابتدائي : يك معلم در ازاي هر 17 دانش آموز (1995)

[Borna66]

جمعيت

طبق آمارهاي رسمي به عمل آمده طي سال2000، كشوراسپانيا ازجمعيتي معادل 40499791 نفر برخوردار بوده كه از اين تعداد در هركيلومتر مربع 80.03 نفر سكونت گزيده اند.گفتني است كه مناطق ساحلي كشور و شهرمادريد ازتجمع جمعيتي فراواني برخوردار مي باشند.
درخط توزيع جمعيتي كشور اسپانيا3 گروه از جوامع مستقل مشاهده مي گردد.نخستين گروه با بيش از 4 ميليون سكنه مناطق اندلس با 18/12درصد كل جمعيت و مناطق كاتالونيا، مادريد و والنسيا را شامل مي گردد.دومين گروه با 1 تا 3 ميليون سكنه بر مناطق گاليسا ، كاستيل ولئون ، باسك ، كاستيل لومنكا ، جزاير قناري ، آرگون ،استورياس و اكستريمنچر مشتمل گرديده و با افت نرخ رشد جمعيتي مواجه مي باشد. سومين گروه، برجوامعي باكمتراز1ميليون سكنه مستقر در برمناطق باليركا لسلس، ناوار، كاتابريا، لوريوجا، كوتا و مليلا مشتمل مي گردد. درمقابل رشد سريع وروبه رشد جمعيت، طي سال1981 ( رشد جمعيتي 3640824 سكنه ظرف مدت زمان10سال) جمعيت حال حاضركشور اسپانيا پس ازگذشت 30سال از افزايشي برخوردار نبوده واين درحاليست كه با اعمال تغييرات مهمي درساختار سني خود مواجه بوده است. طي دهه هاي 80 و90 ميلادي رشد جمعيت از حالت متعادل تري برخوردار بود كه اين خود بركاهش هرم سني جمعيت در اين كشور منتهي گرديد. به عبارت ديگر جمعيت كشور طي سالهاي 1991 تا 1981بر189913 سكنه و طي سالهاي1991 تا 2000 بر1627523 نفر بالغ گرديد. با توجه به جدول نرخ رشد سني شهروندان اسپانيايي طي سال1981 مشخص مي گردد كه ميانگين تعداد كودكان دختر تولد يافته از نرخ مورد نظر كمتر بوده و از روند ثابتي مي باشد. كه اين خود نشاندهنده كمترين نرخ رشد در اروپا مي باشد . اين مطلب بدان معناست كه اگر چنانچه شرايط كشور نظيرجريان مهاجرت كه درحال حاضر رو به افزايش نهاده، ثابت باقي بماند، جمعيت كشور باكاهش چشمگيري مواجه مي گردد. با وجوديكه كشور اسپانيا ازنظرموقعيت جغرافيايي وجمعيتي در زمره كشورهايي با كمترين نرخ تولد قرار دارد، با وجود اين افزايش مختصري طي سالهاي 1999 و2000 ميلادي در جمعيت اين كشور به وقوع پيوسته است.درمقابل كاهش رشدجمعيت كشور، نرخ مهاجرت افزايش يافته و طي دهه80 به بالاترين حد خود رسيد.نژاد مردم اسپانيا سفيد پوست است. 96 درصد مردم, مسيحي و وابسته به كليساي كاتوليك هستند و بقيه از اديان مختلف هستند كه هيچ يك بر1% بالغ نمي گردد. جمعيت اين كشور در سال 1993،39 ميليون و 622 هزار نفر بوده است كه با مقايسه آن با آمار جمعيت در سالهاي 1992 و 1991 و 1980 رشد جمعيتي برابر با 3/0% داشته است.مادريد، پايتخت اسپانيا درمركزاستان مادريد با جمعيتي در حدود3ميليون و101هزار نفر،پرجمعيت ترين شهر کشور و بندربارسلون با 1ميليون و704هزار نفر ازنظر جمعيت درمرتبه دوم است.
ازجمله ديگرشهرهاي پرجمعيت کشوراسپانيا ميتوان به شهرهاي والنسيا، سويلا(اشبيله)، زاراگوسا(سرقسطه)، مالاگا(مالقه)، يلبائولاسپالماس،كوردوبا(ق� �طبه)و گرانادا(غرناطه) اشاره نمود.در اسپانيا 71% مردم ساكن شهرها بوده و به لحاظ توزيع سني 9/27% جمعيت را افراد كمتر از 14سال،1/58 را افراد 15تا 59 سال و14%را افراد بالاتراز90سال تشكيل داده اند. متوسط عمر مردان 70 سال و زنان 75 سال است.نرخ مرگ و مير كودكان 7/10 نفر به نسبت هر هزار نوزاد است.
شاخصهاي جمعيتي

رشد ساليانه جمعيت: 5/0 درصد (1998/1975)
رشد ساليانه تخميني تا سال 2015: 2/0 – درصد (2015/1998 )
جمعيت شهري: 1/77 درصد (1998)
رشد جمعيت شهري: 6/0 درصد (1995/1980)
نسبت تعداد فرزندان به مادران : 1/1 فرزند (1998)
اميد به زندگي به هنگام تولد: 78 سال (1998)
اميد به زندگي براي مردان : 75 سال (1998)
اميد به زندگي براي زنان : 82 سال (1998)
مرگ مادران : 6 مادر در مقابل هر 000/100 تولد ( 1998/1990)
مرگ اطفال : 6 طفل در ازاي هر 1000 نفر (1998)
نرخ جمعيتي كشور طي سالهاي2000- 1970

سال

جمعيت

1970

34041531

1981

37682355

1991

38872268

1997

39323329

1998

39852651

1999

40202158

2000

40499791

نرخ جمعيت زنان كشور بر مبناي رده هاي سني مختلف طي سال1999

5944703

كل

رده هاي سني پايين 14 سا ل

4866

درصد زنان

6160672

كل

رده هاي سني15 تا 24 سال

4879

درصد زنان

12407024

كل

رده هاي سني25 تا 44 سال

4967

درصد زنان

8950198

كل

رده هاي سني45 تا 64 سال

5095

درصد زنان

6739561

كل

رده هاي سني بالاتر از 65 سال

5802

درصد زنان

40202158

كل

جمع

5107

درصد زنان

فعاليتها ، نرخ شاغلين و بيكاران بر مبناي جنس در نيمه دوم سال 2001

فعاليت (1)

كل

51.32

زنان

39.72

بيكاري(2)

كل

12.92

زنان

18.91

شاغل(3)

كل

44.66

زنان

32.21

1)درصد جمعيت فعال نسبت به گروه سني جمعيت
2)درصد جمعيت بيكار با هر گروه سني
3)درصد جمعيت فعال در ارتباط با هر گروه سني