پژوهشكر : جمشيد انوشيرواني


به فرمان خشايارشاه، درابتداي ورودي تخت جمشيد كاخ دروازه ملل را ساختند- اين كاخ ازيك تالارو سه دروازه تشكيل شده بود سقف تالار از چوب سدر و درهاي عظيم آن همه با طلاي خالص تزيين شده بودند- بر در گاه اصلي كاخ دو مجسمه غول پيكر از گاو و بر درگاه ديگر دو مجسمه عظيم گاو بالدار با سر انسان ساخته شده بود و در گاه يا دروازه سوم تالار هم سمت كاخ آپادانا باز مي‌شد.
براي رسيدن به كاخ دروازه ملل – مهمانان مي‌بايست از پلكان ورودي تخت جمشيد بالا مي‌رفتند اين پلكان يكي از شاهكارهاي معماري جهان به شمار مي‌رود- پلكاني است دو طرفه كه 111 پله دارد و ارتفاع هر كدام از اين پله ها 10 سانتي متر است – و دليل كوتاه بودن پله ها اين است كه شكوه و عظمت پادشاهان هخامنشي و بزرگان ملل را به هنگام بالا رفتن از پله ها حفظ كند.
نمايندگان كه از در گاه اصلي وارد تالار چهار ستون كاخ دروازه ملل مي‌شدند و روي سكو هاي سنگي دور تالار به انتظار مي‌نشستند تا اجازه ورود‌ به بار شاهي بيابند.
زماني كه پادشاه اجازه شرفيابي مي فرمود آنها در صفي مرتب و پشت سر راهنماي پارسي از دروازه سوم خارج وبسوي كاخ آپادانا حركت مي كردند
مهمانان شاهي پس از بالا رفتن از پلكان هاي زيبا و عبور از ميان نگهبا نان ايوان كاخ آپادانا وارد تالار بار عام مي‌شدند.
دليل نامگذاري دروازه هاي اين كاخ به‌نام دروازه ملل سنگ نبشته هايي است
كه در اين كاخ به سه زبان پارسي ، عيلامي وبابلي چنين حك شده است :

به لطف اهورا مزدا ، من خشايارشاه ، شاه بزرگ شاه كشور هايي كه مردمان بسيار دارد ، شاه اين سرزمين پهناور و وسيع ، پسرداريوش شاه ، اين دروازه
را براي تمام ملل و كشورها ساختم . بسيار بنا هاي ديگر كه زيباست در سراسر پارس ، من ساختم و پدرم ساخت ، اهورا مزدا، مرا و پادشاهي مرا و آنچه من وپدرم ساختيم را، حفظ فرمايد .


سر چشمه : از كوروش كبير تا داريوش كبير ، از بهنام محمد پناه