احتمال وجود معبد اينشوشيناك در نورآباد فارس


باستان‌شناسان با كاوش در تل اسپيد نورآباد فارس احتمال مي‌دهند معبد اينشوشيناك در اين تپه باستاني واقع شده باشد. پيش از اين كتيبه‌اي در اين تپه به‌دست ‌آمد كه هرتسفلد پس از مطالعه آن به نام معبد اينشوشيناك دست پيدا كرد. در نوشته هاى به جا مانده از پيش از ميلاد از اينشوشيناك به عنوان خداى بزرگ، خداى حامى پايتخت و حامى بزرگ ياد مى شود.






تل اسپيد در نورآباد ممسني. احتمال مي‌رود كه معبد اينشوشيناك در اين‌جا مدفون باشد



كاوش‌هاي باستان‌شناسي در تل‌اسپيد فارس در حالي نيمه كاره مانده است كه باستان‌شناسان ايراني و دانشگاه سيدني، از وجود احتمالي معبدي از دوره ايلام در اين محوطه باستاني خبر مي‌دهند.

"عليرضا عسگري"، سرپرست ايراني هيات باستان‌شناسي ايران و استراليا با اعلام اين خبر گفت: «حدود 4 سال پيش هيات باستان‌شناسي ايران و دانشگاه سيدني محوطه‌اي باستاني به نام تل اسپيد را در دشت فحليان و منطقه نورآباد فارس مورد لايه نگاري و كاوش قرار داد و موفق شد آثار متعدد و لايه‌هاي باستاني به همراه توالي گسترده‌اي از دوره ايلامي، هخامنشي و حتي پس از دوره هخامنشي در اين تپه باستاني به‌دست بياورد.»

وي گفت: «يكي از يافته‌هاي مهم باستان‌شناسي در اين تپه تاريخي كشف تراسي متعلق به دوره ايلامي بود كه احتمال مي‌دهيم مربوط به بناي يك معبد از اين دوره باستاني باشد.»

حدود 70 سال پيش زماني كه "ارنست هرتسفلد" اين منطقه را مورد بررسي قرار داد حاكم منطقه‌اي كه تپه تل‌اسپيد در آن واقع شده كتيبه‌اي ايلامي به هرتسفلد هديه مي‌دهد و او نيز طرح كتيبه را مي‌زند و آن را مورد مطالعه قرار مي‌دهد.

هرتسفلد متوجه مي‌شود در تل اسپيد معبدي متعلق به الهه "اينشوشيناك" وجود داشته كه احتمالا در حال حاضر در زير لايه‌هاي باستاني اين تپه مدفون مانده است.

در نوشته هاى به جا مانده از پيش از ميلاد از اينشوشيناك به عنوان خداى بزرگ، خداى حامى پايتخت و حامى بزرگ ياد مى شود.

"كريشا" به عنوان همسر بزرگ بوده است. او به عنوان مادر خدايان نه تنها همسر هومبان كه همسر اينشوشيناك نيز بوده است.

اينشوشيناك عميقترين نفوذ را بر روحيات ايلاميان داشته است.

اونتاش ناپيريشا يكي از شاهان ايلامي مي‌گويد: «شود آيا كه اينشوشيناك را خوش آيد كه به ما نزديك شود، مراحمش را به ما دهد و كلامش را جارى سازد.»

آنگونه كه از شواهد بر مى آيد ايلاميان در محاكمات مراسم قسامه داشته‌اند و به اينشوشيناك و الهه ايشنى كاراب قسم مى خورده اند. ايشنى كاراب به معناى "او دعاهاى ما را نازل كرده" است.

اينشوشيناك خداى جهان مردگان نيز بوده است. فردى كه مى مرده ايشنى كاراب و لاگمال به سوى روح او آمده و او را مى پذيرفته اند و اينشوشيناك قضاوت در مورد مردگان را انجام مى داده است.

به گفته عسگري كشف تراس متعلق به دوره ايلامي، هيات باستان‌شناسي را به اين گمان كه احتمالا كتيبه هديه داده شده به هرتسفلد متعلق به معبدي ايلامي مدفون در اين تپه بوده باشد نزديك كرده است و اين موضوع تنها در صورتي كه كاوش‌هاي باستان شناسي در اين تپه ادامه داشته باشد آشكار مي‌شود.

تل اسپيد در تاريخ 25/12/1379 به شماره 3389 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده و تحت حفاظت سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان فارس قرار گرفته است.

اين تپه باستاني در حالي مورد محافظت قرار گرفته است كه پيش از اين يكي از اهالي روستاي تل اسپيد قصد ساختن خانه‌اي در حريم آن را داشته كه ساخت و ساز اين خانه اكنون متوقف شده و كل بناي نيم ساخته توسط سازمان ميراث فرهنگي فارس خريداري شده اما هنوز تخريب نشده است.

تل اسپيد به علت داشتن لايه‌هاي باستاني متعدد پس از كاوش‌هاي باستان شناسي ايران و استراليا به يكي از محوطه‌هاي باستاني مهم استان فارس بدل شده است.

هيات ايران و استراليا هم‌اكنون كاوش‌هاي باستان‌شناسي خود را در 4 كيلومتري تل اسپيد و در محوطه‌اي به نام جنجان با كشف كاخي متعلق به دوره هخامنشي به پايان بردند و اين هيات قرار است تا سال 1389 كاوش‌هاي باستان‌شناسي خود را در نورآباد ادامه دهد.