ازدواج با رباتها
یک محقق هوش مصنوعی چنین پیش بینی کرده است که علم روباتیک در سالهای آتی چنان پیشرفت خواهد کرد که از سال ۲۰۵۰، مردم با روباتها ازدواج خواهند کرد.
به گفته دیوید لوی David Levy یک محقق بریتانیایی هوش مصنوعی، روباتها با امکان برقرار کردن گفتگوی هوشمندانه، ابراز احساسات و پاسخ دهی به احساسات و عواطف انسانها- تا جایی شبیه به انسان خواهند شد که بیشتر به یک نژاد جدید انسان میمانند.
او میگوید که در این زمان خبری از حرکات مقطع و صدای مصنوعی معروفی که معمولا از روباتها انتظار داریم، نخواهد بود. روباتها ماشینهایی انسان مانند خواهند بود که انسانها عاشق آنها شده، دوست و یاور و حتی همسر آنان میشوند.
ممکن است این گفته مانند داستانهای علمی تخیلی به نظر برسد، اما لوی میگوید که این امری است که نوع بشر در طی چند دهه اخیر مدام به سوی آن حرکت کرده است.
لوی، که استاد بین المللی شطرنج نیز هست و سالهاست که به ساخت بازیهای شطرنج کامپیوتری اشتغال دارد، میگوید: “روباتها کار خود را در کارخانجات خودروسازی آغاز کردند. جایی که در آن هیچ برخورد شخصی وجود نداشت. سپس افرادی دست به ساختن روباتهای نامه پخش کن و سپس سگهای روباتیک زدند و امروزه روباتهایی برای مراقبت از سالمندان ساخته میشوند. در طی ۲۰ سال گذشته، ما به سمت روباتهایی رفته ایم که ارتباط بیشتری با انسان داشته باشند و این مسیر به سوی رابطه ای احساسی تر حرکت خواهد کرد، رابطه ای محبت آمیز و دارای انگیزه های جنسی.”
به عقیده لوی، برقراری رابطه جنسی میان انسان و روبات ممکن است بسیار سریعتر از آنچه تصور میشود، یعنی حدود ۵ سال آینده، به وقوع بپیوندد.
ساختن چنین روباتی بسیار ساده تر از روباتی خواهد بود که بتواند رفیق خوبی باشد. به گفته لوی بزرگترین پیشرفت در علم روباتیک این خواهد بود که یک روبات بتواند یک گفتگوی جذاب را پیگیری کرده و ادامه دهد، خودآگاه بوده و تواناییهای احساسی داشته باشد.
” از همین حالا افرادی هستند که موفق شده اند روباتهایی دارای هویت و مدلهایی از احساسات انسانی، اما در حد بسیار خام، بسازند. این بخش از جمله قسمتهای مشکلتر این روند است…گفتگوی میان انسان/روبات از دهه ۱۹۵۰، توجه بسیاری از محققین را به خود جلب کرده است اما پیشرفت آن در طی این ۵۰ سال، آنقدر که انتظار میرود نبوده است. اما امروزه کامپیوترها بسیار قدرتمندتر از گذشته هستند و حافظه آنها بسیار بهتر است…بنابراین ما بالاخره شاهد نرم افزاری خواهیم بود که بتواند گفتگویی جذاب و هوشمندانه را دنبال کند. اینکه هر دو طرف گفتگو از صحبت با یکدیگر خوشنود باشند، امر بسیار مهمی است.”
بنابر ارزیابی لویف روباتها در طی ۱۵ سال آینده خواهند توانست گفتگویی را- نه در حد افرادی با تحصیلات عالی، اما جذاب- دنبال کنند. البته او انتظار دارد که در ۲۰ تا ۳۰ سال آینده آنها قادر به گفتگوی پیچیده و سطح بالا نیز باشند.
او عقیده دارد که سطح آگاهی هر روبات، به صاحب وی بستگی خواهد داشت و افراد خواهند توانست یک رفیق یا همراه سفارشی و مطابق با خواسته های خود تهیه کنند، که میتواند دوستی علاقمند به هنر یا سفر و یا یک همسر باشد.
او افزود: ” در آن زمان شخصیتهای مختلف و موارد مختلف علاقه و عدم علاقه در میان روباتها وجود خواهد داشت. هنگامی که میواهید روبات خود را خریداری کنید، میتوانید شخصیتی که میل دارید را برایش انتخاب کنید. درست مانند اینکه کالایی را سفارش دهید. احساساتش چگونه برنامه ریزی شده باشد؟ ظاهرش چطور باشد؟ اندازه و رنگ مویش چه باشد، صدایش چه حالتی داشته باشد؟ احساساتی، شوخ طبع یا جدی باشد؟
“شما میتوانید روباتی را انتخاب کنید که در ۴۰% موارد شوخ طبع و در ۶۰% موارد جدی باشد. اگر از اینکه روبتتان تمام مدت شوخی میکند خسته شوید، کافی است یک نرم افزار جدید روی آن دانلود کرده یا تنظیماتش را تغییر دهید. شما قادر به تغییر شخصیت، علایق و سطح دانش و آگاهی روبات خود خواهید بود. اگر خوره فیلم باشید میتوانید روباتی با دانشی فراوان در زمینه سینما سفارش دهید.”
لوی عقیده دارد که داشتن رفقای روبات از مزایای اجتماعی بسیاری برخوردار است. مردم میتوانند از این طریق گروه دوستان خود را گسترش دهند، افراد خجالتی یا تنها نیز میتوانند از مصاحبتی که فاقد آن بوده اند، برخوردار شوند.
اما آیا این روباتها، در بین گپ دوستانه و تماشای فیلم با رفقای انسان خود، وقت آزادی دارند تا برای خود هم زندگی کنند؟
لوی میگوید که وقوع این امر در سال ۲۰۵۰ ممکن نیست، اما امکان آن در آغاز سده بعدی میتواند وجود داشته باشد.” احتمالا در ابتدا روباتها به جای اینکه زندگی خود را داشته باشند، در گوشه خانه شما می نشینند و منتظر میمانند تا برای حرکت بعدی تصمیم بگیرید. به هرحال در این بازه زمانی، روباتها وقتی به آنها نیاز داریم و به شکلی که میخواهیم آماده خواهند بود.
البته این به آن معنا نیست که روباتها نمیتوانند به یکی از اعضای خانواده تبدیل شوند.
از نظر لوی “تصور نمیکنم که تا اواسط قرن حاضر، تفاوت میان روباتها و انسان یش از تفاوت مردم شهری با شهر دیگر باشد. مردم از اینکه متوجه شوند روباتها نیز دارای احساساتی چون ما بوده و میتوانند نسبت به احساسات و نیازهای ما حساس باشند، متعجب خواهند شد.”
پس محققین برای رساندن علم روباتیک به این درجه، به چه چیزی نیاز دارند؟
بنابه گفته لوی، آنها در ابتدا به سخت افزارهای کامپیوتری بسیار قدرتمندتری نیاز خواهند داشت که بتواند برنامه های کاربردی پیچیده و پر محاسبه را اداره کرده و تواناییهای محاوره ای ، هوش مصنوعی پیشرفته و احساسات را اجرا نماید.
به محض فراهم شدن نیازهای سخت افزاری و نرم افزاری، دانش روباتیک برای جهش سریع به زمان بسیار اندکی نیاز خواهد داشت.
دیویدلوی (David Levy)، محقق هوش مصنوعی دانشگاه ماستریخت هلند می‌گوید: پیش‌بینی می‌کنم ایالت ماساچوست اولین ایالتی خواهد بود که قانون مشروعیت ازدواج انسان با روبات را تصویب می‌کند. لوی اخیرا تز دکترای خود درباره روابط بین انسان و روبات را تکمیل کرده که در آن، به مزایا و امتیازات ازدواج با روبات‌ها پرداخته است.
● از گالاتی تا الیزا
ایده روابط عاشقانه میان انسان و ساخته‌های مکانیکی‌اش به گذشته‌های دور بر می‌گردد. براساس یکی از افسانه‌های یونان باستان، پیگمالیون (Pygmalion) یک پیکرتراش است که عاشق یکی از مجسمه‌های خود می‌شود و نام آن را گالاتی (Galatea) می‌گذارد. در نهایت ونوس به گالاتی روح انسانی هدیه می‌کند و گالاتی نیز به یک انسان مبدل می‌شود.
این ایده حتی در دنیای مدرن امروزی وجود دارد. نه تنها اندیشه‌های تخیلی این ایده را در ذهن پرورانده‌اند؛ بلکه ۴۰ سال پیش دانشمندان با مشاهده آثار عینی به این نکته جلب شده‌اند؛ وقتی متوجه شدند که دانش‌آموزان به الیزا (ELIZA)، یک روبات هوشمند، دل باخته‌اند این روبات از آنها درس می‌پرسیده و نقش یک روان درمانگر را در مدرسه ایفا می‌کرده است.
لوی می‌گوید: این تمایل در انسان‌هاست که باعث می‌شود روبات‌ها بیش از پیش به ظواهر انسان‌ها نزدیک‌تر شده و بیش‌تر با انسان تعامل برقرار کنند. وی می‌افزاید: در اوایل پیدایش روبات‌ها که فقط در امر ساختن اتومبیل به انسان‌ها کمک می‌کردند، چنین تمایلی وجود نداشت.
بعد از آن روبات‌ها وارد ادارات شدند، به این بهانه که نامه ارسال کنند یا به تماشاگران، نقاط مختلف موزه را نشان دهند یا در خانه‌ها به تمیزکردن و رفت و روب بپردازند. هم‌اکنون نیز روبات‌هایی ساخته‌ شده‌اند که شبیه حیوانات اهلی و خانگی هستند و از این نوع می‌توان به روبات سگ Aibo محصول سونی، Tickle Me Elmos و تاماگوچی اشاره کرد.
لوی در تز خود تحت عنوان "روابط عمومی با شریکان هوشمند" می‌گوید: روبات‌ها در آینده از نظر ظواهر بسیار شبیه انسان خواهند شد، ضمن اینکه نوع عملکرد و شخصیت‌شان نیز به قدری به انسان‌ها نزدیک می‌شود که بسیاری از انسان‌ها شیفته آنان می‌شوند و حتی با آنها ازدواج می‌کنند.
وی معتقد است که این نظریه کمی غیرمعمول به نظر می‌رسد ولی عاشق‌شدن و ازدواج کردن با روبات‌ها در آینده یک امر اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. لوی استدلال می‌کند که روانشناسان می‌توانند عوامل و دلایل اساسی که چگونه انسان‌ها عاشق می‌شوند را بیابند و تقریبا همه این عوامل می‌توانند باعث ایجاد یک رابطه عاشقانه میان انسان و روبات شوند. یکی از دلایلی که باعث می‌شود انسان‌ها به یکدیگر دل ببندند، شباهت‌های شخصیتی و دانش آنهاست که به عقیده دانشمندان تمامی اینها قابل برنامه‌ریزی است. دلیل دیگر این است که انسان‌ها فکر می‌کنند طرف مقابل دوستشان دارد و این نیز قابل برنامه‌ریزی برای روبات‌ها هست.
در واقع با طراحی نرم‌افزارهای پیشرفته‌تر و نزدیک‌شدن روابط میان انسان و روبات زمینه برای ازدواج این دو فراهم می‌آید.
لوی می‌گوید: زمانی که دو طرف تمایل به ازدواج داشته باشند، این امر مشروعیت پیدا خواهد کرد.
لوی می‌افزاید:‌اینکه چه زمانی این اتفاق رخ بدهد، مشخص نیست اما بالاخره این اتفاق خواهد افتاد.
● ماساچوست، میعادگاه اول
لوی پیش‌بینی می‌کند که ماساچوست اولین جایی خواهد بود که به ازدواج انسان و روبات مشروعیت خواهید بخشید، زیرا مقامات این ایالت لیبرال‌تر از سایر ایالت‌های آمریکا و یا دولت‌های دیگر هست و تحقیقات بسیار زیادی در زمینه فناوری‌های پیشرفته نظیر MIT در این ایالت انجام می‌گیرد.لوی خاطرنشان می‌کند: اگرچه رونالد آرکین یکی از طراحان روبات از موسسه فناوری جورجیا در آتلانتا معتقد است تا سال ۲۰۵۰، ازدواج انسان با روبات به صورت قانونی در نخواهد آمد، اما باید بگویم هرچیزی امکان‌پذیر است و حتی اگر غیرقانونی هم باشد به این معنا نیست که انسان آن را امتحان نکند.
آرکین می‌گوید: انسان‌ها موجوداتی غیرقابل پیش‌بینی هستند و اگر از من بپرسید که آیا امکان دارد یک انسان خواستار ازدواج با یک روبات باشد، جواب من این است که هر چیزی امکان‌پذیر است.
لوی بر این باور است که ازدواج انسان و روبات یک مزیت مهم دارد؛ اینکه بسیاری از افراد که به دلیلی قادر به ازدواج با همنوع خود نیستند مثلا افرادی که به سختی ارتباط برقرار می‌کنند، بسیار خجالتی هستند، مشکلات روانی خاصی دارند، ظاهری بسیار زشت و یا شخصیت غیرقابل تحملی دارند می‌توانند این روش را امتحان کنند.
● مسایل اخلاقی
آرکین خاطرنشان می‌کند: اگر ما انسان‌ها به روبات‌ها اجازه دهیم که به قسمتی از زندگی روزمره‌مان وارد شوند و با ما پیوند بخورند آن‌وقت چه بر سر ساختار زندگی اجتماعی‌مان می‌آید؟ روبات‌ها چگونه انسانیت و تمدن را متحول خواهند کرد؟ من پاسخی برای این سوالات ندارم و فقط فکر می‌کنم اینها موضوعاتی است که باید بیش‌تر در موردشان تحقیق و تفحص کنیم. برای پیوند انسان با روبات، چه از نظر حسی و چه از نظر روانشناسی، سوالات بسیاری وجود دارد.
اما آمیزش انسان و روبات در عین حال که باورکردنی نیست، سوالات اخلاقی زیادی هم ایجاد می‌کند.مشروعیت بخشیدن به آمیزش انسان و روبات، نظام اخلاقی جوامع را از این که هست، سست‌تر نخواهد کرد؟ آرکین می‌پرسد: آیا صحیح است که یک روبات با شکل و شمایل کودک را در اختیار یک کودک‌ آزار قرار دهیم؟
آیا این عمل قبح کودک‌آزاری را از بین نخواهد برد؟
از سوی دیگر برخی عقیده دارند استفاده از روبات در جوامع غربی که پایه‌های اخلاقی سست شده‌ای دارند ظهور و نمود ابتذال را در جامعه کاهش خواهد داد.لوی هم‌اکنون در حال نوشتن مقاله‌ای درباره اخلاق رابطه با روبات‌هاست