ازدواج از ديدگاه احاديث

[serrysam]

چهل حديث ازدواج

برگرفته از كتاب چهل حديث

پيشگفتار
هر پسر و دخترى كه پا به دوران جوانى مى‏گذارد، بزرگترين آرزويش ازدواج و ايجاد كانون گرم و پر مهر خانواده است، تا يار و مونس و محرم راز پيدا كند و از نعمت زندگى مشترك زناشويى، استقلال و آزادى بيشترى بهره‏مند گردد. پسران و دختران جوان سعادت خود را در سايه زندگى مشترك جستجو مى‏كنند. چنين ميلى بطور طبيعى و فطرى در انسانها وجود دارد و نمى‏توان از آن صرف نظر كرد. آرى بزرگترين پناهگاه مطمئن براى جوانان، كانون گرم خانوادگى است كه مى‏توانند اضطرابهاى درونى خود را در آن به اطمينان، استقامت و آرامش تبديل كنند و غمها و نگرانيهاى خود را از ياد ببرند. امر ازدواج و تحقق آن در جامعه بايد براى همه كس آسان باشد. چرا كه اين امر يك ضرورت حياتى است، مانند آب و نان كه در هر جامعه‏اى از همه كالاها ضرورى‏تر و مهم‏تر است.

ولى متاسفانه در جامعه امروزى ما روز بروز بر تشريفات، سنگينى مهريه‏ها، اسرافها و تجمل‏گرايى‏ها افزوده مى‏شود! كه تحمل پى‏آمدهاى آن براى عموم افراد جامعه دشوار و چه بسا براى بعضى غير ممكن مى‏باشد، و پدر و مادران هم هيچ توجهى به اين امر مهم نمى‏كنند. بلكه بعضى از پدران و مادران با رقابتهاى غلط، فرزندان خود به ويژه دختران جوان خود را به سوى بدبختى سوق مى‏دهند. دخترى كه هنوز در سنين نوجوانى بسر مى‏برد و در اول راه است، مادران با توقعات زياد، آن هم نا معقول و غير ممكن، باعث تباه شدن دو انسانى كه به هم پناه مى‏آورند، مى‏شوند. مادران بجاى اينكه دختران خود را به سازگارى، ساده زيستى و ارزشهاى انسانى راهنمايى كنند، تشريفات و زرق و برق ظاهرى را در چشم فرزند جوان خود بزرگ جلوه مى‏دهند.

جاى بسى تاسف است كه پرده‏هاى ضخيم غفلت و نادانى چشم و گوش و دل برخى افراد ظاهر بين را چنان بسته است كه همه ارزشها و سعادت و عاقبت و عافيت و راحتى فرزندان خود را در سايه پول، تجمل و ژست و خوش تيپ بودن و حسن قيافه مى‏جويند! شگفتا كه اينان راه شقاوت مى‏پويند!.

ما بهترين راه و روش زندگى را در كلام و عمل پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم و خاندان پاكش مى‏يابيم و احكام اسلام را روشنترين آينه زندگى سعادتمند مى‏بينيم پس بهتر آن است كه به آيين اسلام روى آوريم و سيره رهبران آسمانى آن را سرمشق زندگى خود سازيم تا شايد از فتنه‏هاى روزگار در امان باشيم.

فتنه مى‏خيزد از اين طاق مقرنس، برخيزتا به ميخانه پناه از همه آفات بريم!

«حافظ‏»دفترى كه در پيش روى شما عزيزان قرار دارد حاوى چهل حديث نورانى و راهگشا از پيشوايان معصوم عليهم السلام است. مترجم بنابر وظيفه خود، اين مجموعه را گزينش، تنظيم و ترجمه كرده و تحت عنوان چهل حديث «ازدواج‏» به همه جوانانى كه در اول راه زندگى‏اند، تقديم مى‏نمايد.

خوانندگان گرامى در اين دفتر كوچك، اهميت، آداب و آثار ازدواج در اسلام را در آينه كلام روشن راهبران الهى راه زندگى مشاهده مى‏كنند. و پيداست كه هيچ سخنى والاتر از كلام اين بزرگان نيست. و ما هر راه ديگرى را كه نشان دهيم به روشنى راه آن پيام‏آوران سعادت ابدى بشر نخواهد بود. و مردم ما به خوبى اين حقيقت را مى‏دانند و به حرف هيچ حكيم و دانايى به اندازه سخن پيشوايان معصوم خود، دل نبسته‏اند و نخواهند بست و ايمان دارند كه:

«كلامكم نور و امركم رشد...». (1)

و السلام على من اتبع الهدى 20 جمادى الثانى 1416-23/8/74 (روز ولادت حضرت فاطمه زهرا «عليهما السلام‏») قم-محمد رحيم بيگ محمدى اندريان‏قال الله تعالى: و انكحوا الايامى منكم و الصالحين من عبادكم و امآئكم ان يكونوا فقرآء يغنهم الله من فضله و الله واسع عليم.

پروردگار متعال مى‏فرمايد:

مردان بى زن و زنان بى شوهر، بردگان و كنيزان صالح را تزويج كنيد. چنانچه آنان فقير باشند، خداوند از فضل خود غنى و بى نيازشان مى‏سازد. كه خداوند رحمتش وسيع و به احوال بندگان خود آگاه است.

«سوره نور، آيه 32»

در قسمت هاي بعدي مراتب ازدواج را با بيان احاديثي در باب آن فصل برايتون خواهم گذاشت

[serrysam]

فصل اول: فضيلت ازدواج


1. تاثير ازدواج
قال رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم:

اذا تزوج الرجل احرز نصف دينه.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:

كسى كه ازدواج كند، نصف دينش را حفظ كرده است.

مستدرك الوسائل، ج 14، ص 154.


2. ازدواج در هنگام تنگدستى
قال الامام الصادق عليه السلام:

من ترك التزويج مخافة الفقر فقد اساء الظن بالله-عز و جل-، ان الله- عز و جل - يقول: «ان يكونوا فقراء يغنهم الله من فضله.» (2)

امام صادق عليه السلام فرمود:

هر كس از ترس فقر ازدواج نكند نسبت‏به لطف خداوند بدگمان شده است. چرا كه خداوند مى‏فرمايد: اگر آنان فقير باشند خداوند از فضل و كرم خود بى نيازشان مى‏كند.

من لا يحضره الفقيه، ج 3، ص 251


3. ازدواج رحمت است
قال النبى صلى الله عليه و آله و سلم:

يفتح ابواب السماء بالرحمة فى اربع مواضع: عند نزول المطر، و عند نظر الولد فى وجه الوالدين، و عند فتح باب الكعبة، و عند النكاح.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:

درهاى رحمت آسمانى در چهار وقت گشوده مى‏شود:

1- موقع بارش باران.

2- زمانى كه فرزند به چهره پدر و مادرش مى‏نگرد.

3- هنگام گشوده شدن در كعبه.

4- هنگام برپايى مراسم عقد و عروسى.

بحار الانوار، ج 103، ص 221


4. آفات بى همسرى
قال رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم:

اكثر اهل النار العزاب.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:

بيشترين اهل جهنم انسانهاى بى همسر هستند.

من لا يحضره الفقيه، ج 3، ص 251

[serrysam]

فصل دوم: وظيفه توانگران


5. تلاش در ازدواج بى همسران
عن الصادق عليه السلام قال:

من زوج اعزبا كان ممن ينظر الله- عز و جل-اليه يوم القيامة.

امام صادق عليه السلام فرمود:

كسى كه مجردى را تزويج كند و امكان ازدواج او را فراهم نمايد از كسانى است كه در قيامت‏خداوند به آنان نظر لطف مى‏كند.

وسائل الشيعه، ج 20، ص 45


6. در سايه عرش
قال موسى بن جعفر عليه السلام:

ثلاثة يستظلون يظل عرش الله يوم القيامة، يوم لا ظل الا ظله: رجل زوج اخاه المسلم او اخدمه او كتم له سرا.

امام كاظم عليه السلام فرمود:

سه دسته در روز قيامت، روزى كه سايه و پناهى جزء سايه خداوند نيست، در سايه و پناه خدا هستند:

1-مردى كه زمينه ازدواج برادر مسلمانش را آماده نمايد.

2- مردى كه (به برادر مسلمانش خدمت كند.)

3-كسى كه سر برادر مسلمانش را بپوشاند.

وسائل الشيعه، ج 20، ص 46


7. منظور نظر حق
قال الامام الصادق عليه السلام:

اربعة ينظر الله اليهم يوم القيامة:

من اقال نادما او اغاث لهفان او اعتق نسمة او زوج عزبا.

امام صادق عليه السلام فرمود:

چهار كس در قيامت مورد نظر پروردگارند:

1-آنكه چون طرف معامله پشيمان شود، معامله را برگرداند.

2- كسى كه غم از دلى برگيرد.

3- كسى كه برده‏اى را آزاد كند.

4- كسى كه بى همسران را به ازدواج درآورد.

وسائل الشيعه، ج 20، ص 46


8. بهترين وساطت
قال اميرالمؤمنين على عليه السلام:

افضل الشفاعات ان تشفع بين اثنين فى نكاح يجمع الله بينهما.

حضرت على عليه السلام فرمود:

از بهترين شفاعتها، شفاعت‏بين دو نفر در امر ازدواج است تا اينكه خداوند آنان را مجذوب يكديگر گرداند.

تهذيب، ج 7، ص 405، وسائل الشيعه، ج 20، ص 45

[serrysam]

فصل سوم: ديدار قبل از ازدواج


9. ازدواج با دينداران
عن النبي صلى الله عليه و آله و سلم قال:

من تزوج امراة لمالها وكله الله اليه، و من تزوجها لجمالها راى فيها ما يكره، و من تزوجها لدينها جمع الله له ذلك.

از پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم نقل شده است:

هر كه با زنى به خاطر مالش ازدواج كند، خداوند او را به مال وى واگذار مى‏كند، و هر كه با او به خاطر جمال و زيبائى‏اش ازدواج نمايد، در او چيزى را كه خوشايند او نيست، خواهد ديد، و هر كه با وى به خاطر دينش ازدواج كند، خداوند تمامى اين مزايا را براى او جمع مى‏كند.

وسائل الشيعه، ج 14، ص 31


10. ديدار قبل از وصلت
عن الصادق عليه السلام قال:

لا باس بان ينظر الرجل الى المراة اذا اراد ان يتزوجها. ينظر الى خلفها و الى وجهها.

امام صادق عليه السلام فرمود:

مانعى ندارد كه مرد قامت و صورت زنى را كه قصد ازدواج با او دارد، ببيند.

وسائل الشيعه، ج 20، ص 88


11. ديدار عروس و داماد قبل از ازدواج
عن محمد بن مسلم قال: سالت ابا جعفر عليه السلام‏عن الرجل يريد ان يتزوج المراة، اينظر اليها؟ قال: نعم انما يشتريها باغلى الثمن.

محمد بن مسلم مى‏گويد: از امام باقر عليه السلام پرسيدم:

مردى كه مى‏خواهد با زنى ازدواج كند آيا حق دارد او را ببيند؟

امام عليه السلام فرمود: آرى، چون در برابر آن بهاى سنگينى مى‏پردازد.

وسائل الشيعه، ج 20، ص 88


12. سؤال از اوصاف
قال على عليه السلام:

اذا اراد احدكم ان يتزوج فليسال عن شعرها كما يسال عن وجهها فان الشعر احد الجمالين.

حضرت على عليه السلام فرمود:

هر وقت‏يكى از شما، بخواهد، ازدواج كند، از اوصاف موى سر زن نيز سؤال كند همچنانكه از چگونگى رخسار او مى‏پرسد. چون كه موى زن يكى از دو زيبايى (مو و صورت) اوست.

من لا يحضره الفقيه، ج 3، ص 254

[serrysam]

فصل چهارم: عروس و داماد شايسته


13. خواستگار مذهبى و خوش اخلاق
قال الامام الرضا عليه السلام:

اذا خطب اليك رجل رضيت دينه و خلقه فزوجه و لا يمنعك فقره و...

امام رضا عليه السلام فرمود:

هنگامى كه مردى از شما خواستگارى كرد كه از دين و اخلاق او راضى بوديد به ازدواج با او رضايت دهيد. و مبادا فقر او ترا از اين رضايت‏باز دارد و...

ميزان الحكمة، ج 4، ص 280


14. داماد هم شان
قال النبي صلى الله عليه و آله و سلم:

اذا جائكم الاكفاء فانكحوهن و لا تربصوا بهن الحدثان.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:

وقتى كه اشخاص هم شان به خواستگارى دختران شما آمدند، به آنها دختر دهيد و در كار آنها منتظر حوادث نباشيد.

نهج الفصاحه، ص 37، ح 193


15. عروس شايسته
قال رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم:

ما استفاد امرء فائدة بعد الاسلام افضل من زوجة مسلمة تسره اذا نظر اليها، تطيعه اذا امرها و تحفظه اذا غاب عنها فى نفسها و ماله.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم‏فرمود:

پس از اسلام، هيچ نعمتى براى مرد بهتر از زن مسلمانى نيست كه هر گاه به او بنگرد، مسرورش كند و هر گاه به او فرمان دهد، اطاعتش نمايد و در غياب او حافظ ناموس و مالش باشد.

من لا يحضره الفقيه، ج 3، ص 255

[serrysam]

فصل پنجم: انتخاب سرنوشت


16. دقت در انتخاب
قال الامام الصادق عليه السلام:

انما المراة قلادة فانظر ما تتقلد.

امام صادق عليه السلام فرمود:

زن همانا گردنبندى است، نيك بنگر كه چه گردنبندى را به گردنت آويزان مى‏كنى.

وسائل الشيعه، ج 20، ص 33


17. وصلت نكردن با خانواده ناشايست
عن النبى صلى الله عليه و آله و سلم قال:

اياكم و خضراء الدمن، قيل: يا رسول الله و ما خضراء الدمن؟ قال: المراة الحسناء فى منبت السوء.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:

بپرهيزيد از سبزه‏هايى كه در مزبله مى‏رويد. عرض شد: يا رسول الله! سبزه‏هايى كه در مزبله مى‏رويد چيست؟ حضرت صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:زن زيبايى كه در خانواده پست و ناشايست‏بوجود آمده باشد.

من لا يحضره الفقيه، ج 3، ص 256، مكارم الاخلاق، ص 205


18. ازدواج با دوشيزگان
قال رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم:

تزوجوا الابكار فانهن اعذب افواها و ارتق ارحاما و اسرع تعلما و اثبت للمودة.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:

با دختران باكره ازدواج كنيد زيرا كه دهان آنان شيرين و رحمشان مناسبتر است و زود چيزى را ياد مى‏گيرند و محبتشان پايدارتر است.

بحار الانوار، ج 103، ص 237

19. رضايت داماد
سئل عن الصادق عليه السلام:

انى اريد ان اتزوج امراة و ان ابوى اراد غيرها. قال: تزوج التى هويت ودع التى هوى ابواك.

كسى از امام صادق عليه السلام سؤال كرد:

من مى‏خواهم با زنى ازدواج كنم ولى پدر و مادرم مايلند با ديگرى ازدواج كنم. امام عليه السلام فرمود: با زنى كه خودت مايل هستى ازدواج كن، و زنى را كه پدر و مادرت [بدون رضايت تو] انتخاب كرده‏اند، رها كن.

تهذيب، الاحكام، ج 7، ص 392

[serrysam]

فصل ششم: آداب خواستگارى


20. سهولت‏خواستگارى
قال رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم:

ان من يمن المراة تيسير خطبتها.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:

از نشانه‏هاى بركت زن آن است كه خواستگاريش بى تكلف و آسان انجام گيرد.

كنز العمال، ج 16، ص 322، ح 44721


21. آداب خواستگارى
قال النبي صلى الله عليه و آله و سلم:

لا يخطب احدكم على خطبة اخيه.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:

هيچ يك از شما زنى را كه ديگرى خواستگارى مى‏كند، خواستگارى نكند. [تا اينكه با او ازدواج كند و يا اينكه منصرف شود. اگر منصرف شد خواستگاريش بلامانع است.]صحيح مسلم، ج 2، ص 1034، ح 56


22. خواستگار شرابخوار
قال رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم:

شارب الخمر لا يزوج اذا خطب.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:

شرابخوار اگر تقاضاى ازدواج كرد قبول نكنيد.

وسائل الشيعه، ج 20، ص 79

[serrysam]

فصل هفتم: آداب عروسى


23. مراسم عروسى در شب
قال الامام الرضا عليه السلام:

من سنته [رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم]التزويج‏بالليل، لان الله تعالى جعل الليل سكنا و النساء انما هن سكن.

امام رضا عليه السلام فرمود:

مراسم عروسى در شب، سنت پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله و سلم است، چرا كه خداوند شب را مايه آرامش قرار داده و زن هم آرامش خاطر است.

وسائل الشيعه، ج 20، ص 91

24. سور عروسى
قال النبى صلى الله عليه و آله و سلم:

لا وليمة الا فى خمس: عرس او خرس او عذار او وكار او ركاز.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:

سور و وليمه در پنج مورد است:

1- عروسى 2- تولد اولاد 3- ختنه كردن نوزاد 4- خريدن خانه 5- بازگشت از سفر مكه.

من لا يحضره الفقيه، ج 3، ص 263

25. وليمه در عروسى
قال الامام الصادق عليه السلام:

ان رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم حين تزوج ميمونة بنت الحارث اولم عليها و اطعم الناس الحيس.

امام صادق عليه السلام فرمود:

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم در هنگام تزويج «ميمونه‏» دختر «حارث‏» وليمه داد و با غذاى معجون خرما از حاضرين پذيرايى فرمود.

فروع كافى، ج 5، ص 368.

26. طعام دادن در عروسى
قال رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم:

ان من سنن المرسلين الاطعام عند التزويج.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:

سور دادن و اطعام در ازدواج، از سنت پيامبران است.

فروع كافى، ج 5،ص 367

[serrysam]

فصل هشتم: مهريه و جهيزيه


27. برترين زنان امت
قال رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم:

افضل نساء امتى اصبحهن وجهان و اقلهن مهرا.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:

بهترين زنان امت من زنانى هستند كه خوشروتر و مهريه ايشان كمتر باشد.

من لايحضره الفقيه، ج 3، ص 252


28. كمى مهريه بركت زن
قال الامام الصادق عليه السلام:

ان من بركة المراة قلة مهرها.

امام صادق عليه السلام فرمود:

از بركات زن كمى مهريه اوست.

من لا يحضره الفقيه، ج 3، ص 254


29. سنگينى مهريه
قال اميرالمؤمنين على عليه السلام:

لا تغالوا بمهور النساء فتكون عداوة.

حضرت على عليه السلام فرمود:

مهريه زنها را سنگين نگيريد كه موجب كدورت و دشمنى گردد.

وسائل الشيعه، ج 15، ص 11


30. جهيزيه بى منت
قال رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم:

لو ان جميع ما فى الارض من ذهب و فضة حملته المراة الى بيت زوجها ثم ضربت على راس زوجها يوما من الايام، تقول: من انت؟ انما المال مالى، حبط عملها و لو كانت من اعبد الناس الا ان تتوب و ترجع و تعتذر الى زوجها.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:

اگر تمام چيزهايى كه در روى زمين از طلا و نقره وجود دارد و زن آنها را به خانه شوهرش بياورد. آنگاه يك روز از روزها بر سر شوهرش منت‏بگذارد و بگويد تو كيستى؟ اين اموال مال من است. در اين صورت اجر و عمل زن از بين مى‏رود اگر چه از عابدترين مردم باشد. مگر اينكه توبه كند و برگردد و از شوهرش عذرخواهى كند.

مكارم الاخلاق، باب 8، ص 202


31. مهريه چيست؟
عن ابى جعفر عليه السلام قال:

الصداق ما تراضيا عليه من قليل او كثير فهذا الصداق.

امام باقر عليه السلام فرمود:

مهريه همان چيزى است كه طرفين بر آن توافق مى‏كنند، كم باشد يا زياد.

فروع كافى، ج 5، ص 378


32. ندادن مهريه
عن ابى عبدالله عليه السلام قال:

من امهر مهرا ثم لا ينوى قضاءه كان بمنزلة السارق.

امام صادق عليه السلام فرمود:

كسى كه مهريه‏اى (براى زن قرار دهد) و قصدش اين باشد كه به او ندهد او همانند دزد است.

فروع كافى، ج 5، ص، 383.

[serrysam]

فصل نهم: از خانه پدر تا خانه شوهر


33. خانه دوست داشتنى
قال الامام الصادق عليه السلام:

ان الله يحب البيت الذي هو العرس.

امام صادق عليه السلام فرمود:

خداوند خانه‏اى را كه در آن عروسى انجام گرفته، دوست مى‏دارد.

وسائل الشيعه، ج 22، ص 7


34. بيدارى در شب عروسى
قال رسول الله صلى الله عليه و آله و سلم:

لا سهر الا فى ثلاث: متهجد بالقرآن، او فى طلب العلم، او عروس تهدى الى زوجها.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم فرمود:

شب بيدارى روا نيست، مگر در سه مورد:

1-تلاوت قرآن.

2-تحصيل علم.

3-بردن عروس به خانه داماد.

وسائل الشيعه، ج 20، ص 92


35. بدرقه عروس
امر النبي صلى الله عليه و آله و سلم بنات عبدالمطلب و نساء المهاجرين و الانصار: ان يمضين فى صحبة فاطمة عليها السلام و ان يفرحن و يرجزن و يكبرن و يحمدن و لا يقلن ما لا يرضى الله.

پيامبر خدا صلى الله عليه و آله و سلم امر فرمود، دختران عبدالمطلب و زنان مهاجر و انصار در شب عروسى حضرت فاطمه عليها السلام به همراه او بروند و شادى كنند، شعر و سرود بخوانند، تكبير و حمد بگويند. و از گفتن حرفهايى كه خدا بدان راضى نيست، بپرهيزند.

مستدرك الوسائل، ج 14، ص 198


36. زفاف و مهمانى
عن الصادق عليه السلام قال:

زفوا عرائسكم ليلا و اطعموا ضحى.

امام صادق عليه السلام فرمود:

مراسم عروسى را در شب و مهمانى را در روز انجام دهيد.

من لا يحضره الفقيه، ج 3، ص 262


37. دعاى شب زفاف
قال الصادق عليه السلام:

اذا دخلت عليك اهلك فخذ بناصيتها و استقبل بها القبلة و قل: اللهم... فان قضيت لى منها ولدا فاجعله مباركا سويا.

امام صادق عليه السلام فرمود:

چون همسرت به خانه تو آمد، دست‏بر پيشانيش بگذار، و رو به قبله‏اش برگردان و [دعا كن و] بگو: خداوندا!... اگر از اين همسرم، فرزندى براى من تقدير نمايى، فرزند مبارك و سالم عنايت فرماى.

من لا يحضره الفقيه، ج 3، ص 263


38. هفته عروسى
سئل عن ابى عبدالله عليه السلام فى الرجل يتزوج البكر، قال:

يقيم عندها سبعة ايام.

از امام صادق عليه السلام سؤال شد در مورد مردى كه با دختر باكره‏اى ازدواج مى‏كند، امام عليه السلام فرمود:

شوهر يك هفته در پيش او باشد.

وسائل الشيعه، ج 21، ص 339