زندگاني حضرت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشريف

[مهندس.كوچولو]

زندگاني حضرت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشريف

[مهندس.كوچولو]

معرفت امام عصر عليه السلام
« اللهم عرفنی نفسک فانک ان لم تعرفنی نفسک لم اعرف نبیک، اللهم عرفنی رسولک فانک ان لم تعرفنی رسولک لم اعرف حجتک، اللهم عرفنی حجتک فانک ان لم تعرفنی حجتک ضللت عن دینی » (1)

[مهندس.كوچولو]

آگاهی دينی
اساس و پایه هرگونه تلاش مذهبی آگاهی دینی است. دین اگر چه مشتمل بر ابعاد عقیدتی و عبادتی هر دو، هست ولی حتی بُعد عملی دین که همان آداب و سنن و مناسک دینی باشد بدون آگاهی دینی، « دینداری» نام نخواهد گرفت. این آگاهی هرچند سطحی و کم رنگ باشد، بر رفتار شخص دیندار بر چسب « دینی بودن» می زند و هر اندازه عمیق و اندیشمندانه باشد ارزش دینداری را بالا می برد و بدان استحکام می بخشد.
قرآن کریم در مقام ارزش گذاری آگاهی دینی می فرماید: «افمن یعلم انما انزل الیک من ربک الحق کمن هو اعمی» (2)
آگاهی دینی آن چنان در دینداری مؤثر است که میزان تدّین و شعاع دینداری هر فرد را می توان با وسعت دایره آگاهی دینی او مقایسه نمود و بر اساس آن سنجید. جلوه و جلا و صفای هر عمل دینی بستگی دارد به میزان تقرّبی که شخص در هنگام عمل نسبت به خداوند احساس می کند و این احساس قرب حاصل نمی شود، مگر اینکه انگیزه عمل "آگاهی" باشد و محرک او « معرفت» نسبت به خداوند:
اول الدین معرفته و کمال معرفته التصدیق به و کمال التصدیق به توحیده و کمال توحیده الاخلاص له.(3)
امیرالمؤمنین علیه السلام می فرمایند:
گام اول در "دینداری" معرفت خداوند است و معرفت کمال یافته نسبت به خدا این است که او را تصدیق کنند که این تصدیق با یگانه دانستن او انجام می پذیرد و یگانه پرستی پیشرفته آن است که برای خدا اخلاص بورزند.

[مهندس.كوچولو]

امام شناسی
یکی از ابعاد آگاهی دینی معرفت نسبت به امام عصر و حجت خدا در هر دوره و زمان است. اهمیت این معرفت نه فقط به لحاظ پیوستگی اجتماعی با رهبر الهی و جانبداری از او در صحنه اجرای حق و عدالت است، بلکه از جهت نقش آن در حفظ و حراست سایر معارف بویژه معرفت خدا و رسول است و نیز در مقام تفسیر و تبیین کلام خداوند و استمرار سنت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم تأثیر بسزا دارد. رهبری سیاسی و اجتماعی امام معصوم مشروط به آمادگی و وفاداری و استقامت و جانبازی مردم است، اما رهبری دینی و معنوی و علمی و تربیتی او مطلق است و اوضاع و احوال اجتماعی در آن تأثیر ندارد. آنچه که در رأس همه اقسام رهبری است رهبری در امر "هدایت" یعنی رهبری معرفتی است. امام صادق علیه السلام می فرمایند:
الاوصیاء هم ابواب الله عزوجل التی یؤتی منها و لولا هم ما عرف الله عزوجل و بهم احتج الله تبارک و تعالی علی خلقه(4)
« اوصیای پیامبر ابوابی هستند که بسوی خدای بزرگ گشوده می شود و مردم از آن رهگذر به سوی خدا می روند. اگر آنان نبودند کسی خدای عزیز و جلیل را نمی شناخت، خدای متعال بوسیله ایشان در برابر خلق احتجاج می کند.»
بنابراین معرفت نسبت به امام یعنی یافتن باب معرفت حق و قرار گرفتن در میدان تشعشع نور الهی.
سرّ اینکه ائمه علیهم السلام « ابواب شناخت خداوند» هستند این است که حقیقت وجود آنها نور تنزل یافته الهی است. پس هر قلبی که به معرفت آنها روشن شد، به نور حق روشن شده است. زمانی که ابو خالد کابلی از امام باقر علیه السلام درباره فرمایش خداوند « و امنو بالله و رسوله و النور الذی انزلنا » (5)
( ایمان آورید به خدا و رسول او و نوری که فرو فرستاده ایم ) سؤال می کند، آن حضرت می فرمایند:
النور و الله الائمة من آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم الی یوم القیمة و هم و الله نور الله الذی انزل و هم و الله نور الله فی السموات و فی الارض و الله یا ابا خالد لنور الامام فی قلوب المؤمنین انور من الشمس المضیئة بالنهار و هم و الله ینورون قلوب المؤمنین . . . (6)
« به خدا سوگند نور، امامان آل محمد { صلوات الله علیهم اجمعین } تا روز قیامت هستند، ایشان آن نور الهی هستند که نازل شده، به خدا که نور الهی در آسمانها و زمین هستند، ای ابا خالد به خدا سوگند نور امام در قلبهای مؤمنان، از خورشیدی که در روز نور افشانی می کند روشنتر است سوگند به خدا ایشان قلب مؤمنان را نور می بخشند.»
نقش اساسی « معرفت امام» در تحکیم پایه های ایمان به خداوند گسترش رابطه آدمی با خدای خود از این زاویه نیز قابل توجه است که انسانها، گاه در مقام ستایش و گاهی در مقام نیایش، گاه به عنوان عرض حاجت و گاهی به عنوان طلب مغفرت، در جستجوی وسیله ای برای ارتباط با معبود خویش بر می آیند. این وسیله همان نام های نیکوی الهی است که هر یک به مناسبت نوع توجه و درخواست انسان نسبت به خدا، مطرح می شود و بر سر زبان می آید. و از آنجا که «اسم» حقیقتاً علامت و نشانه ای است برای صاحب اسم، معلوم می شود که بهترین بندگان خدا که وجودشان نمایشگاه صفات کمالی الهی است و علم و حلم و کرم و رحمت و شفقت و عزّت خداوندی در آنها جلوه کرده و در حالی که بندگان خدا هستند، آیات عظمای حق شمرده می شوند، بهترین دستاویز برای همنوعان خود در توجه و تذکر به باریتعالی به شمار می روند. بنابراین همانطور که به کار بردن اسماء حسنای الهی، زبان آدمی را به سخن گفتن با حق می گشاید، معرفت مصادیق و نمونه های بشری "اسماء الله"، قلب انسان را به معرفت حق نزدیک می سازد. هنگامی که معاویه ابن عمار از امام صادق علیه السلام درباره این سخن خدای بزرگ: « ولله الاسماء الحسنی فادعوه بها » (7) می پرسد، آن سرور می فرمایند:
نحن و الله الاسماء الحسنی التی لا یقبل الله من العباد عملا الا بمعرفتنا (8)
مائیم به خدای اسماء الحسنی که خداوند از بندگانش هیچ عملی را جز همراه با معرفت ما نمی پذیرد.

[مهندس.كوچولو]

گريز از جاهليت
یکی از سخنان مشهور پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله و سلم این است که فرمودند:
« هر کس بمیرد و امام زمان، خود را نشناخته باشد به مرگ جاهلیت مرده است.»
مردم هم عصر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم درک روشنی از فرمایش پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم داشته اند ولی، با گذشت زمان، در دوره امام صادق علیه السلام شخصی به نام حارث ابن مغیره نسبت به مفهوم «جاهلیت» دچار ابهام می شود، ابتدا از آن حضرت پرسش می کند: آیا این فرمایش پیامبر است که: « من مات ولا یعرف امامه مات میتة جاهلیة»
و چون امام صلی الله علیه و آله و سلم بوی پاسخ مثبت می دهند می پرسد این کدام جاهلیت است.
جاهلیة جهلاء او جاهلیة لا یعرف امامه
یعنی آیا منظور از جاهلیت در فرمایش پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم جهل مطلق است یا جهل نسبت به موضوع امامت؟
امام صادق علیه السلام می فرمایند: « جاهلیة کفر و نفاق و ضلال»
معلوم می شود راوی از واژه « جاهلیت » معنای لغوی آن را فهميده آنگاه در اینکه آیا جهل بالمعنی الاعم مورد نظر است یا جهل بالمعنی الاخص تردید داشته ولی امام علیه السلام او را توجه می دهند به اینکه معنای اصطلاحی جاهلیت لحاظ شده، یعنی دوره تاریک قبل از بعثت پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم که عموم مردم در نادانی و گمراهی و نفاق و ناسپاسی فرو رفته بودند. و این خود مایه تعجب است که چگونه پذیرش اسلام و پیروی از قرآن و پشتیبانی از پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم و پرداخت زکات و انجام نماز و حج و جهاد بدون « معرفت امام » آدمی را از قعر جاهلیت بدر نمی آورد و بربام فلاح نمی نشاند! و این نیز پرسشی دیگر ببار می آورد که آیا هر حاکم و هر سلطان و سروری که با او بیعت کردند و به نامش سکّه زدند و خطبه خلافت برایش خواندند و خیمه امارت برافراشت و سپاه نیرومند بیار است، اوست امامی که اگر نشناسیم و بمیریم مانند ابوجهل و ابولهب مرده ایم؟!
آیا آن طور که از فرمایش پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم بر می آید عدم معرفت نسبت به آن کس که امامتش اساس دین و نظام مسلمین و مستمسک اهل یقین است، موجب بقاء یا بازگشت خوهای جاهلی و افکار شرک آمیز می گردد؟
نقش معرفت در تضمین سعادت آن چنان است که با بودن معرفت، عدم درک دوران ظهور و بهرمند نشدن از فیض رویاروئی با آن حضرت، زیانی به رستگاری مؤمن نمی رساند: فضیل بن یسار می گوید از امام صادق علیه السلام درباره این آیه شریفه سؤال کردم. « یوم ندعو ا کل اناس بامامهم ». ( روزی که همه مردم را همراه با امامشان می طلبیم )، آن حضرت فرمود:
یا فضیل اعرف امامک فانک اذا عرفت امامک لم یضرک تقدم هذا الامر و تأخره و من عرف امامه ثم مات قبل ان یقوم صاحب هذا الامر کان بمنزله من کان قاعدا فی عسکره، لابل بمنزلة من قعد تحت لوائه (9)
« ای فضیل سعی کن امام خود را بشناسی، زیرا هر گاه تو نسبت به امام خود معرفت داشته باشی پیش و پس افتادن امر فرج به زیان تو نخواهد بود، چه، هر کس امامش را شناخت و پیش از قیام صاحب الامر عجل الله تعالی فرجه الشریف از دنیا رفت. جایگاهی مانند آن دارد که در لشکر آن حضرت بنشسته، بلکه همچون کسی است که زیر پرچم ایشان قرار گرفته است.

[مهندس.كوچولو]

آينده ی بشريت
روحیه کمال خواهی و آرمان گرائی در انسانها، جوامع بشری را همواره بسوی پیشرفت و بهزیستی سوق داده است. آنچه که در دشواریها و ناگواری ها و بلاها و مصائب، صبر و استقامت و شجاعت مقابله را در انسان حفظ کرده و افزایش داده است، امید به پیروزی بر مشکلات و ایجاد تحول در موقعیت موجود و وصول به وضعیت ایده آل است. از یکطرف، اندیشمندان و فیلسوفان در هر دوره ای از تاریخ به ریشه یابی عوامل ظلم و فساد و جهل و عناد در جامعه پرداخته و سعی در کشف راه نجات و طریق سعادت و شیوه اجرای عدالت نموده و نظرات خود را در قالب طرحهای اساسی کوچک و بزرگ عرضه کرده اند، و از طرف دیگر رسولان الهی و پیام آوران وحی که فلسفه وجودشان دعوت مردم به "حقیقت" و گسترش "فضیلت" بوده است، وعده الهی، مبنی بر تحقق حق و برپائی نظام جهانی توحیدی را به مردم رسانده و بالاتفاق پیروزی آخر را پیروزی حق و غلبه ایمان دانسته اند.
این دو حرکت با وجود اختلافهائی که دارد به طور موازی و در یک راستا است. اینک نمونه هائی از این دو جنبش را مطالعه می کنیم.

[مهندس.كوچولو]

الف) مدينه فاضله
با مراجعه به تاریخ فلسفه از دوران قبل از میلاد مسیح علیه السلام تا دور نزدیک به عصر ما، این نکته به خوبی قابل مشاهده است که همواره توجه به نظام سیاسی و اجتماعی برتر و کشف راههای اصلاح زندگی جمعی بشر، در بخشی از فلسفه تحت عنوان « سیاست مُدُن » مورد عنایت، فیلسوفان و متفکران بوده است.
طرح افلاطون در کتاب « جمهوری » برای ایجاد یک جامعه آرمانی که دارای طبقات معین بوده و یک فیلسوف بر آن حکمرانی کند، از اولین اقداماتی است که تاریخ فلسفه در این زمینه ثبت کرده است. جمهوری آرمانی افلاطون بر این اساس بنا شده که جامعه بشری هنگامی رستگار می شود که زمام حکومت، در دست فیلسوفان فرزانه افتد و آدمیان بر پایه سرشت و استعداد خود طبقه بندی شوند و تقسیم کار نیز بر همین مبنا باشد.
فیلسوف دیگری که به پیروی از افلاطون به طراحی "مدینه فاضله" (10) پرداخته ابو نصر فارابی است که از خود در این زمینه کتابهای « سیاست مدینه » و « اندیشه های اهل مدینه فاضله » را به یادگار گذارده است.
نکته قابل توجه در اندیشه فارابی، رویکرد دقیق وی به ویژگی های رهبر مدینه فاضله است که از دیدگاه او یک رهبر آرمانی است و اینکه وجود رهبر آرمانی بر شهر آرمانی مقدم است و تا او هستی نیابد، شهر آرمانی نیز هستی نمی یابد (11) او ویژگی های رئیس شهر آرمانی را این چنین بر می شمارد:
« رئیس شهر آرمانی بايد دوازده صفت داشته باشد:
1_ تندرستی و کمال جسمانی
2_ نیرومندی درک و سرعت تصور
3_ نیروی حافظه
4_ زيرکی و هوشياری
5_ خوش سخن بودن
6_ دوستدار آموزش و آموزاندن بودن
7_ معتدل بودن در خوردن و آشاميدن و آميزش با زنان و پرهيز کردن از لهو و لعب
8_ دوستدار راستی و راستگويان و دشمن دروغ و دروغگويان بودن
9_ بزرگوار بودن و بزرگی را دوست داشتن
10_ درهم و دينار و متاع دنیوی را خوار داشتن
11_ دوستدار داد و دادگری و دشمن ستم و ستمگری بودن
12_ قدرت اراده و شکیبایی داشتن (12)
طرح "مدينه عادله"(13) بوعلی سينا نيز شبيه به انديشه فارابی است. وی در کتاب شفا پس از آنکه بیان می کند انسان موجودی گروه زی است و شرکت انسانها در زندگی از جهت بالا بودن کيفيت زندگی و رفع نیاز متقابل و دستیابی به اهداف مشترک ضروری است، می نویسد: در چنين جامعه ای معاملات مردم بايد بر اساس قانون و عدالت باشد، که اين خود يک رهبری خاص با ويژگیهای ممتاز می طلبد، از نوع رهبری هایی که انبیا برای بشر داشته اند. (14)
دانشمند دیگری که به پیروی از بزرگان فلسفه مشّاء انسان را مدتی الطبع دانسته اند که کمال انسانی تنها در جامعه کامل تحقق می یابد، خواجه نصیرالدین طوسی است، وی با تأثر بیشتر از تعالیم دینی، مدینه فاضله را چنین تعریف می کند:
« مدینه فاضله، اجتماع قومی بود که همت های ایشان بر اقتنای خیرات و ازالت شرور مقدر بود و هر آینه میان ایشان اشتراک بود در دو چیز یکی آراء و دوم افعال، اما اتفاق آرای ایشان چنان بود که معتقد ایشان در مبدأ و معاد خلق و افعالی که میان مبدأ و معاد اتفاق افتد، مطابق حق بود و موافق یکدیگر و اما اتفاق ایشان در افعال چنان بود که اکتساب کمال همه بر یک وجه شناسند و افعالی که از ایشان صادر شود مفروغ بود در قالب حکمت و مُقوم به تهذیب و تشدید عقلی و مقدّر به قوانین عدالت و شرط سیاست، تا با اختلاف اشخاص و تباین احوال، غایت افعال همه جماعت یکی بود و طرق سیر موافق یکدیگر. (15)
"آرمان شهر" در اندیشه فیلسوفان مغرب زمین نیز جایگاه ویژه ای دارد توماس کامپانلاً، «کشور خورشید» را پیشنهاد داده است، تامس مور، کتاب "یوتوپیا" را نوشته است. مارکس و انگلس، جامعه بی طبقه کمونیسم را و راسل، دولت جهانی واحد را مطرح نموده اند. این اندیشه آن قدر جّدی است که ویل دورانت، از اوسکار وایلد نقل می کند که گفته است:
نقشه جهان نمایی که مدینه فاضله را نشان ندهد، حتی ارزش این را ندارد که به آن نگاه کنند، زیرا این نقشه مملکتی که انسانیت در آن فرود آمده است را کنار گذاشته است. هنگامی که انسانیت در چنین مملکتی فرود آمد به اطراف نظر می اندازد و همین که ناحیه بهتری پیدا کرد، کشتی خود را به سوی آن می برد. پیشرفت شرط تحقق مدینه فاضله است. (16)

[مهندس.كوچولو]

برتراند راسل، ریاضی دان و فیلسوف انگلیسی که بیشتر عمر خود را در گریز از مذهب طی کرده، در عین حال نسبت به اوضاع و خیم جنگ جهانی دوم حساسیت نشان داده و در اثر تلاش فراوان موفق به دریافت جایزه صلح نوبل شده است، می نویسد:
جلوگیری از جنگ، یک راه بیشتر ندارد و آن دولت جهانی واحدی است که تمام سلاح های مهم عظیم را منحصراً در دست داشته باشد . . . به نظر من اگر چنین دولت جهانی تشکیل شود، تشکیل آن در برخی نواحی از روی میل و رضا و در بعضی دیگر از راه فتح و غلبه خواهد بود. تصور نمی کنم نژاد انسان آن سیاستمداری و قابلیت را داشته باشد که تنها به میل و رضای خود به تأسیس دولت جهانی گردن نهد. به این دلیل است که خیال می کنم در تأسیس و برقراری و حفظ و نگهداری آن در سنین اول عمر، اعمال فشار و زور لازم است. (17)
هم او می گوید:
اکنون از لحاظ فنی مشکل بزرگی در راه یک امپراطوری جهانی وجود ندارد، ناچار یا باید حکومت واحدی را قبول کنیم یا آنکه به عهد بربریّت برگردیم و به نابودی نژاد انسانی راضی شویم (18)
آلبرت انیشتن، فیزیک دان مشهور دوران ما نیز در زمینه نیاز قطعی جامعه به یک حکومت واحد، می گوید:
ملل جهان از هر نژاد و رنگی که باشند، باید زیر یک پرچم واحد بشریت، در صلح و صفا و برادری و برابری زندگی کنند(19)
آنچه مایه تأسف است این که، آدمی در تحقق بخشیدن به این آرزوی دیرینه خود معمولاً راه انحراف می پیماید و به نیروها و امکانات مادی خود متوسل می شود.

[مهندس.كوچولو]

ب) بشارت به ظهور منجی
از جمله نقاط تلاقی ادیان بزرگ، نوید امید بخش به یک آینده روشن و پیروزی قطعی حق بر باطل، به دینداران مخلص و وفاداران پر استقامت است. این « آینده گرایی »، (20) مشتمل بر اعتقاد به دوره آخر الزمان و انتظار ظهور منجی است. بعنوان نمونه:

[مهندس.كوچولو]

در آئين زرتشت
زرتشت، خود نوید داده است که پس از وی افرادی به عنوان منجی خواهند آمد و جهان را از آسیب و گزند اهریمن رهائی خواهند بخشید. این افراد. « سوشیانت »، نام دارند. زرتشتیان معتقدند در هزاره های یکم و دوم و سوم پس از زرتشت سه تن از این سوشیانتها (رهانندگان) از نسل زرتشت به جهان خواهد آمد که مهمترین آنان، آخرین ایشان است و او «سوشیانت پیروزگر» خوانده شده است و در زبان اوستایی «استوت ارت» نام دارد:
بدان هنگام که استوت ارت پیک مزدا آفریده، بدر آید گرزی پیروزمند بدست دارد، گرزی که فریدون دلیر به هنگام کشتن اژدهاک در دست داشت . . . استوت ارت بدین گرز، دروغ را از گیتی _ خانه راستی _ بیرون خواهد راند. استوت ارت با چشم خرد به همه آفریدگان بنگرد، استوت ارت با چشم بخشایش سراسر جهان خاکی را بنگرد و نگریستنش جهان را نیستی ناپذیر کند. یاران استوت ارت پیروزمندانه بدر آیند: نیک اندیش و نیک گفتار و نیک کردار و نیک دین. (21)