قسمت اول

محتوای يک طرح امکانسنجی

به طور کلی ، يه طرح مطالعه امکانسنجی ( feasibility study ) مطلوب ، بايد اجزای اصلی يک طرح صنعتی ، نحوه پياده و اجرا شدن اون و همچنين نتايج اجرای اون طرح صنعتی رو نشون بده.

مطالعه امکانسنجی ، خودش يه هدف مستقل نيست ، بلکه ابزاری هست برای اخذ تصميم مديريت عالی برای پذيرش يا عدم پذيرش سرمايه گذاری و همينطور نحوه انجام سرمايه گذاری.

به خاطر وسعت دانه فعاليت های صنعتی ، نميشه هيچ الگو و روش يکسانی رو برای انجام مطالعات امکانسنجی اسم برد ، ولی می شه رويه های مشخصی رو که معمولا هر طرح اقتصادی بايد اونها رو بررسی کنه رو به شکل زير تعريف کرد :

1. مطالعه بازار
تو اين مرحله می بايست بازار هدف مصرف و تقاضای مورد نياز برای محصول ( چه کالا بشه و چه خدمت ) رو مشخص کرد. از سخت ترين قسمت های نوشتن يه طرح اقتصادی همين قسمت هست و بايد به دقت روی بازارهای داخلی و بين المللی مطالعه کرد.

2. مطالعه فنی محصول
تو اين مرحله بايد محصول پيشنهادی رو از همه جوانب بررسی کرد. مراحل طراحی محصول ، طراحی اسم و آرم محصول ، مقايسه با محصولات مشابه و . . . همگی تو اين مرحله صورت ميگيرن.

3. مطالعه فنی واحد صنعتی
بعد از تعيين محصول ، حالا بايد در مورد نحوه توليد محصول مطالعه کرد. تعيين ظرفيت توليد ، برنامه توليد ، برنامه فروش و موجودی ، تعيين موقعيت جغرافيايی کارخونه ، ساختمانها و فضاهای کارخونه ، استقرار ها ، تکنولوژی و تجهيزات ، سيستم های اطلاعاتی ، سيستم های تعميرات و نگهداری ، سيستم های کنترل و ناوبری و . . . همگی تو اين بخش مطالعه ميشن.

4. مطالعه مواد اوليه ، قطعات و انرژی
بعد از طراحی محصول و کارخونه ، می بايست تمامی مواد اوليه و قطعات مصرفی مورد نياز ( چه برای محصول و چه برای کارخونه ) و همچنين اقلام انرژی مصرفی کارخونه ( برق ، گاز ، گازوييل و . . . ) و آب و مخابرات و . . . به طور جامعه و کامل بررسی بشه.

5. مطالعه نيروی انسانی
با توجه به جميع موارد ذکر شده ، تو اين مرحله می بايست کليه نيروهای انسانی مورد نياز برای اداره کارخونه رو با تمام جزئيات از جمله تخصص ، تحصيلات ، ساعات کاری ، بيمه ، حقوق و مزايا و . . . مشخص کرد.

6. مطالعه نحوه اجرای پروژه
تو اين مرحله بايد با توجه به مطالعات مراحل قبلی ، نحوه اجرای پروژه ساخت واحد صنعتی رو به طور کامل بررسی کرده و استراتژيهای پيشنهادی رو مطالعه کرد.

7. مطالعه هزينه های سرمايه گذاری
تمامی مراحل و هزينه های مربوط به اون ، تا رسوندن کارخونه به مرحله بهره برداری اقتصادی ، بايد به طور کامل و دقيق در اين مرحله بررسی بشه. اين مرحله می بايست شامل هزينه های اجرای پروژه طرح هم باشه و در نهايت علاوه بر تعيين سرمايه ثابت ، سرمايه در گردش هم مشخص بشه.

8. مطالعات مالی
اين مرحله که در واقع جمع بندی طرح امکانسنجی برای ارايه به سرمايه گذار هست بايد شامل تمام جزييات هزينه و سود طرح باشه. يعنی علاوه بر تعيين انواع هزينه های سرمايه گذاری ، می بايست شامل انواع هزينه های عملياتی و غير عملياتی طرح هم باشه.
تو اين مرحله می بايست با استراتژی مشخص و معقولی ، قيمت فروش محصول تعيين بشه و با توجه به نرخ بيمه ، تورم ، بهره بانکی ، ماليات و عوارض و . . . عملکرد اقتصادی طرح از زمان آغاز طراحی و اجرا تا حداقل يک دوره 5 ساله بعد از بهره برداری مشخص بشه.
همچنين تو اين مرحله می بايست علاوه بر بررسی شاخص های اقتصادی طرح ( مثل تحليل نسبت های مالی ، تعيين و تحليل نقطه سر به سر توليد ، ميزان توليد و شاخص های مالی در ظرفيت های مختلف و . . . ) ، شاخص های کلان ملی طرح ( مثل ارزش افزوده خالص و ناخاص و . . . ) هم روشن بشه.
يکی ديگه از کارهای مهمی که تو اين مرحله بايد انجام بشه ، بررسی دقيق نحوه سرمايه گذاری توسط طرفين سرمايه گذار ( اعم از شرکاء ، سهامداران ، بانک و . . . ) ، يعنی اينکه چه کسی و در چه موقعی سرمايه رو به طرح تزريق کنه و از چه تاريخی و به چه ترتيبی و با چه نرخی ، اصل و فرع سرمايه رو دريافت کنه.
مسايل حقوقی طرح مثل نحوه تشکيل شرکت و نوع اون ، نحوه سهام بندی و نوع اون ، نحوه تقسيم سود سهام و . . . هم بايد تو اين مرحله بررسی بشه.

9. مطالعه زمان بندی اجرای طرح
تو اين مرحله در نهايت يه برنامه زمان بندی برای اجرای پروژه ساخت واحد صنعتی ، با جزييات تعريف می شه.

در آخر لازم به توضيح هست که اين موارد می تونن بسته به نوع طرح ، بيشتر يا کمتر بشن. همچنين بايد توجه کرد که انجام هر کدوم از مراحل فوق ، نيازمند متخصصان خودش هست و يه پروژه امکانسنجی يه کار بزرگ و زمان بر گروهی هست.

نحوه نگارش يه طرح امکانسنجی هم ، فرمت و تکنيک های خاص خودشو داره که بعدا کامل در اين مورد توضيح خواهم داد.