گسترش جغرافیایی ویروس H5N1 آنفلوآنزا در طیور

در اوایل جولای سال 2005 میلادی گزارشاتی رسمی از مسئولین دولتی چندین کشور مبنی بر شیوع ویروس H5N1 در مرز برخی کشورها به OIE تسلیم گردید . در اواخر ماه جولای روسیه و قزاقستان هر دو ، شیوع آنفلوآنزای طیور را در کشورهای خود گزارش دادند و تائید کردند که عامل بیماری ویروس H5N1 می باشد . در این گزارشات همچنین اشاره ایی به مرگ تعدادی از پرندگان مهاجر بر اثر آلودگی به این ویروس شده است . شیوع این بیماری در هردو کشور را به ارتباط میان پرندگان آبزی وحشی و پرندگان اهلی از طریق منابع آبی مشترک می دانند .

این اولین شیوع ویروس H5N1 در سطح بالا در هردو کشور بود . با بررسی های صورت گرفته ، هر دو کشور قبل از این شیوع ، عاری از این ویروس بودند .

از زمان نخستین گزارشات شیوع این ویروس در طیور موجود در روسیه که دامنه شیوع آن تنها بصورت محدود در سیبری بود ، این ویروس شروع به گسترش بسمت غرب نمود تا حدی که شش ناحیه مجزای دیگر را نیز آلوده کرد .

در قزاقستان چندین روستای مجاور مناطق آبی نخستین مناطقی بودند که شیوع این ویروس را تجربه کردند . این اشاعه در هردو کشور برخی از مزارع بزرگ پرورش طیور و همچنین بسیاری از گله های کوچک را آلوده کرد . در این آلودگی 120.000 قطعه پرنده در روسیه و 9000 نیز در قزاقستان بر اثر بیماری مردند و یا توسط مسئولین منهدم شدند .

در اوایل آگوست سال جاری میلادی کشور Mongolia گزارشی فوری را مبنی بر مرگ 89 قطعه پرنده مهاجر در دو برکه شمالی آن کشور منتشر کرد. پس از تحقیقات بعمل آمده در این کشور نوع A ویروس آنفلوآنزای طیور دلیل این مرگ و میر شناخته شد . زیر رده ویروس در آزمایشات بعمل آمده با قطعیت تشخیص داده نشد و برای همین نمونه های گرفته شده به مراجع آزمایشگاهی WHO ارجاع داده شد . در اوایل ماه آگوست سال جاری همچنین گزارشاتی مبنی بر شیوع ویروس H5N1 در تبت چین منتشر گردید .

در آلودگیهای اخیر کارشناسان مسئول اعلام نمودند که میزان شیوع را بر حسب استانداردهای پیشنهادی FAO و OIE کنترل کرده اند . در اشاعه اخیر هیچ مورد انسانی یافت نشده است .

آلودگیهای روسیه و قزاقستان شواهدی را فراهم کرد مبنی بر اینکه ویروس H5N1 بیشتر از نخستین آلودگی آن در آسیایی جنوب غربی شیوع یافته است . اما این ویروس اکنون از اوایل سال 2003 میلادی شناخته شده تر است . برغم تلاشهای شدید برای کنترل و مهار این ویروس ، چندی پیش FAO اخطارهایی داد مبنی بر گسترش آلودگی در برخی از نقاط ویتنام ، اندونزی و Combodia . نتیجه و پیامد این گسترش ها مرگ و انهدام بیش از 150 میلیون قطعه پرنده بود .

این مرگ و انهدام علاوه بر ضررهای مالی هنگفت سازمانهای کشاورزی بزرگ ، عواقب شدید و نامناسبی را نیز برای روستائیانی که درآمد ماهیانه و همچنین غذای روزانه آنها از گله های کوچک سنتی بدست می آمد داشت .

موارد ابتلای انسان به این بیماری نیز بیشتر در مناطق روستایی مشاهده شده است .

علل آلودگی انسانها در موارد یافت شده :

 ارتباط مستقیم با پرندگان بیمار

 ارتباط مستقیم با لاشه های پرندگان کشته شده بوسیله این بیماری



موارد ابتلای انسان به این بیماری تنها در چهار کشور ویتنام ، تایلند ، اندونزی و Combodia مشاهده شده است . همچنین موارد معدودی از انتقال انسان به انسان ثبت شده است . شیوع ویروس H5N1 در ژاپن ، مالزی و جمهوری کره بطور کامل کنترل شد .

لازم بذکر است که برای کنترل این ویروس توافقاتی میان سه سازمان WHO ، FAO و OIE صورت گرفته است .

پرندگان آبزی وحشی بعنوان منابع طبیعی ویروس آنفلوآنزای نوع A شناخته شده اند . پرندگان مهاجر میتوانند فرم ضعیف این ویروس را برای مسافتهای طولانی با خود حمل کنند بدون اینکه علائمی را از خود نشان دهند و یا در تعداد بالایی دچار مرگ و میر شوند .

در این پرندگان همچنین فرم قوی ویروس آنفلوآنزای طیور بندرت جدا شده است . بنابر این نقش این پرندگان در پخش آنفلوآنزای طیور با قدرت بیماری زایی قوی ناشناخته باقی می ماند .

آمار بالای مرگ و میر پرندگان مهاجر بر اثر آنفلوآنزای طیور، مانند آنچه در اواخر آوریل در دریاچه Qinghai چین روی داد که در آن 6000 قطعه پرنده کشته شدند ، مورد تحقیق و بررسی قرار گرفت و همه کارشناسان نتایج بدست آمده را غیر عادی شمردند . نتایج این تحقیقات در ماه جولای سال اخیر میلادی در اختیار همه قرار گرفت . نتایج نشان میداد که ویروس H5N1 در این مرگ و میر شبیه ویروسهایی است که در جنوب شرقی آسیا در دو سال اخیر گسترش یافته است .

نتایج آزمایشات صورت گرفته بر روی ویروسی که اخیرا در روسیه گسترش پیدا کرده است چندی پیش در سایت اینترنتی OIE منتشر شد . نتایج بدست آمده نشان داده بود که ویروسی که اخیرا در روسیه جدا شده است شباهت واضحی به ویروسی که در Qinghai جدا شده بود دارد .

کنترل کامل رشد ویروس H5N1 در طیور و مقایسه سریع آن با نتایج قبلی برای ارزیابی میزان ریسک آلودگی این ویروس در جهان ضروری می باشد .



مشکلات پدید آمده برای سلامت انسان :

علت شیوع اخیر آنفلوآنزای طیور در روسیه و قزاقستان ، ویروسی می باشد که به دفعات توانایی های خود را در کشورهایی مانند هنگ کنگ ( سالهای 1997 و 2003 ) و کشورهای دیگر آسیای جنوب شرقی ( سال 2004 ) نشان داده است . ویروسی که سبب آلودگی انسان شده است ، قدرت کشندگی بالایی دارد . بایستی این نکته را قبول کرد که در آلودگیهای اخیر نیز امکان آلودگی انسان وجود دارد .

تجربیات گذشته در آسیای جنوب شرقی نشان میدهد که این ویروس براحتی به انسان منتقل نمی شود و موارد ابتلای انسان به این ویروس بندرت اتفاق می افتد . اکثریت موارد ابتلای انسان به این بیماری در مناطق روستایی اتفاق افتاده است . همچنین تاکنون هیچ موردی مبنی بر آلودگی بر اثر مصرف گوشت و یا تخم مرغ پخته شده اثبات نشده است .

فاکتورهای مربوط به تراکم طیور و همچنین سیستم پرورش که در کشورهای مختلف متفاوت به نظر می رسند ، ممکن است بر روی امکان بروز این بیماری در انسان موثر باشد . در خلال شیوع آنفلوآنزای ( High Pathogenic ) طیور در سال 2003 میلادی در هلند ، بیش از هشتاد مورد ابتلا در کارگران مرغداریها ، قصابها و بستگان نزدیکشان دیده شد و در نهایت نیز یک دامپزشک مرد . پس از تحقیقات و انجام آزمایشات لازم ، مشخص گردید که ویروس H7N7 عامل این بیماری بوده است . این جریان که سبب نابودی و انهدام حدود 30 میلیون قطعه انواع طیور شد ، جای تردیدی باقی نگذاشت که کشورهایی که بتازگی آلوده شده اند به پیشنهادهای احتیاط آمیز FAO و WHO و OIE توجه کامل داشته باشند و این پیشنهادها را سرلوحه کار خود قرار دهند . این پیشنهادها زمانی میتوانند بیشتر مورد استفاده قرار بگیرند که ، برخی از کشورها تعهداتی را در زمینه کنترل میزان آلودگی مزارع به سازمانهای بین المللی می دهند .



برآورد ریسک:

با توجه به تحقیقات بعمل آمده و همچنین تجربیات گذشته میتوان به این نتیجه رسید که نمی توان مانع از اشاعه ویروس H5N1 در بیشتر کشورها شد . WHO پیشنهاد می دهد که نظارتها بر میزان مرگ و میر پرندگان مهاجر بیشتر شود و هرچه سریعتر نیز ، سد نفوذی را بر اساس استانداردهای FAO و OIE پیدا کرده و به اجرا در آورد . در سالهای اخیر همچنین ، مواردی از افراد با بیماریهای تنفسی شناسایی شده اند که سابقه تماس با پرندگان بیمار را داشته اند .

بررسی نمونه های کلینیکی و همچنین ویروسهای بدست آمده از انسانها و طیور و ارجاع این نمونه ها به مراجع تحت حمایت FAO ، WHO و OIE این امکان را فراهم می آورد که پروژه های تحقیقاتی در مورد خطرات این بیماری برای انسانها بخوبی پیشرفت نموده و ساخت واکسنی موثر در برابر این بیماری ، مسیر خود را با سرعت طی کند .

گسترش جغرافیایی این ویروس موجب برخی نگرانیها در مورد در معرض قرار گرفتن انسان شده است . هر فردی که به افراد مبتلا به این ویروس اضافه می شود ، میتواند فرصت جدیدی برای ویروس باشد ، در جهت بهبود بخشی روش انتقال خود از طریق جهشهای پی در پی . ویروس H5N1 که بسرعت به انسان منتقل می گردد ، میتواند نشانه ایی از جهش ویروسها در طی سالهای اخیر باشد .

منابع :



Food And Agriculture Organization Of The United Nations ( FAO( .1

World Health Organization ( WHO ).2

World Organisation for Animal Health ( OIE 3.(