Pfmea

[javad jan]

تعريف :
هدف از pfmea حذف ، كاهش و يا كنترل خرابيهايي است كه احتمال مي رود در حين اجراي فرآيند به وقوع بپيوندد .
فرض ها :
در pfmea فرض مي شود كه محصول آنطوري كه طراحي شده ، مقاصد طراحي را برآورده خواهد ساخت و يا به عبارتي ديگر طراحي محصول صحيح يا كامل است .
Pfmea متكي به تغييرات طراحي محصول جهت رفع ضعفهاي موجود در فرآيند ساخت نمي باشد و فقط خرابيهاي بالقوه يك حوزه خاص ، آيتم مشخص شده ، مورد توجه قرار مي گيرد ، و فرض مي شود مواد و يا قطعات ورودي سالم مي باشند .
نتايج :‌
1) حالات خرابي بالقوه كه به محصول مرتبط مي باشند ، شناسايي مي شوند .
2) آثار ناشي از خرابيهاي بالقوه نزد مشتري ، ارزيابي مي شوند .
3) علل بالقوه خرابي فرآيند شناسايي شده و لذا متغيرهايي از فرآيند كه بايد جهت حذف / كاهش وقوع ، يا شناسايي شرايط خرابي كنترل شوند ، مشخص مي گردند .
چند نكته :‌
1) مقادير پارامترهاي طراحي محصول در قياس با قرآيند برنامه ريزي شده مورد توجه قرار مي گيرند تا اطمينان حاصل شود كه محصول ، نيازها و انتظارات مشتري را برآورده مي سازد .
2) تهيه pfmea بايد با يك فلوچارت مراحل كلي فرآيند آغاز شود ، اين فلوچارت مشخصه هاي محصول / فرآيند مربوط به هر عمليات را مشخص مي كند .
3) در صورت موجود نبودن pfmea همان محصول ، حالات خرابي بالقوه شناسايي شده آن بايد مورد توجه قرار گرفته و در pfmea لحاظ شود .
4) تجزيه و تحليل عوامل شكست در فرآيندهاي توليد ، در دوره طرح و توسعه محصول و قبل از شروع توليد توسط خطوط توليدي بايد انجام پذيرد .
5) تجزيه و تحليل عوامل شكست در فرآيند ، با انجام يافتن چند مرحله خاص شامل بررسي اپراتور ، دستگاه و تجهيزات ، روش انجام دادن كار ، مواد ، اندازه گيري و شرايط محيطي به مرحله اجرا درمي آيد .
هركدام از اين موارد ، بخشهاي خاص خود را دارند كه ممكن است بصورت انفرادي ، جفتي و يا فعل و انفعالي در بوجود آوردن شكستهاي بالقوه عمل كنند .
6) يكي از مداركي كه در انجام pfmea مورد استفاده قرار مي گيرد ، dfmea است كه بايد قبلا تهيه شده باشد .
7) در اغلب موارد ارزيابي و آناليز در طول زماني و به تدريج انجام مي پذيرد . لذا pfmea سند زنده اي است كه بايد بصورت مستمر مرور شود .
8) pfmea بايد كاملا براساس احتياجات ، خواسته ها و انتظارات مشتري انجام شود .
9) اطلاعتي كه مي تواند به عنوان داده هاي ورودي به pfmea باشد :
خواسته ها / احتياجات / انتظارات مشتري ، ضوابط و مقررات دولتي ، اصول فني داخلي ، dfmea ، استانداردهاي صنعتي ،‌ قوانين قضايي در ارتباط با كيفيت كالا .

[javad jan]

فرم :
مراحل :
1) شماره fmea :
2) آيتم : نام فرآيند موردنظر كه آناليز براي آن انجام مي پذيرد ، مي توان از شماره يا كد نيز استفاده كرد . اغلب نام محصول نيز مشخص مي شود .
3) مسئول فرآيند : فرد ، واحد ، شركت مسئول اجرايي فرآيند .
4) تهيه شده بوسيله : نام و شماره تلفن مسئول تهيه fmea سرپرست گروه كاري .
5) سال و مدل خورو
6) تاريخ كليدي : تاريخي كه تا آن زمان fmea بايد تهيه شده باشد .
7) تاريخ fmea اصلي ، بازنگري ،‌ تاريخ اولين باري كه pfmea تهيه شده و آخرين باري كه تغيير يافته
8) اعضاي تيم :‌ اسامي افراد كاري تهيه pfmea و بخش هاي مسئول
(( قسمت اول شامل اطلاعاتي كلي درباره pfmea موردنظر است و در قسمت دوم و اصلي فرم ، اطلاعات اصلي شامل نتايج آناليز درج مي گردد .
9)‌ عملكرد فرآيند ، نيازمنديها : شرح مختصري از فرآيند يا عملياتي كه دردست آناليز است ، هدف و مقصود فرآيند يا عمليات تحت بررسي مشخص مي شود .
تمامي عملكردها ، وظايف ، نيازمنديهاي فرآيند به تفكيك با بياني ساده و واضح و با لحاظ كردن خواسته هاي مشتري ليست مي شوند .
10 ) حالات خرابي بالقوه : براي هريك از وظايف درج شده در ستون 9 فرم ، شكست هاي بالقوه آن بايد كاملا مشخص
شود . ممكن است بيش از يك شكست براي هر يك از وظايف وجود داشته باشد . براي شناسايي خرابيهاي بالقوه بايد بصورت منفي نسبت به وظايف تعيين شده فكر كرد .
مثلا :
- تحت چه شرايطي ممكن است فرآيند / قطعه ، مشخصات / وظايف تعيين شده را دارا نباشد .
- بجز مشخصات مهندسي ، مشتري ممكن است كه از چه چيزي ناراحت شود .
- چرا قطعه بعد از انجام يافتن يك مرحله مشخص پذيرفتني نباشد .
- چگونه و يا چرا قطعه مي تواند با مشخصات فني تعيين شده مطابق نباشد .
روش ديگري كه مي تواند جهت شناسايي خرابيهاي بالقوه استفاده شود ، مرور مدارك فرآيندهاي مشابه ، مرور مدارك شكايات مشتري ، مدارك مربوط به ضمانت محصول ، سوابق كيفي ، مدارك dfmea و ديگر اسناد موجود است .
خرابيهاي بالقوه مي توانند مواردي باشند مثل : بازنشدن ، نشت كردن ، پاره شدن ، شكسته شدن ، كوچك بودن ، بزرگ بودن ، پليسه داشتن ، خم شدن ، تغيير شكل دادن .

[javad jan]

11 ) آثار حالات خرابي بالقوه : منظور ، اثر حالت خرابي موردنظر بر عملكرد / وظايف / نيازمنديها است . آثار خرابي برحسب آنچه مشتري توجه يا تجربه مي كند ، تشريح مي شود .
اثر خرابي ممكن است متوجه محصول ، فرآيند / عمليات بعدي ، مشتري و يا قوانين دولتي و مقررات ايمني گردد .
براي مصرف كننده ، آثار بايد برحسب عملكرد محصول / سيستم بيان شود .
مثل : كارنكردن ، تنظيم نشدن ، صداكردن ، پايدارنبودن ، ضاهر نامناسب داشتن .
براي شناسايي آثار يك خرابي بالقوه مي توان سوالات ذيل را مطرح نمود :
- اثر اين خرابي براي مشتري چيست .
- نتيجه اين خرابي براي مشتري چه خواهد بود .
و يا اسناد ذيل را بررسي كرد :‌ مدارك فرآيندهاي مشابه ، شكايات مشتري ، مدارك ارائه خدمات پس از فروش ، مدارك مربوط به ضمانت كالا ، سوابق كيفي ، مدارك dfmea و ديگر اسناد موجود .
براي عمليات بعدي ، آثار مي تواند برحسب عملكرد فرآيند بيان شود .
مثل : مونتاژ نشدن ، وصل نشدن ، آسيب زدن به دستگاه ،‌ مخاطره جاني
12 ) شدت :
شدت برآوردي از ميزان جدي بودن تاثير حالت خرابي بالقوه برمشتري است . انواع آثار خرابي در جدولي در ده گروه ، برحسب شدت اثر نامطلوب دسته بندي مي شوند و به ترتيب نمره هاي 1 تا 10 به دسته ها اختصاص داده مي شود .
13 ) طبقه :
براي طبقه بندي مشخصه هاي خاص محصول يا فرآيند مانند بحراني ، مهم ، ايمني و مقررات جهت توجه بيشتر مورد استفاده قرار گيرد ، هنگامي استفاده مي شود كه تامين شرايط ايمني ، دولتي و يا ويژگيهاي خاص محصول / فرآيند مورد نياز مشتري در ميان باشد .
در ستون طبقه فرم ، متناسب با هر يك از عملكردها / وظايف / نيازمنديهاي فرآيند كه قبلا و يا در pfmea ويژه تشخيص داده شده كد / سمبل درج مي گردد .
14 ) علل خرابيهاي بالقوه :‌
عواملي مي باشند كه موجب وقوع خرابي مذكور مي شوند .
تكنيكهاي شناسايي علل خرابي :‌ روش همفكري ، نمودار درختي عيوب ، آناليز علت و معلول ، نمودار درجه وابستگي طرح سوال چرا بصورت متوالي ، يك روش ريشه يابي علل وقوع خرابي است .

[javad jan]

15 ) وقوع :
برآوردي از ميزان احتمال وقوع ، براي هريك از علل خرابي مندرج در ستون چهارده فرم است .
براي تعيين نمره وقوع هر علت ، از جدول خاصي استفاده مي شود كه در آن با دسته بندي انواع احتمال وقوع در ده گروه ، برحسب احتمال وقوع / رخداد ، به دسته ها به ترتيب نمره هاي يك تا ده اختصاص داده مي شود .
16 ) كنترل فرايند جاري :
كنترلهايي كه در حد امكان ار وقوع حالت خرابي پيشگيري مي كنند و يا در صورت وقوع حالت خرابي آن را شناسايي
مي كنند .
در حالت كلي سه نوع كنترل وجود دارد كه بايد مورد توجه قرار گيرند :
1 ) كنترل هايي كه از وقوع حالت / آثار خرابي پيشگيري مي كند و يا نرخ وقوع آنرا كاهش مي دهد .
2 ) كنترل هايي كه علل خرابي را تشخيص داده و زمينه اتخاذ اقدامات اصلاحي را فراهم مي كند .
3 ) آنهايي كه حالت خرابي را شناسايي مي كند .
همواره كنترل هاي نوع اول بر دوم و دوم بر سوم ترجيح دارند .
در اين قسمت براي هر يك از علل / حالت خرابي بالقوه ، كليه كنترل هاي موجود فرآيند كه بر شناسايي علل / حالت خرابي موثر مي باشند ، به تفكيك درج مي گردند .
17 ) شناسايي :
برآوردي از مقدار توانايي مجموعه روشهاي كنترل فرايند براي شناسايي علل / حالت خرابي بالقوه قبل از انتقال به / شناسايي توسط مشتري است .
براي تعيين نمره شناسايي يك مجموعه ، روشهاي كنترل فرايند ، از جدولي استفاده مي شود كه در آن با دسته بندي انواع احتمال شناسايي در ده گروه ، برحسب احتمال شناسايي علل ، حالت خرابي ، به دسته ها به ترتيب نمره هاي يك تا ده اختصاص داده شده است .
براي هر يك از مجموعه روشهاي كنترل فرآيند مندرج در ستون شانزده قابليت علل / حالت خرابي آن مشخص شده و نمره شناسايي متناظر با آن از جدول ارزيابي شناسايي تعيين و ثبت مي گردد .
18 ) نمره اولويت ريسك rpn :
؟
اين عدد بايد برمبناي اولويت بندي حالات خرابي باشد .
Rpn مي تواند رقمي بين 1 تا 1000 باشد .
هدف از آناليز حالات خرابي بالقوه ، كاهش ارقام rpn است . راه مشخص كاهش rpn كاهش نمره شدت ، وقوع و شناسايي مربوطه است .

[javad jan]

19 ) اقدامات پيشنهادي :
انجام دادن فعاليتهايي كه منجر به حذف و يا كاهش خرابيهاي بالقوه مي شود .
هدف :‌ كاهش رتبه وقوع ، شدت يا شناسايي
بدون اتخاذ اقدامات اصلاحي موثر و مثبت ، يك pfmea خوب تهيه شده ارزش كمي خواهد داشت .
- براي كاهش احتمال وقوع ، تجديدنظر در فرآيند / طراحي لازم است .
- براي كاهش رتبه شدت ، تجديدنظر در طراحي / فرآيند الزامي است .
- براي كاهش رتبه شناسايي ، با تغيير سيستم مي توان احتمال تشخيص را افزايش داد . افزايش كنترل ها يك اقدام اصلاحي اساسي نيست و فقط به عنوان يك راه حل كوتاه مدت مي بايست استفاده گردد . در اين قسمت اقدامات پيشنهادي جهت حذف / كاهش / كنترل علل / خرابي هاي بالقوه به ترتيب براي هر rpn ، ثبت مي گردد .
20 ) مسئوليت و تاريخ تكميل :
براي هر يك از اقدامات پيشنهادي مندرج در ستون نوزده ، نام شخص / سازمان مسئول اجراي اقدام مذكور و تاريخ تكميل اجراء درج گردد .
21 ) اقدامات انجام شده :
توضيح مختصري از اقدامات انجام شده و تايخ موثر واقع شدن .
22 ) rpn حاصله :
پس از انجام اقدامات مندرج در ستون 21 ، نمره هاي شدت ، وقوع ، شناسايي تعيين شده قبلي مورد ارزيابي مجدد قرار مي گيرد . و پس از محاسبه rpn حاصله ، نتايج در ستونهاي مربوطه درج مي شود . اگر براي مواردي هيچ اقدام اصلاحي اتخاذ نشده ، ستون rpn حاصله خالي گذاشته مي شود .

[javad jan]

چند نكته :
1 )‌ در حالت كلي :
- براي يك آيتم چندين وظيفه / نيازمندي مي تواند وجود داشته باشد .
- براي يك نيازمندي / وظيفه چندين حالت خرابي بالقوه مي تواند وجود داشته باشد .
- يك خرابي بالقوه مي تواند داراي چندين اثر باشد .
- علتهاي مختلفي مي تواند موجب يك خرابي شود .
- چندين روش كنترل / شناسايي براي يك حالت خرابي مي تواند وجود داشته باشد .
- براي هر خرابي ، فقط يك نمره شدت وجود دارد .
- براي يك علت ، فقط يك نمره وقوع وجود دارد .
- براي مجموعه روشهاي كنترل / شناسايي يك علت / خرابي ، فقط يك نمره شناسايي وجود دارد .
- ممكن است هيچ روش كنترل / شناسايي براي يك علت / خرابي وجود نداشته باشد .
- ممكن است روشهاي كنترل / شناسايي موجود فقط قادر به شناسايي حالت خرابي و نه علت خرابي باشد .
- ممكن است علل يك خرابي شناسايي نشده و يا مورد توجه نباشند .
- چنانچه در مواردي ميزان شدت – وقوع و شناسايي قابل تعريف نباشند با حساسيت برخورد شده و رتبه ها به هركدام از موارد ياد شده داده مي شود .
2 ) مجموعه عللي كه در كنار هم موجب يك خرابي مي شوند ، بعنوان يك علت مدنظر قرار مي گيرند .
3 ) يكي از اهداف اصلي pfmea شناسايي علل خرابيهاي بالقوه و تعيين rpn مربوطه است . در غير اينصورت ، rpn براي خرابي بالقوه تعيين مي گردد .
4 ) براي هر وظيفه / نيازمندي / عملكرد ، براساس مجموعه آثار همه خرابي هاي بالقوه آن ، طبقه آن تعيين مي گردد .
5 ) با توجه به اينكه نرخ احتمال وقوع براي يك اثر خرابي يا علت آن شناسايي مي شود و نيز روشهاي كنترلي / شناسايي براي شناسايي يك اثر خرابي يا علت آن وجود دارند ، بنابراين :
نمره وقوع متناظر است با يك علت يا يك اثر خرابي

[javad jan]

لذا در حالت كلي سه وضعيت قابل تحليل وجود دارد :
A ) براي يك خرابي يك وظيفه آيتم ، نمره شدت تعيين شده است . براي يك علت خرابي ، نمره وقوع تعيين شده است .
براي مجموعه روشهاي كنترل علت فوق ، نمره شناسايي تعيين شده
؟
b ) براي يك خرابي يك وظيفه آيتم ، نمره شدت تعيين شده است . علل خرابي فوق شناسايي نشده و يا مورد توجه نيستند .
نمره وقوع خرابي فوق تعيين شده است . براي مجموعه روشهاي خرابي فوق ، نمره شناسايي تعيين شده است .
؟
c ) براي يك اثر خرابي يك وظيفه آيتم ، نمره شدت تعيين شده است . براي يك علت خرابي فوق ، نمره وقوع تعيين شده
است .
براي خرابي فوق ، مجموعه روشهاي كنترل وجود دارد و نمره شناسايي آن تعيين شده است .
؟

[javad jan]

(( پمپ ))
پمپ عامل تبديل انرژي مكانيكي به هيدروليكي است كه اين انرژي به صورت فشار ؟ اندازه گيري مي شود . تقسيم بندي پمپها براساس وظيفه ، جنس ، مكانيزم حركت ، طريقه اي كه در فضا قرار مي گيرد و يا براساس نحوه عملكرد آنها يعني شكل جابجايي سيال انجام مي شود .
انواع پمپها :‌
1 ) ماشينهاي توربيني : پمپهاي جريان محوري ، پمپهاي جريان شعاعي ( سانتريفوژ )‌ ، جريان محوري و شعاعي (‌ تركيبي )
2 ) پمپهاي جابجايي مثبت : حجم سيال درون پمپ از يك حجم افزاينده در منطقه ورودي به حجم كاهنده در قسمت خروجي تغيير مي يابد .
؟ بستگي خطي با سرعت دوراني دارد . ؟
؟ = ؟ تئوري
w =حجم سيال منتقل شده در يك دور
n = سرعت دوراني
مزايا :
- قابليت توليد فشار زياد
- دارا بودن ابعاد نسبتا كوچك
- راندمان حجمي بالا
- تغييرات بازدهي كم در يك ميدان فشار وسيع
- ميدان عملكرد وسيع يعني مي تواند در سرعتهاي مختلف و فشارهاي متفاوت از كارآيي خوبي برخوردار باشند .
2- الف : پمپهاي رفت و برگشتي ( پيستوني ) :
شامل سيلندر و پيستون كه انتقال حركت پيستون در آنها توسط لنگ و شاتون صورت مي گيرد ، داراي سوپاپهاي ورودي و خروجي جهت كنترل سيال هستند و فشارهاي بالا را تحمل مي كنند اما سرعت آنها كم است .
( حداكثر 500 دور بر دقيقه )
2-ب : پمپهاي دوار : افزايش فشار توسط چرخش و يا چرخش همراه با لرزش صورت مي گيرد .

[javad jan]

هر پمپ از يك پوسته ثابت و يك قسمت دوار به نام روتور تشكيل مي شود ، كه روتور مي تواند به شكل هاي ايميلري ، دنده اي پره اي و يا به فرم پيچي و غيره باشد .
سيال ورودي بوسيله پره ها ، دنده ها و يا پيستون ها در بدنه محبوس گشته و توسط حركت دوراني به سمت دريچه خروجي منتقل و از آنجا تحت فشار به بيرون هدايت مي شود . حجم سيال جابجا شده ارتباط مستقيم با سرعت جردش روتور داشته و مستقل از فشار توليد شده است .
ارتباط مستقيم ؟ با سرعت گردش روتور و بي ارتباط بودن ؟ از فشار دهش ،‌پمپهاي دوار را از سانتريفوژ و ديگر پمپهاي توربيني جدا مي كند . ضمنا ؟ يكنواخت و آرامي كه پمپهاي دوار برقرار مي سازد آنها را كاملا از پمپهاي پيستوني كه ؟
غيريكنواخت و متناوب ايحاد مي كنند ، متمايز مي سازد . تلفات داخلي پمپهاي دوار شامل نشتي هاي سيال از لابلاي قطعات
مي شود كه در فشارهاي بالا ميزان نشتيها و نتيجتا تلفت داخلي پمپ افزوده و ؟ كم مي شود . براي جبران تلفات لازم
مي شود سرعت گردش روتور را بالاتر برد تا به ؟ خواسته شده دست يافت . پس سرعت گردش پمپ هاي دوار بيش از پمپ پيستوني است .
ميزان عملكرد پمپهاي دوار :
پمپهاي دوار فقط براي سيالاتي كه عاري از ذرات جامد هستند ، مناسبند . چون ذرات جامد در فواصل ؟ بسيار كم بين قطعات باعث سايش و خرابي پمپ مي شوند . پس كار عمده آنها پمپاژ سيالات تميز از دقيق تا غليظ مي باشد .
پمپهاي دوار خودمكش هستند و مي توانند گازها يا هوايي را كه در داخل سيال حل شده به راحتي همراه سيال پمپ نمايند و البته نسبت مقدار گاز حل شده و موجود از ؟ پمپ كاسته خواهد شد . كاهش ؟‌ با افزايش خلاء ورودي پمپ افزايش مي يابد .
؟ تئوري ( ؟ ) برابر است با حجم سيال جابجا شده توسط پمپ در واحد زمان ، در حاليكه ارتفاع يا هد ديناميكي ( جمع جبري ارتفاع مكش و دهش ) صفر باشد و ؟ واقعي ( ؟ ) مساوي با ؟ تئوري منهاي نشتيهاي داخلي است . نشتي فقط مربوط به ارتفاع ديناميكي است و وقتي كه قطعات پمپ ، ساختماني سخت داشته و تلرانس هاي بين آنها دقيق باشد كه خواهد بود .
نشتي يا افزايش ارتفاع ديناميكي يا فشار در پمپي كه قطعات آن از جنس نرم بوده و تلرانس هاي آن زياد دقيق نيستند ، افزايش خواهد يافت .
قدرت مصرفي پمپ با افزايش سرعت در ارتفاع ثابت يا با افزايش فشار در سرعت ثابت تغيير خواهد كرد .

[javad jan]

راندمان پمپهاي دوار :
1 ) راندمان حجمي Volumetric Efficiency :
از لحاظ تئوري در پمپهاي جابجايي مثبت در دوز ثابت مقدار سيال جابجا شده مستقل از فشار سيستم بوده و ثابت است . ولي بايد درنظرداشت كه عملا هنگاميكه فشار سيستم افزايش مي يابد ، برميزان نشت مكانيزم هاي پمپ بين دهش و مكش افزوده مي شود و نتيجتا باعث كاهش شدت جريان خروجي مي گردد . درجه اين كاهش ، راندمان حجمي ناميده مي شود .


پمپهاي پيستوني راندمان حجمي بالاتر از 90% و پمپهاي دنده اي و پره اي حدود 80% دارند .
2 ) راندمان كلي Overall Efficiency :




3 ) راندمان مكانيكي Mechanical Efficiency :
نسبت راندمان كلي به راندمان حجمي . راندمان مكانيكي در اثر اصطكاك و فرسايش در اجزاء داخلي پمپ بوجود مي آيد .

عملكرد پمپ بستگي به توانايي حجمي و راندمان مكانيكي آن دارد .
محدوده فشار :
هيچ تئوري براي حد بالاي فشار در پمپي با قطعات سخت و با استحكام وجود ندارد . هر چند كه پمپ با فشار نامحدود باعث كاهش محسوسي در راندمان پمپ مي شود .

[javad jan]

تاثير غلظت :
راندمان با تغييرات غلظت به طور محسوس تغيير مي كند . قدرت موردنياز پمپ نيز به ناچار تغيير مي كند .
راندمان با افزايش غلظت سيال به علت تغيير حالت جريان كم مي شود . اگر از يك حدي سرعت گردش روتور بالاتر برود ، به دليل آنكه سيال براي پر كردن محفظه پمپ وقت كافي نخواهد داشت باعث شكستگي در جريان سيال خواند شد .
اگر در يك پمپ مشخص مسئله پمپاژ مايع غليظ مطرح باشد ، با پائين آوردن سرعت و در نتيجه ؟ اين امر ممكن خواهد شد كه باعث پائين آمدن راندمان پمپ مي شود .
اگر راندمان بالا مطرح باشد بايد با استفاده از تغيير شكل مطلوب ترشكل روتور ،‌راندمان بالا را حفظ نمود .
جهت پمپاژ يك سيال غليظ يا بايد بوسيله يك جعبه دنده به سرعت گردش ايده آل دست يافت ( با كاهش صحيح سرعت و حفظ يك راندمان خوب )‌ و يا با افزايش قدرت ورودي پمپ ؟ مورد نياز را تامين نمود .
( حفظ قدرت ورودي ولي با كاهش سرعت دوراني موتور و به همان نسبت هم كاهش ؟ و يا حفظ ؟ دلخواه ولي افزايش قدرت ورودي )
براي غلظتهاي زياد از طرحهاي مخصوص پمپ دوار مانند پمپ پيچي استفاده مي شود و يا پمپاژ با سرعتهاي خيلي پائين گردش روتور را امكان پذير خواهد شد ، در اين قبيل موارد تنها راه افزايش ؟ ، بزرگ گرفتن اندازه پمپ است ، بطوريكه هرچند سرعت سيال كم است ، ولي نسبت ؟ و راندمان كار پمپ بالا نگه داشته مي شود . پمپهاي دوار استاندارد ممكن است قادر باشند تا غلظتهاي 1000 تا 2000 centistocks را با كاهش سرعت گردش روتور كمتر از 50% ، يعني با حفظ حداقل نصف سرعت گردش روتور و حتي با كاهش بيشتر سرعت گردش روتور تا غلظت centistocks 2000 را پمپاژ نمايند .
؟ و نشتي در پمپهاي دنده اي :
؟ تئوري ( ) را از جابجايي سيال در هر دور مي توان بدست آورد كه به شكل هندسي روتور بستگي خواهد داشت .
از طريق رابطه زير مي توان ؟ تئوري را براي هر نوع پمپ دنده اي محاسبه نمود :




گاهي ؟ تئوري براي پمپهاي دنده خارجي را از رابطه زير نيز محاسبه مي كنند :






براي پمپ هاي دنده خارجي معمولا ضريب ( K ) حدود 5/1 تا 7/1 است و ؟ بر حسب توان سه واحدهاي بكار رفته در فرمول فوق بدست مي آيد . بطور مثال اگر D و C و h بر حسب سانتيمتر و n برحسب دور بر دقيقه باشد واحد ؟ سانتيمتر مكعب ( ) خواهد بود .

[javad jan]

مقدار ( K ) براي تيپ هاي ديگر پمپهاي دوار بستگي به شكل هندسي طراحي شده روتور دارد و مي تواند فقط بوسيله حساب كردن مستقيم از مقادير تجربي محاسبه شود .
كاهش راندمان حجمي پمپ در اثر نشت دروني هنگام جريان يافتن سيال از محفظه ورودي به محفظه خروجي انجام مي گيرد و عوامل زير در آن دخيل مي باشند .
1 ) لقي محوري مابين دنده ها و سطوح يا تاقاني بالا و پائين ( Side Clearance )
2 ) لقي شعاعي مابين سطح داخلي پوسته و قطر خارجي دنده ( Body Clearance )
3 ) لقي مابين دنده ها هنگام درگير شدن
4 ) لقي مابين بوش و محور دنده ها
واضح است كه اگر ؟ واقعي را اندازه گيري نمايند مقدار نشتي را مي توان توسط رابطه زير برآورد نمود :




بايد توجه داشت كه قسمت اعظم نشت دروني توسط دو مورد ( 1 ) و ( 2 ) صورت مي گيرد و موارد ( 3 ) و ( 4 )‌ تاثير چنداني در نشت پمپ ندارند .
نشت دروني در پمپهاي دنده اي و كليه پمپهاي جابجايي مثبت بستگي زيادي به فشار و درجه حرارت دارند ،‌ هر چه فشار بالا رود مقدار سيال برگشتي زياد مي گردد و هر چه درجه حرارت سيال زياد مي گردد ، ؟ سيال كم شده و در نتيجه نشت پمپ زياد مي شود . اين دو عامل در ؟ تئوري ناديده گرفته شده اند . فرمول ؟ عبارت بود از :

در عمل ، مقدار نشت از فرمول زير بدست مي آيد :





بنابراين ؟ واقعي عبارت است از :

و يا
و راندمان حجمي برابر است با :

و يا
كاركرد پمپ : (( Pump Performance ))
سه شكل زير ، نمودارهايي هستند كه تغييرات ظرفيت ( Q ) ، شيب ( S ) و ظرفيت جابجايي (‌ Qd ) را هنگاميكه فشار ديفرانسيلي درون پمپ ( ) ، و سيكوزينه مايع ( V ) و سرعت پمپ ( N ) تغيير مي كند ، را نشان مي دهند .
فرض شده كه شرايط ورودي رضايت بخش هستند و به اين دليل هيچگونه اثر ورودي بر ظرفيت پمپ در رنجهاي رسم شده وجود ندارد . اينگونه فرض مي شود كه سيال ، سيال نيوتني باشد . و همينطور مايع تراكم ناپذير فرض مي شود .
در شكل I اينگونه فرض مي شود كه لزجت در يك نقطه نسبتا پايين ، ثابت است ، تقريبا مثل لزجت آب و همينطور فرض مي شود كه سرعت در ريج سرعت نرمال پمپ است .
در شكل ؟ اينگونه فرض مي شود كه لزجت ثابت و نسبتا پايين است و فشار در رنج فشار نرمال پمپ مي باشد و در شكل ؟ فرض اين است كه هم سرعت و هم فشار مقادير نرمال پمپ را دارند .
در نمودار ؟ تغييرات ؟ و Q و S با فشار ؟ در يك پمپ واقعي به وسيله خط چين نشان داده شده است . يكي از فرضيات مهم اين است كه اندازه لزجت مايع ، هنگاميكه لغزش زياد مي شود ، با فشار مستقيما زياد مي شود . خط هاي مطلق ، رفتارهاي ايده آل هستند ، با اين فرض كه اثرات ثانويه در نظر گرفته نشوند .

[javad jan]

قابل توجه است كه در فشار ؟ ، S صفر است و Q برابر ؟ مي باشد . با افزايش فشار ، S افزايش مي يابد تا هنگاميكه در فشاري مثل B ، S برابر با ؟ مي شود . اگر فشار حقيقي از اين مقدار بالاتر برود ، S از ؟ بالا مي زند و جريان واقعي درون پمپ از خروجي به ورودي خواهد بود كه باعث بوجود آمدن يك Q منفي مي شود .
هر چند كه پمپهاي روتوري به طور نرمال هيچ وقت به اين محدوده نمي رسند ، اما شرايط نقطه B ممكن است هنگامي كه سوپاپ عمل نمي كند بر ؟ خروجي پمپ را مسدود نمايد . فشار B آن هنگام با فشار (( نقطه مرگ )) كه بوسيله يك پمپ روتوري ( هنگاميكه خط خروجي آن مسدود شده است ) پيشرفت كرده ، بيان مي شود .
داده هاي فشار B معمولا در نمودارهاي مقادير اكثر سازندگان پمپ موجود نمي باشد ، به دليل اين كه معمولا اين فشار بسيار فراتر از مقادير فشار نرمال پمپ براي كارآيي موثر است .
در طراحي پمپ بايد داراي برنه انعطاف پذير ( Flexible Member ) باشد . در اين حالت فشار سريعا به جايي خواهد رسيد كه در آن انحنا از حد بيشتر مي شود و فشاري كه در آن 0 = Q است ، به سرعت فرا مي رسد .
اين موضوع در نمودار به وسيله خطوط خط چين نمايش داده شده است . اينگونه پمپها يك فشار ماكزيمم محدود كننده ، بوجود مي آورند كه بوسيله پمپ تا نقطه مرگ پمپ مي تواند پيشرفت نمايد .
در پمپهاي با روتور سخت و صلب ، افزايش بيش از حد فشار ، روتورها را در شرايط سخت برخورد با ديواره نشيمنگاه قرار مي دهد كه باعث كاهش ابعاد مي شود . نتايج اين كارها به وسيله خط چينها كه از منحنيهاي Q و S خارج شده اند و خط ؟
و فشار را در نقطه C قطع كرده اند نمايش داده شده است .
رفتار ديگري كه بطور نرمال در رنج داده هايي كه توسط سازندگان فراهم مي شوند ، نمي باشد ، تاثير يك فشار ديفرانسيلي مجموع منفي شبكه مي باشد . اين ممكن است از زماني تا زمان ديگر در هنگام تغيير در شرايط سيستم اتفاق بيفتد و يا اگر فشار استاتيكي مثبت متغيري بر روي ورودي كه در بعضي اوقات از تخليه يا فشار خروجي تجاوز مي كند ، وجود داشته باشد .
در اين مورد لغزش معكوس مي شود و به ضرفيت پمپ اضافه مي شود كه باعث مي شود جريان كلي در پمپ بيشتر از ظرفيت جابجايي پمپ باشد . اين بوسيله انبساط و گردش خط لغزش ايده آل در ناحيه منفي نمايش داده شده است .
قابل توجه است كه اين رفتار ممكن است به آساني هنگاميكه Qd برابر صفر ( بخاطر ايست پمپ ) است ، بوجود آيد . در اين موارد كاربرد ، هنگام ايست جريان و هنگاميكه head هاي فشار استاتيكي خروجي يا ورودي وجود دارند ، سوپاپ گذاري در سيستم در خارج از پمپ خيلي مهم است .
به عنوان مثال بر دريافت كننده هاي متناوب جائيكه پمپ ،‌ مايع را از منبع واقع در زير ورودي خود برمي دارد و آنرا به محل تخليه بوسيله يك سيستم پمپاژي كه ارتفاع بالاتري از منبع ورودي دارد ، مي فرستد .

[javad jan]

اگر پمپ ، سوپاپ نداشته باشد ، هنگاميكه پمپ مي ايستد ، مايع تدريجا به سمت عقب از پمپ به منبع مايع مي رود و ممكن است خطاهاي بزرگي را در ميزان مايع انتقال داده شده بوجود آورد .
تحت همان فرضياتي كه براي شكل ؟ نشان داده شده است ، شكل ؟ يك عدم وابستگي نسبي لغزش را با سرعت هنگاميكه فشار ديفرانسيلي ثابت است ، نشان مي دهد .
سرعتي كه در آن ؟‌‌‌‌‌ برابر S 2 است ، سرعتي است كه در آن S برابر Q مي باشد و ؟ ظرفيت حجمي برابر با 50% مي باشد . ظرفيت حجمي با سرعت افزايش مي يابد .
شكل ؟ تاثير لزجت ( V ) را بر لغزش و ظرفيت پمپ روتوري نمايش مي دهد . در اين نمودار ويژه اينگونه فرض شده است كه فشار ، سرعت و لزجت ، تركيب شده اند . براي اينكه جريان را به هنگام كار پمپ ،‌ ناحيه جريان با لزجت بالا نگه دارند ، پس لغزش مستقيما به تفاوت فشار مجموع در پمپ بستگي دارد و نسبت عكس با لزجت دارد . اين در معادله ( I ) بيان مي شود جائيكه ثابت K ، تابعي هندسي از سايز پمپ مي باشد .

ثابت K بعضي اوقات ضريب لغزش ( Coefficient Slip ) ناميده مي شود كه مي تواند بصورت ؟ نيز بيان شود ، كه آن شامل تمام ثابتهاي مورد نياز براي بيان لغزش در واحدهاي جريان مورد نظر مي باشد .
با زياد شدن لزجت ، لغزش بطور دلخواه كوچك مي شود و ظرفيت پمپ به ظرفيت جابجايي مي رسد . با كاهش لزجت ، لغزش خيلي به سرعت به ظرفيت جابجايي مي رسد و ظرفيت پمپ به سرعت به صفر يا يك مقدار منفي مي گرايد .
براي هر پمپ داده شده و براي هر سرعت پمپ ( N ) و تفاوت فشار ( ) داده شده ، يك لزجت پايين وجود دارد كه در آن لغزش جاري ، جريان موجود در پمپ به يك جريان متلاطم و آشفته تغيير مي كند .
اين غير خوشايند است كه تغييرات همزمان در همه راههاي لغزش اتفاق افتند .
در ابتداي اين اتفاق لغزش با يك سرعت بسيار بيشتر همراه با ساير تقليلات در لزجت بخاطر ارتباط جريان متلاطم به لغزش ، فشار و لزجت بيان شده در معادله ( )‌ افزايش مي يابد . جايي كه X معمولا بين درجه 9 تا 10 مي باشد . ؟
اگر مقدار لزجت پايين تر از آن مقداري كه براي بازده حجمي 50% نياز است ، باشد بازده حجمي ( ) با لزجت به سرعت كاهش مي يابد . ( بيان شده بوسيله نقاط تقاطع لغزش و منحنيهاي ظرفيت ) . اين نقاط تقريبا براي هر پمپ روتوري كه در ميزان مشخصي از ؟ براي لزجتي بين ؟ سانتي پوايز ( centipoise ) و 10 ( centipoise ) عمل مي كند ، اتفاق
مي افتد . اگر تاثيرات ثانويه درنظر گرفته نشود ، تاثير فشار ورودي روي ظرفيت مي تواند به وضوح مشاهده گردد .
براي كاهش و تقليل مقدار لغزش به يك مقدار جزئي يا صفر اينگونه فرض مي شود كه پمپ بين محدوده فشار نرمال خود عمل مي كند و همينطور بين ؟ سرعت نرمال خود و همينطور فرظ مي شود كه لزجت به مقدار كافي بالا است .
نمودار ظرفيت به عنوان فشار ورودي در شكل ؟ با درنظر گرفتن فرضيات فوق نشان داده شده است .

[javad jan]

هر پمپ از يك پوسته ثابت و يك قسمت دوار به نام روتور تشكيل مي شود ، كه روتور مي تواند به شكل هاي ايميلري ، دنده اي پره اي و يا به فرم پيچي و غيره باشد .
سيال ورودي بوسيله پره ها ، دنده ها و يا پيستون ها در بدنه محبوس گشته و توسط حركت دوراني به سمت دريچه خروجي منتقل و از آنجا تحت فشار به بيرون هدايت مي شود . حجم سيال جابجا شده ارتباط مستقيم با سرعت جردش روتور داشته و مستقل از فشار توليد شده است .
ارتباط مستقيم ؟ با سرعت گردش روتور و بي ارتباط بودن ؟ از فشار دهش ،‌پمپهاي دوار را از سانتريفوژ و ديگر پمپهاي توربيني جدا مي كند . ضمنا ؟ يكنواخت و آرامي كه پمپهاي دوار برقرار مي سازد آنها را كاملا از پمپهاي پيستوني كه ؟
غيريكنواخت و متناوب ايحاد مي كنند ، متمايز مي سازد . تلفات داخلي پمپهاي دوار شامل نشتي هاي سيال از لابلاي قطعات
مي شود كه در فشارهاي بالا ميزان نشتيها و نتيجتا تلفت داخلي پمپ افزوده و ؟ كم مي شود . براي جبران تلفات لازم
مي شود سرعت گردش روتور را بالاتر برد تا به ؟ خواسته شده دست يافت . پس سرعت گردش پمپ هاي دوار بيش از پمپ پيستوني است .
ميزان عملكرد پمپهاي دوار :
پمپهاي دوار فقط براي سيالاتي كه عاري از ذرات جامد هستند ، مناسبند . چون ذرات جامد در فواصل ؟ بسيار كم بين قطعات باعث سايش و خرابي پمپ مي شوند . پس كار عمده آنها پمپاژ سيالات تميز از دقيق تا غليظ مي باشد .
پمپهاي دوار خودمكش هستند و مي توانند گازها يا هوايي را كه در داخل سيال حل شده به راحتي همراه سيال پمپ نمايند و البته نسبت مقدار گاز حل شده و موجود از ؟ پمپ كاسته خواهد شد . كاهش ؟‌ با افزايش خلاء ورودي پمپ افزايش مي يابد .
؟ تئوري ( ؟ ) برابر است با حجم سيال جابجا شده توسط پمپ در واحد زمان ، در حاليكه ارتفاع يا هد ديناميكي ( جمع جبري ارتفاع مكش و دهش ) صفر باشد و ؟ واقعي ( ؟ ) مساوي با ؟ تئوري منهاي نشتيهاي داخلي است . نشتي فقط مربوط به ارتفاع ديناميكي است و وقتي كه قطعات پمپ ، ساختماني سخت داشته و تلرانس هاي بين آنها دقيق باشد كه خواهد بود .
نشتي يا افزايش ارتفاع ديناميكي يا فشار در پمپي كه قطعات آن از جنس نرم بوده و تلرانس هاي آن زياد دقيق نيستند ، افزايش خواهد يافت .
قدرت مصرفي پمپ با افزايش سرعت در ارتفاع ثابت يا با افزايش فشار در سرعت ثابت تغيير خواهد كرد .

[javad jan]

هيچگونه تغييري در ظرفيت وجود ندارد تا زمانيكه فشار ورودي چنان پائين بيايد كه فشار به فشار A در روي نمودار برسد .
اگر فشار ورودي بيشتر يا پائينتر مي بود ، ظرفيت به شكل نشان داده شده ، لغت مي كرد .
دليل اين امر در جزئيات بسيار پيچيده است اما در مفهوم بسيار ساده است . از محل ورودي تا نشيمنگاه ورودي پمپ اين افت فشار را موجب مي شود ، كه موجب يك نقطه فشار Min در يك جا از نشيمنگاه ورودي مي شود . هنگاميكه فشار در مايع در نقطه فشار Min ، به فشار بخار مايع برسد ، بخار شروع به شكل گرفتن در آن منطقه مي كند .
براي مثال ، اگر نصف حجم سيال حقيقي كه از نشيمنگاه ( حفره )‌ حركت مي كند بخار باشد ، آنگاه فقط نصف ظرفيت نرمال حجم مايع در نشيمنگاه ( حفره ) خروجي در دسترس است و ظرفيت ( Q ) نيز به تبعيت كاهش مي يابد . يك افزايش در سرعت ممكن است وسيله اي براي افزايش در ظرفيت باشد . اين مي تواند افت فشار را بين محل ورودي و نشيمنگاه ورودي افزايش دهد و متقابلا افزايش فشار مطلق ورودي را به همراه داشته باشد . ( كه در محل ورودي اندازه گيري مي شود ) كه در آن ظرفيت شروع به افت مي كند . ( فشار A ) . اگر سرعت و ظرفيت ثابت بودند و لزجت افزايش مي يافت ، افت فشار بين محفظه ورودي و نقطه فشار Min ، در نشيمنگاه ورودي با لزجت افزايش مي يافت . اين همچنين مي تواند باعث حركت نقطه فشار A به فشار مطلق ورودي بالاتر شود . عمليات يا يك فشار ورودي مطلق كمتر از فشار A براي هر سرعت و لزجت داده شده معمولا بخاطر افت در ظرفيت با عدم رضايت همراه است .
براي مايعات با لزجت پايينتر ، جائيكه اضمحلال و فروريختن حبابهاي بخار ، ممكن است اندكي سريع شكل پذيرد ، يك مقدار قابل ملاحظه از خرابيها ممكن است حتي بر روي بدنه و يا سطوح روتور بوسيله كاديتاسيون ممكن است حتي هنگاميكه فشار مطلق ورودي از فشار A بيشتر باشد ، اتفاق بيافتد . حفره هاي ورودي ، مخصوصا جائيكه جهت جريان در دوروبر گوشه هاي تيز ، به سرعت عوض مي شود ،‌ مكانهاي خوبي براي بوجود آمدن كاديتاسيون هستند .
براي هر لزجت داده شده ، يك حد بالا از سرعت كه پمپ بايد در آن محدوده عمل كند ، وجود دارد .

[javad jan]

فشار ورودي ممكن است اين اجازه را بيابد كه به زير فشار a ، بدون زوال و بدترشدن كار پمپ ، به آرامي نزول كند . هر چند ، يك نقطه كه در آن فشار براي عملكرد رضايت بخش پمپ ،‌ بسيار پايين بيايد ، وجود دارد .
اين فشار ، فشار ورودي موردنياز شبكه ( )‌ را تعيين مي كند ، البته براي پمپ خاص و شرايط عملكردي خاص . براي هر دسته از شرايط عملكردي داده شده ، فشار ورودي موردنياز شبكه ، يك محدوديت اصلي و عمده در سرعت پمپ است . محدوديت عمده بعدي در سرعت عملكرد پمپ ، فشار خروجي پمپ مي باشد . در هر كاربرد پمپ مقداري تلفات اصطكاكي در سيستم خروجي وجود دارد . حتي اگر خروجي پمپ به هواي آزاد راه داشته باشد ، كاهش فشار بين برخي از نقاط ماكزيمم فشار در محفظه خروجي پمپ و خود خروجي پمپ ، وجود دارد .
(( سيستمهاي خنك كننده خودرو ))‌
(( مكانيزم كلي خودروها ))
يك خودرو مجموعه اي از قطعات بسيار زيادي است كه در ارتباط صحيحي با هم قرار گرفته و نتيجتا هدف دلخواهي را بوجود مي آورد . بنابراين وقتي به قطعات متشكله آن نگاه مي كنيم ، تعداد زيادي لوله ، سيم ، قطعات فنري ، بستهاي فلزي قطعات مختلف ثابت و متحرك را در نظر مي گيريم و هنوز نمي توانيم قطعات داخلي كه از چشم ما پوشيده است را رويت نمائيم . بطور متوسط 130000 قطعه مختلف در يك اتومبيل وجود دارد كه حدودا 1500 قطعه آن متحرك بوده و با شرايط خاص و با تلرانهاي كم به ؟ ميليمتر و يا حتي كمتر نيز مي رسد با يكديگر كار مي كنند . حدود 60 ماده مختلف از فولاد گرفته تا
نيكل ، نايلون ، مقوا و غيره در يك خودرو به كارگرفته شده است .
تقسيم بندي قسمتهاي مختلف يك خودرو :
قسمتهاي مختلف يك خودرو را مي توان به هفت گروه تقسيم بندي كرد :
1 ) گروه توليد قدرت يا موتور :‌ در اين واحد انرژي شيميايي به انرژي مكانيكي تبديل مي شود ،‌ در اثر اين فعل و انفعال و سوختن هيدروكربن ها حرارت به بالاتر از 700 درجه سلسيوس مي رسد كه به علت انتفاعي فقط ؟ حرارت توليد شده به انرژي مكانيكي تبديل مي شود و بقيه به صورت انرژي آزاد شده در هوا ، گرم كردن آب و خروج از اگزوز تلف مي شود .
2 ) گروه انتقال قدرت : اين مجموعه وظيفه دارد قدرت توليد موتور را به چرخها انتقال دهد .
3 ) گروه فنربندي و تعليق
4 ) گروه چرخ بندي و ترمزها
5 )‌ گروه بدنه و شاسي
6 ) گروه الكتريكي
7 )‌ گروه هدايت و فرمان

[javad jan]

اساس كار موتورهاي چهار زمانه :‌
اولين موتور احتراق داخلي بنزيني در سال 1875 ميلادي بوسيله يك مهندس آلماني بنام اتو ساخته شد . در موتور چهار زمانه يك دوره ( سيكل ) كاري در چهار ضربه يا كورس انجام مي گيرد . يعني براي به وقوع پيوستن كار مكانيكي در هر سيكل چهار مرتبه پيستون بطرف بالا و پايين حركت مي كند (‌ دو حركت به بالا و دو حركت به پايين )‌
نحوه عملكرد به اختصار به اين صورت است كه پيستون ناشي از حركت ميل لنگ در داخل محفظه سيلندر از بالا به پايين حركت كرده و با بزرگ شدن حجم بالاي پيستون و باز شدن سوپاپ گاز مخلوطي از سوخت و هوا وارد سيلندر شده و در حركت برگشت پيستون از پايين به بالا و بسته شدن سوپاپ و دريچه گاز مخلوط هوا و سوخت در فضاي كوچك فشرده شده و با ؟
زدن شمع در زمان موردنظر مخلوط سوخت و هواي متراكم شده منفجر مي گردد . پس از انفجار پيستون از بالاترين نقطه به طرف پايين حركت كرده و بوسيله شاتون ميل لنگ را به حركت در مي آورد و در كورس بعدي پيستون از طرف پايين به بالا ، سوپاپ دود باز شده و پس مانده هاي حاصل از احتراق موتور را ترك مي كنند .
((‌ هدف از طراحي سيستم خنك كنندگي در خودروها ))
در كليه موتورها اعم از موتورهاي ديزلي و بنزيني در اثر تراكم و انفجاري كه در داخل سيلندرها صورت مي گيرد گرما و حرارت قابل توجهي توليد مي شود . زيادي حرارت در موتور باعث تلف شدن نيروي آن و سبب كاهش قدرت موتور
مي گردد . از طرفي قطعات زيادي در موتور خودروها وجود دارد كه نسبت به هم حركت نسبي داشته و در اثر نيروي مالشي ايجاد شده سطوح تماس آنها در معرض خطر فرسايش قرار مي گيرند ، لذا مايع و موادي جهت خنك كردن سيستمهاي داخلي موتور و به منظور روانكاري قطعات و جلوگيري از اصطكاك بين آنها و زنگ زدگي ، خوردگي و رسوب گرفتن قطعات بايستي وجود داشته باشد .
(( سيستم خنك كنندگي بوسيله آب و باد حاصل از پروانه ))
براي خنك كردن برنه خارجي موتور توسط كانالهاي آب پشت سيلندر و سرسيلندر از آب در اطراف سيلندر و سرسيلندر در مجاري مخصوص حركت كرده و پس از گرفتن گرماي سيلندر در مجاري مخصوص حركت كرده و پس از گرفتن گرماي سيلندرها به سرسيلندر هدايت شده و از طرفي گرماي محفظه احتراق و سوپاپها را نيز گرفته و بوسيله لوله پلاستيكي از بالا به رادياتور
مي ريزد و بدين وسيله در بالارفتن درجه حرارت موتور و ايجاد ضايعات در سيلندرها ، پيستونها ،‌سوپاپها و خراب شدن روغن موتور جلوگيري مي كند .

[javad jan]

مي توان گفت كه 60% از عمل خنك كردن قطعات را آب انجام مي دهد . چون در قسمتهاي داخلي موتور گرماي زيادي بوجود مي آيد و قطعات در معرض اصطكاك و سايش زيادي قرار دارند و همچنين اب در دماي بالاتر از 100 درجه تبخير شده لذا آب نمي تواند اصطكاك بين قسمتهاي داخلي موتور را برطرف كند ،‌ لذا از روغن به دليل بالاتر بودن نقطه تبخير آن نسبت به آب و مواد شيميايي موجود در روغن در مقابل اصطكاك و فرسايش قطعات براي روانكاري آنها استفاده مي گردد .
((‌ سيستم خنك كنندگي داخل بلوكه سيلندر موتور بوسيله روغن ))
قطعات داخلي موتور ، ميل لنگ يا تاقانهاي اصلي و متحرك ، ميل سوپاپ و يا تاقانهاي آن ، زنجير تايمينگ پيستونها ، و ساير قطعات كه در پايين موتور قرار دارند ، گرماي خود را بوسيله روغن انتقال مي دهند .
از طرفي براي تقليل تاثير نيروي اصطكاك در بعضي از مواضع متحرك موتور كه سرعت عمل اصطكاك در آنجا آنقدر زياد است كه بدون روغنكاري صحيح نيروي مالشي بوجود آمده بعضي از قطعات را ذوب نموده و موجب انبساط ديگر شده و نتيجه آن جوش خوردن قطعات به هم و متوقف شدن موتور مي باشد (‌ كه اصطلاحا گريپاژ گويند ) از روغن استفاده مي گردد .
وظايف مورد انتظار روغن موتور :‌
1 )‌ عدم مقاومت زياد در موقع استارت زدن
2 ) روغنكاري كارتل در همه شرايط و جلوگيري از فرسايش قطعات
3 ) كاهش نيروي اصطكاك و تلفات قدرت اصطكاكي موتور
4 ) جلوگيري از خوردگي قطعات به علت اسيدي شدن محيط كه در اثر گوگرد حاصل از احتراق مي باشد .
5 ) شستشوي رسوبات و تخليه آنها از بين قطعات
6 ) خنك كاري قطعات گرم .
7 ) آب بندي محفظه احتراق نسبت به كارتل
8 ) كف نكردن و عدم توليد حباب در مدار روغنكاري
9 ) جلوگيري از زنگ زدن قطعات
10 ) تنظيم ويسكوزيته در مقابل درجه حرارت محيط
11 ) معلق نگه داشتن ذرات شناور خارجي در روغن و پاك كردن و شستشوي موتور
12 ) آب بندي قطعات و گرفتن ضربات در حين انجام اعمال مكانيكي قطعات
اگر به هر دليلي ارسال روغن به مدار روغنكاري قطع شود ، گرماي قطعات به سرعت افزايش يافته و در اثر افزايش نيروي اصطكاك فرسايش شديدي در موتور ايجاد مي شود .

[javad jan]

سيستم روغنكاري :‌
گردش قطعات متحرك موتور و اصطكاش بين آنها ، باعث ايجاد حرارت و گرماي زياد مي شود . گرما سبب انبساط و چسبيدن قطعات متحرك موتور شده و در اين صورت افزايش حرارت ممكن است قطعات به هم چسبيده و موتور گريپاژ كند .
روغنكاري علاوه بر كاهش اصطكاك و جلوگيري از تماس مستقيم در قطعه در حال حركت موجب خنك شدن قطعات نيز
مي شود .
قسمتهاي تشكيل دهنده سيستم روغنكاري :
1 )‌ توري يا صافي اوليه
2 ) اويل پمپ
3 ) سوپاپ كاهش فشار Oil Pump
4 ) فيلتر روغن
5 ) سوپاپ ؟ پاس فيلتر
6 ) مجاري روغن يا كانالهاي روغن
7 ) فشارسنج روغن يا ؟ روغن
8 ) ميل اندازه گيري روغن
9 ) كارتل
10 ) سيستم تهويه كارتل
اويل پمپ ( پمپ روغن )
الف : دنده خارجي Spur Gear Pump
ب : دنده داخلي Generated Rotor Pump

[javad jan]

سوپاپ كاهش فشار اويل پمپ :
اويل پمپ طوري طراحي شده كه هنگام كاركردن موتور بيش از مقدار موردنياز براي قطعات متحرك روغن تامين مي كند . لذا براي جلوگيري از افزايش فشار روغن ، بخصوص در سرعتهاي زياد موتور ،‌سوپاپي جهت كاهش فشار درنظر گرفته شده است .
سوپاپ كاهش فشار معمولا از يك ساچمه و فنر يا از يك پيستون و فنر تشكيل مي شود ، هنگاميكه فشار روغن كم است فنر به ساچمه يا پيستون فشار اورده و محل خروج اضطراري روغن را مي بندد ، اما در صورت افزايش فشار روغن فنر جمع شده و نتيجتا روغن اضافي از مجراي فرعي گذشته و به كارتل باز مي گردد .
علل پايين بودن فشار روغن در سيستم روغنكاري موتور :
1 ) مقدار روغن در كارتل كم است .
2 ) فشارسنج معيوب بوده و درست كار نمي كند .
3 ) سوپاپ بغل پمپ ساچمه يا پيستون و محل نشين آنها با رسوبات روغن گرفته شده .
4 ) فنر سوپاپ بغل اويل پمپ ضعيف است .
5 )‌ روفن ازبغل يا تاقانها و يا يكي از نقاط مدار روغن ريزش مي كند .
6 ) چرخدنده هاي اويل پمپ معيوب شده اند يا به هر صورتي اويل پمپ نشستي داخلي پيدا كرده است .
7 ) توري سراويل پمپ ، بعلت ته نشين شدن رسوبات روغن گرفته شده است .
8 ) غلظت روغن كم است .
علت بالاتر بودن بيش از حد فشار روغن :
1 ) فشارسنج معيوب بوده و درست كار نمي كند .
2 ) غلظت روغن زياد است .
3 ) فنر سوپاپ بغل اويل پمپ خيلي قوي بوده و فشار آن زياد است .
4 ) لوله خروجي روغن يا مجاري آن گرفته اند .
معرفي اويل پمپ پيكان 1600 :
اويل پمپ پيكان 1600 از نوع دنده داخلي چهارپر است كه در داخل دوتور رينگي پنج پر حركت دوراني انجام مي دهد . روتور رينگي يا (‌ Drive Rotor ) در داخل روتور رينگي پنج پر كه لنگ مي زند تغيير حجم ايجاد نموده و در محلي كه حجم زياد مي شود روغن را مكيده و از جايي كه حجم كم مي شود ،‌ آنرا تحت فشار قرار داده و به مدار پرفشار ارسال مي دارد . پمپ حركت چرخشي خود را توسط چرخ دنده مورب (‌ پنيون ) از ميل سوپاپ اخذ مي كند . پس همواره دور آن نصف دور موتور مي باشد .
در ابتداي لوله يا راهگاه مكش پمپ يك توري كه نقش صافي ( Strainer ) را ايفا مي نمايد تعبيه شده است . شماتيك تقريبي اين پمپ در شكل صفحه بعد ملاحظه مي شود .

[javad jan]

فهرستمقدمه
تاريخچه استانداردهاي كيفيت
فصل اول : آشنايي با استاندارد QS 9000
1-1 ) تاريخچه استاندارد
1-2 ) بخشهاي سه گانه QS 9000
1-2-1 ) بخش اول : نيازمنديهاي تدوين شده برمبناي ISO 9000
1-2-2 ) بخش دوم : نيازمنديهاي بخش خاص خودروسازي
1-2-3 ) بخش سوم : نيازمنديهاي خاص هر مشتري
1-3 ) اعم مستندات مربوط به استاندارد QS 9000
1-4 ) مجموعه نظام نامه هاي استاندارد QS 9000
1-5 ) دامنه شمول استاندارد QS 9000
1-6 )‌ مزايا و منافع حاصل از اجراي استاندارد QS 9000
1-6-1 ) مزاياي عمومي
1-6-2 ) مزاياي اختصاصي
1-7 ) مروري گذرا بر تاريخچه استاندارد QS 9000 و بازنگري هاي اعمال شده بر روي آنها
1-8 ) نمونه اي از طرح اجراي QS 9000 در شركت XYZ
فصل دوم : تجزيه و تحليل عوامل شكست و آثار آن ( FMEA )
1-2 ) مقدمه
2-2 ) معني و مفهوم FMEA
3-2 ) تاريخچه FMEA
4-2 ) هدف FMEA
5-2 ) ويژگي FMEA
6-2 ) آثار اجراي FMEA
7-2 ) FMEA در طراحي
1-7-2 ) اجراي FMEA در طراحي
2-7-2 ) فرم FMEA در طراحي
8-2 ) معرفي PFMEA
1-8-2 ) تعريف
2-8-2 ) فرض ها
3-8-2 ) نتايج
4-8-2 ) چند نكته
5-8-2 ) چند نكته
فصل سوم : پمپ
1-3 ) انواع پمپها
2-3 ) ميزان عملكرد پمپهاي دوار
3-3 ) ميزان عملكرد پمپهاي دوار
4-3 ) راندمان پمپهاي دوار
5-3 ) مشخصه هاي كلي پمپهاي دوار
6-3 ) محدوده فشار
7-3 ) تاثير غلظت
8-3 ) ؟ و نشتي در پمپهاي دنده اي
9-3 ) كاركرد پمپ
فصل چهارم : سيستم هاي خنك كننده خودرو
1-4 ) مكانيزم كلي خودروها
2-4 ) اساس كار موتورهاي چهارزمانه
3-4 ) سيستم خنك كنندگي بوسيله آب و باد حاصل از پروانه
4-4 ) سيستم خنك كنندگي در داخل بلوكه سيلندر بوسيله روغن
5-4 ) وظايف مورد انتظار روغن موتور
فصل پنجم :‌ اويل پمپ
1-5 ) سوپاپ كاهش فشار Oil Pump
2-5 ) علت بالاتر بودن بيش از حد فشار
3-5 ) معرفي Oil Pump پيكان 1600
4-5 ) معرفي چند نمونه از مراحل كاري شركت رناك قطعه توس