مفهوم پیش داوری

[alamatesoall]

مفهوم پیش داوری


1 - مفهوم پیشداوری و انواع آن

1 - 1. ماهیت پیشداوری و تبعیض ( Discrimination )

پیشداوری : پیشداوری قضاوت زود هنگام پندار یا احساسی ویژه نسبت به یك موضوع است كه معمولا قبل از جمع آوری و بررسی اطلاعات لازم پدپد می‌آید و بر شواهد ناكافی ، یا خیالی مبتنی است . ( كلاین برگ 1968 ) . پیشداوری ممكن است ثبت باشد یا در مورد اشیاء اشخاص یا اماكن باشد .

پیشداوری نسبت به گروههای اجتماعی معمولا به صورت نگرش در می‌آید و نگرش به عنوان طرح ذهنی عمل می‌كند . این طرح‌ها چهارچوب‌هایی شناختی‌اند كه تفسیر و یادآوری اطلاعات را سازماندهی می‌كنند . به همین جهت افرادی نسبت به دیگران پیشداوری میكنند اطلاعات هماهنگ با دیدگاههای خویش را بیش تر مورد توجه قرار می‌دهند و به یاد می‌سپارند همچنین افراد دچار پیشداوری نسبت به اعضای آن گروه احساس منفی دارند . احساسات و عواطف از خصوصیات مربوط به موضوع نگرش است .


قصورات قالبی : تصورات قالبی مجموعه‌ای از چهارچوب های شناختی است كه مشتمل بر شناخت‌ها وباورهایی راجع به گروه های اجتماعی خاص است . این تصورات نقش سیان‌برهای ذهنی راایفا می‌كند . در مواقعی به آن روی می‌آوریم كه تصورات شناختی ما محدود است . پس نخستین عنصر پیشداوری تصور قالبی است .

تبعیض : پیشداوری معمولا به صورت رفتار تبعیض آمیز بروز میكند . البته هر نگرشی تبدیل به رفتار نمی‌شود . بنابراین كسانی كه با محدودیت اجتماعی یا ترس از انتقام یا ... مواجهند نظر خود را ابراز نمی‌كنند . همچنین كسانی از رفتار تبعیض آمیز احساس گناه میكنند .

1 - 2 . انواع پیشداوری :

الف ) پیشداوری و تعصبات قومی و دینی : یكی از قدیمی‌ترین منبع اختلاف كه پیشداوری ، تعصب شدید و تبعیض ناروا به دنبال داشته ، عقاید دینی و مذهبی بوده است . طرفداران به ادیان در مقابل مذهب مقابل ، تصورات قالبی منفی شدیدی دارند كه موجب پیشداوری نسبت به آنها شده و زمینه اختلاف را فراهم م‌كند . مثلا از جمله پیشداوری هایی كه نهضت انبیا با آن روبرو می‌شوند . این بود هر فكر جدید كه آرای گذشتگان را ابطال كند نادرست است .

ب ) پیشداوری جنسی : با زنان كه نیمی از جمعیت زنان را تشكیل می‌دادند مانند اقلیت برخورد می‌شد و به خاطر برخی تصورات قالبی از برخی مزایای اجتماعی محروم می‌شوند . دوره‌ای انسانیت آن‌ها زیر سؤال رفته است . این پیشداوری از همه انواع آن فراگیرتر است.

تصورات قالبی جنس ( Gender Steretyr ) : هسته شناختی تبعیض جنسی( Sexism) تصورات قالبی جنسی است . تصورات قالبی نسبت به زنان پایدار تر و منفی تر است قالبا مردان را دارای صفات مطلوب‌تر مثل قاطعیت و قوت و ... می‌دانند و زنان را دارای صفات نامطلوب مثل انفعال و سلطه پذیری . البته تفاوت بین زن و مرد وجود دارد ولی برخی از این تصورات نسبت به زنان غیر واقع و افراطی است .

[alamatesoall]

موانع پیشرفت زنان :

- نقش انتظارات : یكی از موانع پیشرفت زنان انتظارات خود آنان است . زنان از زندگی حرفه‌ای انتظارات پایین تری دارند . یافته‌های پژوهشی موارد زیر را دخیل می‌داند .

- آنها مایلند بیشتر با خانواده باشند برای همین حقوق كمتری را خواستارند .

- آنها كمتر به مزایای شغلی اهمیت می‌دهند .

- گرایش زان برای مقایسه خود با همجنسان چون غالا زنان كمتر حقوق می‌گیرند برای همین نتیجه می‌گیرند عملكرد آنها ضعیف نیست .

- نقش اعتماد به نفس : زنان در كسب موفقیت اعتماد به نفس كمتری دارند و كمتر برای كسب آن جسارت به خرج می‌دهند .

- نقش آزاد جنسی : یكی از موانع آزاد جنسی در محیط كار است .

1 - 3 . روی آورد تعالیم اسلام به پیشداوری جنسی :

1 - بسیاری از صاحب نظران معتقدند قوانین بشری باید از سوی خداوند ، بیان شود ، در مورد حدود فعالیت زنان در اجتماع در اسلام تفاوتهای عمده‌ای با مرد وجود دارد . یعنی تلاش‌های بین‌المللی برای در جهت تساوی زن و مرد با اسلام در تعارض است .

2 - نقش زنان در خانواده و وظایف مادری و همسری كه زنان معمولا قادر به جمع آن با فعالیت‌های اجتماعی نیستند .

3 - سئله فاف كه حضور زنان را محدود می‌كند . همچنین جو ناسالم و مشكلات اخلاقی در غرب صاحب نظران مسلمان را نسبت به حضور زنان در اجتماع بد بین كرده است . اگر نظر اسلام دربارۀ زن را بخواهیم بررسی كنیم باید توجه كنیم كه اسلام در شرایط بدی از لحاظ نگرش به زن ظهور كرد . اسلام در آن شرایط تساوی زن و مرد را در انسانیت بیان كرد . و رسیدن به درجات انسانی را برای هر دو ممكن دانست . در كسب سایر فضایل مثل علم نیز برای زن محدودیتی نیست این گرایش زنان بزرگی را در عرصۀ علم و اخلاق و ... تربیت كرد .

در مورد حضور زن در اجتماع از نظر اسلام نیز ابتدا باید بینیم كه اسلام چه از زن خواسته ، چه نخواسته ، از چه چیز منع كرده است . اسلام از زن دو نقش مادری و همسری را می‌خواهد . مادر وظیفه‌ای را بر عهده دارد كه تنها از نقش‌های اجتماعی دیگر مهم تر است بلكه خلل در آن جامعه را به چالش می‌كشد . همچنین مسئولیت تعلیم و تربیت و حفظ بهداشت و درمان زنان مسئولیت مهمی است كه بر دوش زنان است . همچننین حضور در فعالیت‌های سیاسی و تصمیم گیری همچنین امر به معروف و نهی از منكر به منظور ساختن حكومتی بر اساس اسلام .

اسلام از زن حضور در جبهه جنگ را نخواسته همچنین تامین معاش . محدودیت‌هایی كه اسلام برای زن قائل شده است یكی فعالیتهایی كه با پوشش و موازین شرع منافات دارد و اموری كه به خانواده و نقش مادری زن لطمه می‌زند .

1 - 4. پیشداوری و تصورات قالبی علاوه بر تعاملات اجتماعی بر سلامت جسمانی و تواناهای آنان اثر می‌گذارد . مثلا تفاوت نگرش دربارۀ افراد مسن در جوامع شرقی و غربی مشهود است . در جوامع غربی در حدود پیری با تصورات قالبی منفی مثل كاهش توانایی شناختی و حافظه و نقصان سلامت همراه است . ولی در جوامع شرق یك مسن به عنوان شخص با تجربه شناخته می‌شود . این امر مثلا بر قدرت حافظه افراد مسن غربی تاثیر گذاشته است .

1 - 5 . انواع تبعیض : امروز تبعیض های نژادی به اقلیت رسیده است . البته امروزه پیشداوری‌های آشكار جای خود را به پیشداوری های زیركانه داده است . كه انواع جدید آن بر 3 عنصر زیر متمركز است .

1 - انكار وجود تبعیض نسبت به اقلیت‌ها .

2 - مخالفت با درخواست اقلیت مبنی بر برخورد عادلانه با آنها .

3 - ابراز نگرانی از دادن مساعدت‌های خاص به گروه‌های اقلیت .

مواردی كه به تبعیض‌های جدیدی انجامد امتیازات سهمیه‌ای است كه آثار زیانباری بر آن فردی كه دارای زمینه قوی یا جنسی یا برخی جنبه‌های هویت فردی دارند وارد می‌سازد . چون باعث كاهش حرمت خود و اعتماد به نفس می‌شود همچنین سایر همكاران با دیدی منفی و با پیشداوری به وی نگاه می‌كنند . تبعا بر رفتارشان نیز تاثیر می‌گذارد .

دیگر تبعیض وارونه( Reverse Piscrimination ) است . یعنی برای اقلیت مزایای بیش از دیگران قائل شدن . این امر باعث تعارض بین انتظارات ترفیع واقعی و ترفیع كاذب می‌شود . همچنین تلاش فرد برای كسب موفقیت را می‌كاهد . همچنین رفتارهای تبعیض آمیز را توسعه می‌دهد .

2 - ریشه ها و خواستگاه‌های پیشداوری : برخی آن را عادی می‌دانند و برخی معتقدند بیزاری از ناهمانند( Unlike ) در وجود انسان نهفته است . اگر این ریشه پیشداوری باشد كاملا نسبی است چون تعاول‌های بین نژادی بسیار گسترده است چون در كودكان پیشداوری وجود ندارد باید گفت كه پیشداوری اكتسابی است از یادگیری اجتماعی ناشی می‌شود . پدیدآیی پیشداوری بیشتر از این گزارش ناشی می‌شود كه افراد مایلند به هنجارهای گروه خود عمل كنند .

[alamatesoall]

اساسی ترین عوامل بروز پیشداوری باید منابع شناختی انگیزشی و اجتماعی را ذكر كرد .

2 - 1 . خاستگاه شناختی پیشداوری :

الف ) تصورات قالبی : مؤلفه مهم در پیشداوری است . تصورات قالبی مانند چهارچوب های شناختی دیگر تاثیر فراوانی بر نحوه پردازش اطلاعات می‌گذارد . اولا سرعت پردازش را بالا می‌برد . ثانیا انسان را وا می‌دارد به اطلاعات موافق با این تصورات بیشتر توجه كند . و اطلاعات ناسازگار را نادرست بشمارد . تصورات قالبی یك میانبر ذهنی است كه خواه مثبت یا منفی ممكن است پیامد نامطلوبی داشته باشد . تصورات قالبی مثبت انتظار ما را از آن فرد فرد اعضای گروه بالاتری دو باعث مخالفت ما با گروه رقیب می‌شود .

تصورات قالبی از طریق تجارب شخصی یا والدین و معلمان یا اعضای گروه یا رسانه شكل می‌گیرد . همچنین فرهنگ كه در زبان و ادبیات و ... متجلی است آن را مستحكم تر می‌كند.

این تصورات زمانی وارد ذهن می‌شود كه علائم آشكار آن فعال شود مثل حضور عضوی از آن گروه یا كاربرد بر چسب های گروهی . برخی تصورات خود به خود وارد ذهن می‌شود . تصورات قالبی تثبیت شده‌ای مثل جنسیت در برخورد با افراد اولین چیزی كه نظرمان را به آن جلب می‌كند این است كه آن فرد از چه گروهی است . پس از آن تصورات قالبی وارد ذهن ما می‌شود . هر چه علائم عضویت در یك گروه برجسته تر باشد یا اینكه نام آن گروه بیشتر در محاورات به كار رود زودتر تصورات مربوط به آن به ذهن فرا خوانده می‌شود مثل نوع پوشیدن لباس و ...

ب ) نقش عواطف در تفكر مبتنی بر تصورات قالبی : تاثیرات احساسات و تصورات قالبی نتقابل است . در تحقیقی دو گروه كه یكی جایگاه مثبت و دیگری جایگاه منفی داشت به موارد آزمون عرضه شد . این نتیجه حاصل شد كه با ثابت نگه داشتن احساسات تصورات قالبی كاهش یافت . تصورات قالبی از طریق احساسات بیش از طریق باور تاثیر می‌گذارد . البته تصورات قالبی اثر خورده بر داوری اجتماعی از طریق عوامل شناختی و عاطفی هر دو اعمال می‌كند .

ج ) تجانس برون گروهی ( Outgroup hemogeneitg ) و تمایز درون گروهی ( Ingroup differention ) : اعضای گروههای دیگر بیش از گروههای خودی با هم شباهت دارند .

گرایش به مثابه دانستن اعضای گروه‌های دیگر را توهم تجانس برون گروهی و میل به متفاوت دانستن اعضای گروه خودی را (( تمایز درون گروهی )) می‌نامند . ضرب المثلی است كه مشت نمونه خواربار است . دلیل این تمایل یكی آگاهی ما نسبت به گروه خود ناآگاهی نیست به گروههای دیگر است . دوم این است كه برخی گروهها واقعا متجانس ترند مثل چینی ها در حالت چشم . و سوم اینكه هر چه گروهی نامطلوب‌تر باشد این میل بیشتر است چون با برداشت منفی كلی ما نسبت به گروه سازگارتر است . و هر چه گروه محبوب تر باشد . اعضای آن گروه را نا متجانس‌تر فرض كنیم چون با احساس مطلوبیت به آن سازگارتر است .

د ) طبقه بندی اجتماعی ( تاثیر ما در مقابل آنان ) : مردم جامعه را به ما و آنان تقسیم می‌كنند كه اساس چیزهایی مثل نژاد و قومیت و دین و ... است این تقسیم بندی احساسات سازمانیافته‌ای را دربارۀ گروه خود و گروه بیگانه شكل می‌دهد . كه درباره گروه ما مثبت و درباره گروه دیگر منفی است . ما سعی می‌كنیم رفتار مطلوب خود را درونی و پایدار و رفتار مطلوب گروه دیگر را بیرونی و موقت ارزیابی كنیم .

علت این تقسیم بندی و این پیشداوری چیست ؟ افراد با همسان سازی یا اعضای گروه خود به دنبال افزایش حرمت خودند و این روند تا زمانی ادامه دارد كه گروه خود را برتر از گروه رقیب بدانند . چون هر دو این احساس را نسبت به هم دارند پیشداوری پدید می‌آید . تقسیم اجتماع به دو گروه متضاد زمینه را برای پیشداوری فراهم می‌كند .

2 - 2 . خاستگاه اجتماعی پیشداوری :

الف ) رقابت به منبعی برای پیشداوری : گروه‌ها برای كسب مزایای مادی مثل مراتب بالای اجتماعی شغل خوب و ... با هم ؟؟؟ می‌كنند . این رقابت زمینه پیشداوری را فراهم می‌كند چون دو گروه یكدیگر را دشمن هم می‌دانند .

ب ) شرایط نامناسب اقتصادی : وقتی بر سر منافع كم یاب رقابت رخ دهد اعضای گروه‌ها یك دیگر را منبع ناكامی احتمالی محسوب می‌كنند . این نگرش ساده منفی به گرایش قوی و خشونت می‌انجامد .

شرایط اقتصادی شاخصی برای ناكامی به حساب می‌آید . شرایط بد اقتصادی ناكامی را افزایش می‌دهد همچنین خشونت را و شرایط خوب اقتصادی بلعكس .

ج ) منابع اقتصادی : گاهی پیشداوری منفی نسبت به یك گروه به دلیل بهره كشی از آن است . پیشداوری منفی نسبت به سیاهان به منظور برده داری آنها در آمریكا بود .

2 - 3 . خاستگاه انگیزشی پیشداوری : در برخی موارد می‌توان پیشداوری را پیامد وضعیت روانی دانست . برخی تبیین ها پیشداوری است . اشكالی كه بر این نوع نظریه‌ها وارد است این است كه اولا حد میان آن نتوانستهند نقش یادگیری اجتماعی و فرهنگ را به گونه قابل قبول تمیز دهند . ثانیا به شرایط اجتماعی و شرایط اقتصادی و تاثیر آنها توجه نكرده‌اند ثالثا اینكه پیشداوری در همه افراد به صورت یكسان وجود دارد كه این نظر را نقض می‌كند . البته می‌توان نقش ویژگی‌های شخصیتی را انكار كرد . گاهی پیشداوری برای ارضای انگیزه‌های روانی مانند دفاع از خود صورت می‌گیرد . افرادی كه نسبت به مقام و ارزش خود احساس خطر می‌كنند گاه با طرد دیگران از خود دفاع می‌كنند .