معماری ایران در اقلیم های مختلف کشور
اقليم استان کرمان
از نقطه نظر تقسيم بنديها جزء اقليم خشک بيابانی گرم محسوب گرديده است. از ديدگاه اقليم شناسی، خشکی متأثر از دو عنصر است : يکی ميزان بارندگی که متفاوت است و اشکال خاصی دارد و ديگری تبخير و تعرق که به واسطه عناصر وابسته بهم ( حرارت، باد و غيره ) ايجاد شده است.
بطور کلی سه نوع اقليم خاص در مناطق مختلف اين استان حاکم است:
1. آب و هوای بيابانی خيلی گرم و خشک
2. آب و هوای بيابانی گرم و خشک
3. آب و هوای معتدل
به اين ترتيب آب و هوای اين استان به علت وسعت منطقه، وجود پستی و بلنديها و شرايط خاص اقليمی در نواحی مختلف کاملاً متفاوت است. گفتيم خشکی شديد بر اغلب نقاط اين استان حاکم می باشد و هوای خنک، تشعشعات خورشيدی را به طور ضعيفی تصفيه می کند به نحوی که اولاً تغيير درجه حرارت خاک کاملاً مشخص می باشد و ثانياً تغييرات درجه حرارت هوا بسيار شديد است به طوری که بين فصول سرد و گرم و حتی در شب و روز دمای هوا اختلاف شديدی را نشان می دهد و اين موجب جا به جا شدن هوا از نقاط بلند کوهستانی به طرف نقاط پست ، و ايجاد جريانهای نامنظم همراه با درجه حرارت متغير و گرد و غبار می شود. به هر حال بين حداکثر و حداقل درجه حرارت اين استان اختلاف زيادی وجود دارد.
اين استان مانند اغلب نواحی خشک، در مجموع باران کمی دريافت می کند. ريرش نزولات جوی از آبان ماه شروع می شود و تا ارديبهشت سال بعد ادامه دارد که در اين ميان بيشترين ميزان آن از دی ماه تا ارديبهشت می باشد. ميانگين اين بارندگی ساليانه حدود 185 ميلی متر است.
استان کرمان از آنجايی که جزء مناطق گرم و خشک به شمار می آيد طبيعتاً نمی تواند از مراتع طبيعی زيادی برخوردار باشد. در گذشته کليه مراتع استان کرمان مورد استفاده دام بوده است. با توجه به اين که ضوابط صحيحی جهت چرای دام وجود نداشت بتدريج در معرض چرای بی رويه قرار می گرفت که نتيجه آن فرسايش بادی و آبی بود.
به واسطه شرايط جغرافيايی منطقه آباديها اکثراً در دره ها، ارتفاعات و نقاط مرتفع واقع شده است مانند رفسنجان ،سيرجان، بم، کرمان، بافت و جيرفت که دارای آب و هوای معتدل و سرد هستند و مرکز فعاليتهای کشاورزی ناحيه می باشند. عامل جغرافيايی که در آبادانی اين حوزه ها موثر است همانا امکان ايجاد قنوات بر اثر وجود آبهای زيرزمينی می باشد. چنانچه در حوزه رفسنجان چندين رشته قنات تا طول 50 کيلو متری وجود دارد که به سوی شهر و حومه رفسنجان جريان دارد.
مهم ترين مسأله ای که موجب نارسايی کشت و برداشت در استان کرمان شده همين مسأله کمبود آب از طرفی و خشکی هوا از طرف ديگر می باشد. محصولات عمده اين استان، غلات، پنبه، زيره، مرکبات، خرما و اقسام ميوه است.
بادها
بادهای منطقه جنوب شرقی ايران از بادهای اصلی موجود در منطقه به وجود می آيند و مهمترين آنها عبارتند از : باد هرات ، باد سام، باد سرخ، باد ناشی «باد شمال شرقی»
دوری از دريا و وزش بادهای گرم و خشک از کوير باعث کمی بارندگی می گردد. به علت وزش اين بادها و جريان ريگها به سمت مزارع، خسارت فراوان به کشاورزی وارد می آيد.
به طور کلی بادهای کرمان در فصول مختلف عبارتند از :
باد شمال: باد سردی است که در زمستان می وزد و همراه با باران است.
باد غربی: بادی طوفانی است و همراه با شن و رگبار در زمستان تا آخر ارديبهشت می وزد.
باد شرقی:بيشتر در زمستان می وزد گرم و بدون رطوبت است.
باد جنوبی: باد گرمی است که در تابستان می وزد و همراه با گرد و غبار است.
بيشترين ميزان باد مربوط به فصل بهار و پس از آن مربوط به تابستان است و بادهای بسيار شديد با سرعت زياد در دو فصل بهار و تابستان می وزد، جهت حاکم و غالب اين بادها از جنوب غرب به طرف شمال شرق و مشرق می باشد.
انواع بادهای منطقه و تعداد روزهای وزش در سال
اندازه گيری منظم سرعت و جهت باد در ايستگاهها سينوپتيک استان کرمان انجام می گيرد که عموماً مجهز به ثبات هستند. داده های ايستگاههای کليماتولوژی قابل استحصال نيست و يا اندازه گيری در اين ايستگاهها به عمل نيامده است.
اندازه گيری سرعت و جهت باد در اين ايستگاههای سينوپتيک در ده متری سطح زمين انجام می شود و از اين رو داده ها معرف جريانات سطح می باشد.
ايستگاههای سينوپتيک استان تا 1365 در 2 منطقه کرمان و بم بوده و عدم وجود ايستگاه در ساير مناطق استان مانع از اين است که بتوان نقشه دقيق حرکات هوا را در منطقه ترسيم نمود.
توده های هوا و جريانات نيواری
محرکهای اصلی جريانات عمومی هوا در روی فلات ايران و در مقياس بزرگ مراکز کم فشار و پرفشاری هستند که در فصول مختلف سال بر روی سطوح وسيع جغرافيايی محيط بر فلات و يا در داخل آن تشکيل می گردند. عبور توده های هوا در منطقه کرمان ناشی از تأثير همين مراکز است.
سرعت بادها
به طور کلی سرعت متوسط باد در مناطق سبزواران 9/4 گره، در بم 8/6 گره و در کرمان 4/7 گره می باشد. در بم ميانگين ماهانه سرعت باد از 4/5 گره در آذر ماه تا 3/8 گره تا تير ماه متغير است. حدود تغييرات برای گرمای 9/4 تا 3/9 _ برای سبزواران _ بين 4 تا 1/6 گره می باشد.