مقاله درباره دامپزشکی

[Isooda]

تشخيص آبستني در گاو
توشه ركتال
چند نكته مهم است كه در موقع توشعه ركتال يا توشعه واژينمال بايد به خاطر سپرد. براي انجام هرگونه تلاشي در اين زمينه قبلا” بايد اطمينان يافت بيماريهاي عفوني از يك گاو به گاو ديگر و يا از يك مزرعه به مزرعه ديگر انتقال نمي يابد. استفاده از ابزار كار براي معاينه مهبل (توشه واژينال) از نظر انتقال بيماري خطر بيشتري داشته در حالي كه انتقال بيماري در توشه ركتال احتمال كمتري دارد.

در معاينه دام بايد از پوشاك مناسب از جمله دستكش بلند بازويي استفاده نموده و نيز بايد كاملا” تميز و پاك باشد. احتمال صدمه ديدن دام يا انسان در حين عمل كم است. ولي اگر توشه ركتال با خشونت صورت گيرد، ممكن است باعث پاره شدن ديواره راست روده گردد. شخص عمل كننده بايد براي حفاظت خود احتياط لازم را به عمل آورد از جمله اين كه مطمئن باشد دام براي معاينه ، كاملا” مقيد گرديده است.

آنچه كه دامدار انتظار دارد ارائه نتيجه تشخيص آبستني از راه توشه ركتال با ميزان دقت و درستي صددرصد است و براي رسيدن به اين سطح از فن تشخيص آبستني عمل كننده ابتدا بايد با دستگاه تناسلي دام در حالت مختلف فحلي و نيز آبستني آشنايي كامل داشته كه اين كار تنها در كشتارگاه ميسر است و قدم بعدي در يك تمرين منظم ، معاينه مكرر دامها در طول مراحل مختلف فحلي و آبستني است.

دامدار نيز در ميزان درستي نتيجه تشخيص آبستني نقش دارد. او بايد با گزارشهاي ثبت شده دقيق خود اطمينان دهد دام مورد معاينه در مرحله اي است كه تشخيص امكان پذير است. قبل از انجام هرگونه كار دامپزشكي يا درمانگاهي ، افراد مسئول دامداري بايد دامهايي راكه پس از جفتگيري يا تلقيح ، مجددا” فحل شده و غيرآبستن هستند مشخص نمايند.

در پايان اينكه شخص عمل كننده نبايد نتيجه تشخيص را بر اساس حدس و گمان بيان نموده و فقط زماني كه به درستي تشخيص خود كاملا” اطمينان يافت آن را بيان نمايد، معاينه مجدد يك گاو بهتر از اظهارنظر غلط است.

شروع آبستني تا شش هفتگي
به ندرت مي توان در خلال 35 روز اول آبستني ، بزرگ شدن قابل تفكيك در رحم مشاهده نمود. جسم زرد تا حدود روز شانزدهم رشد و توسعه مي يابد. نظير آن در سيكل تناسلي بدون آبستني نيز اتفاق مي افتد. سپس مانند مرحله آخر سيكل تناسلي ، بدون تغيير چندان از نظر قوام و اندازه ، ثابت مي ماند. با پيشرفت آبستني ، جسم زرد كمي سخت تر شده و به داخل تخمدان كشيده مي شود. از اين مرحله تا موقعي كه تخمدان در نتيجه پيشرفت آبستني و بزرگ شدن رحم دور از دسترس معاينه قرار مي گيرد.

جسم زرد را از نظر اندازه قوام و سختي ميتوان از جسم زرد مراحل اول سيكل تناسلي كه كوچكتر و نرمتر است و از جسم زرد اواسط سيلكل كه بزرگتر ، گوشتالودتر و داراي مرزبندي مشخص تر در تخمدان است و نيز ازجسم زرد كوچك و سخت دو روز آخر سيكل تناسلي تشخيص داده و تفكيك نمود: جسم زرد مربوط به آبستني از جسم زرد روزهاي 18-14 فحلي قابل تفكيك نيست اگر چه جسم زرد آبستني سنگين تر است.

اختلاف در اندازه و قوام جسم زرد فحلي و آبستني بخصوص اوايل اين دوره به اندازه اي نيست كه بتوان آن را به منظور تشخيص آبستني بكار گرفت. وجود جسم زرد در تخمدان پس از طي زمان حدودا” برابر با يك دوره سيلكل تناسلي پس از جفت گيري نميتواند نشانگر وجود آبستني باشد. شرايط ديگر نيز وجود دارد كه جسم زرد در تخمدان مشاهده مي شود ولي دام آبستن نيست مانند تاخير در جفت گيري دام و يا گاوي كه بي موقع جفت گيري كرده باشد.

در هر صورت فقدان جسم زرد به معني آبستن نبودن گاو است. تشخيص دقيق آبستني زماني امكان پذير است كه بتوان بزرگ شدن رحم را لمس نمود. اين عمل در بعضي از حيوانات بخصوص تليسه ها در روزهاي 42 - 36 آبستني ممكن مي گردد. مشخصات اين بزرگ شدن كه مشابه آن در بيشتر دامها بين 49 - 42 روز آبستني ديده مي شود به شرح زير است:
در هفته پنجم است كه ميتوان كيسه امنيون را به صورت يك جسم لوبيايي شكل باد كرده با فطر 2 - 1 سانتيمتر لمس نمود. با اين وجود ، لمس كيسه در اين مرحله به صورت يك كار معمولي كلينيكي توصيه نشده است مگر اينكه با دقت بسيار زياد انجام گيرد. چون كه مشاهده شده است كه اين كار موجب خونريزي در كيسه شده و حتي سبب پارگي قلب جنين مي شود و متعاقبا” سقط جنين ايجاد مي گردد.

احساس لغزش پرده جنيني كه متعاقبا” توضيح داده مي شود معمولا” قبل از شش هفتگي مشخص نيست. ولي گاهي ميتوان آن را حتي در پنج هفتگي نيز حس كرد به شرطي كه تمامي شاخ رحم به يكباره لمس شود تا بتوان اطمينان يافت در موقع لغزش لايه هاي كيسه جنيني بين انگشتان دست عمل كننده ، محدوده مشخصي از رحم كه محتوي عروق آلانتوكوريون است لمس شده است.

شش تا هشت هفتگي
درشش هفتگي ،‌ شاخ رحم در طرفي كه تخمدان داراي جسم زرد است، در انتهاي آزاد خود حدود 3-2 برابر قطر خودش بزرگ شده و برجستگي در جهت عقب به تدريج باريكتر ميگردد. كل برجستگي در داخل دست جاي مي گيرد. ديواره رحم نازك بوده و مايع محتوي آن معلق است. در اين مرحله جنين لمس نمي شود. اگر بخشي از ديواره رحم بين دو انگشت شصت و سبابه گرفته شده و سپس به تدريج لغزانده شود دو لايه بودن ديواره احساس مي شود. شاخ ديگر رحم بزرگتر نشده و كل دستگاه تنانسلي هنوز قابل لمس است.

تشخيص آبستني در شش هفتگي غالبا” بايد در تليسه هاي آبستن ممكن باشد ولي در گاوها، بخصوص آنهايي كه رحم بيش از حد آويزان بوده و شاخها خارج از لگن واقع شده اند و يا در مواردي كه مقدار زيادي چربي در لگن جمع شده باشد تشخيص درست تا هفت هفتگي يا حتي هشت هفتگي ممكن است مقدور نباشد.

از هفته ششم تا هشتم ، شاخ باردار رحم نسبتا” سريع بزرگ شده و اندازه كلي آن نسبت به شاخ غيرباردار كاملا” متفاوت است. در هشت هفتگي ، شاخ باردار شش برابر حجيم تر، محتويات آن سفت و كشيده و دولايه بودن ديواره آن ممكن است احساس شود.
يكي از علائم مهم ويژه آبستني در اين مرحله و مراحل بعدي، نازك شدن ديواره رحم آبستن است. تنه رحم هم تا حدودي بزرگ شده و كشيده مي شود. ولي اندازه شاخ غيرآبستن، تغيير ملموسي نمي كند. بخشي از شاخهاي رحم چه در تليسه آبستن و چه در گاو آبستني كه چند زايمان كرده است داخل لگن باقي مانده و كل دستگاه تناسلي هنوز ممكن است قابل لمس باشد.

در هفته هشتم ، قطر كيسه امنيون تقريبا” 5 سانتيمتر است. حفره امنيون بطور قابل ملاحظه اي كشيده ميشود بنحوي كه مايع هاي جنيني ميتوانند از طريق مجراي اوراك بين كيسه امنيون و كيسه آلانتون در جريان باشند.

هشت تا دوازده هفتگي
در اين مرحله، شاخ غير باردار رحم، دو برابر اندازه معمول بزرگتر شده و شاخ باردار نيز تقريبا” يك و نيم برابر مرحله هشت هفتگي مي گردد. محتويات رحم كشيده تر و سفت تر بوده ، ديواره رحم نازكتر و تمامي دستگاه از لگن خارج شده به وسيله وزن خود به طرف كف حفره شكمي كشيده مي شود. غالبا” ميتوان تمامي رحم را در توشه ركتال معاينه نموده و تخمدان همراه با جسم زرد را لمس كرد. لمس ضربه اي جنين از طريق ديواره رحم گاهي امكان پذير است. همچنين دو لايه بودن ديواره را ميتوان تشخيص داد.

در رحمي كه اولين بار آبستن ميشود آويزان شدن آن از حفره لگن معمولا” ديرتر از رحمي كه چندبار آبستن شده است انجام ميگيرد.

تشكيل كوتيليدونها يا پلاسنتومها در هفته پنجم شروع مي شود ولي معمولا” تا هفته 16-14 بنحوي كه متعاقبا” توضيح داده مي شود قابل لمس نيستند. با اين وجود، اگر به دقت جستجو گردند، امكان دارد بتوان آنها را به صورت اجسام نخودي شكل در ابتداي شاخ باردار رحم شناسايي كرد.

دوازده تا بيست هفتگي
در ابتداي اين دوره يعني بين 16-12 آبستني ، غالبا” مقدار مايع جنيني نسبت به سرعت رشد ديواره رحم داراي افزايش حجم بيشتري است. بنابراين ديواره رحم در توشه ركتال كاملا” كشيده لمس شده و به طرف بالاي لگن برآمدگي دارد. متعاقبا” رحم نير سريعا” بزرگ مي شود بطوري كه در پايان هفته هفدهم ، كاملا” در حفره شكمي قرار مي گيرد.

در اين مرحله ، مهبل را ميتوان از داخل مقعد به صورت نواري كه به طرف دهانه داخلي حفره لگني كشيده شده است لمس نمود. عنق رحم مشخص بوده و سطح فوقاني رحم به طرف پايين حفره شكمي انحناء دارد. ندرتا” تمامي رحم در معاينه توشه ركتال قابل لمس است. محتويات رحم در مراحل پاياني ، كشيدگي كمتري داشته و آزادترند و كوتيليدونها را ميتوان به صورت چوب پنبه هاي شناور روي آب ، در ديواره رحم لمس كرد. تشخيص كوتيليدونها ، شيوه بسيار مناسبي براي تشخيص آبستني است. براي اين كار ابتدا دست را در چند سانتيمتري عنق روي تنه محكم فشار مي دهند و سپس با همان فشار دست را تدريجا” به طرف عنق به عقب كشيده و كوتيليدونها را آنطور كه اشاره شد لمس مي كنند.

جنين را ميتوان براي چند لحظه كوتاه حس نمود. در اين رابطه ابتدا با دست روي ديواره رحم فشار وارد مي كنيم (از طريقه توشه ركتال). سپس با برداشتن يكباره فشار از روي ديواره جنين در داخل رحم حركت داده شده و ضمن برخورد با ديواره به وسيله دست حس مي گردد. مناسب ترين زمان براي انجام اين كار بين هفه 16-14 آبستني است .

تلاش براي لمس جنين در هفته بيستم آبستني كاملا” بي فايده است زيرا در اين دوره مايع جنيني بسيار زيادي در رحم جمع شده و خود رحم نيزكاملا” در حفره شكمي فرو رفته است.

سرخرگ رحمي مياني را ميتوان به عنوان يك نشانه آبستني مورد معاينه قرار داد. قطر سرخرگ در ظرف آبستن حدود يك سانتيمتر است و با چرخاندن دست به طرف بالا و بيرون ديواره داخلي لگن و لمس كردن سطح ديواره در ناحيه ثلث مياني تنها استخوان خاصره ميتوان آن را لمس كرد. بايد توجه داشت كه اين سرخرگ با سرخرگ راني اشتباه نگردد. سرخرگ رحمي در داخل لگن آزاد و قابل حركت است ولي سرخرگ راني ثابت است.

در سه ماهه اول آبستني ، نبض در داخل سرخرگ رحمي مياني مانند ديگر سرخرگها است ولي خود سرخرگ به تدريج قطورتر مي شود. زماني كه ميزان جريان خون در سرخرگ رحمي افزايش مي يابد با وارد نمودن كمي فشار بر روي سرخرگ به وسيه دو انگشت، ارتعاش بخصوصي در آن حس مي شود كه اصطلاحا” به آن لرزش يا فرمينوس مي گويند.

با توجه به اينكه نداوم لزش در اين مرحله از آبستني مربوطه به كار مي رود به نظر ميرسد كه لرزش در سرخرگ از اواخر ماه چهارم و يا اوايل ماه پنجم شروع شود. وجود لرزش در سرخرگهاي رحمي دو طرف، در اوايل آبستني ممكن است نشانگر دوقلو بودن آبستني باشد. البته در پايان دوره آبستني ، معمولا” سرخرگهاي رحمي دو طرف داراي لرزش هستند اگر چه بيش از يك جنين در رحم وجود نداشته باشد.

بيست هفتگي تا زايش
رحم از بيست هفتگي به بعد مرتبا” بزرگ شده و كاملا” در حفره شكمي جاي دارد. در اين مرحله كوتيليدونها ، دولايه بودن ديواره رحم و بزرگ شدن سرخرگهاي رحمي همراه با لرزش آن قابل تشخيص هستند. لرزش در سرخرگها ، در ثلث آخر آبستني بطور يكنواخت ادامه دارد. بين ماه پنجم و هفتم از دوره آبستني ، رحم و گوساله داخل آن در عمق حفره شكمي جاي داشته و لمس آنها مشكل و يا غيرممكن مي شود. اين امر در دامهاي مختلف متفاوت بوده و حتي در خود يك دام ممكن است رحم يك روز قابل لمس بوده و روز ديگر نباشد.
در توشه ركتال، مهبل و عمق را ميتوان به صورت نوار سختي كه روي لبه دهانه لگن قرار گرفته و با فشار به طرف پايين شكم كشيده شده است لمس نمود.

هر چه آبستني پيشرفته تر مي شود رشد گوساله موجب بازگشت رحم و خود گوساله به طرف بالا و عقب حفره شكمي يعني دهانه لگن مي شود بطوري كه بين ماههاي هفتم و هشتم قسمتهايي از بدن جنين قابل لمس هستند. اندازه دست و پا و سر جنين ميتواند در پيش بيني مرحله آبستني كمك نمايد.

[Isooda]

درستي و دقت توشه ركتال
در صورتي كه شخص بتواند تمامي بخش داخلي دستگاه تناسلي را مورد معاينه قرار دهد درستي تشخيص او از نظر اينكه گاو آبستن هست يا خير، قريب به صددرصد خواهد بود. در صورتي كه هر دو شاخ رحم بطور كامل مورد معاينه قرار نگيرند. نتيجه تشخيص ممكن است منفي كاذب شود. در چنين شرايطي لازم است هيچگونه تشخيصي ارائه نگرديده و تقريبا” دو هفته بعد دام مجددا” مورد معاينه قرار گيرد تا درصورت امكان پذير بودن معاينه كامل رحم ، آبستني بطور دقيق تشخيص داده شود. در كنار شرايط پاتولوژيكي كه متعاقبا” بحث خواهد شد يك كيسه مثانه پر نيز در صورت جابجا شدن با دستگاه تناسلي مي تواند موجب ارائه تشخيص آبستني مثبت كاذب گردد. براي جلوگيري از بروز اين اشتباه ميتوان عضو پر از مايع را بيشتر معاينه كرده و اطمينان يافت كه عضو از عنق رحم امتداد مي يابد يا خير.
درصورتي كه تاريخچه مشخصي در مورد آبستن شدن دام وجود نداشته باشد ، ميزان درستي تشخيص آبستني با چند هفته اختلاف خواهد بود. در چنين شرايطي ، معمولا” نتيجه تشخيص آبستني در مراحل اوليه دقيق تر از مراحل بعدي آبستني است. هر چند تشخيص آبستني بدون تاريخچه جفتگيري ، حتي در مراحل 14-7 هفتگي نيز بطور دقيق امكان پذير نيست. در عمل غالبا” تاريخ تلقيح مشخص بوده و در پيش بيني مدت زمان آبستني كمك موثري مي نمايد.

رشد و توسعه پستان
در تليسه هاي آبستن ممكن است مايع غليظ و قهوه اي رنگ چسبنده اي كه پيش آغوز ناميده مي شود از ماه چهارم به بعد دوشيده شده و مشاهده گردد. بزرگ شدن پستان نيز تا حدودي قابل رويت است اما اينكه در چه مرحله اي از آبستني ديده مي شود متفاوت است. البته در ماه آخر آبستني به خوبي مشخص بوده و پستان تا موقع زايش رشد فزاينده دارد. دو تا سه روز قبل از زايش ، به دليل جمع شدن و تراكم مايع غليظ زردرنگي بنام آغوز ، پستان كاملا” متورم و بزرگ شده است.

در صورتي كه به جيره غذايي مادر در مراحل آخر آبستني كنسانتره بيش ار اندازه اضافه گردد، ترشخ آغوز و شير ممكن است حتي يك ماه زودتر از زمان زايش شروع شود.

لازم به يادآوري است كه مشابه تغييرات پستان مربوط به اوايل دوره آبستني تليسه ها در گاو ديده مي شود.

تغييرات خارجي شكم
از هفته بيستم و هشتم آبستني ، بزرگ شدن شكم تا حدودي از بيرون مشخص شده و بيشتر در طرف راست حيوان ديده مي شود. اين امر در تليسه ها راحت تر تشخيص داده مي شود. در بسياري از گاوها بخصوص آنهايي كه شديدا” چاق هستند و يا بطور آزاد در مرتع نگهداري ميشوند بزرگ شدن شكم را مگر در اواخر دوره آبستني نميتوان مشخص كرد. در هر صورت ، تغيير اندازه شكم را نبايد به عنوان وسيله اي در تشخيص آبستني بدان متكي گرديد.

جنين را ممكن است از هفته بيست و هشتم بتوان از روي ديواره خارجي شكم لمس كرد. براي اين كار مشت بسته دست را روي تهيگاه طرف راست با ملايمت ولي محكم فشار ميدهيم. محل تقريبي قرار گرفتن مشت روي تهيگاه ، نقطه وسط خط افق بين آخرين دنده و ستون پا و نقطه وسط بين دو ثلث پاييني خط عمود بر شكم است. سپس فشار وارده بر ديواره شكم را خنثي نموده بنحوي كه مشت بدون وارد ساختن فشار ، روي ديواره قرار گرفته باشد. اختلاف فشار موجب حركت كردن رحم و جنين در شكم ميشود و برخورد آن به ديواره روي دست لمس مي گردد. اين كار را ميتوان براي كسب اطمينان چند بار تكرار نمود. اين روش نيز نميتواند به عنوان يك شيوه دقيق تشخيص آبستني مطرح باشد.

حركت جنين در داخل رحم و ايجاد موج حركت روي ديواره تهيگاه طرف راست شكم ممكن است از ماه هفتم تا موقع زايش مشاهده گردد. اين عمل بطور پراكنده انجام گرفته و در صورت ديده شدن هيچگونه شبهه اي را باقي نمي گذارد.

دوقلو و چندقلوزايي
در فاصله بين جفت گيري تا سه ماه آبستني ، يعني زماني كه ميتوان تخمدانها را از طريق توشه ركتال معاينه نمود دوقلو بودن آبستني را ميتوان پس از مشاهده دو جسم زرد روي يك يا دو تخمدان تشخيص داد. در موارد نادر ، در صورت تخمك ريزي بييش از دو فوليكول و تشكيل چند جسم زرد احتمال چندقلو بودن آبستني نيز است. به هر حال بايد در نظر داشت تمام تخمك هايي كه آزاد ميشوند اجبارا” بارور نشده و يا اينكه پس از باروري الزاما” رشد آنها ادامه نميابد و تا پايان آبستني باقي نمي ماند.

در صورتي كه هريك از تخمدانها توليد يك تخمك نموده و تخمك ها هركدام در يك شاخ رحم بارور گردند در هفته پنجم تا هفتم آبستني ميتوان به كمك تشخيص پرده جنيني جداگانه در هر شاخ رحم ، دوقلو بودن آبستني را معين نمود.

دوقلوها ممكن است در نتيجه تقسيم شدن يك تخمك بارور به وجود آيند. البته ميزان وقوع اين نوع دوقلوزايي در گاو بسيار كم و در حدود 0/1 درصد است. تشخيص اين نوع دوقلوها مشكل است زيرا تنها يك جسم زرد موجود است و جنين ها ممكن است هر دو در يك شاخ رحم و در يك پرده جنيني مشترك رشد و توسعه يابند.

در مراحل آخر آبستني يعني زماني كه لمس سر و دست و پاي جنين از راه توشه ركتال امكان پذير است گاهي بطور اتفاقي ممكن است بتوان با لمس چند سر يا تعداد زيادي دست و پا، وجود دوقلو يا چندقلو را تشخيص داد.
در گاو پس از ماه پنجم آبستني ، دوقلو بودن جنين با استفاده از الكتروكارديوگرام به راحتي قابل تشخيص است.

روش هاي ديگر تشخيص آبستني
استروژن را ميتوان با استفاده از روشهاي شيميايي به راحتي از ادرار و خون جدا نمود. از ماه سوم آبستني به بعد ، مقدار استروژن ادرار و خون به مراتب بيشتر از مقدار اين هورمون در سيكل تناسلي است. اينگونه آزمايشات داراي كاربرد عملي خيلي كم هستند زيرا از قبل از سه ماهگي ، آبستني را ميتوان به وسيله توشه ركتال دقيقا” تشخيص داد.

شناسايي تغييرات حاصله در ميزان گونادوتروفين خون گاوهاي آبستن هيچگونه كاربردي ندارد . كشف آنتي ژن جنيني ك هدر گردش خون مادر جريان دارد ميتواند در آينده به عنوان شيوه دقيق تشخيص آبستني بكار رود و آبستني را در مراحل بسيار اوليه مشخص سازد. مرگ جنين در طول دوره آبستني عاملي است كه موجب ميشود نتيجه تشخيص آبستني با نتيجه زايمان مغايرات داشته باشد. يعني گاو آبستن تشخيص داده ميشود ولي بعدا” جنين به دلايلي تلف شده و در نتيجه گوساله اي به دنيا نمي آيد. طرق ديگر تشخيص آبستني با كاربرد محدود در مزرعه عبارتند از: شناسايي تغييرات حاصله در ترشحات مخاطي مهبل، عكس العمل رفتار دام در مقابل تزريق مقدار كمي استيل بسترول و واكنش مهبل در مقابل تزريق اكسي توسين.

سنجش پروژسترون شير و پلاسماي خون
در سالهاي اخير ، اندازه گيري ميزان پروژسترون شير براي تشخيص آبستني در مراحل اوليه و در حال حاضر در روزهاي 24-21 دوره آبستني توسعه مهمي يافته است.

اساس كار بسيار ساده است. ميزان پروژسترون شير كه منتج از پروژسترون خون است نمايانگر ميزان فعاليت جسم زرد است. با توجه به اينكه نميتوان جسم زرد مربوط به آبستني را از راه توشه ركتال ، از جسم زرد مربوط به سيكل تناسيلي تفكيك نمود اما از نظر ميزان پروژسترون بين گاو غيرآبستن در دوره فحلي يا نزديك فحلي و گاو آبستن اختلاف فاحشي وجود دارد. بر اين اساس ، گاوي را كه ميزان پروژسترون شير آن پايين است ميتوان با اطمينان كامل غيرآبستن تشخيص داده و گاوي را كه ميزان پروژسترون شير آن بالاست احتمالا” آبستن دانست. عوامل ظريفي وجود دارند كه ميزان درستي تشخيص را در مواردي كه مثبت اعلام ميشود محدود مي كند.

از ضروريات بكارگيري اين روش تشخيص آبستني اين است كه دامداري بايد داراي كيفيت عالي مديريت باشد تا بتوان مسمئن بود نمونه هاي تهيه شده براي آزمايش در زمان مناسب گرفته شده و داراي برچسب قابل اعتماد مي باشند. اگر آزمايش هورموني همراه با جدا كردن به موقع گاوهاي فحل انجام گيرد تعداد گاوهاي غيرآبستني كه داراي جسم زرد هستند در حداقل خواهد ماند.

عواملي كه مربوط به شيوه آزمايش هستند در آزمايشگاه روي ميزان پروژسترون گزارش شده تاثير مي گذارند. بدين لحاظ انتخاب ملاك صحيح براي تقسيم بندي نتيجه آزمايش داراي اهميت است. همچنين انتخاب تاريخ نمونه برداري نيز ممكن است در نتيجه نهايي موثر باشد. از نظر علمي بيست و يك روز بعد از تلقيح مناسبت ترين زمان براي تهيه نمونه است اما در عمل روز بيست و چهارم هم نتيجه مشابه اي ميدهد.

از نقطه نظر پاتولوژيكي شرايطي مانند چركي شدن رحم هر چند به ندرت باعث مي شد فعاليت جسم زرد زمان طولاني تري ادامه يابد. در يك سيكل طبيعي نتيجه منفي به دست آمده در مورد نمنه هاي تهيه شده بين روزهاي هفده تا بيست و پنج معتبر است ولي در شرايطي كه بين تعدادي دام غيرطبيعي ، يكي از نمونه ها نتيجه معتبر ارائه دهد در آن صورت تعيين زمان دقيق نمونه برداري مشكل مي گردد. آزمايشات اخيري كه در اين رابطه در شرايط تجارتي انجام گرفته است نشان مي دهد كه دقت نتايج مثبت يا آبستني به دست آمده 88 درصد و دقت نتايج منفي يا غيرآبستني 98 درصد است.

ضمن در نظر گرفتن تفاوتهايي كه در آزمايشگاههاي مختلف وجود دارد ميزان پروژسترون شير در دامهاي غيرآبستن معمولا” زير هفت نانوگرم در ميلي ليتر شير است و مقدار آن در پلاسما خيلي كمتر است. همچنين از پلاسما هم ميتوان مانند شير براي سنجش پروژسترون استفاده نموده و اين برنامه در تليسه ها هم قابل اجرا است.

تشخيص تفريقي آبستني
تجمع چرك در رحم يا پيومترا:
بزرگ شدن رحم در نتيجه تجمع چرك ممكن است با بزرگ شدن آن در مراحل مختلف آبستني اشتباه گردد. در اين حالت، جسم زرد موجود بوده و دام فحل نمي گردد. در چركي شدن رحم، ديواره آن دولايه نبوده و كوتيليدون وجود ندارد. لرزش در سرخرگهاي رحمي ممكن است مشاهده شده و يا وجود نداشته باشد. چركي شدن رحم ممكن است همراه با عنق بسته و يا باز باشد. در صورت منبسط بودن عنق، چرك احتمالا” وارد مهبل شده و در معاينه مهبل به وسيله اسپكولوم يا دستگاه باز كننده ، تشخيص داده مي شود. همچنين در چركي شدن رحم همراه با عنق باز ، تا حدودي تورم عنق هم ديده مي شود.

با توجه به موارد فوق و نيز در نظر گرفتن اين نكته كه ميزان بزرگ شدن رحم در نتيجه تجمع چرك با ميزان آن در آبستني ، ضمن توجه نمودن به تاريخ تلقيح ، مطابقت ندارد اين دو حالت را ميتوان از يكديگر تشخيص تفريقي داد. تنها در فاصله بين 9-5 هفته پس از آخرين تلقيح است كه ممكن است اندازه رحم چركي با رحم آبستن تقريبا” يكسان بوده و احتمالا” باعث گمراهي در تشخيص آبستني شود. در اين شرايط معمولا” هر دو شاخ رحم بزرگ شده و چركي مي شود. ضمنا” در چركي شدن رحم ، نشاني هاي مربوط به آبستني وجود نداشته و بافت رحم چركين يا بافت رحم آبستن كاملا” متفاوت است، بدين ترتيب كه ديواره رحم چركين كلفت و داراي ماهيت خميري است. وجود تناقض بين طرفي كه جسم زرد واقع شده و طرفي كه رحم بزرگ شده است ميتواند سوءظن چركي بودن رحم را برانگيزد.
قبل از شروع درمان چركي شدن رحم ، لازم است از تشخيص عارضه اطمينان كامل داشته باشيم . زيرا در غير اين صورت ، درمان مربوطه در گاوهاي آبستن باعث سقط جنين ميشود.

[Isooda]

بيماري تليسه سفيد :
در غالب شكلهاي بيماري تليسه سفيد ، ترشحات رحمي در داخل آن باقي مانده و معمولا” موجب بزرگ شدن يك شاخ رحم مي شود كه با بزرگ شدن رحم در مراحل اوليه آبستني مشابهت دارد.

ديواره رحم دو لايه نبوده و نشانه هاي آبستني در توشه ركتال تشخيص داده نمي شود. فحلي در دام مشاهده شده بدون آنكه جسم زرد در معاينات بعدي ، با فاصله زماني مناسب ، هيچگونه رشد يا تحليلي داشته باشد. مجراي مهبل ممكن است از ناحيه سوراخ ميزراه به بعد وجود نداشته و يا ممكن است به وسيله پرده بكارت مقاوم تر گرديده باشد. گاهي ممكن است دام فاقد مجراي عنق باشد كه با عبور دادن لوله رحمي از محل مجرا ميتوان وجود عارضه را تشخيص داد.

موميايي شدن و استحاله اي شدن جنين :
اين نوع عوارض پاتولوژيكي كه از عواقب آبستني است غالبا” در گاوهايي ديده مي شود كه به دليل عدم توانايي در زايمان به موقع گوساله مورد معاينه قرار مي گيرند. عارضه ميتواند در نتيجه مرگ جنين حتي در 90 روزگي آبستني ديده شود. وقتي كه جنين موميايي مي شود رحم كاملا” در حفره شكمي فرو رفته است. بنابراين براي لمس جنين موميايي شده لازم است رحم از ناحيه عنق به طرف لگن بالا كشيده شود و يا اين كه يك نفر دستيار با فشار دادن ديواره پاييني شكم به طرف بالا جنين را در معرض معاينه قرار دهد. از طرف ديگر ممكن است جنين موميايي شده به قسمت ابتدايي مهبل رانده شده و در آنجا باقي بماند. ديواره رحم داراي انقباضات قوي بدور جنين موميايي بوده و كل دستگاه در لمس، سخت و بيجان حس مي شود.

استحاله جنين معمولا” با جذب شدن مايع همراه نيست. لذا در معاينه توشه ركتال علائم اين عارضه مشابه علائم چركي شدن رحم است به جز اينكه استخوانهاي جنين ممكن است در مايع شناور بوده و در معاينه حس گردد و يا اينكه صداي خشك برخورد استخوانها در داخل رحم حس شود. در هر دو حالت فوق ،‌مايع جنيني ، پرده هاي جنيني ، كوتيليدونها و لرزش سرخرگهاي رحمي وجود ندارد، اگر چه ممكن است در صورت بزرگ بودن جنين موميايي، سرخرگ رحمي مياني نيز به حالت بزرگ شده باقي ماند.

تومورها يا غدد:
معاينه دقيق بخشهاي مختلف دستگاه تناسلي معمولا” از وقوع اشتباه در تشخيص تفريقي تومور رحمي از رحم آبستن جلوگيري مي كند. در عين حال، لنفوم بدخيم تومور سلولهاي گزانولوز تخمدان و نكروزه شدن چربي مزانتر ، مواردي هستند كه ممكن است با آبستني اشتباه گردند.

نارسائي هاي غير عفوني
كمبود ويتامين هاي ِِA , D , E , Se در باروري و ميزان جفت ماندگي بسيار موثر هستند.
كمبود ويتامين D موجب غيرفعال شدن تخمدانها در گاو مي شود.
كمبود ويتامين A موجب استحاله بيضه ها و بالا رفتن جفت ماندگي مي شود.
كمبود ويتامين E سبب بالا رفتن ميزان جفت ماندگي خواهد شد.

Se عنصري كمياب و ضروري و در عين حال سمي است كه كمبودش باعث بالا رفتن ميزان جفت ماندگي مي شود. گاهي لازم است مصرف خوراكي آن تا 6-5 ماه ادامه يابد تا كمبود آن رفع شود . Se از طريق پروتئين هاي جيره تامين مي شود.

ويتامين E از طريق پروتئين هاي حيواني ، مرتع سبز ، علوقه خشك به موقع درو شده و دانه غلات فراوان است. اما گاهي به هنگام مصرف موادي مانند روغن ماهي فاقد آنتي اكسيدان در جيره بروز مي كند. به هنگام مصرف اوره در جيره ميزان ويتامين E كاهش مي يابد . در غلات خشك ويتامين E فراوان است اما در جو مرطوب كم است.
كمبود ساير ويتامين ها در مبحث مامايي مطرح نمي شود.

منگنز:‌
در مناطقي كه توسعه سريع مراتع همراه با مصرف آهك و كود روي مي دهد و در تغذيه دام از محصولات خانگي به مقدار زيادي استفاده مي شود ميتوان در انتظار كمبود منگنز بود. علائم نازايي ناشي از كمبود منگنز فحلي خاموشي ، تاخير در تخمك گذاري ، افزايش دفعات تلقيح ، مواد غذايي حاوي منگنز را بايستي 6 هفته قبل و در خلال دوره جفت گيري مصرف كرد.

كبالت :
كمبودش در گوسفند بسيار مشهود تر است (لاغري كبالت) اما گاو تا حدي مقاومتر است. كمبود اين عنصر باعث نارسائي توليدمثل و طولاني شدن فصل زايش ميشود. با رفتن منگنز خاك موجب كمبود كبالت مي شود. كبالت براي ساختن B12 در شكمبه لازم است و لذا كمبود كبالت باعث كمبود B12 مي شود. مصرف B12 علائم كمبود كبالت را رفع مي كند.

فسفر:
كمبود آن در بالفين باعث استئومالاسي و در جوانها باعث ريكتز مي شود . پايين آمدن باروري در دامهاي مسن و تاخير در بلوغ دامهاي جوان . پايين آمدن ذخيره فسفر استخوان ، پوكي و متخلخل شدن استخوان كه اين مورد پس از كاهش طولاني مدت فسفر جيره رخ مي دهد. پس از اين كاهش طويل المدت جيره نانزايي و كاهش باروري دام مي شود كه علائمش مشابه علائم فقدان فحلي است. پايين آمدن اشتها و از دست دادن ظاهر سلامت دام هم بروز مي كند. اگر كمبود شديد باشد تمام گروههاي سني گله مبتلا مي شوند . اما كمبود خفيف فقط گاوهاي شيرده مبتلا مي شوند.

ابتلا به انگلهاي خارجي و لاغري متعاقب آن ميتواند موجب نازايي شود.

[Isooda]

سيدر
مقدمه
سيدر وسيله اي متشكل از ماده سيليكان آغشته به پروژسترون طبيعي است. زماني كه سيدر در داخل واژن قرار مي گيرد بطور يكنواخت تدريجا” به ميزان معين و ثابت از خود پروژسترون ترخيص مي كند كه از طريق ديواره واژن جذب و وارد خون مي گردد. سيدر بطور ساده بوسيله آپلي كاتور در داخل واژن گذارده مي شود و درصد افتادن آن بعد از جايگذاري كمتر از 2% است مگر اينكه درست جايگذاري نشده باشد.

سيدر در موارد زير استفاده مي شود:
1 - درمان گاوهاي آنستروس.
2 - درمان كيست هاي تخمداني.
3 - بهبود آبستني در گاوهاي برگشتي.
4 - همزماني براي زايمان متراكم و تلقيح بدون فحل يابي در گاو شيري و تليسه.
5 - همزماني براي انتقال جنين در گاوهاي گيرنده و دهنده.
6 - بهبود آبستني در گيرنده هاي جنين منجمد.

موج فوليكولي و رشد فوليكول غالب:
رشد فوليكولي يك مرحله دائمي است. موج فوليكولي شامل رشد يك فوليكول به تنهايي و همچنين تعدادي فوليكول بطور همزمان مي باشد كه ميتواند تا 15 فوليكول بطور همزمان تا قطر 7-5 ميلي متر رشد نمايد. در بين فوليكول هاي رشد كرده يك فوليكول غالب مي گردد و با ترشح Inhibin از رشد فوليكول هاي رقيب جلوگيري مي نمايد.

در هر سيكل معمولا” دو موج فوليكولي وجود دارد. اولين موج بعد از شروع اوولاسيون بوده و دومين موج بين روزهاي 12-8 بعد از شروع فحلي انجام مي گيرد.

بعضي گاوها موج سوم را در اواسط سيلكل دارا هستند و حتي در مورد معدودي موج چهارم هم وجود دارد. به هر حال آخرين موج فوليكولي است كه موجب فحلي و اوولاسيون مي گردد زيرا موج هاي فوليكولي اوليه تحت تاثير پروژسترون مترشحه از جسم زرد قبل از تشكيل فوليكول غالب متوقف مي گردد.

سيكل هاي فحلي كه شامل دو موج فوليكولي هستند كوتاه ترند (21-20) روز و سيكل هاي فحلي كه شامل سه موج فوليكولي هستند بلندترند (24-22 )روز البته سيلكل هاي فحلي خيلي كوتاه (12-8) روز نيز در بين گاوهايي كه يك دوره غيرفعال تخمداني را گذرانده اند و همچنين گاوهاي تازه زا وجود دارد.

تخمدان هاي غيرفعال (آنستروس):
معمولا” موج هاي فوليكولي در اولين ده روز بعد از زايمان وجود ندارد ولي در گاوهاي تازه زايي كه از نظر تغذيه اي انرژي زيادي دريافت مي دارند موج هاي فوليكولي همراه فوليكول غالب كه منجربه اوولاسيون شود در ده روز اول زايمان ديده شده است.

آنستروس:
حالتي است كه گاو بعد از زايمان فحل نمي شود . در اين حالت موج هاي فوليكولي صورت مي گيرد ولي موجي كه سبب ايجاد فوليكول غالب و اوولاسيون گردد اتفاق نمي افتد و در گاو فحلي آشكار مشاهده نمي شود.
براي اينكه فوليكول بيشتر از قطر 5-4 ميليمتر برسد و توانايي توليد استراديول را داشته باشد نياز به FSH و LH كافي دارد كه منشاء آنها هيپوتالاموس است.

گاوهايي كه در اوايل زايمان از تغذيه كافي برخوردار نباشند قادر به ترشح F SH , LH كافي نبوده و توانايي توليد فوليكول غالب را نخواهد داشت.

از طرفي چون ترشح استراديول براي تحريك ترشح LH كافي نيست يا اوولاسيون انجام نمي گيرد يا بدون بروز فحلي انجام مي شود كه فحلي خاموش گويند كه در گاوهاي تازه زا معمول است.

بيماري هاي كيست تخمداني:‌
كيست هاي تخمداني در 60-45 روز بعد از زايمان اتفاق مي افتد و گاوهايي كه از تغذيه خوبي برخوردار هستند بيشتر مبتلا مي شوند. توليد ناكافي LH از هيپوفيز موجب عدم اوولاسيون شده و در نتيجه از كيستي بوجود مي آيد كه تا قطر 25 ميلي متر رشد مي نمايد.

انواع كيست :
1 - كيست هاي فوليكولار كه شايع ترند.
2 - كيست هاي لوتئال كه در اثر لوتئينه شدن زودرس كيست فوليكولار بوجود مي آيند كه ميزان آنها با سن دام و ميزان توليد شير نسبت مستقيم دارد.

نقش پروژسترون :
پروژسترون هورمون استروئيدي است كه از جسم زرد و هنگام آبستني از جفت هم ترشح مي شود . اين هورمون موجب آماده سازي رحم قبل از چسبيدن جنين به ديواره رحم شده و بقاي آن براي دوام آبستني ضروري است. در گاوهاي شيري ميزان پايه پروژسترون پلاسما 1 نانوگرم در ميلي ليتر است . بعد از تشكيل جسم زرد بتدريج ميزان آن به 7 نانوگرم در ميلي ليتر مي رسد. در دوران آبستني ميزان آن ممكن است تا 20 نانوگرم در ميلي ليتر و حتي بيشتر نيز برسد.

ميزان پروژسترون خون بستگي به عنوان زير دارد:
1 - وضعيت فيزيولوژيكي حيوان.
2 - ميزان توليد پروژسترون از جسم زرد.
3 - ميزان متابوليسم هورمون در كبد.
4 - ميزان دفع آن از بدن.

ميزان بالاي پروژسترون در خون موجب پايين نگهداشتن توليد L H مي شود. از طرفي براي رشد فوليكول غالب و اوولاسيون ميزان بالاي L H مورد نياز است اگر فوليكول غالب به ماكزيمم رشد خود به قطر 9 ميلي ليتر باشد به تدريج تحليل رفته و موج فوليكولي جديدي شروع مي شود.

وقتي كه غلظت پروژسترون خون به كمتر از 2 نانوگرم در ميلي ليتر برسد ترشح L H افزايش مي يابد و رشد فوليكولها ادامه يافته و فوليكول غالب بوجود آمده اوولاسيون انجام مي شود. ولي اگر ميزان پروژسترون 4-2 نانوگرم در ميلي ليتر باشد فوليكول غالب به فوليكول مقاومي تبديل مي شود و موج فوليكولي متوقف مي گردد. فوليكول هاي مقاوم به علت مسن شدن تخمك از باروري پايين تري برخوردارند. رابطه مستقيمي بين ميزان توليد پروژسترون و درصد باروري وجود دارد. گاوهاي شيري كه از تغذيه كافي برخوردارند پروژسترون بيشتري توليد مي كنند و بارورتر هستند.

نقش سيدر به عنوان منبع خارجي پروژسترون :
اولين خالص سازي پروژسترون در سال 1934 انجام شد. پروژسترون حاوي سيدر ، طبيعي بوده منشاء گياهي دارد و همانند پروژسترون مترشحه از حيوان مي باشد.

وقتي سيدر در داخل واژن قرار گرفت بتدريج پروژسترون آن از طريق ديواره جذب شده و ميزان پروژسترون خون آنقدر بالا مي رود كه FSH و L H مهار مي گردد. اين مهار تا زماني است كه سيدر در داخل واژن باقي مي ماند و اين مدت براي درمان هاي مختلف متفاوت است. 6 ساعت بعد از اتمام دوران درمان و خارج نمودن سيدر از واژن ميزان پروژسترون به پايين ترين حد فيزيولوژيك خود رسيده و رشد فوليكول هاي جديد را كه همراه با فحلي آشكار است ميسر مي سازد.

نقش استراديول:
استراديول يك هورمون استروئيدي است كه از فوليكول در حال رشد ترشح مي گردد. زماني كه قطر فوليكول ها به 8/5ميلي متر ميرسد ميزان ترشح استراديول آنها افزايش مي يابد . غلظت استراديول در خون در حالت عادي 5 پكتوگرم در ميلي ليتر و در زمان فحلي 20 پكتوگرم در هر ميلي ليتر مي باشد.

ترشح استراديول از فوليكول هاي در حال رشد در فاز لوتئال موجب تحليل رفتن جسم زرد مي شود. براي تحليل جسم زرد نياز به وجود رسپتورهاي اكسي توسين در اندومتر رحم است. اين رسپتورها زماني تشكيل مي گردد كه حيوان 7 روز در معرض ميزان پروژسترون باشد يا پروژسترون پرايم شده باشد. اكسي توسين آزاد شده از جسم زرد به اين رسپيتورها متصل شده و منجربه آزادسازي پروستاگلاندين مي شود. در نتيجه آن جسم زرد تحليل مي رود. در گاوهاي غيرآبستن تحليل جسم زرد بين روزهاي 18-16 سيكل بطور خودبخود انجام ميگيرد و در گاوهاي آبستن عدم ترشح پروستاگلاندين باعث طول عمر جسم زرد مي گردد.

در گاوهاي غيرآبستن زماني كه جسم زرد به تحليل رفت، فوليكول غالب توليد استراديول مي كند كه باعث بروز فحلي و اوولاسيون مي گردد. استراديول بعد از اوولاسيون ميزانش به حداقل خود مي رسد. اثر استراديول روي محور مغز ميتوانند منفي يا مثبت باشد.

[Isooda]

عمل فيدبك منفي استراديول روي مغز به عوامل زير بستگي دارد:
1 - فصل . 2 - وضعيت بلوغ . 3 - تغذيه . 4 - مك زدن پستان.

در زماني كه جسم زرد وجود دارد و ميزان پروژسترون بالاست. استراديول اثر مهاري پروژسترون را كه توليد LH , FSH را مهار مي نمايد تشديد مي كند و از رشد فوليكول غالب و توليد استراديول و اوولاسيون جلوگيري مي نمايد.

توليد استراديول در شرايط عدم ترشح پروژسترون صورت مي گيرد بويژه در گاوهايي كه به مدت 7 روز تحت تاثير پروژسترون بوده اند بويژه در گاوهايي كه به مدت 7 روز تحت تاثير پروژسترون بوده اند ميزان ترشح LH افزايش يافته و به عنوان فيدبك مثبت باعث ازدياد ترشح بيشتر استراديول مي گردد كه اين خود موج LH و اوولاسيون را به همراه خواهد داشت.

نقش منبع خارجي استراديول :
همزمان استفاده كردن استراديول و پروژسترون از طريق سيدر باعث به تحليل رفتن فوليكول هاي در حال رشد مي گردد. اين تحليل موج فوليكولي بعدي را به همراه مي اورد. دوز كم استراديول در گاوهايي كه حداقل 5 روز پروژسترون پرايم شده اند موجب ازدياد LH مي شود كه موجب فحلي و اوولاسيون مي گردد كه دليل اصلي تخمدان هاي غيرفعال همين عدم ترشح L H است.

موارد كاربرد سيدر
1 - درمان گاوهاي آنستروس
گاوهاي آنستروس گاوهايي هستند كه گر چه ميزان ترشح L H آنها براي گرداندن چرخه تخمداني كافي است. ولي آنقدري نيست كه بتواند فوليكول غالب را رشد داده و باعث اوولاسيون شود. استفاده از سيدر در چنين گاوهايي باعث مي شود كه بر اثر فيدبك منفي ترشح L H كم شده و در غده هيپوفيز جمع آوري گردد. زماني كه سيدر خارج شد بعد L H ذخيره شده ترخيص مي شود و باعث رشد فوليكول غالب شده كه همراه با اوولاسيون است. باروري در گاوهاي آنستروس كه به وسيله سيدر درمان شده اند پائين است و اين بخاطر اين است كه فوليكول گاوهايي كه به دلايلي به تلقيح بعد از درمان آبستن نمي شوند و يا اينكه فحلي خوب نشان نمي دهند نياز به درمان مجدد ندارند و در فحلي بعدي از آبستني بالاتر برخوردار خواهند بود.

2 - درمان گاوهاي كيستي
بقاي كيست تخمداني چه لوتيال باشد و چه فوليكولار بستگي به ترشح L H دارد. در گاوهاي كيستي ميزان L H به حدي نيست كه باعث تحليل كيست لوتيال و اوولاسيون كيست فوليكولار گردد. استفاده از سيدر باعث مي شود كه ترشح L H كم شده و سبب به تحليل رفتن كيست گرد. تحقيقات نشان مي دهد كه تعداد گاوهاي كيستي كه بعد از درمان يا سيدر ‏، مجدد كيستي مي شوند نسبت به گاوهايي كيستي كه به وسيله GNRH درمان مي شوند به مراتب كمتر است. شايد لازم به ذكر است كه در گاوها در يك بالانس انرژي بهتري هستند درمان يا سيدر موفق تر از گاوداريهايي است كه از مديريت تغذيه خوبي برخوردار نيستند و اين امر براي تمام درمانهاي هورموني صادق است.

3 - مصرف سيدر براي بقاي آبستني در گاوهاي برگشتي
بعد از تلقيح ، رشد جنين بين روزهاي 5 تا 12 رابطه مستقيم با ميزان پروژسترون ترخيص شده از جسم زرد دارد. در گاوهايي كه از ميزان پروژسترون كافي برخوردار هستند جنين رشد كافي داشته و حدود روز 12 جنين هائي كه از نظر رشد به حد نصاب رسيده باشند با ارسال علامت مثبت به گاو بقاء‌جسم زرد را ميسر مي سازد. در تعدادي از گاوها به دلايلي اوج ترشح پروژسترون از جسم زرد با تاخير انجام مي گيرد. ممكن است كه رشد جنين را به تاخير بياندازد و اين امر باعث شود جسم زرد به تحليل رفته و جنين جذب شود. تحقيقات نشان داده است كه اكثر گاوهاي برگشتي كه ميزان پروژسترون شير آنها در روز 5 بعد از تلقيح از 3 نانوگرم در ميلي ليتر كمتر باشد و چنين فرض شده است كه استفاده از سيدر بين روزهاي 5 تا 12 بعد از تلقيح باعث ازدياد آبستني در چنين گاوهايي مي گردد كه در عمل اين چنين ثابت نشد چون فقط تعدادي از اين گروه گاوها آبستن شده اند. تحقيقات بعدي كه حدود چهار سال در انگلستان بطول انجاميد نشان داد كه در گاوهاي برگشتي كه ميزان پروژسترون شير آنها در روز 5 بعد از تلقيح كمتر از يك نانوگرم در ميلي ليتر باشد. به استفاده از سيدر هم جواب نمي دهند و در گاوهايي كه ميزان پروژسترون آنها از 7 نانوگرم بالاتر باشد سيدر باعث بقاي آبستني گرديده كه اين در بسياري از گاوداريها استفاده از سيدر در تليسه هاي برگشتي موفق تر بوده شايد به اين دليل بوده است كه متابوليزم پروژسترون در گاوهاي شيري مخصوصا” در گاوهاي پر شير سريعتر است و فيدبك منفي پروژسترون درست عمل نمي كند.

4 - همزماني فحلي به روشس آووسينگ + سيدر
همزماني فحلي در گاوداريهائي كه درصد فحل يابي پائين دارند مي تواند در پائين آوردن فاصله دو زايمان كمك كند. روش همزماني با تزريق دو پروستاگلندين به فاصله 14 روز خوب بوده ولي درصد آبستني متغيري دارد. روش بهتر از تزريق P G براي همزماني به روش آووسينگ است كه همزماني بهتر به وجود مي آورد. روش آووسينگ بدين معنا است كه روز اول تزريق GNRH انجام مي گيرد روز هفت تزريق PG روز نه GNRH و روز ده تلقيح كور درصد آبستني بدين روش هم در گاو نتايج يكساني نداشته يعني بين 20 تا 39 درصد گزارش شده است و در بعضي از گاوداريها كه درصد آبستني پائين داشته اند باعث ياس شده است. اين يكسان نبودن نتايج گفته شده بدين خاطر است كه اولين تزريق GNRH اگر مصادف با آخرين موج فوليكولي باشد درصد آبستني بالاتر است. روش آووسينگ با سيدر درست شبيح آووسينگ است با اين تفاوت كه وابستگي به مرحله موج فوليكولي در شروع درمان كمتر است و درصد آبستني بالاتري دارد كه از قرار زير است:
روز صفر تزريق GNRH + جايگذاري سيدر (مثلا” شنبه بعدازظهر).
روز هفت خارج كردن سيدر + تزريق يك دوز PG (شنبه بعدازظهر).
روز نه تزريق GNRH (دوشنبه بعدازظهر).
روز ده تلقيح اجباري (سه شنبه صبح).
اگر گاوهائي كه به روش اووسينگ + سيدر همزمان شده باشند به علت رشد سريع فوليكولها بعد از تزريق GNRH دوم علائم فصلي خوبي نخواهند داشت ولي اوولاسيون انجام خواهد شد و تلقيح بايد انجام شود. گاوهاي آنستروس كيستي و فحلي خاموش مي توانند بدين روش درمان و بدون ديده شدن علائم فحلي تلقيح شود. نتايج به دست آمده در ايران و كشورهاي ديگر نتايج خوب اين روش را تاييد مي كنند1.

1- برگرفته از فصلنامه پيام امين

[Isooda]

همزماني براي تلقيح اجباري با روش اوسينگ + سيدر (Ovsynch + CIDR)
در گاوداريهاي صنعنتي اكثرا” عدم باروي بعلت پائين بودن فحلي يابي است مخصوصا” در هواي گرم كه گاو ممكن است فقط به مدت يك يا دو ساعت علائم فحلي بارز از خود نشان دهد. بنابراين همزماني براي تلقيح اجباري در اين شرايط ميتواند به بالا بردن درصد آبستني كمك كند.

روش تزريق PG به فاصله 14 روز مي تواند موثر باشد ولي با اين روش فقط طول عمر جسم زرد همزمان مي شود البته تعدادي از گاوها كه به اين روش همزمان مي شوند درصد آبستني قابل قبولي هم دارند ولي اين روش نياز به فحلي يابي دارد. روش ديگر كه معمول است روش Ovsynch است بدين معني كه روز صفر تزريق GnRH روز PG7 و روز 9 تزريق دوم GnRH و 18 ساعت بعد تلقيح اجباري صورت مي گردد. درصد آبستني به اين روش در شرايط مختلف بسيار متغيير بوده است.

بين 38-20 درصد است كه اين نتايج در بعضي شرايط ممكن است قابل قبول هم باشد. روش قابل توصيه Ovsnch + CIDR است در اين روش چون همزماني از طريق موج فوليكولي انجام مي گيرد. زمان برنامه ريزي بايد كاملا” دقيق باشد بدين معني كه ساعت تلقيح اجباري بستگي به ساعت شروع درمان و تزريق اولين G nRH دارد.

روز صفر	تزريق GnRH + جايگذاري سيدر	(مثلا” شنبه ساعت 2 بعدازظهر)
روز هفتم	تزريق PG و خارج كردن سيدر	(شنبه بعد ساعت 2 بعدازظهر)
روز نهم	تزريق GnRH	(دوشنبه ساعت 2 بعدازظهر
روز دهم	18 ساعت بعدازتزريق GnRH تلقيح اجباري	(تلقيح سه شنبه ساعت 8 صبح)

يافته هاي دوران كارآموزي
بيماريهاي گاو
يك راس گاو
علائم : ترشحات رحمي همراه با رگه هاي چرك است.
تشخيص : متريت
درمان : اكسي تتراسايكلين 50 سي سي داخل رحمي.

يك راس گاو
علائم: سر يك پستان حدود يك كيلو بزرگ شده و به رنگ سياه است.
تشخيص : تومور خوش خيم.
درمان : ليگاتور زده مي شود تا تومور كنده شود. جراحي نمي شود چون آبستن سنگين است.
يك راس گاو
علائم: يك راس گاو بعد از چند بار تلقيح ، آبستن نشده است. رگه هاي چركي از رحم همراه با ترشحات رحم از رحم خارج مي شود.
تشخيص : آندومتريت.
درمان : اكسي وت 48 ساعت بعد تكرار.

يك راس گاو
كرينتست : تشخيص سالم بودن رحم بعد از زايمان.
تشخيص: چسبندگي رحم به علت سخت زايي.

يك راس گاو
علائم : گاوي كه مدتي قبل از ناحيه فلنگ جراحي شده است همان قسمت باد كرده و بزرگ شده.
تشخيص: فتق كه همان باز شدن بخيه هاي لايه هاي داخلي است.
درمان : بايد دوباره جراحي شود.

يك راس گاو
علائم : سقف واژن سوراخ شده مدفوع وارد واژن مي شود و حيوان بارور نمي شود.
تشخيص : فيكستل واژن
درمان : ليدوكائين + نورآدرنالين 7 سي سي بين مهره اي (اپيدورال) براي بي حسي قسمت خلفي و بعد جراحي مي شود و در پايان به وسيله اسپري ضدعفوني مي شود و 10 ميليون واحد پني سيلين به صورت عضلاني تزريق مي شود.

يك راس گاو
علائم : واژن هوا مي كشد.
تشخيص : كرومورژينال
درمان : ليدوكائيل + نورآدرنالين 7 سي سي به صورت اپيدورال . جراحي انجام مي شود و بعد از جراحي به وسيله اسپري ضدعفوني مي شود و در پايان هم 10 ميليون واحد پني سيلين زده مي شود.

يك راس گاو
علائم : گاو آبستن كه سر آخور نمي رود و زور مي زند و تاتوشريكتال معلوم مي شود كه مايعات داخل هم كم شده است.
تشخيص : گاو دارد سقط مي كند.
علت : احتمالا” سقط مكانيكي و يا علوفه كپك زده.
درمان : بايد تحت مراقبت قرار بگيرد و اگر متعما” باشيم كه گاو سقط مي كند P G تزريق مي شود تا زودتر سقط كند.

يك راس گاو
علائم : خونريزي از بيني
علت : علت هاي زيادي در اين فرآيند دخالت مي كند يكي اين كه آبسه هاي كنار عروق باز شده و باعث خونريزي مي شود. علت ديگر آبسه هاي كبدي به علت كنسانتر بالا.
درمان : به وسيله Menadial

يك راس گاو
علائم : حيوان به شدت خوراكش كم شده و سر آخور نمي رود و بسيار ضعيف شده است و دماي بدن آن به 40 درجه رسيده است.
تشخيص : اتساع سكوم .
تشخيص : اشباع سكوم به اين صورت است كه گوشي را در سمت راست در قسمت فلنگ و يا روي دنده ها گذاشته و دقه مي كنيم اگر صداي دنگ بدهد مشخص مي شود كه اتساع سكوم است.
درمان : با فلومكسين درمان مي شود و مي توان به جاي فلومكسين از حيوسين هم استفاده كرد.

يك راس گاو
علائم : گوساله در رحم برعكس شده.
درمان : جك زده مي شود و گوساله تا نصفه بيرون آمده بعد يك نفر كمر گوساله را گرفته كه آسييبي به كمر گوساله وارد نشود. بعد از زايمان ناف گوساله به وسيله تنتور يد T I ضدعفوني مي شود تا ناف گوساله عفونت نكند و در آخر هم 10 سي سي اكسي توسين به گاو زده ميشود. براي جفت ماندگي و زود جمع شدن دهانه رحم به گاو زده مي شود.

يك راس گاو
علائم : از زايمان گاو گذشته.
درمان : هنگامي كه زايمان دير انجام شود يعني به تاخير افتاد توسط دگزامتازون زايمان را انجام مي دهيم در اين صورت باعث جفت ماندگي مي شود و اكسي توسين بعد از زايمان اثري روي جفت ماندگي ندارد.

يك راس گاو
علائم : كم اشتهايي گاو ، تب دار بودن حيوان و ضعيف شدن گاو
تشخيص : جسم خارجي غيرنفوذي
درمان : توسط جراحي برطرف مي شود.

يك راس گاو
علائم بنابر اظهار دامدار دام زردي گرفته است با علائمي نظير تب كنده شدن موها بي حالي و سستي دام البته ازاين علائم نمي توان به تشخيص قطعي دست يافت اما به علت عدم رغبت دامدار جهت معاينه دام و درخواست دارو براي ايشان نسخه جهت دارو دريافت گرديد.
تشخيص : تيلريوز يابايريوز
درمان : پاروكسون 20 سي سي عضلاني

يك راس گاو
علائم : دام فوق الذكر دچار ورم پستان شده است و به اين جهت نمونه شير از دام گرفته شد و جهت كشت آنتي بيوگرام به آزمايشگاه تشخيص دامپزشكي ارسال شده است جواب آزمايشگاه به اين صورت بوده است .
آنتي بيوگرام : حساس انروفلوكساسين ،‌جنتامايسين ، كانامايسين ، تتراسايكلين ، لينكواسپكتين .
تشخيص :‌ورم پستان
درمان : لينكونئومايسين پماد پستاني – انروفلاكسين روزي 20 سي سي زير پوست

يك راس گاو
علائم :‌عدم فصلي دام بعد از مدت تقريبا 7 ماه پس از زايمان و سخت زايي در زمان زايمان .
تشخيص : ناباروري وعدم فصلي
درمان : سينكرومات 5 سي سي عضاني ، فسفر 20 درصد ، روزي 5 سي سي زير پوست .

يك راس گاو
علائم : پستان به شدت گرم و ورم دار و حساسيت دارد و قرمزي و التهاب بافت پستان مشخص و بارز است و نيز سفتي بافت در برخي قسمتها.
تشخيص : ورم پستان
درمان : پماد فنيل بوتازون ، آمپول فنيل بوتازون ، پماد M.C

يك راس گوساله – در سن يك هفتگي
علائم : اسهال همراه با تب اسهال بدبو، بي حالي ، كم اشتهايي وسستي
تشخيص : اسهال عفوني
درمان : كلستين 20%‌تتراسيكلين 5%

[Isooda]

يك راس گاو
علائم : زياد دادن آرد گندم در جيره و بادگردگي شكمبه وانباشتگي
تشيخص : نفخ و دم گردگي مصرف زياد آرد گندم
درمان : بلوترول ، لاگزاتيو ، AD3E روزي 15 سي سي عضلاني

يك راس گاو
علائم : گرمي پستان و گرفتگي يكي از تپه هاي آن
تشخيص : عفونت باكتريايي موجب ورم پستان
درمان : جنتامايسين هر 12 ساعت تكرار شود فوروسمايد

يك راس گاو
علائم :‌كم اشتهايي دام . دم كردگي و عدم باروري پس از 2 بار تلقيح مصنوعي و يك بار تلقيح با جوانه گاو نر و هنوز آبستن نشده است .
تشخيص :‌نفخ ضعيف
درمان :‌كسي تتراسيكلين ، آلفوس 15 سي سي عضلاني ،‌ب كمپلكس 15 سي سي لاكزاتيو.

يك راس گاو
علائم : ضعف ، بي حالي ، گوشهاي افتاده و كز كردن ، اسهال گاهي مواقع ، كم شدن شير، بي اشتهايي و عدم اخذ غذا.
درمان :‌اينترتريم ، بولوس سولفاديميدن O.R.S.

دو راس گاو
علائم : قسمتي از موهاي دامها در سر و روي بدنشان ريخته كه بصورت لكه هاي گرد ديده مي شود و پوست در آن ناحيه قرمز رنگ و متورم مي باشد.
تشخيص : گري و كچلي ناشي از قارچ .
درمان : آيورمكتين ، ليكودرم ، پماد فايتو

يك راس گوساله
علائم : كار نكردن شكم ، عدم دفع مگونيوم
تشخيص : مشكل گوارشي به احتمال زياد گرفتگي پيلور
درمان : آنتي هيستامين ، دامنوش

يك راس گاو
علائم : گاو بعد از زايمان به فحلي نيامده است .
تشخيص : عدم فحلي وناباروري
درمان : سينكروميت

سه راس گاو
علائم: 3 راس گاو كه توش ركتال انجام شد. در يك مورد گاو تلقيح بود كه تلقيح انجام گرفت يك راس گاو ديگر نارسايي تخمداني داشته است و يك گاو ديگر نيز فوليكول و تخمك گذاري دچار تاخير مي باشد.
تشخيص : عدم باروري و عدم فحلي
درمان : سينكرومايت ، آلنوس ،‌ويتامين A و گاو ديگر گنادورلين
2 – يك راس گاو
علائم : موريختگي در ناحيه پشت و سر به حالت دايره وار با حاشيه سفيد رنگ
تشخيص : كچلي پوست و مو ريختگي ناشي از قارچ و آلودگي انگلها و بندپايان خارجي .
درمان : ايورمكتين ،‌ليگودرم ، فايتو
يك راس گاو
علائم سرفه،‌تب،‌تنفس مشكل ، كم اشتهايي ، بي حالي و ضعف عدم اشتها آبريزش چرك از بيني
تشخيص : پنوموني
درمان :پنيسيلين 5 ميليون ، پني سيلين 3+3 دگزامتازون

يك راس گاو
علائم دام دچار سوء هاضمه شده و از يك روز قبل غذا نميخورد و گاهي هم سرفه مي كند.
تشخيص : سوء هاضمه
درمان : در فرمهاي دپارتمان ذكر گرديده است .

يك راس گوساله يكماه
علائم : اسهال و از پا افتادگي از يك روز قبل دامدار تقاضاي دارو مي نمايد و برجسته شدن چشم دام از علائم ديگر است .
تشخيص : اسهال باكتريايي
درمان : سولفاديميدين ، سولفاديميدين تزريقي 10 سي سي زير پوست ، پودر ORS

يك راس گاو كه توسط دكتر معاينه و در آن زمان حضور نداشته ايم و دچار ورم پستان بوده است كه از يكي كارتيه ها شير به همراه چرك خارج مي شود كه حالت آن پنير به همراه لخته هايي دارد.
درمان : پماد MC، دگزامتازون ،‌كتوپروفن ، پني سيلين 5 ميليون ، پني سيلين 3+3 و ويتامين AD3E
يك راس گاو
علائم :‌دام به فحلي نمي آيد و كمي بي حال مي باشد و مامور تلقيح مصنوعي در زمان معاينه هييچگونه بيماري عفوني نديده است .
درمان : كلوپروستنول ، ويتامين AD3E
دو راس گاو جوانه نر
علائم : بنا به اظهار دامدار دام زردي گرفته است كه بعلت بعد مسافت نمي توان جهت معاينه دام حاضر شد ناچار دارو تحويل دامدار گرديد.
تشخيص : تيلريوز
درمان : بوتالكس وب كمپلكس

يك راس گاو
علائم :‌بي قراري و دم و نفخ نيمه شديد و تمايل به علوفه سبز
تشيخص : نفخ به همراه اسيدوز
درمان :‌لاگزاتيو، دگزامتازون ،‌ويتامين AD3E ويتامين B1 و آنتي اسيدوز

يك راس گاو
علائم : كم اشتها ورم گردگي در پي خوردن خمير پخته شده آرد جو (‌كه جهت دور دهانه ديگها استفاده شده بود )‌و حالا دچار نفخ شده است .
تشخيص : نفخ واسيدوز
درمان : ويتامين AD3E، لاگزاتيو .و آنتي اسيدون

ٍيك راس گاو شيري
علائم :‌دچار تورم پستان كه قرمزي و التهاب آن و سفتي آن در نقاطي مشهود بوده است درمان توسط خود دامدار بوسيله پمادهاي پستاني انجام شده نتيجه نگرفته ضمنا دام آبستن است .
تشخيص : ورم پستان
درمان : لينكواسپكتينومايسين ، ويتامين AD3E فنيل بوتازون پني سيلين 5 ميليون ، پردف * 2
يك راس گاو شيري
علائم : دام به تازگي زائيده است وهم اكنون سه روز است كه جفت دام نيافتاده است .
تشخيص : جفت ماندگي
درمان : استراديول بنزوات ، اكسي توسين ، اكسي تتراسيكلين 5%

يك راس گوساله نر
علائم : اسهال بدبو، خشكي پوست و عدم اخذ خوراك
تشخيص : اسهال عفوني باكتريايي
درمان : جنتامايسين ،‌پودر ORS و پودر ايندايجستيو

[Isooda]

بيماريهاي گوسفند:
گوسفند پرواري 40راس .
علائم : بالا بودن دماي بدن ، بي اشتهايي و بي حالي تنفس سريع و لاغري خون در ادرار
تشخيص : پيروپلامسوز، آلودگي انگلي گوارشي و كبدي .
درمان : اكسي تتراسيكلين پيرورازي ، لواميزول ، آلبندازول

گوسفند پرواري 50 راس
علائم : لنگش ،‌گوسفندان برروي زانو راه مي روند و غذا مي خورند گاهي سرفه و چرك از بيني .تشخيص :ضايعات سم (Foot rat)
درمان :‌لينكواسپكتينومايسين ، آمپول فنيل بوتازون ، اكسي تتراسيكلين 5%

گوسفند پرواري 100 راس
علائم :‌تب بي اشتها خون در ادرار و نفس نفس زدن
تشخيص : پيروپلاسموز
درمان : اكسي تتراسيكلين پيرورازي (‌هر 10 كيلوگرم يك سي سي زير پوست )

گوسفند داشي 50 راس
علائم : سرفه گاهي مواقع چرك از بيني به رنگ زرد، بي اشتهايي و كرم جگر
تشخيص : عفونت تنفسي و فاسيولوزيس .
درمان : لينكو اسپكتينو مايسين اكسي تتراسيكلين ، رافوكسانايد.

گوسفند پرواري 40 راس
علائم :‌تب سرفه ،‌چرگ آبكي از بيني و چشم تنفس سريع وبي حالي
تشخيص : پيروپلاسموز ،‌آلودگي انگلي دستگاه گوارش ، عفونت تنفسي
درمان : دي مينازول ، شربت فبندازول ، لينكو اسپكتين

گوسفند پرواري 100 راس
علائم : ضعف و لاغري ،‌بعضي اسهال ، كم اشتهايي ، كم شدن وزن ،‌ضعف در ادرار نمودن .
تشخيص : آلودگي انگلي گوارشي و نارسايي كليوي

گوسفند پرواري 100 راس
علائم :‌تب ، بي اشتهايي و بي حالي ضعف و لاغري ، اسهال ، تنفس سريع ، جدا شدن آسان پشم و زردي لاشه در دامي كه ذبح گرديده (‍‌توسط دامدار )‌
تشخيص : پيروپلاسموز
درمان :‌دي مينازن ، اكس تتراسيكلين ، آلبندازول ، لواميزول ، درونيست

گوسفند پرواري 70 راس
علائم : بي اشتهايي بي حالي و ضعف
تشخيص : آلودگي انگلي گوارشي و تنفسي
درمان : آلبندازول ،‌نيكلوزامايد

گوسفند پرواري 100 راس
علائم : تب ، كم اشتهايي ، لاغري و اسهال
تشخيص : پيروپلاسموز و فاسيولوزيس
درمان :‌دي مينازن ، دامنوش
گوسفند پرواري 50 راس .
علائم :‌سرفه و اسهال و چرك از بيني و تنفس سريع و ضربان قلب بالا
تشخيص عفونت تنفسي و نماتوزيس
درمان : شربت فنبندازول ، پني سيلين 1+1 ،‌بولوس اكسي تتراسيكلين 500mg

گوسفند داشتي 80 راس
علائم :‌اسهال ، لاغري ، كم شدن وزن ، كاهش رشد، ضعف ،‌تلفات داشته
تشخيص : تنيازيس ، نماتتوزيس و عفونت تنفسي .
درمان :‌نيكلوزامايد، لواميزول ،‌بولوس اكسي تتراسيكلين

گوسفند پرواري 50 راس
علائم : چرك از بيني زرد رنگ و گاهي با رگه هاي خون و بي حالي و تب و ضعف
تشخيص : پنوموني ، فاسيولوزيس
درمان : آلبندازول ، رافوكسانايد،لواميزول ، تايلوزين ، نيكلوزامايد

گوشت داشتي 100ر اس
علائم : تب ، كنده شدن پشم به آساني ،‌سرفه بي حالي و كم اشتهايي و ضعف
تشخيص : پيروپلاسمون
درمان : پيرورازي ، اكسي تتراسيكلين

گوسفند پرواري 100 راس
علائم : سرفه ، اسسهال گاهي ، ضعف و بي اشتهايي ،‌نفس نفس زدن
تشخيص : انگل دستگاه گوارش
درمان :‌نيكلوزامايد،‌لواميزول

گوسفند پرواري 50 راس
علائم :‌اسهال ،‌ضعف ، بي حالي ،‌تنفس سريع ، كم اشتهايي ،‌لاغري
تشخيص : انگل دستگاه گوارش ، فاسيولوزيس
درمان :‌لواميزول ،‌اكسي تتراسيكلين

گوسفند داشتي 40راس
علائم : تب ،‌ضعف ، ترشح سروزي از بيني ، تنفس مشكل
تشخيص : عفونت ضعيف دستگاه تنفس
درمان : اكسي تتراسيكلين ،‌لينكواسپكتينومايسين

گوسفند پرواري 300 راس
علائم :‌بي اشتهايي ،‌ضعف ، كاهش رشد ،تب ،‌لاغري و در بعضي اسهال
تشخيص : تنيازيس ، نماتوزيس
درمان : نيكلوزامايد، آلبندازول ، اكسي تتراسيكلين ، لواميزول

گوسفند پرواري 10 راس
علائم : سفتي مدفوع، ضعف ، بي حالي ،‌گوشه كز كردن و اسهال گاهي مواقع
تشخيص : نماتوزيس ، تنيازيس
درمان : شربت فنبندازول ،‌اكسي تتراسيكلين ، قرص اكسي تتراسيكلين

گوسفند پرواري 40 راس
علائم :‌ بي اشتهاي ،‌ضعف ،‌لاغري و سرفه و گاهي اسهال
تشخيص : نماتوزيس و فاسيولوزيس
درمان : فنبندازول ،‌آلبندازول

گوسفند پرواري 110 راس
علائم :‌سرفه و تب ، چرك از بيني به همراه خوبانه و اسهال زياد و لنكش پا
تشخيص : عفونت تنفسي و گوارشي ، التهاب مفصل پا
درمان : فنيل بوتازول ،‌لينكو اسيكتين ،‌پودر سولفاديميدين

گوسفند داشتي 50 راس
علائم : سرفه ، تب ، بعضي ترشحات آبكي و سروزي و ترشحات چركي با رگه هاي خون ،‌بي حالي و عدم اشتهاء ، تنفس مشكل
تشخيص : پنوموني
درمان : پني سيلين 1-1 ، لينكواسپكتينو مايسين ، تايلوزين

گوسفند داشتي 100ر اس
علائم : تب ،‌بي حالي ، سرفه ،‌چرك زياد از بيني ، كم كردن شير ،‌اسهال ، لاغري ، تنفس سريع ، كاهش اشتها و ضعف
تشخيص : تنيازيس ، نماتوزيس و عفونت تنفسي
درمان : نيكوزامايد، لواميزول ، پني سيلين كانامايسين 2-2 ، پني سيلين 1+1 ،‌اكسي تتراسيكلين 100mg

گوسفند پرواري 100 راس
علائم :‌تب ، سرفه ، گهگاه ترشحات سروزي از بيني ، بي حالي ، كز كردن در يك جا ، تنفس سخت و مدفوع خون آلوده .
تشخيص : پنوموني ، فاسيولوزيس ، عفونت باكتريايي
درمان :‌تايلوزين ، آلبندازول ،‌لواميزول ، اكسي تتراسيكلين

گوسفند پرواري 40 راس
علائم : تنفس بالا ، خون در مدفوع ، اسهال ،‌لاغري ،‌خشكي پشم ،‌ضعف ، گوشهاي آويزان ، كاهش وزن .
تشخيص : فاسيولوزيس ، نماتوزيس
درمان : آلبندازول ، لواميزول، اكسي تتراسيكلين

گوسفند پروراي 50 راس
علائم :‌خون درادرار و سختي در ادرار نمودن در بعضيها تب و بي حالي لاغري تشخيص فاسيولوزيس نماتوزيس عفونت دستگاه اداري
درمان :‌نيكلوزامايد، لواميزول ،‌آلبندازول ، پني سيلين 1+1

گوسفند داشتي 100ر اس
علائم : تب ، سستي ،‌تنفس سريع ، اسهال ،‌قرمزي رنگ ادرار ، سرفه ،‌چرك از بيني ، ورم پستان بي حالي لاغري
تشخيص : پيروپلاسموز، پنوموني ،‌ورم پستان ، تنيازيس
درمان : پيرورازي ،‌تايلوزين ، پماد MC، قرص اكسي تتراسيكلين ، نيكلوزامايد

گوسفند پرواري 1 راس
علائم :‌قسمتي از دنبه گوسفند براثر برخورد با سيم خار دار دچار صدمه وپارگي شده است و به علت بعد مسافت نمي توان دام را حمل و نقل نمود زيرا بايد جاي پارگي ها بخيه شود.
تشخيص: زخمهاي سطحي
درمان : پني سيلين 1+1 ،‌پني سيلين 5 ميليون ، اسپري كلرامفنيكل ، بتادين ،‌فنبندازول .

گوسفند پرواري 50 راس
علائم : تب ،‌اسهال ، بي حالي ، ضعف وعدم اشتها
تشخيص : نماتوزيس ، آلودگي انگلي
درمان : آلبندازول،‌لواميزول

[Isooda]

گوسفند پرواري 120 راس
علائم : چرك از بيني ، سرفه و بي حالي و عدم اخذ غذا و در بعضي لاغري
تشخيص : آلودگي انگلي و عفونت باكتريايي دستگاه تنفس
درمان: رافوكسانايد ،‌آلبندازول ،‌انروفلوكساسين

گوسفند پرواري 50ر اس
علائم : چرك از بيني ، سرفه ،‌عدم اخذ غذا، كم اشتهايي
تشخيص : پنوموني
درمان : تايلوزين ، لينكواسپكتين پني سيلين 1+1 ،‌لواميزول

گوسفند پرواري 100 راس
علائم : سرفه ، چرك از بيني ، سختي در تنفس ،‌ضعف و بي حالي
تشخيص :‌كپلك ، تنيازيس ، پيشگيري از عفونت ثانويه
درمان: آلبندازول ،‌نيكلوزامايد، پني سيلين 1+1

گوسفند پرواري 40ر اس
علائم : خون در مدفوع ، تب ، سرفه ،‌ضعف و بيحالي سستي كم اشتهايي ،‌سرفه
تشخيص : آلودگي انگلي و عفونت تنفسي
درمان : آلندازول ،‌نيكلوزامايد ، لواميزول ، لينكواسپكتين

گوسفند پرواري 50 راس
علائم : ضعف ، بي حالي ، سستي ، سرفه ، تب ، عدم اشتها، لاغري
تشخيص : فاسيولوزيس ،‌برونشيت ،‌نماتوزيس
درمان : فنبندازول ، آلبندازول ،‌پني سيلين 1+1 قرص اكسي تتراسيكلين

گوسفند داشتي 70راس
علائم : خون در مدفوع بي حالي سستي لاغري كم اشتهايي
تشخيص : نماتوزيس
درمان : فنبندازول ، لواميزول ، تتراسيكلين

گوسفند داشتي 50 راس
علائم : توريم پستان و قرمزي و سرخي كارتيه آن عدم ترشح شير ، كاهش شير ، ضعف و بيحالي وتب
تشخيص : ورم پستان و فاسيولوزيس
درمان : رافوكسانايد،‌اكسي تتراسيكلين ،‌پماد MC، لينكواسكتنومايسين

گوسفند پرواري 100 راس
علائم : سرفه ،‌تنفس ،‌مشكل ،‌بي حالي و لاغري و تب و عدم اخذ غذا
تشخيص : نماتوزيس ،‌عفونت تنفسي
درمان : فنبندازول ،‌لينكواسپكتين ،‌تتراسايكلين

گوسفند داشتي 40 راس
علائم : ترشحات بيني همراه با رگه هاي خوني ، سرفه گهگاهي ، تب و بي حالي و كاهش اشتها
تشخيص : پنوموني ،‌نماتوزيس
درمان : فنبندازول ، انروفلوكساسين ، ويتامين A

گوسفند داشتي 70 راس
علائم : درخواست سم ضد كنه جهت حمام ضد كنه گوسفندان و درخواست داروي ضد انگلي
تشخيص : كنه و آلودگي انگلي خارجي
درمان : آزونتول ،‌لواميزول

گوسفند پرواري 10 راس
علائم : انباشتگي دستگاه گوارش ،‌كم اشتهايي ، تب ،‌بي حالي و ضعف ،لاغري اسهال.
تشخيص : فاسيولوزيس ، اختلال دستگاه گوارش
درمان : آلبندازول ،‌لواميزول ، ب كمپلكس ،‌لاكزاتيو

گوسفند پرواري 30 راس
علائم : ضعف و بي حالي عدم اشتهاء لاغري ، اسهال ،‌سستي گوشهاي افتاده
تشخيص : فاسيولوزيس
درمان : رافوكسانايد،‌آلبندازول ،‌لواميزول

گوسفند داشتي 100ر اس
علائم : درخواست ضد كنه،‌لاغري ،‌اسهال رگههاي خون در مدفوع ضعف و بي حالي
تشخيص : تنيازيس .،‌آلودگي انگل جلدي
درمان : تتراسيكلين ، نيكلوزامايد، آزونتول

گوسفند پرواري 300راس
علائم : چرك از بيني ، بي حالي ، ضعف و لاغري خون در مدفوع سستي و كم اشتهايي
تشخيص : آلودگي انگلي گوارشي
درمان : آلبندازول ، نيكلوزامايد

گوسفند داشتي 50 راس
علائم :تب ،‌خون در ادرار ، لاغري ، بي حالي و اغماء و عدم اشتهاء
تشخيص : پيروپلاسموز
درمان : ديمينازن ،‌اكسي تتراسايكلين ،‌پني سيلين 1+1

گوسفند داشتي 100ر اس
علائم : پستان بزرگ و متورم شده خروج چرك از آن تب ، بي اشتهايي ،‌كاهش شير تشخيص ورم پستان ، انگل دستگاه گوارش و تنفسي
درمان : شربت فبانتل ، پماد MC، پني سيلين 1+1 لواميزول

گوسفند پرواري 200 عدد
علائم : تب ، لاغري ، كم اشتهايي ،‌سرفه زياد ، بي حالي و ضعف
تشخيص : پيروپلاسموز ،‌انگلي گوارشي
درمان :‌دري مينازن ، اكسي تتراسيكلين ،‌لواميزول ،‌پني سيلين 1+1

گوسفند داشتي 80 راس
گوسفند داشتي 80 راس
علائم : سرفه زياد ، چرك از بيني به همراه خون ، تب سستي و بي اشتهايي
تشخيص : عفونت تنفسي (‌پلورو پنوموني )‌
درمان : انروفلوكساسين ، دگزامتازون

گوسفند پرواري 40 راس
علائم ، تب ، سرفه ، آبريزش از بيني ، اسهال ،‌عدم اشتها
تشخص : پيروپلاسموز و آلودگي انگلي گوارشي
درمان : دي مينازن ، لواميزول

گوسفند داشتي 20 راس
علائم : بره نمي تواند روي پاهاي خود بايستد برگشت غذا از شيردان به دهان و گاهي سرفه و چرك از بيني
تشخيص : انسداد پيلور و عفونت تنفسي
درمان ؛: دگزامتازون ، لاكزاتيو ،‌فسفر 20%، لينكواسپكتين

گوسفند پرواري 50 راس
علائم :‌تب ،‌اسهال آبريزش بيني ، بي اشتهايي ،‌ضعف و سستي
تشخيص : آلودگي آنگلي گوارشي
درمان : نيكلوزامايد، آليندازول ، لواميزول ،‌اكسي تتراسيكلين

گوسفند پرواري 150 راس
علائم : تب ،‌گاهي اسهال ،‌عدم اخذ غدا ، و بي حالي وسستي
تشخيص : آلودگي انگلي گوارشي
درمان : لواميزول ،‌آلبندازول

گوسفند داشتي 100 راس
علائم : تقاضاي داروي ضد كرم روده
تشخيص : تنيازيس
درمان : نيكلوزامايد
گوسفند پرواري 50 راس
علائم :‌اسهال ، بي حالي و سستي و عدم اخذ غذا و لاغري
تشخيص : آلودگي انگلي
درمان :‌آلبندازول ، اكسي تتراسيكلين

گوسفند پروراي 100راس
علائم : تب و اسهال،‌سرفه ، بي حالي و سستي و ضعف و بي اشتهايي
تشخيص : آلودگي انگلي گوارشي ،‌و عفونت ثانويه
درمان :‌لواميزول ،‌اكسي تتراسيكلين ،‌پني سيلين 3-3 ، دگزامتازون

گوسفند پرواري 50راس
علائم : سرفه ، چرك از بيني ، زخمهاي دهاني
تشخيص : عفونت تنفسي
درمان : انروفلوكساسين ،‌گليسيرين يده ، نيكلوزامايد

گوسفند داشتي 70راس
علائم : اسهال ،‌بيحالي و سستي و عدم اشتهاء‌و كاهش شير
تشخيص : تنيازيس
درمان : نيكلوزامايد

گوسفند داشتي 30راس
علائم : سرفه گهگاه ،‌چرك زرد رنگ از بيني ، كار نكردن شكم ،‌تب خفيف ،‌كم اشتهايي ،‌كاهش شير
تشخيص : پنوموني ،‌اختلال گوارش
درمان لينكواسكتين ، دامنوش

گوسفند پروراي 150 راس
علائم : لاغري ، بي حالي و بي اشتهايي ،‌خون در مدفوع ،‌سرفه كم
تشخيص : آلودگي انگلي گوارشي
درمان : آلبندازول ،‌لواميزول

گوسفند پرواري 100ر اس
علائم :‌تب رنگ وروي ضعيف سرفه ، پشم به راحتي كنده ميشود اسهال بي حالي و بي اشتهايي
تشخيص : پيروپلاسموز و آلودگي انگلي
درمان : ايميزول ، آبلندازول ،‌اكسي تتراسيكلين

گوسفند پرواري و داشتي 40 راس
علائم : سرفه ، چرك از بيني وتب بالاي 40 در محل دامها معاينه شدند و برروي لثه ها زخمهاي قرمز و تورم شديد.
تشخيص : پنوموني بااحتمال چسبندگي
درمان : لينكواسپكتين پنيسيلين 1+1 ، دگزامتازون ، گليسيرين يده رقيق شده كه زخمهاي دهاني با آن شستشو گرديد.

گوسفند داشتي 70ر اس
علائم : تورم پستان و كاهش شير و عدم اخذ غذا و بي اشتهايي
تشخيص : ورم پستان
درمان : رافوكسانايد پماد MC اكسي تتراسيكلين

گوسفند پرواري 70ر اس
علائم : عدم اشتهاء ضعف و بي حالي اسهال وتب
تشخيص : آلودگي انگلي ، نماتوزيس
درمان : آلبندازول ،‌لواميزول

گوسفند پرواري 1 راس
علائم : تب 39.5 سرفه ، چرك از بيني عفونت ريه ، گاهي هم تشنج ديده شده
تشخيص : پنوموني
درمان : پني سيلين 2+2 ويتامين B12 دگزامتازون ، منيزيم فسفات

[Isooda]

بيماريهاي طيور
كبوتر 40 قطعه
علائم : ترشحات چرك از بيني ، خس خس
تشخيص : عفونت دستگاه تنفسي
درمان : اريترومايسين

كبوتر 45 قطعه
علائم : مرگ ناگهاني بدون هيچگونه علائم باليني در كالبد گشايي تغيير رنگ كبد كاملا آشكار مي باشد.
تشخيص : احتمال مسموميت
درمان :‌داروي نفزازون

كبوتر 20 قطعه
علائم : بي اشتهايي ،‌عطسه ، آبريزش ترشحات از بيني و دهان
تشخيص عفونت تنفسي
درمان : قرض تتراسيكلين 100mg مولتي ويتامين

قناري يك قطعه
علائم :‌ژوليدگي پرها و كثيف بودن ، عدم اخذ غذا در پي آلودگي به انگلهاي جلدي به توصيه ديگران به پرنده اسپري حشره كش زده اند.
تشخيص : مسموميت
درمان : نفرازون ،مولتي ويتامين

مرغ 10 قطعه
علائم : سختي در تنفس ،‌خس خس كردن ، بي حالي و كسلي
تشخيص : عفونت تنفسي
درمان : پودر اكسي تتراسايكلين 20% مولتي ويتامين

مرغ 50 قطعه
علائم : عطسه ، بي حالي ،‌عدم اخذ غذا و عدم حركت ،‌تمايل به نشستن ،‌اسهال
تشخيص : عفونت گوارش و تنفسي
درمان : قرص تتراسايكلين مولتي ويتامين

مرغ 30 قطعه
علائم : ترشحات بيني ، سرفه ،‌خس خس كردن ،‌كاهش اشتها
تشخيص : بيماري مزمن تنفسي مرغ CRD
درمان : تتراسايكلين ، مولتي ويتامين ،‌اريترومايسين

مرغ 20 قطعه
علائم : مشكل در تنفس ،‌عطسه ، ترشحات چركي از بيني و دهان
تشخيص : عفونت تنفسي
درمان : اكسي تتراسيكلين ، مولتي ويتامين

كبوتر 1 قطعه
علائم : دانه هاي پوپول مانند و برجسته برروي قسمتهاي خارجي منقار ودهان و پلكها و سرخي و تورم پلكها .
تشخيص :‌آبله
درمان : به علت عامل بيماري كه ويروسي مي باشد درماني ندارد و تنها بايد با واكسيناسيون از آلودگي ديگر پرندگان جلوگيري نمود. مولتي ويتامين ،‌اريترومايسين

بيماريهاي سگ
سگ يك قلاده
علائم: براي واكسينه شدن در برابر انگلها
درمان : سه روز اول لواميزول براي هر 10 كيلوگرم يك قرص – روز چهارم در وضعيت كه هر قرص براي 10 كيلوگرم وزن بدن دو هفته هيچي نمي دهيم مدفوع را جمع كرده و دور مي زنيم بعد دو هفته سه روز لواميزول مي دهيم در درمان ضد انگلي يك ماه بعد تكرار و بعد هر سه ماه تكرار مي شود.

سگ يك قلاده
علائم :‌براي گرفتن شناسنامه
درمان :‌واكسن L ( لپتسپروس )‌را با واكسن DHPPI (‌چهارگانه )‌مخلوط كرده وبعد زير پوست مي زنيم (‌اگر جثه حيوان بزرگ باشد عضلاني زده مي شود وواكسن R ) ) هاري راهم زير پوستي زده مي شود بعد تكرار و بعد از آن هر سال تكرار مي شود براي درمان ضد انگل هم مانند مورد بالا عمل مي كنيم بعد از آن ليپل ها درون شناسنامه زده مي شود و موارد ديگر هم كامل ميشود.

سگ يك قلاده
علائم : يك غده برروي پوست

تشخيص : تومور خوش خيم

درمان : رامپون 0.6 سي سي س براي آرامبخش – كتايون 0.6 سي سي براي بي هوش حيوان بعد با جراحي غده برداشته مي شود. پماد تتراسايكلين روي زخم مي ماليم و پانسمان مي كنيم سه سي سي آب مقطر را با سفازولين 500 ميلي گرمي انساني مخلوط كرده و 1.5 سي سي تزريق عضلاني مي كنيم .

سگ يك قلاده
علائم :‌به دليلي نامعلوم ما بين كشاله ران پارگي به طول 7 سانتيمتر ايجاد گرديده است .

تشخيص : جراحات پوستي

درمان : بخيه زدن پوست و بافتهاي از هم گسيخته به وسيله بخيه سادگي تكي سپس ضد عفوني بابتادين آنگاه استفاده از اسپري كلرامفنيكل و تزريق روزي يك ريال پني سيلين 1+1 تا دو روز دام .

سگ يك قلاده
علائم : در پي درگيري حيوان دو جراحت برروي بدن حيوان بوجود آمده است .
يك جراحت به طول 27 سانتيمتر و عمق 2 سانتيمتر يك بعلاوه پوست عضلاني راهم پاره نموده است برروي پهلوي راست عقب تر از دنده آخر و جراحت دوم 8 سانتيمتر طول داشته وعمق نيم سانتيمتر كه برروي ناحيه شكم مي باشد.

تشخيص : جراحات ناشي از صدمه درگيري
درمان : ACC آسپرمايزين تزريق عضلاني جهت آرام بخشي سپس 10 cc ليدوكائين جهت بي حسي موضعي در ناحيه جراحات واقع شده سپس باسرم فيزيولوژي به همراه بتادين زخمها شستشو شدند واستفاده از يك ريال پني سيلين 5 ميليون بر روي جراحات آنگاه بخيه تكي ساده جهت عضلات و پوست نيز با بخيه زنجيري ترميم گرديد.

آنگاه استفاده از اسپري كلرامفنيكل برروي ناحيه صدمه ديده و تا سه روز استفاده از پني سيلين 5 ميليون بصورت عضلاني ونيز به علت كچلي بعضي قسمتها درروي پوست حيوان استفاده از محلول ليگودرم توصيه گرديد.

بيماريهاي اسب
اسب يك راس
علائم : چرك زرد رنگ از بيني گاهي مواقع خس خس در تنفس ، عدم اخذ غذا ، گاهي سرفه و دامكسل و خموده عدم تمايل به حركت تنفس سريع

تشخيص : پنوموني و احتمال آلودگي انگلي

درمان : پني سيلين 5 ميليون ،‌پني سيلين 3+3 آلبندازول ، لواميزول

اسب يك راس
علائم : در پي سواري زياد و عرق كردن آن دامدار حيوان را با آب سرد آب تني داده كه موجب التهاب و گرفتگي عضلات شده است .

تشخيص التهاب و دردهاي عضلاني

درمان : كتوپروفن ، وبتامينAD3E


كارهاي متفرقه
1 – درمورخه 83.6.16 به همراه مامور مايه كوبي جهت واكسيناسيون يك گله گاو 2000 راسي شيري بر عليه بيماري شارين حضور يافتم
2 – در مورخه 83.6.2 به همراه تكنسين جهت خوراندن مگفت به يك گفه گاو ( تليسه )‌200 راسي براي جلوگيري از جسم خارجي