نقاشی خط-کتیبه نویسی
در چند دههٔ اخیر بعضى از خوشنویسان به ترکیبى از خط و نقاشى دست زده‌اند؛ یعنى رنگ و نقاشى را در خدمت خوشنویسى گرفتن یا برعکس؛ و گاه تابلوهایى بدیع پدید آورده‌اند.
نقاشیخط کلمهٔ جدیدى نیست؛ زیرا تلفیق خط و نقاشى از دیرباز در تاریخ خط‌نگارى ملل مختلف مشاهده مى‌شود. به‌عنوان مثال کاربرد خط در کتیبه‌ها و اماکن مقدس و نیز روى ظروف، مهرها و ... که از قدمت زیادى برخوردارند؛ اما نقاشیخط به سبکى که اکنون انجام مى‌شود داراى قدمتى حدوداً سى ساله است. مرحوم پیلارام، مرحوم مافی، زنده‌رودی، استاد افجه‌اى و استاد احصایى که هر کدام در این راه زحمت بسیار کشیده‌اند، در پیشبرد این هنر مؤثر بوده‌اند.
تاریخ نقاشیخط در ایران از دورهٔ قاجار به‌طور جدى آغاز مى‌شود. خوشنویسان این دوره خط را مى‌نوشتند بعد کپى مى‌کردند و داخل آن را رنگ‌آمیزى مى‌کردند و یا گل و بوته مى‌انداختند. در حقیقت نقاشیخط اولیه، کتیبه‌نویسى است. امروزه ما با شکل‌هاى متنوع و جدیدى از تلفیق خط و رنگ و نقاشى مواجه هستیم و نقاشیخط امروزه رواج بیشترى یافته و مخاطب خود را پیدا نموده است.
در چند دههٔ اخیر بعضى از خوشنویسان به ترکیبى از خط و نقاشى دست زده‌اند؛ یعنى رنگ و نقاشى را در خدمت خوشنویسى گرفتن یا برعکس؛ و گاه تابلوهایى بدیع پدید آورده‌اند.
نقاشی خط-کتیبه نویسی
نقاشیخط کلمهٔ جدیدى نیست؛ زیرا تلفیق خط و نقاشى از دیرباز در تاریخ خط‌نگارى ملل مختلف مشاهده مى‌شود. به‌عنوان مثال کاربرد خط در کتیبه‌ها و اماکن مقدس و نیز روى ظروف، مهرها و ... که از قدمت زیادى برخوردارند؛ اما نقاشیخط به سبکى که اکنون انجام مى‌شود داراى قدمتى حدوداً سى ساله است. مرحوم پیلارام، مرحوم مافی، زنده‌رودی، استاد افجه‌اى و استاد احصایى که هر کدام در این راه زحمت بسیار کشیده‌اند، در پیشبرد این هنر مؤثر بوده‌اند.
تاریخ نقاشیخط در ایران از دورهٔ قاجار به‌طور جدى آغاز مى‌شود. خوشنویسان این دوره خط را مى‌نوشتند بعد کپى مى‌کردند و داخل آن را رنگ‌آمیزى مى‌کردند و یا گل و بوته مى‌انداختند. در حقیقت نقاشیخط اولیه، کتیبه‌نویسى است. امروزه ما با شکل‌هاى متنوع و جدیدى از تلفیق خط و رنگ و نقاشى مواجه هستیم و نقاشیخط امروزه رواج بیشترى یافته و مخاطب خود را پیدا نموده است.
ابداع و ابتکار هنرمند معاصر در زمینهٔ نقاشیخط بر تجربیات گذشته استوار است. در هر گونه‌اى از بناهاى اسلامى گاه در زیر ذره‌بین نمونه‌اى از نقاشیخط وجود دارد. و یا مرغ بسم‌ا... الرحمن الرحیم که هنرمندان ابرانى در قرون گذشته ترسى و تحریر کرده‌اند، در تاریخ خطاطى - نقاشى ثبت شده است.
در نقاشیخط هدف در درجهٔ اول ایجاد و ترکیب‌بندى با فرم‌هاى زیبا و چشم‌نواز است. مثلاً در خط طغریٰ خوشنویسى وجود ندارد؛ بلکه هدف ایجاد فرم و کمپوزیسیون بوده و هدف اصلى چه بسا نقاشیخط باشد.
یک اثر تصویرى زبان خودش را دارد. در ساختن یک اثر احساسات و کوشش دهنى خالق آن با مهارت در بکارگیرى اشیاء درهم مى‌آمیزد و براى دیدن، نیاز به توضیح ندارد.
اما هنرمند خوشنویس باید اطلاع کافى از خط و مراحل خوشنویسى داشته باشد، چون پایه و اساس هنر نقاشیخط خوشنویسى است و بعد نیاز به داشتن آشنایى دربارهٔ سواد بصرى و مبادى آن دارد یعنى باید عناصر بصرى مثل نقطه، خط، سطح، حجم، نور و رنگ را بشناسد و با ترکیب رنگ‌ها و ویژگى رنگ‌ها آشنا باشد. مواد را بشناسد، و تجربه کند. و بعد با کمک خلاقیّت و ذهن آفرینش‌گر مى‌تواند در این عرصه به موفقیت‌هاى چشم‌گیرى نائل شود.
کتیبه‌نویسی، یکى از اشکال و گونه‌هاى ارائه خوشنویسى است که در تزئینات معمارى بخصوص در دورهٔ اسلامى رواج داشته است. در کتیبه‌نویسى بیشتر از خطوط عربى و کوفى استفاده شده است. از دلایل این امر اتصال حروف به یکدیگر در خطوط عربى است و این پیوستگى با خطوط عمودى ساختمان آهنگى ایجاد مى‌کند و خطوط افقى ایجاد توازن مى‌نماید.
کتیبه نویسی(با کاربرد معماری)
خوشنویسى در ایران مایهٔ اصلى تزئینات در فن معمارى به‌حساب مى‌آید. حروف نوشته‌هاى نقش رستم در دورهٔ هخامنشى اولین نمونه‌هاى این کاربرد است. سپس در دورهٔ اسلامى این زمینه بیشتر فراهم گردیده که بیشتر از الفباى عربى براى این قالب استفاده مى‌شود. حروف الفباى عربى از ترکیب خطوط عمودى و افقى تشکیل شده، با طرحى پیوسته و لذا هم از جهت ترکیب یکدیگر، خود را در اختیار تزئینات معنوى قرار مى‌دهد و هم از نظر ترکیب با سایر عوامل ترئینی. در بناهاى سلجوقى مانند داخل برج پیر علمدار دامغان از خط کوفى استفاده شده است. انواع خطوط کوفى در آثار معمارى اسلامى ایران با روش حجاری، گچ‌بری، کاشى‌کارى و آجرکارى بکار رفته است.
از نمونه‌هاى بکارگیرى خط کوفى یکى مسجد نائین است مربوط به قرن چهارم هجرى که محراب و طاق بالاى آن داراى تزئینات هندسى و خطى است. نمونهٔ دیگر برج مسعود غزنوى است که در بالاى آن یک حلقه کتیبه به تاریخ ۵۰۸ هجرى کار شده است.
در گچ‌برى‌هاى مسجد اردستان نیز بکارگیرى حروف کوفى بچشم مى‌خورد و بسیارى نمونه‌هاى دیگر از جمله مسجد امام اصفهان.
آنچه در کتیبه‌نویسى مهم است ترکیب‌بندى و اجراست. کتیبه‌نویسى نستعلیق از دورهٔ صفویه آغاز شد و از علیرضا عباسى کتیبه‌هاى زیادى در دست است. در امامزاده عبدالله تهران و نیز در شاهچراغ کتیبه‌هایى وجود دارد که متعلق به کاتب همایون است.
در باغ ارم نیز کتیبه‌اى از میرزا آقاى زنجانى وجود دارد. اثرى نیز از میرزا غلامرضا اصفهانى در مسجد سپهسالار کار شده است. و نمونه‌هاى دیگرى که در مکان‌هاى مختلف اجرا شده است.
خط در بناها بصورت کاشى‌کارى و گچ‌کارى اجرا مى‌شده است. روى سنگ بطور مستقیم نوشته مى‌شده است؛ اما در کاشى‌کارى و گچ‌کارى خط ابتدا نوشته مى‌شده و بعد به وسیلهٔ کاشى‌کار یا گچ‌بر اجرا مى‌شده است.
U
پاسخ با نقل قول
