استاندارد و استاندارد كردن

[javad jan]

سازمان بين المللي استاندارد iso
هدف از اين قسمت آشنايي با سازمان بين المللي استاندارد و چگونگي تدوين استاندارد بين المللي است. در خصوص استانداردهاي صنعتي قديمي ترين سازماني كه در سطح جهان تشكيل گرديد كميسيون بين المللي الكتروتكنيك مي باشد كه در سال 1906 تاسيس شد.
براي استاندارد كردن در ساير زمينه ها در سال 1926 سازماني به نام اتحاد به وجود آمد كه 20 كشور اروپايي عضويت آن را پذيرفتند. اين اتحاديه تا آغاز جنگ جهاني دوم فعال بود ولي با آغاز جنگ مختل شد.
در سال 1944 كميته اي تحت عنوان كميته ي هماهنگي استانداردهاي ملل متحد به وجود آمد كه در آن مؤسسه ي استانداردهاي ملي از 18 كشور شركت داشتند و اين كميته در حقيقت جايگزين كميته ي سابق بود .
حدف اين كميته هماهنگ ساختن فعاليتهاي صنعتي در كشورهاي عضو بود. دو سال بعد يعني در سال 1946 كنفرانسي در لندن متشكل از نمايندگان كميته ي هماهنگي استانداردهاي ملل متحد و كشورهاي غير عضو در اين كميته تشكيل گرديد. كه نتيجه ي مذاكرات تشكيل سازمان بين المللي استاندارد گرديد. اعضاء بين المللي استاندارد در واقع مؤسسات استاندارد كليه ي كشور هايي هستند كه منشور اين سازمان را پذيرفته اند.
در حال حاضر سازمان بين المللي استاندارد داراي 135 عضو است كه 90 كشور عضو اصلي، 35 كشور به صورت مكاتبه اي و 10 كشور عضو مشترك مي باشند.
زمانهاي رسمي سازمان بين المللي عبارتند از :
انگليسي، روسي و فرانسوي است كه هزينه ي ترجمه ي روسي را مؤسسه ي روسيه مي پردازد.
روش كار اين مؤسسه ي بين المللي مشابه كار مؤسسات ملي كشورهاست.
به اين صورت بنا به تصميم شوراي بين المللي استاندارد يك كميته ي فني به عنوان خواص تشكيل مي گردد. اين كميته ي فني متشكل از اعضايي است كه از طرف هريك از مؤسسات عضو به صورت ارتباط و علاقه به موضوع آن كميته به وجود مي آيد.
هر كميته داراي يك دبير خانه است كه توسط يكي از مؤسسات آن كميه اداره مي شود.
اين مؤسسه خود نيز مانند ساير عضوهاي شركت كننده داراي يك نماينده است كه عهده دار حسن جريان امور كميته ي فني مربوط مي باشد. و موظف است سالانه گزارش حاوي نتيجه ي اقدامات كميته را تسليم دارد. اعضايي كه در كار كميته ي فني تشريك مساعي مي كنند به نام اعضاي فعال خوانده مي شوند و اعضايي كه فقط مايلند در كار كميته ناظر و به امور آن آگاه باشد بدون آن كه حق راءي داشته باشند بنام اعضاي ناظر ناميده مي شوند.
با انتخاب و پزيرش موضوع كار، پيش نويس مقدماتي تهيه و به منظور بررسي و مطالعه به كميته ي فني ارائه مي شود. پس از بررسي آن از لحاظ علمي و فني و تصويب به وسيله ي كليه ي اعضاي فعال آن كميته پيش نويس آماده شده به صورت پيش نويس استاندارد در مي آيد كه به دبيرخانه ي مركزي داده مي شود تا نسبت به تكثير آن و توزيع بين كشورهاي عضو به منظور بررسي نظر اقدام نمايند.
اين پيش نويس پس از وصول راءي موافق 75 درصد تصويب خواهد شود. در اين موقع دبيرخانه مركزي آن را به صورت استاندارد بين المللي چاپ مي كند و آن را به تمام كشورها ارسال مي نمايد. در هر كميته ي فني بسته به اهميت و توسعه ي فعاليت هاي آن ممكن است تعدادي كميته ي فرعي به عنوان ريز گروههاي كميته ي فني وجود داشته باشد.
هركميته ي فرعي بايد حداقل داراي پنج عضو فعال كه از بين آنها يك مسئوليت اداره ي دبير خانه را به عهده مي گيرد. در هر كميته ي فني يا فرعي مي توان تعدادي گروه كاري وجود داشته باشد. معمولاً اين گروههاي كاري براي مطالعه و بررسي در موضوع مربوط و خاصي تشكيل مي شود و در برابر كميته ي فرعي و كميته ي فني مسئوليت دارد.
همانگونه كه در قسمت استانداردهاي بين المللي اشاره شد سازمانهاي بين المللي ديگري نيز وجود دارد كه در زمينه هاي خاصي مبادرت به تدوين استاندارد مي نمايند.

[javad jan]

بخشي از اين استاداردها عبارتند از :
1) انجمن بين المللي حمل و نقل هوايي:(international airtrnspat association)iata
مقر و تعداد اعضاء: كانادا، 201 شركت هواپيمايي.
اهداف:ترويج و ارتقاء حمل و نقل هوايي ايمن و منظم و اقتصادي در جهت منافع عمومي و گسترش تجارت هوايي و بررسي و مطالعات مشكلات مربوط به آن فراهم كردن وسيله همكاري ميان شركتهاي حمل و نقل هوايي و غيره. موضوع استاندارد كردن صرفاً حمل و نقل هوايي و حمل كالاهاي خطرناك، نقل و انتقالات مربوط به آن.
2) آژانس انرژي اتميnternational atomic energy agency) iaea مقر و تعداداعضاء: اتريش، دولت هاي 121 كشور
اهداف: تشريح و گسترش استفاده از گسترش انرژي اتمي در راه صلح، بهداشت آباداني سراسر جهان حصول از اينكه اطلاعات سازماني و اهداف نظامي به كار برده نمي شود. موضوع استاندارد كردن انرژي هسته اي، ايمني هسته اي، محافظت در برابر راديو اكتيو و غيره.
3) سازماني بين المللي هوانوردي كشوري(غير نظامي) icao
iner national civil aviation organization.
مقر و تعداد اعضاء: كانادا و دولتي 183 كشور.

[javad jan]

1) سازماني بين المللي هوانوردي كشوري(غير نظامي) ICAO
INER NATIONAL CIVIL AVIATION ORGANIZATION.
مقر و تعداد اعضاء: كانادا و دولتي 183 كشور.
اهداف:
تهيه و تصويب اسلوب و فنون هوا نوردي برنامه ريزي و توسعه ي حمل و نقل هوايي ارتقاء فنون طراحي و عملكرد هواپيما جهت اهداف مضاعت آميز ارتقاء و توسعه ي خطوط هوايي و غيره. موضوع استاندارد كردن حمل و تقل هوايي و هوانوردي ايمني، طراحي هواپيما و غيره
2) دفتر بين المللي اوزان و مقياسها BIPM
INTER NATIONAL BAREAU OF WEIGHT AND MEASURE
مقر و تعداد اعضاء: فرانسه و دولتهاي 48كشور.
اهداف: ايجاد استانداردها و معيارهاي اندازه گيري بين المللي كميته هاي فيزيكي از جمله تعيين زمان اتمي بين المللي از تاريخ 1/1/9188 مميزي استانداردهاي ملي و بسيار دقيق و مقياسهاي اندازه گيري تعيين ثوابت فيزيكي اساسي، توسعه و بهبود سيستم بين المللي يك ها . Si
موضوع = استاندارد كردن يك ها استانداردها و روشهاي اندازه گيري.
3) سازمان بين المللي اندازه شناسي قانوني OIML
مقر و تعداد اعضاء: فرانسه و101 كشور.
اهداف:
رعايت ارايه اسناد و اطلاعات به بخشهاي مختلف ملي در ارتباط با مميزي و كنترل وسايل اندازه گيري و و زمينه ي اندازه شناسي قانوني.
موضوع: استاندارد كردن روشهاي اندازه گيري يكها وسايل و تجهيزات و اندازه گيري مميزي و كنترل وسايل اندازه گيري.
6) اتحاديه ي بين المللي شيمي محض و كاربردي. .IUPAL
INTER NATIONED UNION OFFARE AND APLIED CHEMISTRY.
مقر و تعداد اعضاء: انگلستان و 48 كشور مختلف.
اهداف:
ترويج و توسعه ي همكاري مداوم شيميدانهاي كشورهاي عضو، مطالعه و تحقيق عناوين مهم بين المللي شيمي، شيمي محضر و كاريردي در مواردي كه نياز به تعيين مقررات دارند، همكاري با ساير مؤسسات بين المللي مرتبط در زمينه ي شيمي و غيره.
موضوع: استاندارد كردن واژه ها و اصطلاحات شيمي و علايم شيمي.
7)سازمان ملي و آموزش ملل متحد UNESCO
UNITEDNATIONS CDACATIOND SCIENTIFIC AND CAITURAL ORGANIZATION.
مقر وتعداد اعضاء: فرانسه و 182 كشور.
اهداف: كمك به صلح و امنيت از راه ترويج همكاري ميان ملت ها از طريق آموزش به منظور بالا بردن احترام جهاني. عدالت و حكومت قانون، حقوق بشر و آزادي هاي اساسي كه بر مردم جهان به وسيله ي علاميه ي سازمان ملل متحد تعيين شده است.
8) سازمان بهداشت جهاني WHO
(WORLD HEALTH ORGANIIZATION)
مقر و تعداد اعضاء: سوئيس، 189 كشور.
بد ست آوردن عا لي ترين سطح ممكن بهداشت به وسيله ي تمامي مردم جهان.
موضوع استاندارد: موضوعات مرتبط با بهداشت شامل مواد دارويي،افزودني هاي غذايي، آفت زداها.

[javad jan]

فهرست برخي ديگر از سازمانهاي بين المللي عبارتند از:
1) مركز تحقيقاتي دخانيات (coresta )
Cooperation Centre For Scienti fic Research Relativity Tobacco
2) فدراسيون بين المللي دندان پزشكي. FDI
Fdi World Dental Federation
3) فدراسيون بين المللي روشنايي Cie
Inter National Commission On Emination.
4) فدراسيون بين المللي لبنيات. Idf
Inter National Dairy Federation.
5) فدراسيون بين المللي اسناد و اطلاعات. Fid
International Federation For Infer Mation And Do camention.
6)igu اتحادية بين المللي گاز:
International Gas Union.
7)iiw مؤسسه ي بين المللي جوشكاري:
International Institute Of Weldings.
8) شوراي جهاني روغن زيتون. Iooc
interational oliver oliveoil
9) انجمن بين المللي ابريشم. Isa
international silk association.
10) اتحاديه بين المللي راه آهن. Uic
international Union of railways.
11) سازمان بين المللي هوا شناسي. Wmo
world meteorology or ganization.
12) سازمان بين المللي كار.ilo
international labour or ganization.
شايان ذكراست كه برخي از اين سازمانها بهداشت جهاني، سازمان هواشناسي، سازمان آموزشي علمي و فرهنگي ملل متحد،هوا نه وردي كشوري و سازمان بين المللي كار از سازمانها و مؤسسات تابع سازمان بين المللي كار مي باشد.

[javad jan]

استاندارد كار خانه اي:
هدف از اين بخش تشريح بيشتر استاندارد كار خانه اي است. همان طور كه در مباحث پيشين به ان اشاره كرديم استانداردهاي كار خانه اي مجموعه استاندارد هايي هستند كه در كار خانجات با توجه به فعاليتهاي مختلف به آنها تدوين شده و موارد استفاده قرار مي گيرد.
تهية استاندارد هاي كار خانه اي :
يك برنامه ريزي موفق درزمينة تهية استاندارد هاي كارخانه اي بايد چنان باشد كه تمامي فعاليهاي مختلف در كار خانه را زمينة هاي توليد يا در زمينة خدمات در بر گيرد .
هر چنددر برخي از موارد خط مشي استاندارد كردن واهميت آن ممكن است قسمتهاي خاصي از عمليات كار خانه را در برنامة تدوين استاندارد هاي كار خانه اي قرار گيرد.
تصويب استاندارد:
پيش نويس تهيه شده پيش از تصويب بايد براي نظر خواهي بين تمامي افرادي كه مسئوليت آنها در كارخانه در اجراي استاندارد نقش دارد به گردش درآيد پيش نويس تهيه شده بايد با يك دفترچه ضمير كه حاوي مطالبي در زمينة اهداف ، منشأ و لزوم آن است همراه باشد .
پيشنهادات نظرات بايد در يك مدت زمان معين جهت اماده سازي استاندارد ارايه شود. در صورت لزوم مي توان از طريق تشكيل جلسات عمومي اين اختلافات را بررسي وبر طرف كرد . در مواقعي ممكن است پيش نويس استاندارد مورد تصويب اكثريت اعضا ي قرار گيرد در حالي كه اين نتيجه براي آنهايي كه در اقليت قرار گرفته اند رضايت بخش نباشد و اين امر مي توان اجراي استاندارد با مشكل مواجه سازد .
تمامي تلا شها بايد چنان باشد كه بروز چنين موقعيت هايي اجتناب شود.
مرحله ي بعد عبارتست از تصويب استاندارد كه اين امر بايد توسط بالاترين مسئول اجرايي ممكن در كارخانه انجام. طريقه ي تصويب كه بستگي به حجم فعاليتهاي كارخانه دارد بايد كاملاً واضع و روشن باشد به نجوي كه از بروز مشكلات زايد پس هز توافق برروي استاندارد اجتناب شود.

[javad jan]

بازنگري:
استانداردها نيز مانند ساير داده هاي فني قابل تغيير مي باشند، اين نكته بدان معني است كه استانداردها بايد طي دوره هاي زماني معين به منظور ارزيابي سودمندي آن مورد بازنگري و تجديد نظر قرار كيرند. عمل بازنگري اين اطمينان را ايجاد مي كند كه استانداردها در بالا ترين سطح از نظر فني حفظ و نگه داري مي شود.
اجراي استاندارد كارخانه اي:
استانداردهاي كارخانه اي به منظور اجراي تدوين مي شوند و در پي اين اجراي استانداردها است كه مي توان دريافت كه آيا كارخانه به اهداف و نتايج مورد نظر دسترسي پيدا كرده است يا خير. از اين رو مي توان گفت سهولت اجراي استانداردها نشانگر مؤثر بودن استانداردهاي تدوين شده است. اجراي موفق هر استاندارد در واقع تشويقي خواهد بود براي تدوين كننده هاي آن براي فعاليتهاي آينده، قابل ذكر است كه فوايد استاندارد كردن معمولاً به سرعت قابل توجه نخواهد بود.

[javad jan]

سازماندهي اطلاعات اسناد:
به طور معمول كارخانجات براي فعاليتهاي گوناگون خود داراي اطلاعات و اسنادي هستند كه عموماً چنان تنظيم مي گردد كه نيازهاي پايه و انتظارات گارگنان را در هنگام استفاده بر آورده سازد. اما اين ترتيب ممكن است براي كاركناني كه تازه مي خواهند از انها استفاده كنند چندان رضايت بخش و قابل درك نباشد. لذا جايگزين كردن اين اطلاعات يا اسناد بايك مجموعه مقررات كه به شكل استاندارد تهيه شده باشد ضرورت مي يابد، كه در اين حالت اسناد به طور مشابه و با يك روش يكسان آماده مي شود و درك آن براي تمام استفاده كننده گان ساده است.
مجموعه ي استانداردها يك آئين نامه استانداردهاي كارخانه اي زا به وجود مي آورد كه بايد مطلبق با موازين زير باشد:
1) تمامي مدارك بايد به تأييد يك مقام ذي صلاح رسيده باشد و داراي مهر و امضا مقامات رده بالاي اجرايي باشد و در صورت امكان تأييد كارشناس ارشد استانداردو رئيس بخش مربوط را نيز دارا باشد.
2) مدارك بايد صفحه بندي و هر صفحه بايد با وسيله شماره استاندارد و تاريخ صدور مشخص شود چنانكه به سهولت قابل بايگاني و نگه داري باشد.
3) هدف و دامنه ي كاربرد هر مدرك بايد به طور دقيق مشخص باشد.
4) مدارك بايد به نحو مناسبي طبقه بندي شوند تا به سهولت قابل بازيافت مجدد باشند و از دوباره كاري آنها اجتناب شود.

[javad jan]

اصول كار مؤسسات استاندارد ملي كشور:
هدف از اين بخش آشنايي كلي با اصول كار يك مؤسسه ي استاندارد ملي و نحوه ي فعاليت آن مي باشد. براي انجام فعاليت ملي در امر استاندارد لازم است تا يك مؤسسه تشكيل شود كه مي تواند كاملاً دولتي يا غيره دولتي باشد.
تشكيل اين گونه سازمانها ارتباط مستقيم با شرايط و ويژگي هاي كشور ذي ربط دارد. به طور مثال شرايطي از قبيل: درجه ي رشد صنعتي، حجم تبادلات تجاري، سطيمي، علمي و فني و امثال آن از جمله علل اساسي و زير بنايي در توجيه، تآسيس اينگونه مؤسسات در كشورهاي مختلف مي باشد.

[javad jan]

كنترل مديريت:
راهنماها و دستور العملهاي مديريت از جمله ابرازهاي با ارزش است كه بوسيله ي مديريت قادر به كنترل عملياتهاي مختلف در يك كارخانه خواهد بود.
برخي از دستور العملهاي صادر شده از جانب مديريت اجباري بوده و ماهيت آن به گونه اب است كه جايگزين روشهاي اجرايي مفصل استاندارد كردن مي گردد. كاهش فعاليتهاي اداري از طريق بهبود ارتباط و برقراري معيارهايي جهت وصول اطمينان مناسب بودن روش كاهش هزينه هاي انبار داري از طريق كنترل اموال.
تهيه ي استانداردهاي كارخانه اي بر اساس تجربيات كذشته در زمينه ي كاهش اطلاعات فني و مشاوره در مورداستانداردهاي ملي و بين المللي كنترل ويژكي هاي كليه ي مواد خريداري شده مي تواند منجر به صرفه جويي هاي قابل ملاحظه اي در بخش كنترل شود. به طور كلي فوايد داشتن استاندارد براي مواد را مي توان به صورت زير بيان كرد:
الف) قابليت دسترسي:به طور كلي معمولاً يك قطعه ي استاندارد شده در اثر مصرف مداوم بيشتر قابل دسترسي خواهد بود.
ب) تضمين كيفيت:
به كارگيري اجزاء استاندارد شده خود به خود به تدوين ساده ي يك سابقه از كيفيت و قابلين اطمينان كمك مي نمايد اين بدان معني است روشهاي بازرسي مي تواند با كنترل كيفيت عرضه كننده هماهنگ شود.
استاندارد فوايد متعددي از جمله بهبود قابليت دسترسي قيمت پايين تر، افزايش قابليت و اطمينان و داده هايي كه خود منجر به دستيابي به نتايج با ارزش در كاهش تعداد القام ذخيره شده ، كنترل موجودي ذخيره مازاد در كنار هزينه ي ذخيره سازي خواهد شد.
ج) استفاده از منابع:
در بسياري از حالات به خوبي مشخص شده است %80 قيمت اقلام خريداري شده ذخيره شده.
د) خريد:
در برخي از كارخانجات مسئوليت تدوين ويژكيهاي خريد به روشني مشخص نمي شود.
يك مامور خريد غالباً از يك نام تجارتي يا يك عرضه كننده ي متعدد در امر خريد استفاده مي كند. از اين رو محدوديت خريد از يك منبع متعدد مي تواند كيفيت يا قيمت را تحت تاثير قرار دهد. در اين رابطه كارشناسان واجد الشرايط قادرند در تهيه داده هاي مربوط مساعدت نمايند. همچنين بخش استاندارد نيز مي تواند بر طرق زير در اين امر مشاركت نمايد.
1) حفظ و نگه داري يك كاتالوك از اجزاء يا مواد مورد مصرف.
2) تشريح شرايط و ويژگي هاي خريد به صورت مكتوب.
3) در صورت امكان مقايسه با استانداردهاي ملي يا بين المللي.
4) مشخص كردن روشهاي كنترل كيفيت.
5) ارايه ي راهنماييهاي طراحي در مورد اجزاء مرجع.
6) كنترل انواع.
بواسطه ي وجود يك سيستم فهرست بندي مناسب براي تمامي خريدها و مشخصات به صورت دقيق و واضع بدست مي آيد و نتايج زير قابل دستيابي خواهد بود:
1) كاهش كميت سفارشات خريد.
2) صرفه جويي در سرمايه به دليل حذف ذخيره سازي غير ضروري.
3) ارتقاء كيفيت خريد.
4) كاهش هزينه هاي مر بوط به ذخيره سازي و بازرسي به دليل كاهش گوناگوني اقلام انبار كردن.
5) به طور كلي فعاليتهاي مربوط به بخش خريد مي تواند به وسيله ي يك دستور العمل استاندارد شود. درباره ي خريد كه در پي فعاليتهاي كارشناسي از ساير قسمتهاي كارخانه بدست آمده است جهت داده شد. از فوايد چنين دستور العمل استاندارد شده اي مي توان به موارد زير اشاره كرد:
1) مامور خريد به سادگي مي تواند سفارش خريد را مورد ارزيابي قرار دهد.
2) تغييرات مي تواند برروي محدوده هاي مشابه بدون دوباره نويسي سفارشات براي هر قلم صورت گيرد.در كنار اين فوايد وجود يك سيستم غير استاندارد نيز مي تواند زيانهاي زير را در بر داشته باشد:
1) عدم آشنايي مامور خريد با ويژگي هاي مهندسي.
2) تغيير در محدوده ي قطعات و اجزاء ممكن است منجر به تجديد نظر كامل شرح مشخصاتن خريد گردد.

[javad jan]

ساخت:
استفاده از سيستم استاندارد كارخانه اي در زمينه ي ساخت فوايد بي شماري رو در بر دارد. مزيت اين استانداردها در امر توليد مي تواند به صورت عواملي از قبيل تداوم توليد، بهبود وضع توليد به وسيله ي قابليت تعويض پذيري قطعات يدكي بهبود كنترل كيفيت اندازه گيري شود. معمولاً براي تضمين اينكه كنترل كيفيت، آزمون بازرسي به صورت رضايت بخش برنامه ريزي و اجرا مي شود بر خورداري يك سيستم گواهي كيفيت مانند آنچه در مؤسسات ثالث وجود دارد و اجراي مي شوند مي تواند مفيد واقع شود. يك دستور العمل، كنترل كيفيت اطلاعات را در مورد زير ارائه مي كند:
1) سازماندهي.
2) اقلام خريداري شده.
3) اقلام ساخته شده.
4) مواد.
5) فرايندها.
6) محصولات
7) روشهاي اجرايي مميزي.
8) تجهيزات آزمون و بازرسي.
9) تجهيزات توليد.