بررسی یورش تازی ها به ایران و مقاومت ایرانیان تا پای جان

[Borna66]

این هم برگ 553 از کتاب تاریخ ابن خلدون پوشینه نخست

****بخش سانسور شده به رنگ قرمز درآمده******

منتظر باشید از تاریخ طبری را هم قرار خواهم داد

[Borna66]

هر نوشتاری که با بن مایه گواهی شده (معتبر) آورده شود پذیرفته است .
تاریخ ابن خلدون از نسک های مرجع و اصلی جهان است و هیچ کس نخواهد توانست آنرا منکر شود .

اگر ما قدری چشم می داریم به چند فرنود(دلیل) است :
1 - قوانین سایت
2- وجود کاربرانی که چشم به راه چنین نوشتارهایی هستند تا جنجال کنند و بعد آشکار است که با گرفتن پز دفاع از دین خود را حق به جانب خواهند خواند .
بنابراین خواهشمندم از قراردادن هر گونه نوشتار جنجالی خودداری کنید تا این جستار پایدار باقی بماند و به کار خود که همانا پرده برداشتن از گوشه از پنهان شدگان تاریخ است ادامه دهد.

[Borna66]

تاریخ معظم و باشکوه تبری


پوشینه ی پنجم برگه ی 2116
(کیفیت عالی )

[Borna66]

آثار فرهنگی ایران و سرگذشت آن در حمله اعراب

رفتار مهاجمان با آثار فرهنگی و صنعتی ملتهای دیگر:
قرن اول اسلامی برای آثار فرهنگی ایران چندان مساعد نبود، مجاهدان بدوی هنوز با مظاهر
علم و دانش آشنا نشده بودند و هنوز آن قدر واعتباری را که قرآن به علم و دانایی داده بود
بدرستی در نیافته بودند. ازاین رو با کتاب وعلم ودانش و نوشته میانه ای نداشتند،خاصه اگر
علم و دانش و کتابهای ایران را از آن اهل کفر و کفر و ضلال می پنداشتند، که اگر هم نابود ساختن آنها را وظیفه ای نمی داشتند، باری حفظ و حراست آنها را هم جایز نمی شمردند. به همین جهت درگیرو دارجنگها و آشوبها و قتل و غارتها و تغییر دین و خط قسمتی از آثار علمی ادبی ایران از میان رفت وقسمتهای دیگر به عللی از دستبرد حوادث مصون مند و پس از گذشتن دوره اضطراب و آشفتگی مورد استفاده اهـل اد ب ودانش گردیدو به تدریج به زبان عربی درآمد و با فرهنگ اسلامی در آمیخت و جزو آن گردید. اصولا درباره رفتار اعراب با کتابخانه ه و آثار فرهنگی ملتهایی که در دوره فتوحات اسلامی سرزمینشان بد ست اعراب افتاده عقاید مختلفی اظهار شده، بعضی معتقدند که اعراب چون به کشورهایی که بعدا در قلمرو اسلام در آمد دست یافتند، هر چه کتاب و آثار علمی یافتند به استناد آنکه قرآن ناسخ تمام
آثار گذشته است، آنها را نابود کردند و کتاب های ایران را هم درآتش سوزانده ویا درآب افکندند. چون در قرنهای بعد با علم ودا نش آشنا شدند و ارزش این گونه آثار را دریافتند،چنین نسبتی را به نخستین مجاهدان اسلامی ناروا شمردند و به محو آثار و علائمی که از این عمل در تواریخ مانده بود پرداختند و در اثر آن بسیاری از این اخبار از توازیخ حذف گردید. جرجی زیدان نویسنده مصری که از میان نوشته های متعدد وگوناگون اودو دوره از کتابهایش دلایلی را به این نتیجه رسانده، به گفته وی و بطور اجمال عبارتند از:
1.میل و رغبت مسلمانان و ناآ گاهان به نابود ساختن هر کتابی جز قرآن به استناد آنچه از پیغمبر اکرم و صحابه نقل می کرده اند.
2.روایتی که از ابوالفرج مالتی در کتاب تاریخ مختصر الدول درباره فتح مصر نقل کرده، خلاصه آنکه وقتی عمر وبن عاص اسکندیه را بگشود نامه ای به عمر نوشته و درباره کتابهای آنجا از وی دستور خواست عمر در دستوری وی نوشت که آنها را نابود گرداند زیرا با بودن قرآن نیازی به آنها نمی دیده.
3.سوزاندن کتابهای مخالفین یکی از وسایل انتقام کشیدن بوده و شواهد تاریخی بسیاری هم این امر را تایید می کند.
4.بسیاری از پارسیان معروف صدر اسلام مانند احمد بن ابی الحواری و ابوعمرو بن علاء کتابهای خود را از روی زهد به دست خویش نابود ساخته اند.
جرجی زیدان درگفتار خود دو روایت در این خصوص یکی از ابن خلدون و دیگری ا زحاج خلیفه صاحب کشف الظنون نقل کرده است . نوشته ابن خلدون به ا ین عبارت ترجمه می شود:
((کجا رفت علم ودا نش ایران که عمردر هنگام فتح به نابود کردن آنها فرمان داد؟)) وحاج خلیفه هم چنین شرح داده اشت:
چون مسلمانان کشور ایران را بگشودند و بر کتابهای ایرانیان دست یافتند،سعد بن ابی وقاص نامه ای به عمر بن الخطا ب نوشت و درباره آنها از وی رای خواست، پاسخ شنید کتابها را در آب بریزید. اگر مودر داهنمایی باشند خداوند ما را به کتابی بهتر از انها راهنمایی کرده و اگر دلیل گمراهی باشند خدا ما را از آنها بی نیاز ساخته است.
البته این راهم باید درنظرداشت که سوزاندن کتابهای مخالفان دربین مردم جهان دردوره های
مختلف تاریخ رواج داشته و حتی امروز هم کم و بیش در گوشه وکنارجهان دیده می شود.
اعراب هم از این شیوه عمومی بر کنار نبوده اند و در تاریخ وقایع چندی از این قبیل ثبت شده است. در هر حال رفتار اعراب با آثار فرهنگی ایران هر چه بوده آن را نباید یگانه علت نابودی بسیاری از کتابهای علمی و ادبی ایران دانست. از علتهای دیگری که دراین امر تاثیر فراوان داشته، یکی هم آنست که بسیاری از ایرانیان پس از مسلمان شدن به آثار فکری پیشینیا ن خود چندان توجتهی نکرده اند و بعد از گذشت زمان حتی اندکی از خود پیشینیان
هم مشاهده می شود که درحفظ و نگاهداری آنها میل و رغبتی از خود نشان نداده اند و
نمی دهند و حتی از نابود کردن آنها هم به بنام اینکه از آثار گبر و مجوس است، دریغ
نداشته اند، چنان که به گفته دولتشاه سمرقندی وقتی کسی کتاب وامق و عذرا را که از کتابهای پهلوی بود به نزد عبدالله بن طاهر برد. وی فرمود تا آن را در آب بشویند و همچنن دستود داد تا هر چه از آن گونه کتابها در قلمرو فرمانروایی او بیابند،نابود سازند.


عمربن الخطاب نوشت: کتابها را در آب بریزید،اگر مورد راهنمایی با شند خداوند ما را به کتابی بهترازآنها راهنمایی کرده و اگر دلیل گمراهی باشند خدا ما را ا زآنها بی نیاز ساخته است.

__________________

[Borna66]

هنگامی که لشکریان اسلام ، پس از فروپاشی مصر و روم و ایران ، با تجهیزات نظامی و ناوگان دریایی آن روزگار ، خود را از دریای مدیترانه به سواحل اسپانیا رساندند ، فرمانده ی آنان – طارق بن زیاد – به سپاهیان خود دستور داد تا کشتیها و مهمات و خواربارها را در آب بریزند و بسوزانند! هنگامی که مورد پرسش واقع شد ، اینگونه پاسخ داد: .. خندید و دست خویش به شمشیر برد و گفت
هر ملک ، ملک ماست که ملک خدای ماست !

آنها با چنین منطقی ، یعنی از هیچ به همه چیز رسیدند! امید خود را از پشت سر و کمکهای دیگران ، بریدند و تنها با هدف پیشرفت و برای رسیدن به پیروزی نهایی به پیش رفتند. در جنگ با ایران و دیگر کشورهای آن روزگاران هم به راستی اعراب چیزی از خود نداشتند تا نگران و دلواپسش باشند ؛ نه تنها چیزی نداشتند ، بلکه برای به دست آوردن غنایم سرشار و بهشت ایران زمین و بانوان زیباروی ایرانی بود که بسیج گشتند! و چنانکه فردوسی بزرگ نیز به خوبی اشاره می کند ، کیش و آیین را بهترین بهانه برای رسیدن به مقصود خویش قرار داده بودند :
زیان کسان از پی سود خویش
بجویند و دین اندرآرند به پیش
امپراتوری بزرگ ایران به هر بهانه ای که بود ، از تازیان شکست خورد ؛ اما ایرانیان آزاده که از چیرگی تازیان بیابانگرد بر این سرزمین اهورایی رنج می بردند و توان تحمل تحقیر و ددمنشی های آنان را نسبت به ایرانی و آیینهای مقدس ایرانی نداشتند ، از همان نخستین روزهای چیرگی اعراب بر ایرانیان ، به هرشیوه ی ممکن مخالفت خود را ابراز و آشکار می کردند ؛ هر روز بر شدت واکنشهای ایرانیان در برابر تازیان افزوده می شد؛ تا اینکه این مخالفتها ، آرام آرام به گونه ای سازمان یافته درآمد و سبب پیدایش گروهک های مختلفی گردید که هر یک از آنان مخالفت خود را با اعراب به گونه ای ویژه نشان می دادند.
نخست از راه مخالفتهای سیاسی و ایجاد گروهکهای خوارج و شعوبیه.. و جنگهای چریکی بر ضد تازیان در جای جای ایران اشغال شده .
دیگر، پایداری در نگهداری و پاسداری از کیش و آیین گذشته ی خود ( زرتشتی ، مانوی ، مزدکی و..)، تهیه و تدوین آثاری چون خداینامک ها و شاهنامه ها و چامه های پارسی و.. که بازیابی و گسترش آن سبب پیدایش اندیشه های تازه ای شد که افرادی چون بابک خرمی و روزبه پارسی ، پرچمدار آن گشتند.
نیکوترین شگرد ، که اثری بس ژرف و سازنده برجای گذاشت ، تلاش بزرگان و دانشمندان از راه گسترش فرهنگ ایران و حق یادگیری فرهنگ و معارف عرب ، برگردان بسیاری از آثار گرانسنگ فرهنگی و علمی گذشته ی ایران به زبان غالب روز ، نفوذ در دربار خلفا و بیان مسایل علمی ، فلسفی ، هنری خود و اثرگذاری بر فرقه های گوناگون اسلامی بود.. سردمداران این نهضتهای پراکنده از قرن اول تا سوم هجری ، جسته و گریخته ، از هر وسیله ای برای ابراز مخالفت خود در برابر اشغالگری بیگانگانی همچون اعراب استفاده می کردند و چنان صحنه های اجتماعی را آشفته و پریشان می کردند که خلفای عرب برای سرکوب آنها از هر وسیله ای استفاده می کردند.
ادامه ی فعالیتهای شعوبیه و خوارج ایرانی سبب در هم شکستن قدرت اموی و روی کار آمدن خلفای عباسی شد ؛ اما آنها نیز هیچ گاه نتوانستند خیال خود را از جانب شورشیان آزادی خواه ایران آسوده کنند. این مخالفین و مبارزین به منزله ی خارچشمی شده بودند که همیشه چشمان سردمداران عرب را آزرده و اشک بار می کرد.
هرچند در سنین جوانی ، خون پاکشان را ریختند و پیکر نازنین آنها را به آتش کینه و حسد بردار کشیده و یا مثله کردند و سوزاندند.. اما نام و خاطره ی دلاوریهایشان در قلب و اندیشه ی هر ایرانی میهن دوست و آزادی خواهی جاودان خواهد ماند.

[Borna66]

چامه ای (شعری) درباره حکایت آسیاب خون توسط یزید ابن مهلب در گرگان از مانی :

ﻣﻨﺤﻨﻰِ ﮔﺮﺩﻩﺍﻡ
ﭘﻴﺸﺎﺭﻭﻯ ﻭﺍﻟﻰ
ﺻﻔﺤﻪﺍﻯﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ، ﺑﺮﺁﻥ ﻧﻴﺸﺰﻧﺎﻥ، ﭼﻤﺒﺮﻩ ﻣﻰﺑﻨﺪﺩ.
ﻭﺍﻟﻰ ، ﺑﺮﺧﻮﺍﻥ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﺎﻥ ﺍﺳﺖ.
ﭼﺮﺧﺶِ ﺧﻮﻥ ﻭ ﻫﻤﺎﻏﻮﺷﻰِ ﺳﻨﮕﺎﺳﻴﺎﺏﻫﺎ.
ﭘﺪﺭ، ﺳﺎﻃﻮﺭ ﺭﺍ ﻣﻰﺁﻭﺭﺩ
ﮔﺮﺩﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻰﺯﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻞ ﻛﻪ ﺁﺳﻴﺎﺏ ﺑﭽﺮﺧﺪ .

و این هم آن حکایت از تاریخ طبری:
سلیمان بن عبدالملک خلیفه مروانی، یزید بن مهلب را به امارت خراسان می فرستد. او با لشگراسلام به فتح گرگان و طبرستان می رود. شاه طبرستان از فرمانروای گرگان یاری می خواهد. فرمانروای ایرانی گرگان، سپاهی به یاری اسپهبد طبرستان می فرستد و خود راه بر یزید می بندد. یزید با فرستادن یک واسطه، اسپهبد را وادار به تسلیم می کند. فرمانروا و مردم گرگان تنها می مانند. آنان به جرم همکاریشان با شاه طبرستان به گونه ای که به قلم بلعمی آمده مجازات می شوند:
« واسطه، اصفهبد را بفریفت و صلح افکند میان او و یزید برَ: هفتصد هزار درم و چهارصد خروار زعفران ـ یا بهایش ـ و چهارصد غلام بر سر هرغلامی طبق سیمین و بر سر هر طبق طیلسانی و شقه ای حریر و انگشتری زرین یا سیمین... یزید شاد شد آن مال بستد و به گرگان بازگشت و سوگند خورد که اگر ظفر یابد برایشان (یعنی برمردم گرگان)، شمشیر از ایشان برندارد تا از خونشان آسیا ب گرداند تا گندم آس کند و آن را بپزد و بخورد .آگاهی به مرزبان گرگان رسید. بگریخت و اندر قلعه شدبه کوه اندر و صلح خواستند بر آن که بر حکم یزید فرود آیند. بیامدند و پیش او شدند. یزید بفرمود تا زنان و کودکانشان را برده کردند و مرزبان را بگرفتند و گردن بزدند، و دیوارهای قلعه ویران کردند.پس روی بر گرگان نهادند و بر در شهر فرود آمدند، و شهر را بستدند به قهر، و دوازده هزار مرد را اسیر کردند . رودی است آنجا، فرود آمدند و بانگ فرمود کردن به لشکر اندر که هر که خون خواهد دست به کشتن گیرند . کس بود که او را چهار یا پنج کس می بایست کشتن .یزید بفرمود تا آب بدان رودها اندر افکندند تا با خون کشتگان به یکجا برفت، و آسیا بنهاد و گندم آس کرد و نان پخت و بخورد تا از سوگند بیرون آمد.و جز از این کشتگان، چهارهزار دیگر بفرمود تا بردار کردند. (تلخیص از تارخ طبری. صص ۸۹۰ تا ۸۹۲

[Borna66]

ﺑﺎﺯﺧﻮﺍﻧﻰِ ﺳﺮﺯﻣﻴﻦ ﭘﺮﭘﺮ ﺷﺪﻩ


ﺑﺎﺯ ﻣﻰﺁﻳﺪ.
ﺷﻬﺮﻳﺎﺭِِ ﻇﻔﺮﻣﻨﺪ ﺍﺯ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻯ ﻟﻬﻴﺪﻩ .

ﭘﺸﺖ ﺳﺮﺵ :
ﻧﺎﻟﻪﻯ ﻧﻌﻞﻫﺎ
ﺧﻮﺷﻪﻫﺎﻯِ ﺧﻮﻥ
ﺑﺎﻧﻮﻯ ﻭﻳﺮﺍﻥ .
ﭘﻴﺸﺎﺭﻭﻳﺶ :
ﻓﺮﺵِ ﻧﻤﻚ ، ﻓﻚﻫﺎﻯِ ﻳﺦﺯﺩﻩ ﻭ
ﭘﺮﭼﻢِ ﺗﻮﻓﺎﻥ .
ﺭﺧﺶ، ﭘﺴﺎﭘﺲ ﻣﻰﺁﻳﺪ
ﺍﺳﻄﻮﺭﻩ، ﺗﺎ ﺷﺪﻩ ﺑﺮﮔﺮﺩﻩﺍﺵ
ﭼﻜﻪ ﭼﻜﻪ ﻓﺮﻭ ﻣﻰﭼﻜﺪ ﻭ
ﺯﻣﻴﻦ ﺭﺍ ﺳﺮﺥ ﻭ ﺳﻮﮔﻮﺍﺭ ﻣﻰﻛﻨﺪ.
*
ﺩﺭ ﺗﺎلاﺭ
ﻧﺎﺩﺍﻧﻰ، ﺗﺎﺝ ﻧﻬﺎﺩﻩ، ﺳﺨﻦ ﻣﻰﺭﺍﻧﺪ.
ﺗﺎﺯﻳﺎﻧﻪﻯ ﺩﺳﺘﺎﻥﺍﺵ
ﻛﺒﻮﺩﻯِ ﺭﻭﺣﻢ ﺭﺍ ﻳﻜﺪﺳﺖ ﻣﻰﻛﻨﺪ
ﺧﻢ ﺷﺪﮔﺎﻧﻴﻢ .
ﻟﻮلاﻯِ ﺗﺎﺷﺪﻩﻯ ﺩﺷﺘﻴﻢ
ﺯﻧﮓ ﻣﻰﺯﻧﻴﻢ.
ﺣﻨﺠﺮﻩﻯ ﺩﺷﺖﺑﺎﻥ ﺁﺏ ﻣﻰﺷﻮﺩ ﺩﺭﮔﻠﻮﻯِ ﻧﻰ .
ﺯﻧﻰ، ﺑﺎﺭﻳﻜﻪﻯ ﺁﻫﺶ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺁﻳﻨﻪﻯ ﻛﺪﺭ ﻣﻰﻧﻬﺪ ﻭ
ﺑﻪ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﮕﺎﻩ ﻣﻰﺧﺰﺩ.
ﺗﺎﺭﻳﻜﻰ، ﺳﺘﺎﺭﻩﻫﺎﻯِ ﺩﻫﺎﻥﺍﻡ ﺭﺍ ﻣﻰﻣﻜﺪ.
ﭘﺪﺭ، ﺳﺎﻃﻮﺭ ﺭﺍ ﻣﻰﺁﻭﺭﺩ
ﻭﺍﮊﮔﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﻭﭘﺎﺭﻩ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ
ﻧﻴﻤﺴﺘﺎﺭﻩﻫﺎﻯِ کِدر ﺭﺍ
ﺑﺮ ﺷﺎﻧﻪﻫﺎﻯِ ﭘﺎﺩﺷﺎﻩ ﻣﻰﭼﺴﺒﺎﻧﻴﻢ .
ﺑﺎﺭﻳﻜﻪﻫﺎﻯِ ﺁﻩ،
ﺩﺭ ﺷﻨﺰﺍﺭ ﺑﻪﻫﻢ ﺩﺭﻣﻰﭘﻴﭽﻨﺪ.
ﺩﺍﻧﺎﻳﻰ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺷﺎﺧﻪ ﭘﺎﻙ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ.
ﭘﺎﺳﻰ ﻣﻰﺍﻧﺠﺎﻣﺪ
ﺗﺎ ﻗﺘﻞِ ﻋﺎﻡِ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﺳﺮﺍﻧﺠﺎﻣﻰ ﻳﺎﺑﺪ ﻭ
ﺣﻨﺠﺮﻩﻫﺎﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺸﻮﺋﻴﻢ.
ﺩﻫﺎﻥﺍﻡ ﺩﻳﮕﺮ،
ﻧﻪ ﺧﺎﻭﺭِ ﻧﺎﺭﻧﺞ ﻭ ﻧﻪ ﮔﺬﺭﮔﺎﻩِ ﻛﻬﻜﺸﺎﻥ ﺍﺳﺖ .
*
ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ، ﺳﺎﻥ ﻣﻰﺑﻴﻨﺪ.
ﺳﺎﻃﻮﺭ ﺭﺍ ﺻﻴﻘﻞ ﻣﻰﺩﻫﻢ .
ﭘﺪﺭ، ﺩﻭﺷﻘﻪﺍﻡ ﻣﻰﻛﻨﺪ
ﺗﺎ ﺭﺝِ ﻣﺮﺩﮔﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﻴﺎنم ﮔﺬﺭ ﻛﻨﺪ.
*
ﺧﻮﺍﺑﮕﺎﻩِ ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ
ﭘﻴﺸﻜﺸﻰﻫﺎﻯ ﭘﺮﻳﻮﺍﺭ ﻭ
ﻏﻨﭽﻪﻫﺎﻯ ﺳﭙﻴﺪﺍﻧﺪﺍﻡ ﻣﻰﻃﻠﺒﺪ.
ﻣﻰﺩﻭﻳﻢ
ﻧﻴﻤﻪﻯ ﻣﺎﺩﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﺎﺭﻳﻜﻰ ﺩﻓﻦ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ .
ﻧﻌﺮﻩﻯ ﺳﺮﺧﻴﻠﺎﻥ ﻭ ﺧﺸﻢِ ﺳﻮﺍﺭﺍﻥ
ﺣﻠﻘﻪﻯ ﻧﺨﺠﻴﺮ ﺭﺍ ﮔﺮﺩﺍﮔﺮﺩِ ﻣﺎ ﺗﻨﮓ ﻣﻰﻛﻨﺪ.
ﺩﺳﺖ ﻣﻰﺑﺮﻡ
ﺗﺎ ﺍﺭﺩﻳﺒﻬﺸﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﮔﺬﺭِ ﻭﺭﺯﺍﻫﺎ ﺑﺮﭼﻴﻨﻢ
ﺩﻭ ﺷﺎﺧﻪ ﺩﻭﺩ ﺍﺯ ﺑﺪﻧﻢ ﺩﻭﺭ ﻣﻰﺷﻮﻧﺪ.
ﻣﻰﺗﺎﺯﻧﺪ
ﺭﺧﺸﻪﻯ سُمﻫﺎ ﻭ ﻓﺮﺵِ ﻧﺨﻨﻤﺎﻯ ﺩﻝِ ﻣﺎ.
ﻧﻴﻤﻪﻯ ﺩﻟﺒﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﻔﻦِ ﻛﻬﻨﻪﻯ ﺷﻦ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪﻩﺍﻳﻢ
ﻭ ﺩﺭ ﮔﺬﺭِ ﺑﺎﺩﻫﺎ ﻧﻬﺎﺩﻩﺍﻳﻢ ﻛﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ!
ﭘﻴﺶ ﺍﺯﻳﻦ، ﻧﻴﻤﻪﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺍﺑﮕﺎﻩ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩﺍﻧﺪ.


ﻧﻄﻔﻪﻯ ﻧﻴﻠﻮﻓﺮ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺩﺭ ﺷﻦِ ﺳﻮﺯﺍﻥ .
ﺧﻮﺍﻫﺮﻡ
ﺑﺎﺭﻳﻜﻪﻯ ﻟﻄﻴﻒِ ﻫﻮﺍ ﺭﺍ ﻣﻰﻣﻜﺪ
ﺁﻩِ ﺍﻭ
ﺳﭙﻴﺪﻩﻯ ﭘﺎﺭﺳﻰ ﺭﺍ ﻛﺪﺭ ﻣﻰﻛﻨﺪ.
*
ﻣﻰﺗﺎﺯﺩ ﺗﻮﻓﺎﻥ ﺍﺯ ﺻﺤﺎﺭﻯ ﺳﻮﺯﺍﻥ.
ﺍﻧﺪﺍﻡِ ﻧﻴﻤﺮﻭﺯ
ﺑﺮﮒ ﺑﺮﮒ ﻣﻰﺭﻭﺩ.
ﺧﺎﻧﻪ ﭘﺮ ﺍﺯ ﺧﻨﺠﺮ ﻭ ﺣﺪﻳﺚ ﻭ ﻣﻠﺦ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ.
ﮔﺒﺮ ِِﺩﻝﺍﻧﮕﻴﺰﻡ
- ﺳﺮﺑﺮﻳﺪﻩ -
ﺭﻭﻯِ ﻧﻄﻊ، ﺑﻪ ﺭﻗﺺ ﻣﻰﺁﻳﺪ.
*
ﺩﻝِ ﭘﻨﻬﺎﻥ
ﺗﻤﺎﻡِ ﺭﻭﺯ ﺑﺮﻧﻌﺶِ ﻧﻴﻤﺮﻭﺯ ﻣﻰﻣﻮﻳﺪ.
ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ
ﺟﺎﻣﻪﻯ ﺷﺎﻫﺎﻧﻪ ﺗﻬﻰ ﻣﻰﻛﻨﺪ
ﺷﻮﻛﺖِ ﻭﻳﺮﺍﻧﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﺮﻗﻪ ﻣﻰﭘﻮﺷﺎﻧﺪ
ﺗﺨﻢ ﻣﻠﺦﻫﺎ ﺭﺍ ﻣﻰﭘﺎﺷﺪ
ﺭﻭﻯ ﭼﻬﺮﻩﻫﺎ ﻭ ﻛﻠﻤﻪﻫﺎ ﻭ ﻣﻌﺎﻧﻰ.
ﺷﻤﺸﻴﺮﻯ ﻛﺞ
ﺑﺎﺯﻭﻯِ ﻣﺎﺿﻰ ﺭﺍ ﻣﻰبُرَﺩ.
ﮔﺮﻩﮔﺸﺎﻳﺎﻥ، کلاﻓﻰ ﺩﺭﻫﻢ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩﺍﻧﺪ.
ﻣﺮﺩﮔﺎﻥ، ﺑﺮﺍﺩﻩﻯ ﺍﺳﺘﺨﻮﺍﻥ ﻭ ﻧﻤﻚ ﻣﻰﺁﺭﻧﺪ
ﻭ ﺑﺮﺧﻮﺍﻥِ ﻭﺍﻟﻰ ﻣﻰﻧﻬﻨﺪ.
ﻣﻦ ﺧﻮﺩ، ﻧﻴﻤﻰ ﺧﻨﺠﺮ ﻭ ﻧﻴﻤﻰ ﺯﺧمم.
ﺑﺎﺩِ ﺻﺒﺎ ﺑﺮ ﻧﻌﺶِ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻮﻯ ﻣﻰﺍﻓﺸﺎﻧﺪ.
ﭼﺮﺥِ ﻣﻀﺎﺭﻉ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﺭﺍﺑﻪﻯ ﻣﺮﺩﮔﺎﻥ ﻣﻰﺑﻨﺪﻳﻢ
ﭘﺪﺭ، ﻳﻮﻍ ﺑﻪ ﮔﺮﺩﻧﻤﺎﻥ ﻣﻰﺑﻨﺪﺩ
ﺍﺭﺍﺑﻪ ﺭﺍ ﻣﻰﻛﺸﻴﻢ
ﺗﺎ ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺭﺍ
ﻓﺮﺵِ ﺭﺍﻩِ ﻣﺮﺩﮔﺎﻥِ ﺷﻮﺭﺷﻰ ﻛﻨﻴﻢ.
ﻧﺴﻴﻢ ﺍﺳﻄﻮﺭﻩﺍﻳﻢ
ﭘﺮﻩ ﭘﺮﻩ ﭘﺮﺍﻛﻨﺪﻩ ﻣﻰﺷﻮﻳﻢ ﺩﺭﮔﺬﺭِ ﺗﺮﺱ.
ﺩﺷﺖ ﻧﻤﻰﺩﺍﻧﺪ ﺍﺯﻳﻦ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﭼﻪ ﻧﺎﻣﻰ ﺩﺍﺷﺘﻴﻢ
*
ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ، ﻓﻚﻫﺎﻯ ﺩﺧﻤﻪﺍﺵ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻫﻢ ﻣﻰﺩﺭﺩ
فِرﺯ ﺑﺮﻭﻥ ﻣﻰﺟﻬﺪ ﺍﺯ ﻟﻮﺣﻪﻯ ﻓﺮﻣﺎﻥ .
خلاﻓﺖِ ﺗﺎﺯﻩ، ﺗﺎﺝ ﻭ ﺗﺨﺖ ﺭﺍ ﻭﺳﻂ ﻛﻮﻳﺮ ﻣﻰﺩﺭﺧﺸﺎﻧﺪ.
ﭘﺪﺭ، ﺷﺘﺎﺑﻨﺎﻙ
ﺁﻩ ﺑﺮﻣﻰﺁﺭﺩ ﻭ ﺳﺘﺎﺭﮔﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻰﺧﻤﻮﺷﺎﻧﺪ.
ﺳﺘﺎﺭﻩ ﻧﺒﻮﺩﻡ
ﭘﻮﻟﻚِ ﺷﻦ ﺑﻮﺩﻡ
ﻛﻪ ﺷﻌﻮﺭِ ﺭﻭﺷﻨﺎﻳﻰ ﺭﺍ ﭘﻮﻙ ﻣﻰﻛﺮﺩﻡ.
ﻣﻨﺤﻨﻰِ ﮔﺮﺩﻩﺍﻡ
ﭘﻴﺸﺎﺭﻭﻯ ﻭﺍﻟﻰ
ﺻﻔﺤﻪﺍﻯﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎﺭﻳﺦ، ﺑﺮﺁﻥ ﻧﻴﺸﺰﻧﺎﻥ، ﭼﻤﺒﺮﻩ ﻣﻰﺑﻨﺪﺩ.
ﻭﺍﻟﻰ ، ﺑﺮﺧﻮﺍﻥ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻧﺎﻥ ﺍﺳﺖ.
ﭼﺮﺧﺶِ ﺧﻮﻥ ﻭ ﻫﻤﺎﻏﻮﺷﻰِ ﺳﻨﮕﺎﺳﻴﺎﺏﻫﺎ.
ﭘﺪﺭ ﺳﺎﻃﻮﺭ ﺭﺍ ﻣﻰﺁﻭﺭﺩ
ﮔﺮﺩﻥ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻣﻰﺯﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻞ ﻛﻪ ﺁﺳﻴﺎﺏ ﺑﭽﺮﺧﺪ.
*
ﻛﺎﺗﺒﺎﻥِ ﻗﺼﺮ
ﺁﺗﺶ ﺑﺮﺧﺮﻣﻦ ﺯﺑﺎﻥ ﻣﻰﺍﻓﺸﺎﻧﻨﺪ
ﻧﮕﺎﺭﺳﺘﺎﻥ،
ﺑﺎ ﺑﻮﺗﻪﻫﺎﻯ ﺷﺎﺩﺍﺏ ﺧﻮﻥ ﻭ
ﺩﺭﺧﺘﺎﻧﻰ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﺨﻮﺍﻥِ ﻋﺎﺷﻘﺎﻥ ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﻣﻰﺭﻭﺩ.
ﻛﺎﻓﺮِﺧﻮﻧﻴﻦ ﺭُﺧﻢ
ﻗﻠﻌﻪﻯ ﭘﻮلاﺩﻯ ﺩﺭ ﻗﻠﺐِ گُلِ ﺳﺮﺥ ﻣﻰﺍﻓﺮﻭﺯﺩ.
ﺟﺎﻧﻮﺭﺍﻥ ﻣﻰﺗﺎﺯﻧﺪ
ﺗﺎ ﮔﺮﺩﻩﻯ ﺧﺎﻟﻰﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻛﻨﻴﺰﻛﺎﻥِ ﺑﻠﺦ ﻭ ﻧﺸﺎﺑﻮﺭ ﭘﺮﻛﻨﻨﺪ.
ﻧﻴﻤﻪﻯ ﺯﻳﺒﺎﻳﻰ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻫﺎﻥِ ﺻﺪﻑ ﺩﻓﻦ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ
ﻭ ﺩﺭ ﺩﺭﻳﺎﻯِ ﺷﻦ ﻣﻰﻧﻬﺎﻧﻴﻢ .
*
ﺷﺎﻋﺮِ ﭘﻨﻬﺎﻥ
ﺭﻭﻯِ ﺑﺮﮒِ ﻫﻮﺍ ﻣﻰﻧﻮﻳﺴﺪ:
"ﻗﻮﻧﻴﻪ ﻣﺮﺩﻩﺳﺖ
ﻣﻴﻬﻨﻪ ﭼﻮﻥ ﭘﻴﺮﻫﻨﻰ ، ﭼﺎﻙ، ﭼﺎﻙ ﻭ ﺩﺭﻳﺪﻩﺳﺖ


ﻣﻴﻬﻨﻪﺍﻡ، ﻣﻴﻬﻦِ ﻣﻮﻗﺖِ ﻣﻦ ﺑﻮﺩ
ﻣﻴﻬﻦِ ﻣﻦ ﻛﻮﻳﺮِ ﻧﻤﻚ ﺑﻮﺩ."
ﻣﻴﻬﻨﻪ ﻣﻰﻣﻮﻳﺪ
ﭘﻴﺸﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﺳﻨﮓ ﮔﻮﺭ ﻣﻰﻛﻮﺑﺪ.
ﺑﻮﺗﻪﻯ ﺑﻴﺪﺍﺭ ﺧﻮﻥ ﻣﻰﺷﻮﻡ .
ﺑﻮﺳﻪﻯ ﺑﺎﺭﻳﻚ ﻧﻤﻚ ﺭﻭﻯ ﺯﺧﻢ ﺧﻮﺩ.
*
ﺷﻬﺮﻳﺎﺭِ ﭘﺎﺭﺳﻰ
ﺭﻭﻯ ﺗﺨﺖ مُرصّع، ﻓﺮﻣﺎﻥ ﻣﻰبَرَﺩ.
ﺷﻦ ﺷﻦ ﺷﻦ ﺷﻦ
ﻣﻦ، ﺗﻮ، ﺍﻭ، ﻣﺎ!
ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ
ﺩﺭ ﺟﺴﺖﻭﺟﻮﻯ غلاﻣﺒﭽﮕﺎﻥﺍﻧﺪ.
ﻧﻴﻤﻪﻯ ﻛﻮﺩﻙ ﺭﺍ
ﺩﺭ ﺍﺑﺮﻯ ﻣﻰﭘﻮﺷﺎﻧﻴﻢ ﻭ ﺩﺭ ﺩﺧﻤﻪﻯ ﺩﻝ ﭼﺎﻝ ﻣﻰﻛﻨﻴﻢ.
ﻧﻴﻤﻪﻯ ﺩﻭﺷﻴﺰﻩ ﺭﺍ
ﺩﺭﻃﺒﻖ ﻣﻴﻮﻩ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﻭﺍﻟﻰ ﻣﻰﻧﻬﻴﻢ .
قِرﻣﻄﻰِ ﮔﻠﺮﺧﻢ
ﺭﻭﻯ ﺩﺍﺭ، ﺧﻮﺷﻪﻯ ﺧﺸﻜﻴﺪﻩﻯ ﺁﺫﺭﺧﺶ ﻣﻰﺷﻮﺩ.
*
ﺑﺎﺭ ﺩﮔﺮ
ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ ﻣﺮﺩﻩ ﺷﻴﻬﻪ ﻣﻰﻛﺸﺪ
ﻓﻚﻫﺎ ﺭﺍ ﻗﺘﻞﮔﺎﻩ ﻛﻠﻤﺎﺕ ﻣﻰﻛﻨﺪ
ﺩﺳﺖﻫﺎﻯ ﻣﺎ
ﻣﺜﻞ ﻫﻤﻴﺸﻪ، ﭘﺮﭼﻢِ ﭘﻴﺸﺒﺎﺯ ﻭ ﺑﺪﺭﻗﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ.
ﻛﺎﺗﺐ ﻣﺪﺍﺡ
ﺻﻔﺤﻪﻯ ﻛﺎﻏﺬ ﺭﺍ ﮔﻮﺭﺳﺘﺎﻥ ﻣﻰﻛﻨﺪ.
ﻧﻴﻤﻪﻯ ﻣﺎﺩﺭ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﺍﻧﻪﻯ ﺍﺷﻜﻰ
ﻧﻴﻤﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺭﻭﺍﻧﻪﻯ ﻳﻚ ﺁﻩ
ﺭﻭﻯ ﻣﻘﺎﺑﺮ ﺑﻰﻧﺎﻡ ﻣﻰﻛﺎﺭﻳﻢ.
ﻧﻴﻤﻪﻯ ﻣﻦ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺯﻳﺮ ﻓﻠﺴﻔﻪﻯ ﻭﻳﺮﺍﻥ.
ﻣﻠﺤﺪِ ﺳﭙﻴﺪﺟﺎﻣﻪﺍﻡ
ﭘﺮﭘﺮ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ
ﺩﺭﮔﺬﺭِ ﮔﺮﺍﺯِ ﺷﺒﺎﻧﻪ.
*
ﻣﺎﻩ، ﭼﻬﺮﻩ ﺑﻪ ﺳﻴﻤﺎﻯ ﻣﺮﺩﮔﺎﻥ ﻣﻰﺁلاﻳﺪ.
ﺑﺎﺭ ﺩﮔﺮ
ﺷﻬﺮﻳﺎﺭ، ﭘﻴﺮ ﻭ ﭼﺮﻭﻛﻴﺪﻩ
ﺩﺭﺷﻜﻢ ﺳﻴﻤﺮﻍِ ﻣﻐﺮﺑﻰ
ﺍﺯ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﻓﺮﻭﺩ ﻣﻰﺁﻳﺪ ﺭﻭﻯ ﺷﺎﻧﻪﻯ ﻣﺴﺤﻮﺭﻳﻦ
ﻭ ﺧﻄﺒﻪ ﻭ ﺧﻮﺍﺭﻯ ﻭ ﻧﻌﺶ ﻧﻴﻠﻮﻓﺮ ﺭﺍ
ﺩﺭ ﺗﺎﺑﻮﺗﻰ ﻣﻘﺪﺱ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﻣﻰﺁﺭﺩ.
ﻣﺮﺩﮔﺎﻥِ ﺟﻦﺯﺩﻩ با ﺩﻫﺎﻥﻫﺎﻯ ﻛﻒﻛﺮﺩﻩ
ﺑﻮﻯ ﺑﺎﺩﻳﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ.
ﺁﻓﺘﺎﺏ، ﻣﻰﭘﻮﺳﺪ.
ﻗﺼﺎﺑﺎﻥ
ﮔﻠﻮﻯ ﻭﺍﭘﺴﻴﻦْ ﮔﻞ ﺭﺍ ﻣﻰبُرﻧﺪ
ﭘﺪﺭ، ﻣﻰﺷﻮﻳﺪﻡ،
ﻛﻔﻨﻢ ﻣﻰﻛﻨﺪ ﻭ
ﺑﻪ ﺟﻮﺧﻪﻯ ﺍﻋﺪﺍﻡ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻰﺩﻫﺪ.
*
ﺧﻮﺷﻪﻯ ﺍﻧﮕﻮﺭ
ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺑﺮﺧﺎﻙ ﻭ ﺣﺒﻪﻫﺎﻯ ﭘﺮﺍﻛﻨﺪﻩ
ﺑﻪ ﻫﺮﺳﻮﻯ ﻣﻰﻏﻠﺘﻨﺪ...


شعر «بازخوانی ی سرزمین پرپرشده» برگرفته از کتاب «سپیده ی پارسی» است. آلمان. انتشارات هومن. سال ۲۰۰۰ میلادی

[Borna66]

آغاز تازش( شبیخون بر عشق)

غارت، نخستین هدف تازش تازیان بود. رومیان که سبب گسترش بازرگانی در میان عربان بودند، از ایرانیان شکست خورده و هر دو سوی جنگ بسی فرسوده بودند.اما تازیان هنوز از آنان می هراسیدند.دو دروازه ی در هم شکسته و دو باروی فروریخته در دو سو، به روی بیابانگردانی خشمناک و گرسنه دهان گشوده بود. بیابانگردانی بی رحم و هراس زده. پس، از شبیخون آغاز کردند. شبیخون در فرهنگ قبیله است. شبیخون و تاراج، بخشی از فرهنگ تازیان و قبیله است. زندگی در بیابان و کاروان و خیمه و چاه برای شبیخون و غارت است.فرهنگ بیابانی پر است از خنجر و کمین و کتل وکینه.... تازیان سده ها بود که از راه غارت و شبیخون می زیستند. و کینه و کمین و کتل با فریب و نیرنگ سر و کار دارد. و تازیان اینک با فریبی بزرگ در آستین می رفتند تا آن شبیخون بزرگ را سامان دهند. گام به گام. کمین در کمین. اهریمنانی از میان دوزخ بر خاسته بودند تا زیبایی و عشق را به مسلخ کشند و برابر خدایان خویش قربانی کنند.
«يکی از مسيرهای شبيخون، سرزمين بين النهرين بود که بخش اعظم آن جزیی از شاهنشاهی ساسانی بود. سران قبايل عرب که در مرز ميان عربستان و ايران زندگی ميکردند به فکر افتادندکه با قبول اسلام به نيروی های خالد بن وليد بپيوندند تا به سرزمينهای ثروتمند شاهنشاهی ساسانی ، در شرايطی که توجه اين دولت به بيزانس بود، دستبردهايی بزنند. در رجب سال ۱۲هجری خالد بوسيله نيروی جنگی کوچکی که بخش بزرگ آنرا درخودمحل فراهم آورده بود، به حيره شبيخون زد وباغنايم فراوان بازگشت. موفقيت اين شبيخون، شبيخون های ديگری به دنبال آوردکه سلسله آنها به قادسيه درسال ۱۶ هجری کشيد. در سال 12 هجری "مثی ابن حارثه " به فکر افتاد تا حمایت مدینه را جلب کند و با ابوبکر مذاکره نماید . او اوضاع آشفته ایران را تشریح کرد و از او خواست تا نیرو در اختیارش گذارد تا به جنوب فرات حمله کند و به نام گسترش اسلام غنایم بسیاری را کسب نماید . به گفته طبری : عربها از شوکت و قدرت ایرانیان خبر داشتند و میدانستند که آنان ملتی هستند که جهان را به زیرنگین خود دارند. به همین جهت در فکر حمله به ایران نبودند و تنها قصد تصرف شهرهایی از عراق منجمله حیره را کردند . در سال 12 هجری "خالدبن ولید" رهسپار حیره شد و از تمام قبایل درخواست کمک نمود . او در این جنگ ها رشادتهایی از خود نشان داد که نام وی را سیف الله گذاشتند . به گفته تبری : در میان راه به حیره، دهستان های بساری برای ایجاد رعب و و حشت به آتش کشیده شد و آن ها را ویران کردند . بعد از ورود به حیره مردم شهر توان مبارزه را در خود ندیدند و قراردادی بسته شد تا سالیانه 190 هزار درهم به مدینه باج پرداخت کنند.

[Borna66]

خالد ابن ولید پس از پیروزی حیره به فکر تصرف مناطق آرامی نشین عراق افتاد . مردمان آنجا مسیحیان ایرانی بودند که با آرامش زندگی میکردند . وی لشگر بزرگی را روانه نمود . فرمانده شهر برای آنکه سربازان تسلیم نگردند و فرار نکنند، تصمیم به زنجیر کردن خود و سربازانش گرفت . این نبرد به " ذات السلاسل " مشهور گردید . تبری می نویسد:خالد پس از کشتن سربازان دربند که در حدود 700 نفر بودند ، زنجیر آنان را به عنوان غنیمت برداشت و فرمانده شهر را گردن زد . این جنگ در شهر کاظمه در شمال کویت روی داد که در آن زمان بخشی ازامپراتوری ایران بوده است . تبری افزوده است در سال 10 هجری پیامبر به "منذر ابن ساوی" و "سیبخت" مرزبان هجر( بحرین) نامه ای نوشت تا آنان را به اسلام دعوت کند . بحرین در طول هزاران سال متعلق به ایران بود . دو تن مرزبان آنجا اسلام را پذیرفتند ولی مجوسان شهر مسلمان نشدند و به دستور پیامبر متعهد شدند یک دینار طلا به عنوان جزیه پرداخت کنند . سپس پیامبر دستور مصادره اموال آتشکده های بحرین را داد و زمینهای آنان به تملک مدینه در آمد.مردمان ترس زده که دولت ایران به آنان توجه نداشت و سالیان دراز در آرامش زیسته بودند، یکی پس از دیگری در برابر این توفان سیاه از پای در می آمدند. بازارهای برده فروشی در همه ی شهر ها به راه افتاده بود. فرمان آنچنان که در سیره های پیامبر، مانند سیره ی ابن عباس عموی پیامبر و سیره ابن هشام آمده چنین بود: پیرمردان و پیرزنان را بکشید. پسران را در بازار برده بفروشید. دختران را تصاحب کنید. اموال رابه غارت برید.پس از مرگ ابوبکر،عمر در سال 13 هجری راهی فرات جنوبی شد. سپهسالار ایران به نام بهمن جازویه لشگری بزرگ برای نبرد آماده ساخت . در این نبرد بیش از 4000 عرب کشته شد و فرماندهان و سربازان عربها به بیابانها گریختند . در همین زمان سپهسالار ایران، فیروزان با هواداران خود مشغول نبرد با رستم فرخزاد بود . بهمن جازویه با کمک مهران به یاری رستم شتافتند تا از کودتای فیروزان که از پارتیان بود جلوگیری کنند . تبری می نویسد : پارتیان بر ضد رستم و پارسی ها بر ضد فیرزوان نبرد میکردند .عمر با "جریر ابن عبدالله" قراردادی بست تا هر چه زمین در جنوب عراق است و وی بتواند آنان را به نفع اسلام فتح کند یک چهارمش به تملک خود او و افراد قبیله اش در خواهد آمد و بقیه آن به مدینه تعلق دارد . این وعده عمر قبایلی مانند اشعر، همدان، نخع،کنده، سکون و... را گستاخ کرد تا به سپاه اسلام در جنوب عراق بپوندند . در سال 15 هجری لشگری عظیم وارد جنوب عراق شد.

اعراب با پيروزی دراين جنگ تا تيسفون پيشروی کردند و اين بار به چنان غنايم بی حسابی دست يافتند که تصور آن نيز برای شان ممکن نبود. در اين هنگام هنوز صحبتی از جهانگشايی اسلامی در ميان نبود و هدف به دست اوردن غنایم بود. به همين جهت (خليفه دوم)، دستور دادکه چون غنايم حاصله احتياجات اعراب را بحد وفور کفايت مي کندعمليات بيشترضروری نيست و خواست او اين است که جنگ در همينجا متوقف شود.».
یاکوبوسکی می نویسد: وقتی اعراب برکاخ تیسفون دست یافتند« همه ظروف طلا ونقره، پارچه های گرانبهای ابریشمی وزربفت، قالیهای نفیس، سنگ های قیمتی، اسلحه واموال فراوان وبردگان بسیار از زن ومرد به غنیمت بردند وشهر تیسفون چنان ویران وسوخته وغارت وتهی از سکنه شد که دیگر درهیچ دورانی احیاء نگشت.»
درکاخ تیسفون« از جمله فرشی بودابریشمین، شصت گزدرشصت گز، مرصع بازمرد که به گوهرهای غیرمکرر تزیین داشت، چنانکه ده ارش آن از زمردسبز بود وده ارش از بلور سفید وده ارش ازیاقوت کبود و درحواشی وجوانبش ریاحین وگلها وانواع درختان ومیوه ها ازجواهرابدار، وآنرا بهارستان نام بود وسعد بن ابی وقاص خمس غنایم جدا کرده نهصد شترجهت حمل آنها ترتیب نمود. وچون ازقیمت گزاری فرش موصوف عاجز گشتند آنرابی آنکه در قسمت داخل سازد اضافهً اموال خمس کرد وبه مدینه فرستاد و تتمه غنایم برشصت هزارسوارتقسیم نمود وهر سواری را ۱۲۰ هزار درهم حاصل آمد...»
بیایید بخوانیم که چگونه و برای چه این دین به میان ما آمد و با چهره ی واقعی اینان بیشتر آشنا شویم:
عبدالحسین زرین کوب می نویسد: فاتحان، گریختکان را پی گرفتند ؛ کشتار بیشمار و تاراج گیری باندازه ای بود که تنها سیصد هزار زن و دختر به بند کشیده شدند.شست هزار تن از آنان به همراه نهصد بار شتری زر و سیم بابت خمس به دارالخلافه فرستاده شدند و در بازارهای برده فروشی اسلامی به فروش رسیدند ؛ با زنان در بند به نوبت همخوابه شدند و فرزندان پدر ناشناخته ی بسیار بر جای نهادند.هنگامی که این خبر بگوش عمر رسید دستها را بهم کوفت . گفت از این بچه های پدر ناشناخته به خدا پناه می برم .
مرتضی راوندی در تاریخ اجتماعی ایران می نویسد : اعراب در تیسفون غنائم فراوان بدست آوردند که عبارت بود از مقادیر زیادی طلا و نقره منقوش به صورت انسان و حیوان و سنگهای قیمتی، پارچه های ابریشمی،زربفت،قالیهای زیبا،بردگان بسیار از زن و مرد و اسلحه و اموال فراوان دیگر؛ شهر تیسفون ویران ؛ سوخته و غارت شد و دیگر در هیچ عهدی احیا نگشت . بخشی از ساکنان شهر که نتوانسته بودند فرار کنند کشته شدند و بخشی به اسیری و بردگی برده شدند.سطح فرهنگ و تربیت سپاهیان عرب و حتی سرداران بزرگ ایشان به قدری نازل بود که از درک ارزش اشیائی که با چنان هنرمندی و چیره دستی ساخته شده بود ؛ عاجز بودند و طبق سوره مربوطه غنایم را تقسیم می کردند . بدین سبب بود که ظروف زیبای طلا و نقره را که از لحاظ هنری بی بدیل بودند ذوب کردند و به شمش مبدل ساخته و پارچه های زربفت و زیبا را قطعه قطعه کردند .
دینوری در اخبار الطوال می نویسد: عتبه به شهر ابله رسید و آنجا را بزور بگرفت و به عمر چنین نوشت .... اما بعد ؛ سپاس الله را که ابله را بر ما فتح کرد ؛ اینجا لنگر گاه کشتی های عمان و بحرین و فارس و هندو چین است.ما زر و سیم و کالا و اموال و زنان بسیار و فرزندان مردم آن سامان را به غنیمت گرفتیم و من به خواست الله تفصیل این پیروزی را برای تو خواهم نوشت . سپس عتبه به مزار رفت و الله وی را بر مردم آن شهر پیروزی بداد و مرزبان آنجا را بدست او گرفتار کرد و عتبه او را بکشت و زنش را برای خود برداشت و جامه و سلاح او را بر گرفت و کمر بند وی را که انباشته از گوهر های زمرد و یاقوت بود برای عمر فرستاد.مسلمین از این خبر یکدیگر را بشارت دادند. می بینیم که هدف از جهاد و غزوه، چه بوده است .
چنین بود روزگار ایرانیان و چنین است پیام شاه ایران به مردمان:

�

همانا که آمد شما را خبر
که ما را چه آمد ز اختر به سر
ازين مارخوار اهرمن چهرگان
ز دانايی و شرم بی بهرگان
نه گنج و نه تخت و نه نام و نژاد
همی داد خواهند گيتی به باد
بسی گنج و گوهر پراکنده شد
بسی سر به خاک اندر آکنده شد
چنين گشت پر کار چرخ بلند
که آيد بدين پادشاهی گزند
ازين زاغساران بی آب و رنگ
نه هوش و نه دانش نه نام و نه ننگ
انوشيروان ديده بد اين به خواب
کزين تخت بپراکند رنگ و تاب
چنان ديد کز تازيان صد هزار
هيونان مست و گسسته مهار
گذر يافتندی به اروند رود
به چرخ زحل برشدی تيره دود
به ايران و بابل ز کشت و درود
نماند خود از بوم و بر تاروپود
هم آتش بمردی به آتشکده
شدی تيره نوروز و جشن سده
ز ايوان شاه جهان کنگره
فتادی بميدان او يکسره
کنون خواب را پاسخ آمد پديد
ز ما بخت گردون بخواهد کشيد
شود خوار هر کس که بود ارجمند
فرو مايه را بخت گردد بلند
پراکنده گردد بدی در جهان
گزند آشکارا و خوبی نهان
به هر کشوری در ستمکاره ای
پديد آيد و زشت پتياره ای
نشان شب تيره آمد پديد
همی روشنايی بخواهد بريد

[Borna66]

مردمان اما، چراغ آزادی را روشن نگه داشتند.
تازیان تازه مسلمان که با شمشیر و برای غارت آمده بودند،با مقاومت های سخت مردم روبرو گردیدند. در بیشترشهرها، پایداری و مقاومت ایرانیان، بی رحمانه سرکوب گردید . ایرانیان در نبرد "جلولا" از خود مقاومت درخشانی نشان دادند. اعراب مسلمان در این جنگ آنچنان خشونتی به کار بردند که تمام مورخین از آن بنام "واقعه هولناک جلولا" یاد کرده اند. در این جنگ صد هزار تن از ایرانیان کشته شدند و مدت ها اجساد آنها روی زمین باقی مانده بود و زنان و کودکان ایرانی به اسارت رفتند.این پیکار بدان جهت "جلولا" (پوشانیده) نام گرفت که از بس کشته دشت و صحرا را پوشانیده بود که نمودار عظمت و جلال جنگ بود. (تاریخ تبری)
ایرانیان در نبرد "نهاوند" نیز مقاومت بسیار و اعراب خشونت فراوان از خود نشان دادند. "عروه بن زید"(شاعر عرب) از جنگ نهاوند نیز بعنوان "پیکار هولناک" نام می برد. (اخبار الطوال)
دسته های ایرانی که گویند 400 هزار نفر بودند.در انجا بودند و بر شکیبایی و پایداری سوگند یادکرده بودند و اعراب از ایرانیان آنقدر کشتند که خدا داند و از اموال و غنیمت ها چندان نصیب اعراب مسلمان گردید که در هیچ کتابی اندازه آن ذکر نشده است. (آفرینش و تاریخ )