ج ـ پيشگيري و كنترل
هدف طب، حفظ تندرستي در زمان سلامت و اعاده آن به هنگام بيماريست.
(ابن سينا)
- I پيشگيري اوليه به منظور حفظ سلامتي افراد سالم
1 ) شناسائي حيوانات آلوده، با استفاده از آزمايشات سرولوژيك و جداسازي آنها از ساير حيوانات.
2 ) واكسيناسيون حيوانات واجد شرايط .
3 ) آموزش كلياتي در باره بيماري و راه هاي پيشگيري از آن به افراد در معرض خطر و در مناطق بومي، به عامه مردم.
4 ) پاستوريزه كردن لبنيات.
5 ) خود داري از مصرف محصولات دامي خام، دست زدن به لاشه هاي آلوده، استفاده از وسايلي نظير دستكش و عينك حفاظتي در تماس هاي شغلي.
6 ) گزارش موارد بيماري ، به مراكز بهداشت.
7 ) آموزش روحانيون و معلمين محلي و اخذ كمك از آنها به منظور ارتقاء آگاهي هاي افراد بومي، نسبت به بيماري، و راه هاي پيشگيري آن.
8 ) بيمه كردن دام هاي روستائيان و دامداران و تحويل دام هاي سالم در مقابل اخذ دام هاي آلوده آنها يا پرداخت غرامت مناسب به آنان.
در بعضي از كشور هاي صنعتي، در نتيجه اقدامات كنترلي، در گاو ها و پاستوريزه كردن اجباري شير، شيوع بروسلوز انساني از 6000 مورد در سال به كمتر از 100 مورد، كاهش يافته است 0 ولي در ايران بعلت عدم اجراي دقيق اقدامات كنترلي، متاسفانه موفقيت چشمگيري حاصل نشده است و تلاش هاي جدي تر با صرف هزينه هاي بيشتري را مي طلبد.
بروسلوز انساني را اغلب ميتوان به يك منبع حيواني، نسبت داد و لذا براي كنترل آن بايد حيوانات آلوده را شناسائي و محو نموده با واكسيناسيون صحيح و به موقع از ابتلاء ساير دام ها جلوگيري بعمل آورد. گرچه متاسفانه به دلايل اقتصادي - اجتماعي ، در حال حاضر تعميم اين اقدام در سطح جهاني، ممكن نمي باشد.
پاستوريزه كردن شير و ساير لبنيات، در كنترل بروسلوز، اقدام ارزشمندي است ولي موجب ريشه كن نمودن بيماري، نمي شود. ضمنا بازرسي بهداشتي گوشت ها نيز مفيد است ولي كافي نمي باشد.
موثرترين برنامه، جهت ريشه كن نمودن بيماري، دربين گاو ها عبارتست از شناسائي حيوانات آلوده از طريق تست هاي آگلوتيناسيوني مكرر خون و شير آنها (رينگ تست، رزبنگال و غيره) و ذبح حيواناتي كه تست آنها مثبت بوده و ابتلاء آنان به اثبات رسيده باشد. در صورتي كه بيماري، دام ها را در سطح وسيعي گرفتار كرده باشد يكي از طرق معقول كنترل آن شامل جداسازي گاوهاي آلوده و واكسيناسيون گوساله ها در سنين 8-4 ماهگي با واكسن زنده ضعيف شده سوش 19 بروسلا آبورتوس ميباشد و گاو هاي بالغ و حامله را ميتوان با واكسن هايR.D وS.I واكسينه نمود. شيوع بروسلوز در گاو هاي آمريكا درسال 1934 در حدود 5/11% بوده كه با اجراي برنامه ريشه كني بروسلوز درسال 1969 به 1/1% كاهش يافته است كه خود نشان دهنده موفقيت اينگونه برنامه ها است.
در بسياري از كشور ها بروسلوز گوسفندان و بز ها بهداشت جامعه را شديدا تهديد مينمايد و لذا شناسائي و كشتار حيوانات آلوده، از طريق تست هاي آگلوتيناسيوني و غيره و واكسيناسيون حيوانات واجد شرايط، با واكسن زنده سويه Rev 1 بروسلا مليتنسيس، ميتواند قدم مثبتي در راه كنترل بيماري، باشد.
لازم به ذكر است كه تلقيح يك نوبت از واكسن 19S مصونيتي به مدت 7 سال ايجاد مي كند و گاوهائي كه در سنين كمتر از 8 سالگي و اكسينه، ميگردند اقلا تا پنح حاملگي بعدي، مصون ميشوند. ضمنا در صورتيكه اين واكسن به گاوهاي بالغ غير آلوده، تلقيح گردد نيز باعث ايجاد مصونيت ميگردد ولي تست هاي آگلوتيناسيوني بروسلوز نيز مثبت شده و به مدت چندين سال، ادامه مي يابد و لذا به آساني مشخص نميشود كه مثبت بودن اين تست ها ناشي از واكسيناسيون قبلي يا عفونت فعلي است و به همين دلايل واكسيناسيون گاوهاي بالغ، در مناطقي كه طي برنامه پنج ساله اي قصد ريشه كني بيماري را دارند قابل توصيه نمي باشد.
پيشگيري بروسلوز در افرادي كه در رابطه باشغل خود در معرض خطر شديد ابتلاء به اين بيماري هستند نظير كشاورزان، كارگران موسسات بسته بندي محصولات دامي و دامپزشكان ، همگي بر اساس آموزش، بهسازي و ريشه كني حيوانات آلوده و آگاهي از راه هاي انتقال بيماري، استوار است. واكسن هاي تهيه شده براي انسان يا موثر نيستند و يا سالم نميباشند و لذا در حال حاضر پيشگيري از طريق واكسيناسيون انسان، ممكن نيست و اينگونه افراد بايد از دستكش و عينك ايمني چشم، استفاده نمايند.
گرچه اهميت وسائط ارتباط جمعي و بويژه راديو و تلويزيون در خصوص آموزش بهداشت و ارتقاء سطح آگاهي افراد جامعه، همواره مورد تاكيد بوده است ولي عليرغم تبليغات و آموزش هائي كه در زمينه پيشگيري از ابتلاء به بروسلوز، صورت گرفته است متاسفانه نتيجه مطلوبي عايد نگرديده است چرا كه هيچگاه برخورد قاطع و همه جانبه اي با مسئله ريشه كني بروسلوز حيوانات صورت نگرفته و به دليل فرهنگ خاص روستائيان، تبليغات و آموزش هاي اعمال شده نيز موثر واقع نشده است. لذا تازماني كه سازمان هاي ذيربط، توانائي اعمال اقدامات صحيح تر و موثرتري را در زمينه ريشه كني بروسلوز دام ها پيدا كنند هنوز راه هاي زيادي جهت به حداقل رساندن وفور اين بيماري در نزد انسان ها وجود دارد كه يكي از مهمترين آنها "حسن استفاده" از اعتقادات مذهبي آنان است.
البته در اين زمينه به نقش مهم معلمين مدارس نيز بايستي توجه نمود، چرا كه با آموزش راه هاي پيشگيري بيماري هاي بومي، به محصلين خود، ميتوانند به هر خانه اي حداقل يك مامور بهداشت بفرستند و بنابراين از يك طرف اهميت مسئله، بوسيله روحانيون محلي به بزرگسالان، گوشزد ميگردد و از طرف ديگر، خردسالان و نوجوانان، در مدارس، تحت تعليمات مداوم و موثر معلمين خود قرار ميگيرند و اين هردو اقدامات عملي و قابل اجراء خواهد بود. ولي شرط موفقيت اين طرح، آنست كه وزارتخانه هاي مربوطه هماهنگي هاي لازم را به عمل آورده تسهيلات كافي جهت آموزش فشرده اي براي خود روحانيون و معلمين محلي فراهم نمايند و سپس با يك برنامه همزمان، هماهنگ و مستمر، شروع به كار كنند. البته همانگونه كه قبلا نيز ذكر شد مسلما اينگونه اقدامات، روبنائي و موقت بوده تنها راه كنترل بروسلوز انساني، كنترل و ريشه كني اين بيماري در حيوانات مي باشد.
پاسخ با نقل قول
