تا كنون انسان ها با هدف كلیدی؛ یعنی جستجوی حیات گذشته یا حال در مریخ، مأموریت های متعددی را به سیاره سرخ به انجام رسانده است. اما چه می شود اگر یك برخورد سنگین در اوایل عمر مریخ، هرگونه امكان برای رشد حیات را در آینده را از بین برده باشد؟

مطالعات اخیر در مورد " انشعاب قشری" یا پوسته مریخ نشان می دهد كه احتمالأ یك سیارك بزرگ با این سیاره برخورد نموده. حالا پژوهشگران باور دارند كه این گونه برخورد توانسته چنان به پوسته بیرونی مریخ فرو رود كه ساختار داخلی آن را بطور جبران ناپذیری تخریب نماید و مانع ایجاد یك میدان مغناطیسی جهت حفاظت و پوشش مریخ شود. بنابرین، نبود پوشش مغناطیسی هر گونه شانس برای پرورش اتموسفر را از بین برده است...

مریخ واقعأ بی نظیر است.

این گفته ستاره شناسان اولیه است و امروزه هم رصدخانه ها هر بار كه به آن می نگرند، در واقع یك سیاره سرخ را می بینند. مریخ دو چهره دارد. یك چهره آن ( نیمكره شمالی) مركب از همواری های تهی و بی حاصل و دانه های ریگ (شن) نرم. چهره دوم آن (نیمكره جنوبی) كاملأ بی نظم و مركب از كوه ها و دره های دندانه دار یا ناهموار. در نتیجه چنین به نظر میرسد كه انشعاب یا تقسیم بندی قشری یا پوسته بعد از برخورد سنگین یك سنگ آسمانی در اوایل شكل گیری مریخ صورت گرفته و زخم ابدی را بر چهره این سیاره گذاشته است. اما باید گفت، چه می شود اگر این برخورد قوی تر از تخریب زیبایی مریخ بوده؟ چه می شود اگر این محل برخورد نشان دهنده چیزی عمیق تر باشد؟

بخاطر درك آنچه ممكن برای مریخ اتفاق افتاده باشد، باید اول به زمین خودمان بنگریم. سیاره ما یك میدان مغناطیسی بسیار قوی دارد كه در نزدیكی محور آن بوجود می آید. انتقال یا جریان آهن مذاب جریان های آزاد الكترون را با خود می كشاند و بیرون دهی بسیار عظیم جریان دائم یا میدان مغناطیسی دو قطبی را ایجاد می كند. میدان های مغناطیسی همانند رشته ها از سراسر سیاره عبور نموده و به بیرون افكنده می شوند و با امتداد هزاران مایل در فضا یك حباب بسیار بزرگ را تشكیل می دهند. این حباب به مگنتوسفر مشهور است، و ما را در برابر باد های مخرب خورشیدی حفاظت نموده و مانع از بین رفتن اتموسفر ما در فضا می شود. به پاس اینكه زمین یك سپر بسیار قوی مغناطیسی در برابر باد های خورشید دارد، زندگی در داخل این حباب تكامل می یابد.

با اینكه مریخ در مقایسه با زمین كوچكتر است، اما دانشمندان نتوانسته اند بگویند كه چرا سیاره سرخ فاقد كره مقناطیسی است. با توجه به رشد ناوگان ماهواره های در حال گردش در مدار، سنجش ها نشان می دهند كه مریخ در گذشته دارای كره مغناطیسی بوده. برای مدت زیادی باور همه این بود كه میدان مغناطیسی مریخ زمانی ناپدید شد كه هسته داخلی مریخ سرد گردیده و توانایی لازم برای حفظ حالت جریان یا انتقال را در هسته آهنی از دست داد. حالا می دانید كه بدون جریان، اثرات دینامیكی از بین می رود و در نتیجه میدان مغناطیسی ( و هرگونه كره مغناطیسی) ناپدید می شود. این مسئله همواره به مثابه دلیل عمده برای اینكه چرا مریخ دارای اتموسفر رقیق یا نازك است گفته شده و در نتیجه گاز های اتموسفری آن در اثر باد های خورشید در فضا پراكنده شده اند.

اینكه چرا مریخ قابلیت مغناطیسی خود را از دست داده، شاید توضیح بهتری وجود داشته باشد. در این باره سابین استینلی متخصص فیزیك در دانشگاه تورنتو و یكی از دانشمندانی كه در این تحقیقات سهیم است چنین می گوید: " شواهد نشان می دهند كه در اوایل عمر مریخ، یك برخورد بسیار عظیم هسته مذاب آن را از هم گسسته و جریان و اثر گذاری میدان مغناطیسی را تغییر داده است. ما می دانیم كه مریخ یك میدان مغناطیسی داشته كه حدود 4 میلیارد سال قبل ناپدید شده و در همان زمان بوده كه انشعاب یا تقسیم بندی قشری كه احتمالأ به برخورد یك سیارك ارتباط دارد، رخ داده است".

حدود 4 میلیارد سال قبل یعنی در زمان تكامل مریخ، شاید اوضاع اندكی خوشبینانه بوده. مریخ با داشتن یك میدان مغناطیسی قوی دارای اتموسفر ضخیم بوده كه می توانسته در برابر باد های خورشیدی آن را محافظت كند. اما زمانی یك برخورد بسیار سنگین جریان تكامل مریخ را برای ابد تغییر داد.

خانم مونیكا گریدی – پروفسور سیاره شناسی و علوم فضایی در دانشگاه آزاد می گوید "مریخ زمانی دارای یك اتموسفر ضخیم ، آبهای ایستاده و یك میدان مغناطیسی بوده، كه برخلاف ظاهر خشك و بی ثمر امروزی آن، محل زیبا و مناسبی بوده".

بعد از برخورد عمیق یك سیارك، فعالیت درونی مریخ به شدت تخریب گردید و این سیاره میدان مغناطیسی خود را از دست داد و اتموسفر اش هم فرو ریخت و در نتیجه توانایی حفظ حیات در سیاره سرخ حدود 4 میلیارد سال قبل متوقف شد. چه داستان تلخی!