شیرین کننده ها


وقتی تصمیم می گیرید از دست چاقی به یک رژیم غذایی پناه ببرید,با انواع رژیمهای روزانه,کم کالری,علمی و تجربی بر خورد می کنید.یکی از پر طرفدارترین این رژیم ها,رژیم های بدون قند هستند که در آنها قند مصرفی روزانه شما با انواع محصولات رژیمی جایگزین شده است.شیرین کننده ها در رژیم های غذایی فقط نقش طعم دهنده را بازی می کنند که یا اصلا انرژی ندارند یا مقدار انرژی آنها بسیار کم است. به خاطر همین از آنها در رژیم های لاغری و محصولات رژیمی استفاده می شود.ولی هستند کسانی که از این محصولات خورده اند و لاغر نشده اند.احتمال می رود طعم شیرینی خود باعث تحریک ترشح انسولین شود که این منجر به افت قند خون گشته و در نتیجه اشتهای فرد افزایش می یابد.

تازه خود انسولین باعث حفظ و افزایش بافت های چربی بدن می شود.دیگر اینکه بسیاری از شیرین کننده های مصنوعی از اسیدهای آمینه ساخته می شوند که با وجود نداشتن قند,می توانند با یا بدون وارد شدن به چرخه انرژی بدن,باعث افزایش وزن شوند.بنابراین بدیهی است که در برخی افراد شیرین کننده ها باعث لاغری نشده و خود عامل چاقی می شوند. تا همین چند وقت قبل یکی از پر و پا قرص ترین مشتریان محصولات رژیمی و شیرین کننده های مصنوعی,بیماران دیابتی بودند.چون با مصرف این مواد,بیمار دیابتی قند نمی خورد ولی از تکرار تجربه مزه شیرینی هم محروم نمی شد.ایده اینکه,در بیماران دیابتی به جای قند از موادی استفاده کنند که در عین شیرینی,فاقد قندهای ساده مثل شکر باشند از آنجا منشا گرفت که سابقا تصور می شد قندهای ساده ای مثل شکر زودتر از قندهای مرکبی مثل نشاسته جذب می شوند و سریع تر به گلوکز تبدیل گشته و به طور ناگهانی قند خون فرد دیابتی را بالا می برند.
با این طرز تفکر,بیمار دیابتی از مصرف قندهای ساده چه به صورت خالص مثل قند در کنار چای و چه به صورت مخلوط با سایر مواد مثل مربا, منع می شد و برای تامین لذت مزه شیرینی به طور جایگزین,به وی استفاده از شیرین کننده ها پیشنهاد می گردید.ولی امروزه مدت هاست که دانشمندان دریافته اند که زمان جذب و افزایش قند توسط قندهای ساده و مرکب تفاوت چندانی ندارد و مصرف قندهای ساده مثل شکر,توسط فرد دیابتی در یک حد معقول و ثابت که طبق آن دارویشان تنظیم شده باشد,قابل قبول است.ولی عده ای هنوز بر آن باور قدیم,استفاده از شیرین کننده ها و محصولات حاوی آنها را به جای قند به دیابتی ها توصیه می کنند.ساخارین که در اصل نوعی نمک است,300 تا 400 برابر شکر قدرت شیرین کنندگی دارد.این ماده تا کنون تهمت های زیادی را تحمل کرده است که معروف ترین این اتهامات, مسبب سرطان مثانه شدن,بود.ولی بعد از تحقیقات فراوان این لکه ننگ از دامن ساخارین پاک شد!!پر مصرف ترین و رایج ترین شیرین کننده در حال حاضر,آسپارتام است که دشمنان زیادی هم دارد.

آسپارتام 180 تا 200 برابر از شکر شیرین تر است.نوعی آسپارتام خالص را به نام تجاری کاندرل می شناسیم.یکی از قوی ترین شیرین کننده ها آلیتام است که 2000 برابر شکر شیرینی دارد و مثل آسپارتام نوعی پروتئین است.دیگری نئوتام است که 8000 برابر شکر قدرت شیرین کنندگی دارد و هنوز به تایید نرسیده اند.


آسپارتام(قند رژیمی)
يافتن كسى كه مزه شيرين را دوست نداشته باشد كار سختى است. در واقع تصور مى شود كه تمايل انسان به شيرينى ها يك سازگارى اساسى براى بقا بوده است. هنگامى كه به نوزادان طعم هاى اساسى گوناگون يعنى شيرينى، شورى، تلخى و ترشى را ارائه مى دهيم آنها شيرينى را انتخاب مى كنند. دانشمندان معتقدند اين ترجيح ممكن است يك طرح تكاملى باشد كه تضمين مى كند نوزادان شير را كه براى ادامه حياتشان ضرورى است بپذيرند، چرا كه شير به علت قند موجود در آن (لاكتوز) اندكى شيرين است.

قند ها
در حالى كه بسيارى از افراد مزه شيرينى را به قند معمولى يا ساكاروز نسبت مى دهند، ساكاروز تنها يكى از انواع قند هايى است كه مزه شيرين دارند.
ميوه ها داراى قند هاى ساده اى مانند گلوكز و فروكتوز هستند؛ مواد غذايى ديگر نيز مانند عسل يا شربت ذرت داراى قند هايى هستند كه تركيبى از گلوكز و فروكتوز هستند.يك قند ساده ديگر قند لاكتوز نام دارد كه تركيبى از گلوكز و يك قند ساده ديگر يعنى گالاكتوز است.
همه قند ها مواد كربوهيدراتى هستند كه به ازاى هر گرم چهار كالرى انرژى ايجاد مى كنند و همه كربوهيدرات ها از يك يا چند نوع مولكول قند ساده تشكيل شده اند. قند ها پس از گوارش از طريق جريان خون به سلول هاى بدن مى رسند و در آنجا به عنوان سوخت اصلى بدن، كمك به سوخت و ساز چربى، تشكيل پروتئين ها و ذخيره براى استفاده هاى بعدى به كار مى روند.

قند ها تنها شيرين كننده هاى غذا نيستند، آنها خصوصيات عملى منحصر به فردى دارند مثلاً رشته شدن و قوام گرفتن غذا كه خوردن غذا را لذت بخش مى كند مديون آنها است.

ساكاروز: يا همان قند معمولى كه ما به صورت شكر يا حبه هاى قند- مصرف مى كنيم يك تركيب دوقندى (دى ساكاريدى) است كه از دو قند گلوكز و فروكتوز تشكيل شده است و به ازاى هر گرمش ۴ كالرى (تقريباً ۱۶ كالرى براى هر قاشق چايخورى شكر) انرژى توليد مى كند. فرايند تصفيه قند در كارخانه ناخالصى ها را از نيشكر يا چغندر قند مى زدايد و بلور هاى سفيدى به وجود مى آورد كه شكل شاخص شكرى را كه سرميز مى گذاريم به وجود مى آورد. ملاس شكل ناخالص تر ساكاروز است.
فروكتوز: فروكتوز مانند ساكاروز به ازاى هر گرم چهار كالرى ايجاد مى كند. همانطور كه گفته شد فروكتوز يكى از اجزاى سازنده قند معمولى يا ساكاروز است، فروكتوز همچنين به شكل بلورى به برخى نوشابه ها اضافه مى شود.

• شيرين كننده هاى كم كالرى
شيرين كننده هاى كم كالرى مزه شيرين ايجاد مى كنند ولى فاقد كالرى هستند يا ميزان كالرى كمى دارند، بنابراين باعث افزايش وزن نمى شوند. اين مواد پيش از آنكه مجوز مصرف بگيرند بايد استاندارد هاى لازم از لحاظ ايمنى را كسب كنند. از جمله بايد براى كودكان و زنان باردار بى خطر باشند. در حال حاضر شش شيرين كننده قوى كم كالرى توسط سازمان غذا و داروى آمريكا به تصويب رسيده است كه شامل اين مواد مى شود: آيس سولفام پتاسيم (Ace-k)، آسپارتام، نئوتام، ساكارين، سوكرالوز و تاگاتوز و دو ماده ديگر آلتيام و سيكلامات نيز در بسيارى كشور ها مجوز مصرف گرفته اند.
آسپارتام در بسيارى از غذا ها و نوشابه ها و به صورت شيرين كننده سر ميز غذا مصرف مى شود. آسپارتام به ازاى هر گرم داراى چهار كالرى است، اما در مقايسه با قند معمولى ۲۰۰ برابر شيرين تر است، بنابراين مقدار بسيار كمى از آن براى شيرين كردن كفايت مى كند و لذا كالرى زيادى را به غذا ها نمى افزايد.
اضافه كردن ساكارين كه يكى از قديمى ترين شيرين كننده هاى كم كالرى است، كالرى به غذا ها اضافه نمى كند. آيس سولفام پتاسيم (Ace-K) در بسيارى از نوشابه ها و غذا ها و به عنوان تشديد كننده رايحه هم كاربرد دارد. اين ماده نيز فاقد كالرى است و در مقابل حرارت هم پايدار است. هنگامى كه آن را با ساير شيرين كننده هاى كم كالرى مخلوط مى كنند يك اثر افزاينده دارد و طعم شيرينى و پايدارى غذا ها و نوشابه هاى كم كالرى را مى افزايد.