1-آشنايي با مشخصات رودخانه


رودخانه بار از كوه هاي بينالود در شمال غربي شهرستان نيشابور سرچشمه مي گيرد و يكي از سرشاخه هاي رود كالشور نيشابور است.

سرچشمه اصلي اين رود، كوه و چشمه پرآبي است كه آبشار زيباي بار را تشكيل داده و به دليل شرايط مناسب ارتفاع و آفتابگير نبودن، تا اواخر بهار داراي برف بوده كه ذوب تدريجي برف ،آب اين رودخانه را تامين مي كند. البته در مسير چند چشمه ديگر به اين رود مي پيوندند. اين رودخانه تا حدود 20 كيلومتري سرچشمه در داخل كوهستان بوده و حالت دايمي دارد كه در اين مسير از شهر بار و روستاهاي اريه، دامنجان، چهارباغ و خانلق عبور مي كند. در سه كيلومتري جنوب روستاي خانلق رود، وارد منطقه هموار و دشت شهرستان تحت جلگه مي شود و حالت فصلي به خود مي گيرد. مسافتي حدود 35 كيلومتر اين گونه بوده و در نزديكي روستاي رهن كاريز از توابع بخش مركزي شهرستان تحت جلگه به رود فصلي كالشور نيشابور مي پيوندد. در اين قسمت به دليل فراهم شدن خاك هاي آبرفتي و حاصلخيز در طول زمان هاي گذشته، روستاها و اراضي كشاورزي زيادي به وجود آمده است. سيلاب (حالت فصلي) رودخانه بار به كالشور مي رسد.

رودكالشور بزرگترين رودخانه فصلي دشت نيشابور و منطقه تحت جلگه است و نقش زهكش (خارج كننده آبهاي روان و سطحي) تمام حوضه را بر عهده دارد. اين رود از ارتفاعات كوه قرمزي، كوه تخت شاه و ديزباد در شرق نيشابور و دامنه هاي شمالي كوه چهل تن در بخش كدكن تربت حيدريه سرچشمه مي گيرد و با عبور از ميانه دشت شهرستان نيشابور و حاشيه جنوبي شهرستان تحت جلگه در شمال غربي روستاي حصارسرخ از توابع بخش ميان جلگه نيشابور از منطقه خارج و وارد دشت سبزوار مي گردد و سپس با عبور از اين منطقه و با پيوستن كالشور جوين و كالشور جاجرم به آن، با نام كالشور سبزوار يا ابريشم رود به نمكزارهاي دشت كوير در جنوب شاهرود فرو مي رود. اين رود فصلي از سرچشمه تا دشت كوير مسافتي حدود 350 كيلومتر را طي مي كند. در محل روستاي حسين آباد جنگل (بخش ميان جلگه نيشابور) يك ايستگاه هيدرومتري (آب سنجي) بر روي اين رود فصلي ايجاد شده است كه حجم متوسط سالانه آب آن را حدود 47 ميليون مترمكعب نشان مي دهد. حوزه آبريز اين رود تا محل ايستگاه حدود 7300 كيلومتر مربع است. و ميزان هدايت الكتريكي (املاح آب) حدود 12000 ميكرومهوس بر سانتي متر را نشان مي دهد و همچنانكه از نام آن پيداست شور بوده و غير قابل مصرف است.

در مسير رودخانه بار از سال 1329 ايستگاه هيدرومتري (آب سنجي) در محل روستاي اريه حداث شده كه وسعت حوزه آبريز رودخانه بار تا محل اين ايستگاه حدود 119 كيلومتر مربع است و بالاترين ارتفاع 2900 متر (كوه هاي اطراف آبشار بار) و كمترين ارتفاع در محل ايستگاه 1530 متر از سطح دريا مي باشد. شيب متوسط رودخانه 4 درصد و متوسط حجم جريان سالانه آن در محل ايستگاه حدود 28 ميليون متر مكعب است.

كيفيت آب آن براي مصارف شرب و كشاورزي خوب است، به طوري كه آب آشاميدني شهر بار از محل سرچشمه (آبشار) تامين مي گردد و هزاران هكتار باغ و زمين كشاورزي حاشيه اين رودخانه، از آب آن آبياري مي شوند. ميزان بيشترين و كمترين هدايت الكتريكي آن به ترتيب 810 و 258 ميكرومهوس بر سانتي متر مي باشد.
مهمترين رودي كه به رودخانه بار مي پيوندد رود طاغان است.

رودخانه طاغان كه از جنوب شهر بار و شرق روستاي طاغان و نزديكي روستاي درخت جوز و كوه هاي بينالود سرچشمه مي گيرد، پس از طي مسافتي حدود 10 كيلومتر در روستاي چهارباغ به رودخانه بار مي پيوندد. اين رودخانه در بالا دست حالت دايمي دارد و در ايام پر آبي فصل بهار و سيلابها به رودخانه بار مي پيوندد كه در نهايت به كالشور نيشابور مي ريزد. در روستاي طاغان يك ايستگاه هيدرومتري از سال 1348 فعال است. وسعت حوزه آبريز رودخانه تا محل ايستگاه 102 كيلومتر مربع است و شيب متوسط حوزه به 5/7 درصد مي رسد و متوسط حجم سالانه آن حدود 18 ميليون مترمكعب است. كيفيت آب آن شبيه رودخانه بار است و براي مصارف كشاورزي و شرب مناسب است.