در این سیاره که توهم بزرگی اش باعث شده ساکنانش خود را عالم و دانای همه چیز و همه کس بدانند، اگر بخواهی مشکلی را از سر راه برداری، هزار و یک راه وجود دارد. می توان از میان این راه ها یکی را انتخاب کرد و طبعا بهترین راه منطقی ترین و عقلانی ترین آنهاست؛ اما عده ای هم هستند که ترجیح می دهند کوتاه ترین راه را انتخاب کنند؛ راهی که به رغم ظاهر اغواکننده اش، هیچ معلوم نیست که انتخاب کننده اش را به کدام ناکجاآباد رهنمون کند.

حال اگر در میان میلیاردها انسان ساکن این سیاره، بختت به زندگی در کشور ایران افتاده باشد، حتما از این راه های میانبر بعضا خطرناک چیزهایی به گوشتان خورده است. ساده ترین و رایج ترین آنها، از قدیمی تر ها که بپرسی، پیشگویی و رمالی است. گرایش به این پدیده ها در ایران به اندازه ای است که گاه و بیگاه می توان در رسانه ها و حتی عرصه های ورزشی یا سیاسی نشانه هایی از آنها را مشاهده کرد. با این همه تمرکز این مطلب نه روی بررسی این پدیده در داخل کشور، بلکه روی پدیده های مشابهی است که در دیگر کشورها و فرهنگ ها رخ می دهد و البته همان طور که انتظار می رود، در عین مشابهت نسبی ذاتی، تفاوت های ظاهری زیادی با ایران دارد.

جادو، قدرت کنترل نیروهای فراطبیعی با استفاده از تکنیک های مختلف و طلسم، در میان آفریقایی ها گسترش زیادی دارد؛ به اندازه ای که نظرسنجی سال ۲۰۱۰ موسسه گالوپ نشان داد بیش از نیمی از افراد مشارکت کننده در نظر سنجی که همگی از ساکنان آفریقا بودند، به سحر و جادوگری اعتقاد داشتند. تنوع اعتقاد به این موضوع در ۱۸ کشور مورد مطالعه گالوپ بسیار بالا بود. برای مثال ۱۵ درصد اوگاندایی ها و ۹۵ درصد ساکنان ساحل عاج به جادو اعتقاد دارند، اما به طور کلی میانگین آفریقایی های معتقد به جادو ۵۵ درصد اعلام شده است.

رمالی و فال بینی نیز از تکنیک های دیگری است که زمانی در میان آفریقایی ها و اروپایی ها رواج بسیاری داشت. رمالی در دوران رنسانس به عنوان یکی از هفت هنر ممنوعه اعلام شده بود. امروزه نیز این فن فال بینی و پیشگویی در کشورهای آسیایی از قبیل هند، سنگاپور، کره و چین و همچنین کشورهای آفریقایی رواج فراوانی دارد و بسیاری از انسان های ساکن این کشورها آینده خود را با کمک این فن پیشگویی کرده و بر اساس آن مسیر زندگی خود را تغییر می دهند.

متاسفانه اعتقاد کورکورانه به پیشگویی و حل مشکلات و رسیدن به خوشبختی تقریبا در تمامی فرهنگ های جهان وجود دارد، اما در فرهنگ های قدیمی تر ریشه دارتر است. همچنین بر اساس مطالعه گالوپ، افرادی که کمتر از زندگی خود رضایت دارند، بیشتر به این امور گرایش پیدا می کنند، شاید به این دلیل که آنها خود را قربانی نیروهای طبیعی می دانند و برای غلبه بر این نیروها یا پیش دستی کردن در برابر حوادث آینده، باور خود را به پیشگویی یا جادو یا رمالی قوی تر می کنند. چنین باوری می تواند دردسرهای فراوانی به همراه داشته باشد که خسارت های مالی و کلاهبرداری ساده ترین آنهاست؛ دردسرهایی که امروزه به قتل های گروهی و رفتار های خشونت بار نیز کشیده شده و به صورت ویژه روی کشورهای آفریقایی تاثیرگذار است.

در آفریقا جادو به صورت رایجی برای رسیدن به اهداف شخصی، سیاسی و اقتصادی به کار گرفته می شود، اما این اعتقاد در آفریقا طی سال های اخیر به قتل ها و نقص عضو های وحشتناکی نیز منجر شده است. در سال ۲۰۰۸ صدها مرد جوان هشت زن و دو مرد را در دو روستا به اتهام جادوگری به قتل رساندند. اتهام این افراد طلسم کردن و کاهش دادن هوش کودکان روستاها بود. مجازات این افراد کشته شدن با استفاده از چاقوهایی بسیار بزرگ یا بریده شدن گلو بود و سپس اجساد آنها در آتش سوزانده شد.

همچنین افراد خاص، برای مثال افراد مبتلا به اختلال زالی در آفریقا از قربانیان اعتقاد به جادو و جادوگری به شمار می روند. در سال ۲۰۰۹ بیش از ۵۰ فرد زال به دلیل اندام های بدنشان به قتل رسیدند، زیرا به اعتقاد آفریقایی ها، خون، بازوها، انگشت ها، گوش ها و دیگر اندام های بدن این افراد دارای قدرت های جادویی است که در جادوگری و ساخت طلسم مورد استفاده قرار می گیرد. مراسم استفاده از اعضای بدن این افراد در آفریقا موتی نامیده می شود که طی اجرای وحشیانه آن گروه هایی خاص به قربانیان، که کودکان نیز شامل آنها می شوند حمله کرده و با استفاده از چاقو یا ساطور اعضای بدن آنها را جدا می کنند.

تانزانیا از جمله کشور های آفریقایی است که زال ها در آن از امنیت جانی برخوردار نیستند، زیرا جادوگران در نقاط مختلف غرب این کشور این اعتقاد را در میان مردم جا انداخته اند که اعضای بدن زال ها برای آنها ثروت زیادی به همراه خواهد آورد. موسسه PEW در تحقیقی که در میان ۲۵ هزار آفریقایی انجام داد دریافت که اعتقاد تانزانیایی ها نسبت به دیگر آفریقایی ها به جادو و جادوگری بیش از همه است. جادوگر طبیب ها در تانزانیا افرادی پرطرفدار هستند که به گفته خودشان به واسطه جادو و ملاقات با ارواح از قدرت درمان بسیاری از بیماری ها و حتی شفا دادن برخوردارند. کارمزد آنها نیز از ۲۰ تا ۱۲۰ دلار متغیر است که در مقایسه با درآمد روزانه کمتر از دو دلار در تانزانیا، مبلغی گزاف به شمار می رود.

بسیاری از افراد زالی که در تانزانیا اقامت داشتند، پس از این که توسط محلی ها مورد تعقیب قرار گرفتند، از خانه های خود متواری شده اند. روی دیگر سکه اعتقاد به جادو در تانزانیا سرنوشت افراد متهم به جادوگری است. در سال ۲۰۱۱ حدود ۶۰۰ زن سالخورده به اتهام جادوگری و به دلیل اعتقاد گروهی به حقیقی بودن سحر و جادو کشته شدند. سالانه بیش از ۵۰۰ نفر به اتهام جادوگری توسط افراد محلی در تانزانیا کشته می شوند.، براساس گزارش حقوق بشر سال ۲۰۱۱ که توسط مرکز قوانین و حقوق بشر تهیه شده، طی شش سال گذشته بیش از ۳۰۰۰ نفر که بیشتر آنها سالخورده و مسن بوده اند، به اتهام جادوگر بودن به قتل رسیده اند.

در سال ۲۰۱۰ نیز قتل نوجوان آفریقایی پانزده ساله در لندن توسط مردی که او را جادوگر می خواند، بسیار جنجال برانگیز شد. این مرد، نوجوان را متهم کرده بود که تلاش دارد کودکان دیگر ساکن در خانه را تحت کنترل خود درآورده و حوادث ناخوشایندی را به وجود آورد. این نوجوان به مدت سه روز توسط این مرد و خواهر خودش تحت شکنجه قرار گرفته و پس از سه روز توسط آنها در آب سرد وان حمام خفه شد تا روح او تطهیر شود.

وقوع چنین حوادثی در گوشه و کنار جهان خیلی ها را بشدت نگران کرده و اعتقاد به جادو و جادوگری را از بحثی فردی به بحرانی جهانی و تقریبا غیرقابل مهار تبدیل کرده است، زیرا کنترل آنچه ریشه در انگاره های متافیزیکی، چه مثبت باشد و چه منفی، غیرممکن به نظر می آید.


www.jamejamonline.ir