خار مریم به رفع علایم هپاتیت، سیروز و حالات التهابی كبد كمك می كند. خار مریم یكی از مهمترین گیاهان دارویی معروف به درمان اختلالات كبدی محسوب می شود. حتی یونانیان باستان نیز می دانستند كه خار مریم در درمان یرقان مفید است. پزشكان قرون وسطی از این گیاه در درمان ناراحتیهای كبد و سایر ناراحتیها استفاده می كردند و مادران شیرده نیز از برگ خار مریم برای افزایش شیر خود برای تغذیه كودكشان استفاده می كردند.
میوه خار مریمحاوی عنصر فعالی به نام "سیلی مارین" است. سیلی مرین تركیبی حفاظت كننده از كبد در درون خار مریم است. این عنصر سلولهای آسیب دیده كبد را كه در اثر الكل و سایر مواد سمی صورت می پذیرد ترمیم می بخشد. عنصر مزبور از نابودی سلولهای جدید كبد در اثر مواد مشابه پیشگیری می كند.
● معرفی گیاه
خار مریم اصالتاً بومی منطقه مدیترانه است. این گیاه امروزه در سرتاسر نقاط دنیا از اروپا تا آسیا و از آفریقا تا آمریكای شمالی گسترده شده است. این گیاه تنومند معمولاً در مناطق خشك و آفتابی رشد می كند. ساقهٔ‌ این گیاه در قسمتهای فوقانی خود شاخه می دهند و ارتفاع و طول این گیاه از ۴ تا ۱۰ پا می رسد. برگهای این گیاه پهن و دارای خالها یا رگه های سفید است. گلهای آن قرمز ارغوانی است. میوهٔ ریز و پوست سفت آن قهوه ای، لك دار و براق است. این گیاه به آسانی رشد می كند و در طول كمتر از یك سال به سرعت به بلوغ می رسد.
● تركیبات گیاه
فرآورده های این گیاه از تخمهای داخل میوه تهیه می شوند. تخمهای آن حاوی ۱/۵ تا ۳ درصد سیلی مارین است. سیلیمارین در واقع از گروهی از عناصر به نام فلاون لیگناند تشكیل شده است. مهمترین فلاون لیگنان همانا "سیلی بارین" (كه گاهاً به آن سیلی بین گفته میشود) است. سایر عناصر فلاون لیگناند موجود در سیلی مارین عبارتند از: ایزوسیلابین، دی هیدروسیلی بین، سیلی دیانین و سیلی چرستین.
● اشكال موجود
▪ انواع كپسولهای استاندارد تهیه شده از خار مریم خشك (هر كپسول حاوی حدود ۱۲۰ تا ۱۴۰ میلی گرم سیلی مارین است).
▪ چندین نوع چای حاوی عصاره استاندارد.
▪ عصاره مایع.
▪ تنتور
● نحوهٔ مصرف
خار مریم از آسیب دیدگی كبد در اثر مواد شیمیایی خطرناك و الكل جلوگیری می كند. سیلی مارین ضد اكسید به مراتب قویتر از ویتامین C , E عصاره های استاندارد خار مریم در درمان سیروز كبدی، هپاتیت B مزمن، بیماریهای الكلی مزمن كبد و آسیبهای وارده بر كبد در اثر مواد سمی مؤثر است.
سیلی مارین مؤثرترین عامل خنثی كننده مسمویت مرگ بار ناشی از خوردن قارچ سمی است. عصاره استاندارد این گیاه می تواند در صورت مصرف آن ۱۰ دقیقه بعد از خوردن قارچهای مرگبار (Amanito Phalloides) از مسمومیت مربوط پیشگیری كند. اگر قارچ شمی خورده اید یا هرگونه ماده سمی مصرف كرده اید فوراً همیشه خود را به پزشك برسانید.
اگر با مشكلات و ناراحتی كبد دست به گریبان هستید یا اگر الكل زیاد مصرف می كنید (یا در گذشته زیاد مصرف می كردید) پزشك معالج شما احتمالاً مصرف خار مریم را توصیه خواهد كرد.
این گیاه می تواند در رفع عارضه كبد در صورت مصرف زیاده از حد استامینوفن (مسكن غیر آسپیرینی) مؤثر باشد. گیاه خار مریم همچنین در افزایش میزان جریان صفرا مؤثر است و به كاهش علایم بیماری پسوریازیس كمك می كند. لازم است از كپسولهای استاندارد استفاده كنید. این توصیه بدان خاطر است كه سیلی مارین موجود در تخم خار مریم را نمی توان به راحتی جذب كرد. سیلی مارین در صورت متمركز بودن به سرعت وارد سیستم بدن شما میشود و این ماده به صورت كپسول از فشردگی بیشتری برخوردار است.
از مصرف عصاره های الكل اجتناب كنید. میزان مصرفی توصیه شده این گیاه عبارت از مصرف روزانه ۱۲ تا ۱۵ گرم گیاه خشك (۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی گرم سیلی مارین) است. اگر بنا به آسیب دیدگی كبد از خار مریم استفاده می كنید (آسیب دیدگی ناشی از الكل،‌ انواع دارویا مواد شیمیایی)، میزان توصیه شده مصرف روزانه سه بار ۱۲۰ میلی گرم گل خار مریم (حدود سه كپسول) است. شكل جدیدی از خار مریم به نام كمپلكس سیلمارین- فسفوتیدیل كولین نیز وجود دارد. این نوع ماده دارویی بهتر از خار مریم استاندارد جذب بدن میشود. در آزمایشهای بالینی این داروی جدید به تنهایی بهتر از سیلمارین در درمان اختلالات كبد عمل كرده است.
فسفاتیدیل كولین به عنوان عنصر اساسی در غشاء سلول به سیلمارین كمك می كند تا به راحتی به غشاء سلول بچسبد. این حالت از ورود و نفوذ مواد سمی به درون سلولهای كبد جلوگیری می كند. دوز مصرفی توصیه شده از كمپلكس سیلمارین-فسفاتیدیل كولین عبارت است از مصرف روزی ۲ بار ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی گرم.
● نكات احتیاطی
سازمان دارو و مواد غذایی آمریكا خار مریم را به عنوان یك مكمل غذایی منظور كرده است و از اینرو هیچ محدودیتی در استفاده از آن وجود ندارد. اگر طبق دستور مصرف، این گیاه دارویی را مصرف كنید هیچ خطری متصور نیست. گاهی اوقات این گیاه اثر ملین خفیف دارد. اگر چنین حالتی رخ دهد، مقداری از مواد فیبری نظیر قند، پسیلیوم، سبوس جو یا پكتین میل كنید. مصرف این نوع فیبر باید از شلی مدفوع و هر نوع ناراحتی گوارشی را برطرف كند.
● تداخل های احتمالی
خار مریم را می توان در كنار سایر گیاهان دارویی، مكملهای غذایی وداروها مصرف كرد. باید از پزشك معالج خود در خصوص میزان مصرف خار مریم در صورت ابتلا به اختلال و ناراحتی كبد یا هر نوع وضعیت درمانی حاد سؤال كنید.