بیشتر از دو قرن پیش بومی های آمریكا كشف كرده اند ریشه گیاه توت مار (Cimiafuga Racemosa) در درمان بسیاری از بیماریهای زنان از جمله گرفتگی (كرامپ) دوره قاعدگی و گرگرفتگی، سردردها، تحریك پذیری و سایر علائم یائسگی مؤثر بوده است.
از آنجا كه این گیاه بیشتر در درمان زنان مورد استفاده قرار می گیرد، آنها توت مار را "زلف پیر" خواندند. ناراحتی ناشی از یائسگی معمولاً با استفاده از داروی تركیبی هورمون زنانه استروژن درمان میشود. استروژن میلیونها زن را در طول تغییرات زندگی كمك كرده است، هر چند غالباً دارای عوارض جانبی نیز است.
جدی ترین عارضه جانبی آن خطر ابتلا به سرطان سینه است (بسیاری از زنان از سرطان سینه آنقدر وحشت دارند كه رنج یائسگی بدون درمان را تحمل می كنند) تعداد معدود اما فزاینده ای از زنان كه درصدد آرامش بدون عوارض جانبی استروژن بودند به فواید توت مار پی بردند. گیاه درمانی می تواند همانند استروژن، موجب آرامش باشد بدون اینكه عوارض جانبی جدی در پی داشته باشد.
● توت مار در درمان ناراحتیهای زیر مؤثر بوده است:
▪ ناراحتی قبل از قاعدگی.
▪ قاعدگی دردناك.
▪ گر گرفتگی.
▪ سردرد ناشی از یائسگی.
▪ تپشهای قلبی ناشی از یائسگی.
▪ عصبیت و تحریك پذیری ناشی از یائسگی.
بومیهای آمریكا از این گیاه برای درمان سایر عوارض غیرمربوط به قاعدگی یا یائسگی استفاده می كردند. دانشمندان امروزه بتوانائی توت مار در درمان یك سری بیماریها خوشبین هستند. اما این عده از دانشمندان فواید آنرا در درمان كامل این بیماریها به اندازه اثر آن در درمان قاعدگی و یائسگی مطالعه نكرده اند. سایر حالاتی كه میتوان با مصرف این گیاه درمان كرد شامل موارد زیر است:
▪ التهاب، مانند آرتریت و روماتیسم.
▪ فشار خون نسبتاً بالا.
▪ احتقان تنفسی ناشی از سرماخوردگیها.
● میزان مصرف
میزان مصرفی روزانه این دارو ۴۰ میلی گرم است. اگر تنتور توت مار را مصرف می كنید، این میزان با ۲ میلی لیتر ۳ بار در روز با آب یا چای برابر خواهد بود. ممكن است انواع كپسول یا قرص آنرا ترجیح دهید. مصرف ۲ عدد كپسول یا قرص با میزان مصرفی روزانه توصیه شده برابر خواهد بود. بمنظور تهیه نوشیدنی این دارو، ۲۰ گرم از ریشه خشك شده آنرا با ۱ لیتر آب مخلوط كنید، سپس آنرا بجوشانید و بعد از آن به مدت ۲۰ الی ۳۰ دقیقه آنرا تا زمانی كه میزان آب موجود در آن تا ۱/۳ كاهش یابد، بهم زنید.
سپس آنرا از صافی عبور دهید، رویش را بپوشانید و در یخچال یا هوای خشك و خنك نگه دارید. مایع مزبور را می توان تا ۴۸ ساعت نگه داشت اگر میزان مصرفی توت مار شما متفاوت است، طبق دستورالعمل تولید كننده یا پزشك خود عمل كنید. همانند اغلب داروها و تقویت كننده ها، به پزشك خود علاقه خود را مبنی بر مصرف توت مار ابراز كنید. باید پس از شش تا هفت هفته مصرف، بهبود خود را حاصل كنید. مصرف آنرا بمدت شش ماه ادامه دهید.
● نكات احتیاطی
تحقیقات بعمل آمده در آلمان نشان داده است كه عوارض جانبی جدی از توت مار بر جای نمی ماند. به نظر نمی رسد كه مصرف دارویی آن سبب افزایش خطر سرطان زنان گردد، هر چند باید قبل از مصرف آن در صورتی كه سرطان داشته اید یا در زمره افراد در معرض خطر بالای ابتلا به سرطان هستید با پزشك معالج خود مشورت كنید. در صورت شیردهی یا باردار بودن از مصرف توت مار اجتناب ورزید. مصرف توت مار سبب تحریك انقباضها و تولد نوزاد نارس می گردد.
در پاره ای از بیماران كه میزان مصرفی بالایی داشتند عوارض جانبی از قبیل موارد زیر گزارش شده است:
▪ درد شكم، اسهال، سرگیجه، سردرد، دردهای مفاصل، تهوع، ضربان قلب كند، لرزش، ضعف بینایی و استفراغ.
توت مار سیاه را با توت مار آبی كه نوعی گیاه طبی و مشابه آن است اشتباه نگیرید. اما دانشمندان هنوز توت مار آبی را بطور كامل مطالعه نكرده اند و بی خطر بودن آن هنوز قطعی نیست.
● تداخل های احتمالی
از آنجا كه توت مار سیاه مثل استروژن عمل می كند، عوارض جانبی آن اگر توأم با داروهای هورمونی مصرف شود به مراتب بیشتر است. اگر قرض ضد بارداری مصرف می كنید یا تحت درمان جایگزینی هورمون (HRT) هستید، از مصرف توت مار اجتناب ورزید.